همه می‌دانیم که جای نیش بعضی از حشرات می‌تواند بسیار دردناک و درعین حال خطرناک باشد. اما گاهی‌اوقات به‌دلیل تشخیص داده نشدن نوع حشره، ممکن است زمان از دست رفته و جان ما در معرض خطر قرار گیرد. بنابراین تشخیص نیش حشرات مختلف بسیار حیاتی است، به‌خصوص اگر در مناطقی زندگی می‌کنیم که حشرات به وفور وجود دارند . در مقاله زیر شما را با علائم نیش حشرات مختلف، تشخیص و درمان آنها و نکات مهم برای جلوگیری از نیش حشرات آشنا خواهیم کرد.
مهم نیست که در دریا، کوهستان یا حتی حیاط خانه خودتان قرار داشته باشید، حیات وحش همیشه راهی پیدا می‌کند تا از خود و قلمروی خود محافظت کند.
حشراتی مثل زنبورها، مورچه‌ها، مگس‌ها، کک‌ها، پشه‌ها و… می‌توانند نیش بزنند.
نیش این‌گونه حشرات اغلب دردناک است. در اغلب موارد، واکنشی آلرژیک نسبت به سمی که آنها وارد بدن می‌کنند، روی می‌دهد. اغلب نیش‌ها و گاز این حشرات، به‌جز کمی سوزش مختصر، اثر دیگری ندارند، اما بعضی از آنها می‌توانند خطر مرگ به‌همراه داشته باشند؛ به‌خصوص اگر شما آلرژی شدیدی نسبت به نیش حشرات داشته باشید.
پیشگیری بهترین درمان است. بنابراین باید بتوانید جای نیش حشرات مختلف را تشخیص دهید. نوع حیوانات و حشراتی که باید آنها را بشناسید بستگی به محل زندگی شما و مقصد مسافرتی‌تان دارد.
فصلی که در آن قرار دارید هم مهم است؛ به‌عنوان مثال پشه‌ها و زنبورها عموما در طول تابستان خود را نشان می‌دهند.
هشدار: این مقاله حاوی تصاویری است که ممکن است آزاردهنده باشند.
شکلِ جای نیش حشرات مختلف
شکل جای نیش حشرات بستگی به این دارد که چه حشره‌ای شما را نیش زده باشد. نگاهی به تصاویر زیر بیندازید تا نوع حشره را تشخیص بدهید.
۱. جای نیش پشه
نیش پشه، کوچک، گرد و کمی پف‌کرده است که به‌سرعت خود را نشان می‌دهد. جای نیش به‌رنگ قرمز در می‌آید. جای آن سفت و متورم می‌شود و شروع به خارش می‌کند. پشه ممکن است در چند ناحیه شما را نیش زده باشد.
۲. نیش مورچه‌های آتشین
این شرایط نیازمند مراقبت اورژانس پزشکی است. باید به‌سرعت نسبت به درمان این عارضه اقدام کنید. مورچه‌های آتشین موجودات کوچک، خشن، قرمز یا سیاه‌رنگی هستند که جای نیش دردناکی دارند. جای نیش آنها به‌رنگ قرمز در می‌آید، باد کرده و تاول می‌زند.
جای نیش آنها به‌مدت یک هفته باعث احساس خارش می‌شود. بعضی‌ها ممکن است نسبت به جای این نیش‌ها، واکنش‌های آلرژیک جدی نشان دهند که باعث می‌شود تنفس مشکل شود.
۳. جای نیش کک
معمولا به صورت دسته‌ای در قسمت پایینی پاها و به‌سرعت خودشان را نشان می‌دهند. جای نیش قرمز است و باعث خارش می‌شود.
۴. نیش ساس
جای نیش ساس خارش زیادی ایجاد می‌کند و به‌صورت نقاط قرمز کوچک که داخل آن سیاه است، در می‌آید. جای این نیش‌ها عموما روی دست‌ها، گردن یا پا قرار دارد و می‌تواند تاول بزند.
۵. نیش مگس
درد و خارش ایجادشده ناشی از واکنش بدن به عفونت جای نیش مگس است. در اغلب موارد این نوع نیش‌ها بی‌آزار هستند، اما می‌تواند به واکنش آلرژیک تبدیل شود. در سفر به کشورها و مناطقی که بیماری‌های بومی دارند، حتما از پیراهن‌های آستین‌بلند استفاده کنید.
۶. نیش شپش
«شپش سر و شش بدن» انواع مختلف انگل‌های شپشی هستند که روی بدن انسان اثر می‌گذارند. شپش از خون تغذیه می‌کند و باعث واکنش دستگاه ایمنی و خارش جای نیش می‌شود. اندازه‌ی شپش‌های بالغ به‌اندازه‌ی یک دانه کنجد است. شپش‌های کوچک‌تر به‌اندازه‌ی شوره سر کوچک هستند.
۷. نیش جرب خرمن
جرب خرمن در دسته‌ی کنه‌سانان قرار می‌گیرد. واکنش دستگاه ایمنی بدن به این نیش باعث ایجاد خارش و درد می‌شود. جای نیش چیگرز تاول می‌زند و به‌صورت چرکین در می‌آید. محل قرارگیری نیش‌ها به‌صورت گروهی است و به‌شدت باعث ایجاد حس خارش می‌شود.
