چرا بنفش نه؟ قرمز، زرد، سبز یا هررنگ دیگری که عروس‌خانم می‌پسندد. لباس عروس را می‌گوییم. چرا عروس‌ها لباس سفید می‌پوشند؟ اصلا با خودتان فکر کرده‌اید که این ماجرا از کجا سرچشمه می‌گیرد و چرا پای رنگ‌های دیگر در شب عروسی به میان نیست؟ باید تاریخچه لباس عروس سفید را بدانید تا متوجه شوید که از ابتدا، ماجرا این‌طور نبوده است. سفیدی از چه زمانی روی لباس عروس‌خانم‌ها نشسته است؟ برای‌تان خواهیم گفت.
وقتی که لباس عروس‌خانم‌ها سفید شد
لباس عروس‌ها از همان ابتدای کار سفید نبود. لباس عروس سفید زمانی وارد عروسی‌ها شد که ملکه ویکتوریا یعنی ملکه معروف انگلستان در مراسم ازدواجش با شاهزاده آلبرت در سال ۱۸۴۰ میلادی، لباسی از ابریشم سفید به تن کرد.
چنین تفاوت و تمایزی در سال‌هایی که عروس‌های طبقه اشراف لباس‌هایی رنگی، گل‌دوزی‌شده و طلایی را در همراهی با خَز و جواهرات به تن می‌کردند، هنجارشکنی بزرگی بود.
زمانی که ملکه ویکتوریا پایش را از کالسکه سلطنتی بیرون گذاشت، لباس سفیدش توجه همه را به خود جلب کرد. این لباس سفید در کنار توری به همین رنگ و تاجی با گل‌های زیبا و رنگی، جسورانه و البته رویایی به‌نظر می‌رسید.
در آن دوران و در میان خانواده‌های سلطنتی، نقش ثروت و توسعه روابط سیاسی در ازدواج‌ها بسیار پررنگ‌تر از حضور عشقی درجه‌یک و واقعی بود. برای همین هم در مراسم ازدواج، عروس بینوا بازیگری می‌شد برای نشان‌دادن ثروت و شکوه. در چنین زمانه‌ای، پوشیدن لباسی سفید و ساده از سوی ملکه ویکتوریا شبیه پُشت‌کردن به جریان رودخانه‌ای بود که مسیر حرکتش از سادگی و سفیدی نمی‌گذشت. آیا ویکتوریا قصد و نیت خاصی از پوشیدن لباسی سفید و بسیار ساده‌تر از لباس عروس‌های آن زمان داشت؟ بله.
انگار ملکه می‌خواست پیامی تلویحی درباره این حرکت و رابطه‌اش با شیوه اداره کشور به مردم بدهد. پیامی که می‌گفت، روند اداره کشور هم با صرفه‌جویی در اشرافی‌گری پیش خواهد رفت.
اما یادمان نرود که…
درست است که نخستین لباس عروس سفید در تاریخچه لباس عروس سفید به نام ملکه ویکتوریا ثبت شده است اما قبل‌تر از او هم ماری یکم اسکاتلند در سال ۱۵۵۹ در مراسم ازدواجش، لباسی سفید به تن داشت.
در هر حال، بعد از ملکه ویکتوریا بود که همه به تقلید از او لباس سفیدرنگ را برای مراسم ازدواج انتخاب کردند. قبل از این ملکه، لباس‌هایی که عروس‌های اروپایی و آمریکایی به تن می‌کردند، رنگ‌هایی داشت که حتی فکرش را هم نمی‌کنید: مشکی، قهوه‌ای، خاکستری البته آبی و زرد هم طرفدارانی داشت.
دلیل انتخاب رنگ سفید برای لباس عروس چه بود؟
انتخاب رنگ سفید فقط یک دلیل نداشت بلکه تصمیمی پیچیده و چندلایه بود که اهداف متفاوتی را دنبال می‌کرد. ویکتوریا به‌خوبی می‌دانست که خبرهایی درباره لباس عروسی‌اش به تمام دنیا راه پیدا می‌کند. برای همین از این فرصت به‌خوبی بهره برد.
تور سفیدی که او برای لباسش انتخاب کرده بود، توری دست‌دوز از مکانی کوچک در بریتانیا به نام هونیتون (Honiton) بود. هونیتون در دهکده بیر (Beer) قرار داشت.
