در این مطلب مروری بر زندگینامه شخصی و هنری ترانه علیدوستی، یکی از برترین هنرمندان ایران، خواهیم داشت.
کمتر کسی است که ترانه علیدوستی را نشناسد. هنر‌مندی که علاوه بر حضور موفق و تحسین بر‌انگیز در حوزه هنر‌های بصری، به‌واسطه فعالیت‌هایش در ادبیات و توجه به مسائل اجتماعی در بین عموم مردم شناخته شده است. ترانه علیدوستی در تاریخ ۲۲ دی ۱۳۶۲ در تهران متولد شد. مادرش نادره حکیم الهی، سنگ‌تراش و مجسمه ساز مشهور است که تا‌کنون هفت نمایشگاه مختلف را برگزار کرده، و پدرش حمید علیدوستی، هفتمین گلزن برتر ملی و مربی تیم‌های سایپا و پیکان هستند. ترانه علیدوستی در صفحه رسمی‌اش در شبکه اجتماعی توییتر اعلام کرده است که مبتلا به بیماری کلاستروفوبیا (ترس از فضای بسته) بوده و دنبال‌کننده جریان فمینیسم است.
ترانه علیدوستی پیش از آنکه وارد عرصه بازیگری شود و مدرک دیپلم کامپیوتر را دریافت کند، مدتی را به تحصیل در رشته‌های موسیقی و تجربی اختصاص داده بود. حضور در کلاس‌های بازیگری امین تارخ و قرار گرفتن تحت تعلیم‌های این بازیگر صاحب‌سبک باعث شد که ترانه علیدوستی در سال ۱۳۸۰ برای حضور در فیلم سینمایی «من ترانه ۱۵ سال دارم» (به کارگردانی رسول صدرعاملی) و ایفای نقش ترانه پرنیان برگزیده شود. اجرای بی‌نقص در این فیلم سبب گشوده شدن در‌های موفقیت در عرصه بازیگری به سوی او شد. پس از این تاریخ ترانه علیدوستی به مدت دو سال از سینما فاصله گرفته و در طی این مدت علاوه بر گذراندن دوره فیلم‌نامه‌نویسی در نهاد حوزه هنری، حضور بر روی صحنه نمایش را برای اولین بار در قالب تئاتر «فنز» و در کنار هنر‌مندانی من جمله پرویز پرستویی، مهتاب نصیرپور، حبیب رضایی و احمد مهرانفر تجربه کرد.
سال ۱۳۸۲ مصادف بود با بازگشت ترانه علیدوستی به سینما و اولین همکاری با اصغر فرهادی در فیلم سینمایی «شهر زیبا» با موضوع جوانان محبوس در کانون اصلاح و تربیت. این فیلم به عنوان آغاز‌گر روند همکاری اصغر فرهادی و ترانه علیدوستی محسوب می‌شود که در سه فیلم سینمایی «چهارشنبه سوری»، «درباره الی» و «فروشنده» ادامه پیدا می‌کند. فیلم‌های حاصل از این همکاری را بدون شک باید از شاخص‌ترین برگ‌های دفتر هنری ترانه علیدوستی دانست. علاوه بر اصغر فرهادی و رسول صدرعاملی (فیلم‌های «من ترانه ۱۵ سال دارم» و «زندگی با چشمان بسته»)، ترانه علیدوستی تجربه حضور در جلوی دوربین کارگردان‌های طراز اول ایران از جمله مانی حقیقی (فیلم‌های «پذیرایی ساده» و «کنعان»)، عباس کیارستمی (فیلم «شیرین») و علیرضا امینی (فیلم «انتهای خیابان هشتم») را در کار‌نامه دارد.
ترانه علیدوستی تنها خود را به بازیگری محدود نکرده است و علاوه بر صداپیشگی (انیمیشن «جمشید و خورشید» در نقش خورشید)، نمایشنامه‌خوانی (نمایشنامه «آنا کارنینا») و سر‌مایه‌گذاری در فیلم سینمایی «اژدها وارد می‌شود!» (به کارگردانی مانی حقیقی)، با ترجمه دو اثر «رؤیای مادرم» (به نویسندگی آلیس مونرو) و رمان «تاریخ عشق» (نوشته نیکول کراوس) توانسته است موفقیت‌هایی از جمله جایزه ادبی پروین اعتصامی را بدست آورد. علی‌رغم حضور مستمر در حوزه سینما، ترانه علیدوستی تا‌کنون در هیچ‌یک از تولیدات صدا‌و‌سیما حضور نداشته است که وی دلیل این امر را چنین بیان می‌کند:
من در تلویزیون بازی نمی‌کنم. ۱۲ سال هم هست که بازی نمی‌کنم. چون معتقدم یک خیانت فرهنگی است. قبلاً هم گفته‌ام. انتخاب کرده‌ام. حتی سریال‌های سطح بالاتر ما نهایتاً دستخوش یک جهت گیری بی‌موردی در پخش می‌شوند. من کسانی را که در تلویزیون کار می‌کنند قضاوت نمی‌کنم ولی مردم حق دارند قضاوت کنند. ما در این جایگاه قرار داریم که قضاوت شویم.
