بیوگرافی فرانسیس مک‌دورمند

برادران کوئن پیش از ساخت «دهشت زده» به توصیه‌ی دوست صمیمی خود، سم ریمی، به درب منزل تهیه کنندگان مختلف رفته و با پخش تریلری دو دقیقه‌ای از آنچه درباره‌ی فیلم در ذهنشان دارند، سرمایه‌ای ۷۵۰ هزار دلاری را برای آغاز تولید کار جمع آوری کردند. مک‌دورمند در سال ۱۹۸۵، در حالی که در لس آنجلس با هنرمندان دیگری همچون برادران کوئن، سم ریمی، اسکات اسپیگل، کیتی بیتس و هالی هانتر همخانه بود، یکی از نقش‌های فرعی اثر کمدی ترسناک موج جنایت (Crimewave) را با فیلمنامه‌ای از برادران کوئن و کارگردانی سم ریمی اجرا کرد و در ادامه، پس از حضور در سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیونی متعددی نظیر منطقه نیمه‌روشن (The Twilight Zone) و انتقام: داستان تونی کیو (Vengeance: The Story of Tony Cimo)، در سال ۱۹۸۷ با بازی در نقش زنی پرحرف و مزاحم به نام دات در فیلم بزرگ کردن آریزونا (Raising Arizona) دوباره با برادران کوئن همکاری می‌کند. کمدی سیاهی که هالی هانتر و نیکلاس کیج در نقش‌های اصلی آن حضور درخشانی را به یادگار گذاشتند. فرانسیس در همین زمان در نمایش اتوبوسی به نام هوس (A Streetcar named Desire) بر اساس نمایشنامه‌ی ماندگار تنسی ویلیامز، در نقش شخصیت استلا کووالسکی حضور یافت که زندگی شخصی وی پس از حضور ناگهانی خواهرش دچار دگرگونی می‌شود. او برای ایفای این نقش از سوی انجمن تئاتر آمریکا و انجمن صنفی لیگ برادوی، نامزد دریافت جایزه تونی (Tony Award) به عنوان معتبرترین جایزه تئاتر ایالت متحده شد.

فیلم بعدی مک‌دورمند، میسیسیپی می‌سوزد (Mississippi Burning) به کارگردانی آلن پارکر که بر اساس رسوایی قتل جیمز چینی، اندرو گودمن و مایکل شرنر ساخته شده بود، داستان دو مامور FBI اهل میسیسیپی با بازی جین هاکفن و ویلم دافو را روایت می‌کند که پس از ناپدید شدن سه کارمند دولت، برای یافتن سرنخ وارد شهری کوچک شده ولی از همان ابتدا با خصومت ساکنان، پلیس محلی و همچنین اعضای گروه نژادپرستی کو کلاکس کلان روبرو می‌شوند. فرانسیس در این اثر، نقش خانم پل، همسر کلانتر شهر را ایفا می‌کند که شخصیت وی از شخصی حقیقی به نام کانر پرایس الهام گرفته شده که در دهه‌ی شصت میلادی، با شهادت علیه همسرش، نام خود را به عنوان زنی شجاع و اخلاق مدار سر زبان‌ها انداخت. «میسیسیپی می‌سوزد» پس از نمایش، ضمن جلب نظر مثبت عموم منتقدان و دستیابی به فروشی موفقیت آمیز، نامزد دریافت ۷ جایزه اسکار شد که در این میان، فرانسیس نیز در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل زن نامزد شد. او به گفته‌ی خودش برای حضور در فیلم، به جای تحقیقات تاریخی فقط به حرف‌های جین هاکمن گوش کرد و از این طریق به درک کاملی از نقش خود رسید. او اعتقاد دارد که هاکمن دارای ظرفیت شگفت انگیزی است و او بود که درس‌های پایه‌ای بازیگری را به وی آموخت. جین سیسکل، منتقد سینما در مطلب خود برای شیکاگو تریبیون (Chicago Tribune)، ضمن تحسین نقش آفرینی ظریف هاکم و دافو، مک‌دورمند را به عنوان وجدان اخلاقی داستان، برگ برنده‌ی فیلم نامید. شیلا بنسون، منتقد لس آنجلس تایمز (Los Angeles Times) نیز ضمن انتخاب عملکرد مک‌دورمند به عنوان بهترین اجرا، نقش آفرینی وی را در جایگاه تنها صدای طنین انداز برآمده از اخلاقیات در فیلم، به شدت ماندگار توصیف کرد.   