صنعت توربافی در این روستا از رونق افتاده بود و ملکه با انتخاب تورش از این مکان به بازار بیر رونقی دوباره بخشید. با انتخاب رنگ سفید برای لباس، تور سفید هم بیشتر به چشم می‌آمد و هنر دست بافندگان در مقابل دیدگان همه قرار می‌گرفت. اگر یادتان باشد در بخش‌های قبلی مقاله گفتیم که ازدواج‌های سلطنتی بیشتر حکم پیوندهایی صوری برای رسیدن به اهدافی به جز عشق و دوست‌داری داشتند.
اما برای ویکتوریا عشق هم رنگ مخصوص به خود را در پیوندش با شاهزاده آلبرت داشت. ملکه از گذاشتن تاج و جواهرات اشرافی بر سرش خودداری و از گل‌ها و تزییناتی ساده استفاده کرد تا از حالت سلطنتی دور شود و در حکم زنی عاشق به ازدواج آلبرت درآید.
آوازه لباس سفید در دنیا پیچید
همان‌طور که ویکتوریا انتظار داشت، آوازه لباس سفیدش در تمام دنیا پیچید؛ کشورهای نقاط مختلف دنیا، مستعمره‌های بریتانیا و همه‌وهمه از لباس سفید و خاص ملکه باخبر شدند. در سال ۱۸۴۹ میلادی، مجله آمریکایی گادیز لیدیز بوک (Godey’s Lady’s Book) که حکم مجله ووُگ (Vogue) آن زمان‌ها را داشت، درباره لباس عروس سفید، این‌طور نوشت:
سفید مناسب‌ترین رنگ لباس عروسی است. پارچه و جنس هرچه که باشد باز هم رنگ سفید مناسب است. این رنگ نمادی از معصومیت دخترانه و قلب پاکی است که به عشق هدیه خواهد شد.
همه‌گیرشدن لباس سفید سریع رخ داد؟
درست است که رنگ سفید می‌تواند نماد و نشانه‌ای زیبا از عشقی پاک باشد اما داستان به همین سادگی‌ها هم نبود. رواج این مُد تازه اگرچه در ظاهر نمادی زیبا از عشقی پاک به نظر می‌رسید و سادگی را تداعی می‌کرد اما هزینه‌هایی هم در پی داشت که به‌سادگی برای همه قابل‌پرداخت نبود.
طبقه غیراشراف نمی‌توانستند لباس عروس سفید و نو بخرند و تهیه کنند. آنها معمولا با همان لباس‌هایی که از قبل داشتند پای سفره عقد یا بهتر است بگوییم در سالن کلیسا حاضر می‌شدند.
نگهداری از لباس سفید و خرید آن کار ساده‌ای نبود. در حوالی قرن نوزدهم میلادی خبری از خشک‌شویی و اتوشویی و… نبوده و برای همین لباس سفید نمی‌توانسته به‌سرعت در میان عموم رایج شود. اما همیشه دنیای ثروت‌مندان با مردم معمولی فرق داشته و دارد. پس آنها تنها گروهی بودند که می‌توانستند از ایده ملکه ویکتوریا استقبال کنند و در میان آنها، پوشیدن لباس سفید عروسی به‌سرعت رایج شد.
لباس سفید آرزوی همه شده بود؟
اگرچه طبقه متوسط و فقیر نمی‌توانستند از لباس سفید برای مراسم ازدواج‌شان استفاده کنند اما آرزو و میل پوشیدن این لباس در میان همه دختران وجود داشت. دختران زیادی دوست داشتند که لباسی سفید، توری رویایی و گل‌هایی زیبا ظاهرشان را در روز عروسی بیاراید اما خرید چنین لباسی یا دوخت آن برای همه مقدور نبود.
ماجرا همین‌طور پیش نرفت. یعنی پای لباس سفید کم‌کم با چشم‌اندازی تازه به مراسم اقشار مختلف باز شد. چگونه؟ در سال ۱۹۱۱ میلادی، زنی که در آستانه ازدواج قرار داشت، به روزنامه تاکوما تایمز واشنگتن (Washington’s Tacoma Times) نامه نوشت و از یکی از ستون‌نویس‌های روزنامه درباره لباسی ساده برای مراسم عروسی پیشنهاد خواست.