۸. نیش کنه
درد و تاول زدن در ناحیه‌ی گزش، خارش، سوزش و تنگی نفس از ویژگی‌های این نوع نیش است. زخم ایجادشده مدت زمان طولانی باقی می‌ماند. جای نیش‌ها خیلی کم به‌صورت گروهی دیده می‌شوند.
۹. نیش گال
نشانههای آن بعد از ۴-۶ هفته ظاهر می‌شود. محل نیش به‌شدت می‌خارد و تاول‌های کوچک ایجاد می‌شود. جای نیش‌ها به‌صورت خطی در کنار هم قرار می‌گیرند.
۱۰. نیش عنکبوت
نیش این حشره جزءِ موارد اورژانسی محسوب می‌شود و نیازمند مراقبت پزشکی است. اغلب عنکبوت‌ها خطری برای انسان‌ها ندارند و اثر نیش آنها مثل نیش زنبور می‌ماند. عنکبوت‌های خطرناک شامل تارانتولا، عنکبوت گرگی، عنکبوت هوبو و قهوه‌ای است. جای نیش آنها به‌صورت جای جوش چرک‌دار همراه با یک ناحیه‌ی قرمزشده است. واکنش‌های شدید آلرژیک به نیش عنکبوت نیازمند مراقبت‌های پزشکی است.
۱۱. نیش عنکبوت قهوه‌ای
این جای نیش یک عنکبوت قهوه‌ای است که ۶ جفت چشم دارد. این عنکبوت در جاهای تاریک و ساکت مثل کمد لباس و قفسه‌ی کتاب‌ها قرار می‌گیرد و بیشتر در مناطقی مثل آمریکای جنوبی، مرکزی و ایالات متحده دیده می‌شود. این عنکبوت تهاجمی نیست و فقط زمانی حمله می‌کند که احساس خطر کند. جای نیش قرمز و کناره‌های آن سفید است.
درد این نیش متوسط تا خیلی زیاد است و بین ۲ تا ۸ ساعت بعد از گزش عنکبوت خود را نشان می‌دهد.
گاهی‌اوقات عوارض جانبی مثل تب، خارش کل بدن، حالت تهوع، کم خونی همولیتیک، رابدومیلیز (واپاشی ماهیچه مخطط) و ازکارافتادن کلیه هم دیده می‌شود.
۱۲. نیش عنکبوت بیوه سیاه
نیش این نوع عنکبوت خطرناک است و نیاز به رسیدگی پزشکی دارد. رنگ عنکبوت سیاه و درخشان است و روی شکمش خط‌های قرمزی دارد. این عنکبوت حالت تهاجمی ندارد، ولی نیش آن باعث درد عضله و اسپاسم در بازوها، پاها، شکم و کمر می‌شود. عوارض جانبی آن شامل لرزش، تورم، ضعف، حالت تهوع، سردرد و… است. محل گزش نیز قرمز و مرکز آن سفید می‌شود.
۱۳. نیش عنکبوت هوبو
سم این عنکبوت را در دسته‌ی سموم مضر برای انسان قرار نمی‌دهند. نیش آن ضرری چندانی ندارد و باعث درد محدود و تورم می‌شود. جای نیش قرمز است و اطراف زخم بیشتر باعث خارش می‌شود.
۱۴. نیش عنکبوت گرگی
عنکبوت گرگی عنکبوتی بزرگ به‌رنگ خاکستری و قهوه‌ای است که اغلب در آمریکا یافت می‌شود. حالت تهاجمی ندارد و موقع احساس خطر حمله می‌کند. نیش این عنکبوت خارش و تاول قرمز ایجاد می‌کند که ظرف ۷ تا ۱۰ روز درمان می‌شود.
۱۵. نیش مگس جنگلی
این حشره مگسی بزرگ است که از خون تغذیه می‌کند و در طی روز فعال است. محل گزش به‌سرعت شروع به سوزش می‌کند. خارش، قرمزی و تاول زدن از عوارض جانبی نیش این حشره هستند.
۱۶. نیش زنبور
درد، قرمزی پوست و خارش از نشانههای آن است و ناحیه‌ای سفید در محل نیش ایجاد می‌شود. زنبور فقط می‌تواند یک بار شما را نیش بزند.
۱۷. نیش زنبور زرد
این زنبور دارای خطوط زرد و سیاه به دور خود است و بال‌های بلند مشکی دارد. زنبور زرد حشره‌ای مهاجم است و چندین بار نیش می‌زند. تورم، حساسیت، خارش و قرمزی پوست از عوارض جانبی نیش این حشره است.
۱۸. نیش زنبور گاوی
درد شدید، قرمزی پوست، تاول و خارش از عوارض جانبی نیش این حشره است و ناحیه‌ی گزش متورم می‌شود. زنبور گاوی مهاجم است و چندین بار نیش می‌زند.
