شاید اسم لوپوس به گوش‌تان خورده باشد. لوپوس یک بیماری خودایمنی است که می‌تواند بر بسیاری از قسمت‌های بدن تأثیر بگذارد. از هر ۱۰ هزار نفر حدودا ۳ نفر به لوپوس مبتلا می‌شوند. آمار چندان کمی نیست! پس بهتر است اطلاعات‌تان را در مورد این بیماری افزایش بدهید، با علائم و علل بروز آن آشنا شوید تا در صورت ابتلا هرچه سریع‌تر اقدامات لازم را انجام بدهید.
لوپوس اریتماتوز سیستمیک چیست؟
سیستم ایمنی به‌طور طبیعی از بدن در برابر عفونت‌های خطرناک و باکتری‌ها دفاع می‌کند تا آن را سالم نگه دارد. لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) یک بیماری مزمن خودایمنی است و زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن قادر به ایجاد تمایز بین سلول‌های سالم بدن و مهاجمان خارجی نباشد که در این حالت بدن به سلول‌های خودی حمله می‌کند.
اصطلاح لوپوس برای شناسایی تعدادی از بیماری‌های خودایمنی که علائم بالینی و خصوصیات آزمایشگاهی مشابهی دارند به‌کار می رود، اما SLE شایع‌ترین نوع لوپوس است و منظور از لوپوس در اغلب موارد همان SLE است.
SLE بیماری مزمنی است با دوره‌هایی از علائم شدید که به‌طور متناوب جای‌شان را به دوره‌هایی از علائم خفیف می‌دهند. بیماران مبتلا به SLE درصورتی‌که تحت درمان و مراقبت باشند می‌توانند زندگی عادی داشته باشند.
طبق آمار بنیاد لوپوس آمریکا، حداقل ۱٫۵ میلیون آمریکایی با لوپوس تشخیص داده شده، زندگی می‌کنند. این بنیاد معتقد است تعداد افرادی که به این بیماری مبتلا هستند بسیار بالاتر است و موارد بسیاری تشخیص داده نمی‌شوند.
شناخت علائم بالقوه‌ی لوپوس SLE
علائم ممکن است متفاوت باشند و در طول زمان تغییر کنند. علائم معمول عبارتند از:
- خستگی شدید؛
- درد مفصل؛
- تورم مفصل؛
- سردرد؛
- راش روی گونه‌ها و بینی که «راش پروانه‌ای» نامیده می‌شود؛
- ریزش مو؛
- کم‌خونی؛
- مشکلات لخته شدن خون؛
- انگشتان در هوای سرد، سفید یا آبی و مورمور می‌شوند که به‌عنوان نشانگان رینود شناخته می‌شود.
سایر علائم به بخشی از بدن که این بیماری به آن حمله می‌کند، بستگی دارد مانند دستگاه گوارش، قلب یا پوست.
علائم لوپوس، علائم بسیاری از بیماری‌های دیگر نیز هستند که تشخیص آن را دشوار می‌سازد. اگر هر یک از این علائم را دارید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. پزشک شما با انجام آزمایش‌های مختلف اطلاعات موردنیاز را برای تشخیص دقیق جمع‌آوری می‌کند.
علل لوپوس SLE
علت دقیق SLE مشخص نیست اما چندین عامل ممکن است با این بیماری مرتبط باشند:
۱. ژنتیک
این بیماری با ژن خاصی مرتبط نیست اما در خانواده‌ی افراد مبتلا به لوپوس اغلب، افراد مبتلا به سایر بیماری‌های خودایمنی وجود دارند.
۲. محیط
محرک‌های محیطی می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- پرتوهای فرابنفش؛
- داروهای خاص؛
- ویروس‌ها؛
- استرس فیزیکی یا عاطفی؛
- تروما.
۳. جنسیت و هورمون‌ها
SLE بر زنان بیشتر از مردان تأثیر می‌گذارد. همچنین زنان ممکن است علائم شدیدتری را در طی بارداری و دوره‌های قاعدگی‌شان تجربه کنند. هر دوی این ملاحظات برخی از متخصصان پزشکی را به این باور رسانده است که شاید هورمون زنانه‌ی استروژن در ایجاد SLE نقش داشته باشد. با این حال برای اثبات این نظریه به تحقیقات بیشتری نیاز است.