به او پیشنهاد شد که لباسی سفید و پشمی بخرد تا امکان رنگ‌کردن آن برای استفاده در دفعات بعدی هم وجود داشته باشد. این ایده می‌توانست مشکل یک‌بار مصرف‌بودن لباس سفید عروسی را برای بسیاری از افراد حل کند. لباس سفید کم‌کم در آستانه همه‌گیرشدن قرار گرفته بود.
بالاخره همه عروس‌ها سفیدپوش شدند
بعد از جنگ جهانی دوم بود که دیگر با رفع مشکلات ناشی از جنگ، کم‌کم عروس‌هایی از اقشار متوسط هم با الهام از عروس‌های ثروتمند شروع به پوشیدن لباس سفید برای عروسی کردند. حالا سربازان از جنگ برگشته بودند و اوضاع هم به وخامت گذشته نبود. سربازان جوان قصد ازدواج داشتند و تقاضا برای لباس عروس هم قطعا بیشتر از قبل بود.
پس امکان به‌راه‌اندازی کارخانه‌های نساجی بیشتر شده بود و پارچه هم در دسترس عموم قرار می‌گرفت. اما واقعا مسیر به همین سادگی و روانی به سمت تولید انبوه لباس‌های سفید پیش می‌رفت؟ خیر. در سال‌های آخر جنگ جهانی دوم و کمی بعد از آن، برای تولید لباس از پارچه محدودیت‌هایی وجود داشت. یعنی تولید لباس‌هایی با پارچه زیاد مانند لباس عروس ممنوع بود.
اتحادیه تولید لباس عروس موفق شد
انجمن و اتحادیه تولید لباس عروس در آمریکا پا به میدان گذاشت تا با لابی‌گری این مشکل و محدودیت در تولید لباس عروس را از میان بردارد. این اتحادیه معتقد بود که مخالفت با استفاده از پارچه برای تولید لباس عروس خلاف احترام به شهروندان است.
اتحادیه بر این باور بود که: حال که جوانان آمریکایی برای تداوم زندگی و دفاع از مردم، جان خود را به خطر انداخته و با جان‌ودل جنگیده‌اند، باید با بهانه‌های ساده و زیبایی مانند مراسم عروسی، لباس سفید عروس و دلخوشی‌هایی این‌چنینی از آنها قدردانی کرد و آنها را در تکمیل آرمان‌شان برای نجات حیات یاری کرد. دلخوشی‌های ساده زندگی تقدیری از تلاش آنها برای امکان زیستن در شادی است.
در نهایت، تلاش‌های اتحادیه تولید لباس عروس با موفقیت همراه شد و باوجود محدودیت‌هایی کمتر، مجوز تولید پارچه سفید و استفاده از آن برای تهیه لباس عروس صادر شد. اما هنوز هم مشکلاتی وجود داشت. برای مثال، پارچه ابریشمی کم‌یاب بود. جنگ با ژاپن باعث شده بود که معاملات پارچه ابریشم با مشکلاتی روبه‌رو شود و در کشور آمریکا خبری از پارچه سفید ابریشمی نبود. پس پای پارچه‌های دیگر به تولید لباس عروس باز شد.
هالیوود و افراد مشهور هم وارد می‌شوند
هالیوود و به تصویرکشیدن عروس‌هایی باشکوه با لباس‌هایی سفید روی صحنه‌ها هم در رشد محبوبیت و استفاده عروس‌ها از لباس سفید نقش مهمی داشت. تصاویر ازدواج افراد معروف با لباس سفید دل دختران جوان را برده بود و همه دوست داشتند که مراسم پیوند خود با عشق‌شان را با لباسی سفید و زیبا جشن بگیرند.
در سال ۱۹۵۶ میلادی، لباس هنرپیشه معروف گریس کلی (Grace Kelly) با تور، ابریشم و مروارید در تمام دنیا پخش شد و همه را شیفته خود کرد. این لباس برای بسیاری از عروس‌ها الهام‌بخش بود و از روی آن مدل‌های متنوعی طراحی و دوخته شد.