فرانسیس در تریلر سیاسی دستور کار پنهان (Hidden Agenda) به کارگردانی کن لوچ، در نقش زنی به نام اینگرید جسنر ظاهر شده که پس از ترور نامزدش که به عنوان یک فعال حقوق بشر آمریکایی در بلفاست حضور داشت، تلاش می‌کند تا با کمک یک کارآگاه پلیس، راز قتل وی را کشف کند. کن لوچ برای درک بیشتر بازیگران اصلی فیلم از چگونگی نقش‌های خود و همچنین محتوای داستان، از مک‌دورمند درخواست کرد تا به همراه براد دوریف، برنارد بلوک و مای زترلینگ به ایرلند شمالی بروند و در آنجا در خصوص بدرفتاری نیروهای امنیتی بریتانیا، بازداشت چهره‌های سیاسی و همچنین شکنجه‌ی زندانیان تحقیق کنند. آنها در این کشور، با افراد بسیاری که در گذشته مورد شکنجه قرار گرفته بودند به گفتگو پرداختند. «دستور کار پنهان» به واسطه‌ی صداقت لوچ و همچنین در هم تنیدگی داستانی، مورد ستایش منتقدان بسیاری قرار گرفت و در جشنواره کن سال ۱۹۹۰ نیز جایزه‌ی هیئات داوران را از آن خود کرد. در نقطه‌ی مقابل، بسیاری این اثر را به واسطه‌ی نگاه ساده انگارانه‌ی خود به مشکلات ایرلند شمالی و همچنین به کارگیری آن به عنوان یک عنصر فرعی، مورد انتقاد شدید قرار دادند و اظهار کردند که فیلم با شعار مبارزه با استعمار، بیشتر به سمت بریتانیا و مارگارت تاچر تمایل دارد تا سیاست‌های ایرلند شمالی.

فرانسیس در همان سال، در همکاری مجدد خود با سم ریمی در فیلم ابرقهرمانانه‌ی مرد تاریکی (Darkman) در نقش زن اصلی به ایفای نقش پرداخت. در طول ساخت این فیلم، درگیری‌های بسیاری بین سم ریمی، تدوینگر فیلم و استودیو شکل گرفت و کار فیلمبرداری نیز بسیار به درازا کشید تا جایی که یونیورسال می‌پنداشت که «مرد تاریکی» اثری بسیار سطح پایین از آب درخواهد آمد. تهیه کنندگان فیلم نیز اعتقاد داشتند که از نظر تماشاگران، این فیلم در بین بدترین آثار ابرقهرمانی تاریخ سینما قرار دارد. با این حال استقبال تماشاگران از «مرد تاریکی» چندان هم بد نبود و در این میان، تعدادی از منتقدان نیز به ستایش این اثر پرداختند. پیش از تولید فیلم، استودیو در نظر داشت تا جولیا رابرتز یا دمی مور را برای نقش زن اصلی کار انتخاب کند اما ریمی به شدت روی حضور مک‌دورمند تأکید داشت و عاقبت نیز حرف خود را به کرسی نشاند. با این حال در گیر و دار مشکلات مربوط به تولید «مرد تاریکی»، خود فرانسیس نیز که از مدت‌ها قبل، دوستی نزدیکی با ریمی داشت، بر سر اختلاف سلیقه با وی به مشکل خورد. البته با تمام فراز و نشیب‌های به وجود آمده، مک‌دورمند و جوئل کوئن، رابطه‌ی نزدیک خود را با سم ریمی، تا به امروز نیز حفظ کرده‌اند.