۱۹. نیش عقرب
حشره‌ای هشت پا که دو دست یا گیره‌ی بزرگ دارد. نیش عقرب در دم آن قرار دارد. انواع مختلف عقرب با درجات مختلف سمی بودن در سراسر دنیا وجود دارند.
درد شدید، مورمورشدن پوست، بی‌حسی و تورم از نشانههای آن است. بعضی نشانههای نادر هم می‌توانند بروز کنند، مثل: تنفس سخت، انقباض ناگهانی عضلانی، تعریق، هذیان گفتن، حالت تهوع، افزایش ضربان قلب، بی‌قراری و تحریک‌پذیری. این نشانه‌ها در کودکان نسبت به بزرگسالان شدیدتر است.
چه چیزی باعث واکنش بدن نسبت به جای نیش حشرات می‌شود؟
سمی که ازطریق نیش حشرات وارد بدن می‌شود، باعث واکنش دستگاه ایمنی خواهد شد. واکنش بدن در اغلب موارد شامل قرمزی و تورم پوست است. عوارض دیگر شامل خارش و درد می‌شود. اگر شما نسبت به سم حشرات حساسیت داشته باشید، ممکن است دچار شوک آنافیلاکتیک شوید که موقعیت مرگبار پزشکی است. در این موارد، تنفس مشکل‌تر می‌شود. این امکان وجود دارد که بر اثر نیش بعضی حشرات دچار بیماری‌های عفونی شوید.
چه کسانی درمعرض خطر گزیدگی و نیش حشرات قرار دارند؟
هر کسی درمعرض این خطر قرار دارد، اما اگر زمان بیشتری را در بیرون از خانه به‌خصوص نواحی جنگلی و روستایی می‌گذرانید، شما درمعرض خطر بیشتری قرار دارید. کودکان و سالمندان واکنش شدیدتری به نیش حشرات نشان می‌دهند.
تشخیص نیش حشرات
اغلب افراد بعد از اینکه حشره‌ای آنها را نیش می‌زند، متوجه آن می‌شوند چراکه به‌سرعت حشره را مشاهده می‌کنند. البته شما نباید حشره را تحریک کنید. اگر حشره مرده است سعی کنید لاشه‌ی آن را برای نشان دادن به دکتر همراه خود داشته باشید. در‌این‌صورت تشخیص درمان آسان‌تر می‌شود. این موضوع به‌خصوص درمورد عنکبوت خیلی مهم است، چراکه بعضی گونه‌ها سم‌های خطرناکی دارند.
درمان نیش حشرات
اغلب نیش حشرات را می‌توان در خانه درمان کرد. اگر نیش حشره همچنان درون پوست قرار دارد آن را خارج کنید. محل آن را با آب شست‌وشو دهید و از یک بسته یخ برای کاهش درد و تورم استفاده کنید. کرم‌های معمولی ضدخارش، قرص‌های ضددرد و آنتی‌هیستامین‌ها را می‌توان برای کاهش عوارض استفاده کرد. همچنین می‌توانید از ترکیب آب و جوش شیرین برای کاهش خارش استفاده کنید.
اگر واکنش شما و یا دیگران به نیش حشره شدید بود با اورژانس تماس بگیرید. قبل از رسیدن اورژانس سعی کنید توجه داشته باشید که لباس فرد موردنظر در تنش راحت بوده و او به یک طرف دراز کشیده باشد. اگر تنفس او قطع شد از عمل CPR استفاده کنید.
اگر عنکبوت قهوه‌ای و بیوه‌ی سیاه شما را نیش زد، حتی اگر نشانههای آن چندان مشهود نیست، باز هم به اورژانس مراجعه کنید. این موضوع برای نیش عقرب نیز صدق می‌کند.
در طولانی‌مدت چه انتظاری داشته باشیم؟
اغلب، نیش حشرات بعد از چند روز بهتر می‌شوند. منطقه‌ی گزش را طی چند روز بعد هم زیر نظر داشته باشید. اگر محل زخم بدتر شد با پزشک خود تماس بگیرید.
اگر نیش بعضی حشرات به‌سرعت درمان نشود، می‌تواند خطر مرگ در پی داشته باشد. درصورت بروز نشانههای جدی، احتمال دارد پزشک اپی‌نفرین تجویز کند؛ این هورمونی است که از بروز شوک آنافیلاکتیک جلوگیری می‌کند.
نکات مهم برای جلوگیری از نیش حشرات
وقتی در کنار کندو یا لانه‌ی حشرات قرار دارید، احتیاط بیشتری به‌خرج دهید. وقتی در طبیعت قرار دارید، نکات زیر را رعایت کنید:
- کلاه و لباسی بپوشید که همه‌ی اعضای بدن‌تان را می‌پوشاند.
- از رنگ‌های خنثی استفاده کنید و از پوشیدن لباس‌هایی که طرح‌شان گل‌دار است، خودداری کنید.
- از عطر و لوسیون‌های معطر استفاده نکنید.
- غذاها و نوشیدنی‌ها را بپوشانید.
- از شمع سیترونلا (دور کننده حشرات) استفاده کنید.