تصاویر هالیوودی که از عروس‌ها ارائه می‌شد و لباس سفید افراد مشهور در مراسم ازدواج‌شان کم‌کم دنیا را متقاعد کرد که برای عروس‌شدن باید لباس سفید به تن کرد.
البته در میان هالیوودی‌ها و افراد معروف، کسانی هم بودند که دوست داشتند متفاوت به نظر برسند و در مراسم ازدواج‌شان از لباسی به رنگ‌هایی دیگر استفاده می‌کردند.
بعضی‌ها سفیدش را دوست نداشتند
برای نمونه، بریژیت باردو (Brigitte Bardot) در سال ۱۹۵۹، برای روز ازدواجش پیراهنی صورتی از جنس پنبه-نخ به تن داشت که سرآستین‌ها، دور یقه و حاشیه دامنِ نه‌چندان بلند آن با تور تزیین شده بود.
الیزابت تیلور (Elizabeth Taylor) هم در دو بار از هشت بار ازدواجش، لباس عروس سفید به تن داشت. اما در باقی دفعات ترجیح می‌داد که لباسی رنگی بپوشد. در سال‌های بعدتر هم سلبریتی‌های ساختارشکنی وجود داشته‌اند که لباس‌هایی غیرسفید را برای مراسم ازدواج‌شان انتخاب کرده‌اند.
برای مثال، کِرا نایتلی معروف و دوست‌داشتنی (برای نویسنده این مقاله که دوست‌داشتنی است. برای شما چطور؟) در روز عروسی خود، لباسی به رنگ طوسی روشن از برند شَنل به تن داشت. این لباس سفید نبود و البته با لباس‌های رایج عروس که بلند و باشکوه‌اند هم تفاوت‌هایی داشت.
پرنسس دایانا هم بی‌تأثیر نبود
در سال ۱۹۸۱ میلادی، مراسم ازدواج شاهزاده چارلز و پرنسس دایانا به‌طور گسترده‌ای در سراسر دنیا بازتاب پیدا کرد. لباسی که دایانا به تن داشت، بی‌شباهت به لباس شخصیت‌های خوشبخت و زیبای دیزنی یعنی همان سیندرلا و پرنسس‌های افسانه‌ای نبود؛ لباسی باشکوه و پُف‌دار. این لباس هم در آن سال‌ها، الهام‌بخش زنان زیادی برای دوخت لباس عروس شد.
طراحان این لباس می‌خواستند کاری ارائه بدهند که در تاریخ ماندگار شود و به‌شدت تأثیرگذار باشد. برای همین هم بود که در طراحی و دوخت لباس دایانا سنگ‌تمام گذاشتند. لباس پرنسس دایانا یکی از معروف‌ترین و اثرگذارترین لباس‌های سفید عروسی در دوران اخیر است.
لباس پرنسس دایانا
این لباس خاص بود و ویژگی‌های قابل‌اعتنایی داشت:
- گل‌دوزی‌های زیاد و ظریف؛
- وجود ۱۰هزار مروارید روی لباس؛
- دنباله دامن بسیار بلند؛
- توری که روی زمین کشیده می‌شد.
کفش‌های پرنسس هم خاص و ویژه بود؛ روی این کفش پولک‌دوزی‌های گران‌بها و ۱۳۲مروارید وجود داشت. پاشنه آن چندان بلند نبود تا دایانا به‌راحتی بتواند در روز مراسم راه برود. روی کفش هم حروف نخست نام عروس و داماد یعنی D و C (دایانا و چارلز) نوشته شده بود. این لباس به فرزندان دایانا یعنی پرنس ویلیام و پرنس هری رسید اما همسرانِ هیچ‌یک در روز عروسی‌شان این لباس را به تن نکردند. کیت میدلتون (kate middleton) و مگان مارکل (meghan markle) یعنی همسران پسران دایانا (به‌ترتیب همسر ویلیام و هری) هم از سفیدپوش‌های مطرح دنیا در سال‌های اخیر هستند که البته لباس‌های‌شان موج و ماجرای جدیدی به دنیای لباس عروس‌ها اضافه نکرد اما به‌طور گسترده‌ای در دنیا از سوی همگان دیده شد.