فرانسیس در سال ۱۹۹۳ در کنار انبوهی از بازیگران مطرح سینما همچون جک لمون، اندی مک‌داول، جنیفر جیسون لی، تیم رابینز، جولیان مور و رابرت داونی جونیور در فیلم کارگردان یاغی آمریکایی، رابرت آلتمن با نام راه‌های میان‌بر (Short Cuts) به ایفای نقش پرداخت که این اثر در کنار تصاحب شیر طلایی ونیز، جایزه‌ی بهترین گروه بازیگری این جشنواره و همچنین جایزه‌ی گلدن گلوب را در همین زمینه از آن خود کرد. آلتمن در «راه‌های میان‌بر» با پیوند دادن مجموعه داستان‌های کوتاه ریموند کارور به یکدیگر، به خلق داستانی یکپارچه پرداخته که طی آن، زندگی گروهی از انسان‌ها را به صورت موازی در شهر لس آنجلس روایت می‌کند که طی اتفاقاتی، سرنوشت آنها به هم گره می‌خورد.

فرانسیس پس از حضور در نقش‌های مکمل آثاری نظیر ستاره تنها (Lone Star) و ترس کهن (Primal Fear) در کمدی سیاه فارگو (Fargo) به کارگردانی برادران کوئن، در نقش یک پلیس حامله‌ی ساده دل اما بسیار باهوش به نام مارج گاندرسون ظاهر می‌شود که درصدد حل معمای مجموعه‌ای از قتل‌ها است. «فارگو» در سال ۱۹۹۶ علاوه بر دریافت جایزه بهترین کارگردانی جشنواره کن، نامزد دریافت ۷ جایزه اسکار از جمله جایزه بهترین فیلم شد و در این میان، مک‌دورمند نیز جایزه اسکار بهترین بازیگر زن را از آن خود کرد. او برای ایفای نقش مارج علاوه بر تغییر لهجه‌ی خود، مدتی کنار یک افسر پلیس حامله‌ی اهل سنت پل مینه سوتا به کار مشغول شد. منتقدان «فارگو» را به دلیل ایده‌ی جنایی اوریجینال خود و همچنین نشان دادن نتایج فاجعه‌ بار طمع ورزیدن انسان‌ها ستودند و همچنین از نقش آفرینی فرانسیس نیز به عنوان یکی از بهترین بازی‌های سال نام بردند. او در شرایطی اسکار بهترین بازیگر زن نقش اصلی را تصاحب کرد که در یک سوم ابتدایی فیلم حضور نداشت.

تقریبا مشهور (Almost Famous) به نویسندگی و کارگردانی کامرون کرو، داستان پسر نوجوانی علاقه‌مند به موسقی است که در دهه هفتاد میلادی، علیرغم مخالفت‌های مادرش از طرف مجله‌ی رولینگ استون ماموریت می‌یابد تا درباره گروه راک لدزپلین مقاله‌ای تهیه کند. «تقریبا مشهور» به نوعی اتوبیوگرافی خود کرو به حساب می‌آمد که در نوجوانی از همین طریق به عرصه‌ی نویسندگی وارد شد و در این میان، مک دورمند نیز نقش مادر سخت گیر و از خود راضی وی را ایفا کرد. نقشی که برای فرانسیس، نامزدی اسکار در بخش بهترین بازیگر نقش مکمل زن را به ارمغان آورد. او یک سال بعد در فیلم مردی که آنجا نبود (The Man Who Wasn't There) به کارگردانی برادران کوئن، نقش حسابداری بی‌تفاوت و معتاد به الکل را ایفا کرد. فیلمی سیاه و سفید با تصاویری استرلیزه شده که یک بار دیگر کوئن‌ها را در جشنواره‌ی کن سربلند کرد.