با این‌حال عقیده ترانه علیدوستی شامل سریال‌های نمایش خانگی نمی‌شود و او از سال ۱۳۹۳ مشغول ایفای نقش شهرزاد سعادت در سریال «شهرزاد» به کارگردانی حسن فتحی است. روند تولید فصل دوم این سریال که در جلب نظر مخاطبین موفق عمل کرده و فصل اول آن بیش از ۱۵ میلیارد تومان فروش داشته، هم‌اکنون به دلیل بیماری حسن فتحی متوقف شده است و از اواخر دی از سر گرفته می‌شود.
ترانه علیدوستی در طی سال‌ها فعالیت در حوزه هنر و فرهنگ نامزد دریافت ۱۵ جایزه بوده که موفق به دریافت ۵ جایزه شده است. از این حیث فیلم سینمایی «من ترانه ۱۵ سال دارم» با به ار‌مغان آوردن جایزه‌های بهترین بازیگر زن از جشنوراه‌های لوکارنو سوئیس و انجمن منتقدین و نویسندگان سینمای ایران، نخل زرین بهترین بازیگر زن جشنواره اجتماعی آبادان و سیمرغ بهترین بازیگر زن از جشنواره فجر، موفق‌ترین فیلم رزومه هنری ترانه علیدوستی محسوب می‌شود. علاوه بر این به‌واسطه ایفای نقش در فیلم سینمایی پذیرایی ساده، او موفق به دریافت جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره اوسیان سینه فن شد. همچنین ترانه علیدوستی به عنوان داور در دو جشنواره وزول فرانسه و هانوی ویتنام حضور داشته است.
فیلم سینمایی «فروشنده» جدید‌ترین تجربه ترانه علیدوستی در عرصه بازیگری است که دستاورد‌هایی نظیر قرار گرفتن گروه بازیگران در بین بهترین‌های سال ۲۰۱۶، بهترین فیلم خارجی از نگاه انجمن ملى نقد فيلم امريكا و نامزدی بهترین فیلم خارجی زبان گلدن گلاب و اسکار را بدست آورده است. اما نکته‌ای که باعث شده این فیلم و به‌خصوص ترانه علیدوستی بیش از پیش مورد توجه رسانه‌های مختلف قرار بگیرد، اعلام عدم حضور او در جشنواره اسکار 2017 به دلیل ممنوعیت ورود اتباع ایرانی به خاک کشور آمریکا است. این تصمیم ترانه علیدوستی بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های خارجی مانند هالیوود ریپورتر، سی‌ان‌ان و گاردین داشته است.
در پایان لیست فیلم‌های سینمایی ترانه علیدوستی را مشاهده می‌کنید:
| سال | نام فیلم | کارگردان |
|---|---|---|
| ۱۳۹۴ | فروشنده | اصغر فرهادی |
| ۱۳۹۳ | استراحت مطلق | عبدالرضا کاهانی |
| ۱۳۹۳ | مادر قلب اتمی | علی احمدزاده |
| ۱۳۹۱ | زندگی مشترک آقای محمودی و بانو | روح‌الله حجازی |
| ۱۳۹۱ | آسمان زرد کم عمق | بهرام توکلی |
| ۱۳۹۰ | پذیرایی ساده | مانی حقیقی |
| ۱۳۹۰ | انتهای خیابان هشتم | علیرضا امینی |
| ۱۳۸۹ | هر چی خدا بخواد | نوید میهن‌دوست |
| ۱۳۸۸ | راز دشت تاران | هاتف علیمردانی / محمد لطفعلی |
| ۱۳۸۸ | زندگی با چشمان بسته | رسول صدرعاملی |
| ۱۳۸۷ | درباره الی | اصغر فرهادی |
| ۱۳۸۷ | تردید | واروژ کریم‌‌مسیحی |
| ۱۳۸۷ | شیرین | عباس کیارستمی |
| ۱۳۸۶ | کنعان | مانی حقیقی |
| ۱۳۸۴ | چهارشنبه سوری | اصغر فرهادی |
| ۱۳۸۲ | شهر زیبا | اصغر فرهادی |
| ۱۳۸۰ | من ترانه ۱۵ سال دارم | رسول صدرعاملی |