در قرن بیست‌ویکم ماجرا به کجا کشید؟
این‌روزها هم علاوه بر افراد مشهورِ ساختارشکن، در ملل مختلف رنگ‌هایی به غیر از سفید برای لباس عروس انتخاب می‌شود. در کشورهایی مانند هند، چین و…، لباس‌هایی در رنگ‌های مختلف با نمادها و نشانه‌های مخصوص به خود وجود دارد. اما در بیشتر نقاط دنیا لباس‌های عروس سفید محبوب و مشهورند.
سفیدی تور و پیراهن عروس وارد سنت‌ها شده و بیشتر عروس‌خانم‌ها ترجیح می‌دهند که این رنگ را برای مراسم ازدواج‌شان انتخاب کنند. البته مانند تمام ترندها (Trends) و گرایش‌هایی که در دنیای مد وجود دارد، در زمینه لباس عروس هم چیزهایی دوره‌به‌دوره تکرار می‌شوند. برای مثال، لباس‌های رنگی عروس هم چندسالی است که دوباره بازگشته‌اند و کسانی که از تفاوت و خاص‌بودن خوش‌شان می‌آید، در این سال‌ها برای خود به‌جای سفید، لباس‌هایی به‌رنگ طلایی یا حتی بنفش انتخاب کرده‌اند.
تاریخچه لباس عروس سفید در یک نگاه
حالا که با تاریخچه لباس عروس سفید آشنا شدیم، خوب است که مروری گذرا به شاخص‌ترین روندهای مُد و فشن در دوران‌های مختلف داشته باشیم. بیایید با هم نگاهی مروری به تاریخچه لباس سفید عروس‌ها کنیم. ملکه ویکتوریا الهام‌بخش پوشیدن لباس سفید در مراسم عروسی شد و این مد و روند تازه را در دنیا باب کرد:
- در سال‌های ۱۹۳۰ میلادی، دیگر لباس عروس سفید رایج شده بود و طرح‌های مختلفی از آن روی تن عروس‌خانم‌ها می‌نشست. در این دوران، عروس‌ها لباس‌هایی به تن می‌کردند که زنانگی‌شان را بیشتر به رخ می‌کشید.
- در سال‌های دهه ۱۹۶۰ میلادی، آستین لباس عروس‌ها بلند شده بود و تورها کوتاه‌تر. ضمن اینکه در آن زمان، معمولا موهای عروس هم پشت سرش جمع می‌شد.
در سال‌های ۱۹۸۰ میلادی، پرنسس دایانا باعث شد، لباسی با دامن حجیم، توری بلند و آستین‌های پُفی رایج شود.
- در سال‌های ۱۹۹۰، گل‌دوزی‌ها، مرواریددوزی، آستین‌های مدل‌دار و وجود سینه‌بند در دوخت اصلی پیراهن رایج شد.
- از سال‌های بعد از دهه ۹۰ میلادی دیگر مدل‌های لباس عروس با تنوع بی‌نهایتی در بازارها عرضه می‌شوند. مدل‌ها، طرح‌ها و رنگ‌ها متنوع و جالب‌توجه‌اند و دیگر هر امکانی در طراحی و دوخت لباس عروس وجود دارد. به همین خاطر است که برخی از عروس‌خانم‌ها کلیشه‌های همیشگی را به‌راحتی می‌شکنند و مدل‌هایی از لباس را می‌پوشند که تابه‌حال هیچ‌کس آنها را امتحان نکرده است. ببینید:
در آخر
تاریخچه لباس عروس سفید را مرور کردیم. مد و فشن در گیرودار وقایع سیاسی و تاریخی از جاده‌های پرپیچ‌وخمی عبور می‌کنند. شاید همین است که به آن جذابیت قابل‌توجهی می‌دهد. شاید همین است که مد و فشن را از صنعت و هنری غیرضروری و تجملاتی به حرفه و زمینه‌ای مهم بدل می‌کند که از روی آن می‌توان دریافت، نبض دنیا در هردوره و زمانه‌ای چطور می‌تپیده است.
از میان لباس‌های عروس دهه‌های مختلف با کدام‌موردها هم‌سلیقه‌اید؟ نظرتان درباره تصمیم بزرگ و ساختارشکنانه ملکه ویکتوریا چیست؟ برای عروسی چه رنگ لباسی را می‌پسندید؟