فیلم سرزمین شمالی (North Country) به کارگردانی نیک کارو، داستان زن جوانی به نام جوسی آیمز با بازی شارلیز ترون را روایت می‌کند که پس از مرگ همسرش، به همراه دو فرزند خود به زادگاهش در شمال مینه‌ سوتا بازگشته و در محیط مردانه‌ی یک معدن، مشغول به کار می‌شود. شخصیت جوزی آیمز در واقع از شخصیت لوئیز جانسون الهام گرفته شده که به مدت ۱۳ سال در معدن کار کرده و در این مدت، اذیت و آزار بسیاری را از طرف مردان تحمل کرد تا اینکه در نهایت این ماجرا را به دادگاه کشاند. مک‌دورمند در این فیلم نقش گلوری داج، دوست نزدیک جوسی و یکی از کارگران معدن را ایفا کرد که شخصیت وی نیز از فردی حقیقی به نام پاتریشیا شانون کوزماچ الهام گرفته شده است. «سرزمین شمالی» در کنار جلب نظر مثبت منتقدان، ترون و مک‌دورمند را نامزد تعداد زیادی از جوایز سینمایی از جمله اسکار و گلدن گلوب کرد. راجر ایبرت، منتقد سرشناس سینما از «سرزمین شمالی» به عنوان اثری نام می‌برد که شما را حسابی تکان خواهد دهد چرا که پیش از این، چنین داستان‌هایی را بارها شنیده‌اید ولی هیچگاه این ماجرا در چنین حدی داراماتیزه شده و با چنین وضوحی، در برابرتان مجسم نشده است. او در تحسین بازی مک‌دورمند نیز می‌گوید که هیچکس بازی زیبای وی را در فیلم فارگو فراموش نکرده که داستان آن فیلم نیز در مینه سوتا رخ می‌داد. نقش فرانسیس در «سرزمین شمالی» متفاوت و البته غم انگیزتر از نقشش در «فارگو» است اما همچنان همان شهامت و همان حس قدرتمند را می‌توان در درون این بازیگر مشاهده کرد.

فرانسیس در همکاری مجدد با کوئن‌ها در کمدی سیاه پس از خواندن بسوزان (Burn After Reading) نقش رئیس یک باشگاه بدنسازی را ایفا می‌کند که به صورت اتفاقی، درگیر مسائل پیچیده‌ی جاسوسی می‌شود. او پس از همکاری با پائولو سورنتینو، کارگردان صاحب نام ایتالیایی در فیلم این‌جا باید همان‌جا باشد (This Must Be the Place)، در فیلم تبدیل‌شوندگان: نیمه تاریک ماه (Transformers: Dark of the Moon) نقش شارلوت میرینگ، رئیس اطلاعات ملی ایالت متحده را ایفا کرد. او در ادامه، در بازگشت مجدد خود به صحنه‌ی تئاتر، در نمایش مردم خوب (Good People) اثر دیوید لیندسی-آبیر، در نقش مادری مجرد به نام مارجی والش ظاهر شده که به همراه دختر معلول خود در جنوب شهر بوستون زندگی سختی را سپری می‌کند. نقشی که جایزه تونی در بخش بهترین بازیگر زن را برای مک‌دورمند به ارمغان آورد. «مردم خوب» از هشتم فوریه  تا بیست و نهم می ۲۰۱۱ در برادوی به روی صحنه رفت. فرانسیس در انیمیشن ماداگاسکار ۳: تحت تعقیب در اروپا (3: Europe's Most Wanted) با صداپیشگی به جای شخصیت کاپیتان شانتل دیبوا به اجرای آهنگ ماندگار نه، افسوس هیچ‌چیز را نمی‌خورم (Non, je ne regrette rien) از ادیت پیاف پرداخت. او در همان سال در فیلم سرزمین موعود (Promised Land) به کارگردانی گاس ون سنت حضور پیدا کرد.