نحوه تشخیص لوپوس SLE
پزشک شما برای بررسی علائم و نشانه‌های معمول لوپوس ازجمله موارد زیر یک معاینه‌ی فیزیکی انجام خواهد داد:
- بثورات حساس به نور خورشید، مانند راش گونه‌ای یا پروانه‌ای؛
- زخم‌های غشای مخاطی که ممکن است در دهان و بینی به‌وجود بیایند؛
- آرتریت که تورم یا حساسیت مفاصل کوچک دست‌ها، پاها، زانوها و مچ دست‌هاست؛
- ریزش مو؛
- نازک شدن مو؛
- علائم مشکل ریوی یا قلبی مانند سوفل، صدای مالشی یا ضربان قلب نامنظم.
هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص SLE وجود ندارد اما آزمایش‌هایی که می‌توانند به پزشک‌تان کمک کنند به تشخیص درست برسد عبارتند از:
- آزمایش‌های خون، مانند تست‌های آنتی‌بادی و شمارش کامل سلول‌های خونی؛
- آزمایش ادرار؛
- عکس‌برداری با اشعه‌ی ایکس از قفسه‌ی سینه.
پزشک‌تان ممکن است شما را به یک روماتولوژیست ارجاع بدهد. روماتولوژیست پزشکی است که در درمان اختلالات بافت نرم، مفصل و بیماری‌های خودایمنی تخصص دارد.
درمان لوپوس SLE
هیچ درمانی برای SLE وجود ندارد و هدف از درمان کاهش علائم است. درمان بسته به شدت علائم و اینکه SLE بر کدام بخش‌های بدن تأثیر گذاشته، متفاوت است:
- داروهای ضدالتهاب برای درد و سفتی مفصل؛
- کرم‌های استروئیدی برای بثورات؛
- کورتیکواستروئیدها برای به حداقل رساندن پاسخ ایمنی؛
- داروهای ضدمالاریا برای مشکلات مفصل و پوست؛
- داروهای اصلاح‌کننده‌ی بیماری یا عوامل سیستم ایمنی هدفمند برای موارد شدیدتر.
با پزشک‌تان در مورد رژیم‌غذایی و عادات سبک زندگی‌تان صحبت کنید. ممکن است پزشک‌تان برای کاهش احتمال بروز علائم توصیه کند مواد غذایی خاصی را مصرف یا حذف کنید و استرس را به حداقل برسانید. ممکن است لازم باشد آزمایش‌های مربوط به پوکی استخوان را انجام دهید، چون استروئیدها می‌توانند استخوان‌های شما را نازک کنند. همچنین ممکن است پزشک‌تان مراقبت پیشگیرانه مانند ایمن‌سازی‌هایی که برای افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی بی‌خطر هستند و غربالگری‌های قلبی را توصیه کند.
عوارض طولانی‌مدت لوپوس SLE
با گذشت زمان SLE می‌تواند به سیستم‌های بدن شما آسیب بزند یا باعث ایجاد عوارض در آنها شود. عوارض احتمالی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- لخته‌های خون و التهاب عروق خونی یا واسکولیت؛
- التهاب قلب یا پریکاردیت؛
- حمله‌ی قلبی؛
- سکته‌ی مغزی؛
- تغییرات حافظه؛
- تغییرات رفتاری؛
- تشنج؛
- التهاب بافت و پوشش ریه (پلوریت)؛
- التهاب کلیه؛
- کاهش عملکرد کلیه؛
- نارسایی کلیه.
در دوران بارداری SLE می‌تواند اثرات منفی شدیدی روی بدن شما داشته باشد و به عوارض بارداری و حتی سقط جنین منجر شود. در مورد راه‌های کاهش خطر و عوارض با پزشک‌تان صحبت کنید.
آینده‌ی بیماران مبتلا به لوپوس SLE
SLE بر افراد مختلف تأثیرات متفاوتی می‌گذارد. درمان‌ها هنگامی بیشترین اثر را خواهند داشت که آنها را بلافاصله پس از بروز علائم شروع کنید و پزشک‌تان آنها را مناسب وضعیت شما سازمان‌دهی کرده باشد. اگر متوجه‌ی هرگونه علائم نگران‌کننده شدید، حتما به پزشک مراجعه کنید.
زندگی کردن با یک بیماری مزمن می‌تواند دشوار باشد. با پزشک‌تان در مورد گروه‌های حمایتی در محل زندگی‌تان صحبت کنید. با کمک گرفتن از یک مشاور ورزیده یا گروه حمایتی می‌توانید اضطراب‌تان را کاهش بدهید، سلامت روانی‌تان را حفظ و بیماری‌تان را مدیریت کنید.