مک‌دورمند که سال‌ها قبل حقوق مجموعه‌ی داستانی آلیو کیتریج (Olive Kitteridge) نوشته‌ی الیزبت استرات را به دست آورده بود، در ادامه تصمیم گرفت که با همکاری شبکه‌ی HBO، این داستان برنده‌ی جایزه پولیتزر را به یک مینی سریال تبدیل کرده و خودش نیز در نقش اصلی آن ظاهر شود. او همچنین پس از مذاکره با لیسا چولودنکو، کارگردان صاحب نام آمریکایی، وی را برای هدایت تمام قسمت‌های مجموعه انتخاب کرد. فرانسیس در «آلیو کیتریج» نقش یک معلم ریاضی بازنشسته را ایفا کرده که در کنار همسر داروخانه دارش در شهر کوچک کرازبی در ایالت مین زندگی می‌کند. زنی پیچیده، کله شق و سرشار از واقع گرایی که به شرکت در فعالیت‌های داوطلبانه عادت دارد. فرانسیس به واسطه‌ی بازی در «آلیو کیتریج»، ضمن نامزدی در جوایز گلدن گلوب، جایزه امی در بخش بهترین بازیگر زن مینی سریال را از آن خود کرد و بدین ترتیب، به یازدهمین بازیگر زن تاریخ بدل شد که هر سه جایزه‌ی اسکار، امی و تونی را به عنوان معتبرترین جوایز آمریکایی در زمینه‌های سینما، تلویزیون و تئاتر به دست آورده است.

مک‌دورمند پس از حضور در فیلم درود بر سزار (Hail, Caesar!) به کارگردانی برادران کوئن، در فیلم سه بیلبورد خارج از ایبینگ، میزوری (Three Billboards Outside Ebbing, Missouri) به کارگردانی مارتین مک‌دونا نقش زنی به نام میلدرد هیلز را ایفا کرد که چند ماه پس از قتل فجیع دخترش، از جستجوهای پلیس برای پیدا کردن قاتل وی ناامید شده و تصمیم می‌گیرد تا با نصب سه بیلبورد بزرگ و نوشتن جملاتی خاص روی آنها، نظر پلیس و مردم را دوباره به این واقعه جلب کند. مک‌دونا در هنگام نوشتن فیلمنامه «سه بیلبورد خارج از ایبینگ، میزوری» تنها مک‌دورمند را برای ایفای نقش میلدرد در ذهنش داشت. فرانسیس در ابتدا به دلیل اینکه احساس می‌کرد برای بازی در این نقش زیاد از حد پیر است از قبول پیشنهاد مک‌دونا امتنا کرد ولی در ادامه جوئل کوئن پس از بحث و جدل‌های فراوان وی را متقاعد کرد که کار را بپذیرد. در نهایت مک‌دورمند به واسطه‌ی نقش آفرینی بی‌نقص خود برنده جایزه‌ی اسکار بهترین بازیگر زن شد و با تصاحب جایزه بهترین بازیگر زن انجمن بازیگران سینما، به نخستین بازیگر سینما بدل شد که دو جایزه را در این بخش از آن خود کرده است. او پس از دریافت اسکار خود، یکی از بهترین نطق‌های مراسم را با محوریت تبعیض‌های نژادی و جنسیتی در هالیوود ایراد کرد. جالب اینجا است که مجسمه‌ی اسکار وی در ضیافت شام پس از مراسم توسط شخصی به نام تری بریانت ربوده شد. البته پلیس پس از مدتی موفق به دستگیری بریانت شد و مک‌دورمند نیز خواهان آزادی وی شد.

فرانسیس در سال ۱۹۸۴ با جوئل کوئن ازدواج کرده که پیوندشان تا به امروز نیز پا برجا مانده است. فرانسیس و جوئل در سال ۱۹۹۵، پسری پاراگوئه‌ای به نام پدرو را به فرزندی گرفتند. آنها در نیویورک زندگی می‌کنند و گاها نیز به منطقه‌ی بولیناس در کالیفرنیا می‌روند. پدرو بر خلاف پدر و مادرش تصمیم گرفته تا به جای هنر، راه ورزش را در پیش گیرد و هم اکنون یک مربی خصوصی و ماساژور است.

فعالیت‌های هنری فرانسیس مک‌دورمند: