صرع بیماری مزمنی است که موجب تشنج‌های مکرر و غیرقابل تشخیص می‌شود. تشنج، حمله و بروز ناگهانی فعالیت‌های الکتریکی در مغز است. تشنج‌ها به ۲ صورت گسترده و بخشی ظاهر می‌شوند. در تشنج گسترده تمام قسمت‌های مغز و در تشنج بخشی تنها بخشی از مغز تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
تشنج‌های ضعیف به‌سختی قابل شناسایی‌اند، تنها چند ثانیه به طول می‌انجامند و در این مدت بسیار کوتاه هشیاری از دست می‌رود؛ اما تشنج‌های قوی‌تر همراه با اسپاسم و انقباض عضلانی غیرقابل کنترل و شدیدتری است که از چند ثانیه تا چندین دقیقه طول می‌کشد. افراد مبتلا به صرع در هنگام وقوع حمله‌های تشنجی ممکن است هشیاری خود را از دست بدهند یا دچار گیجی شوند و پس از پایان‌یافتن تشنج شاید حتی یادشان نیاید که چه اتفاقی برایشان افتاده است. در ادامه به شرح بیماری صرع و دلایل و درمان آن پرداخته‌ایم.
صرع چیست؟
همان‌طور که عنوان شد صرع نوعی بیماری توأم با تشنج است. تشنج نیز دلایل متعددی دارد که برخی از علت‌های آن از این قرار است:
- تب شدید؛
- آسیب و ضربه به سر؛
- میزان قند خون خیلی پایین؛
- ترک مصرف الکل.
صرع نوعی بیماری عصبی رایج است که در دنیا بیش از ۶۵ میلیون نفر را اسیر خود ساخته است. احتمال ابتلا به صرع در همه‌ی افراد وجود دارد اما این مشکل بیشتر در کودکان (۳ تا ۶سال) و افراد مسن بالای ۵۵ سال دیده می‌شود و به‌طور نامحسوسی در مردان بیشتر از زنان به وقوع می‌پیوندد. درمان مشخصی برای این بیماری وجود ندارد اما به کمک دارو و سایر راهکارها می‌توان آن را کنترل کرد.
نشانه‌های بیماری صرع چیست؟
تشنج اصلی‌ترین نشانه‌ی بیماری صرع است اما در افراد مختلف و بنابه شدت آن می‌توان نشانه‌های متفاوتی برای این بیماری در نظر گرفت.
تشنج بخشی
تشنج بخشی ساده با بیهوشی همراه نیست و علائم زیر در آن مشاهده می‌شود:
- تغییر در حواس پنج‌گانه؛
- سرگیجه؛
- انقباض و اصطلاحا مور‌مورشدن ماهیچه‌ها.
تشنج بخشی پیچیده
این نوع تشنج با ازدست‌دادن هشیاری همراه است و نشانه‌های آن از این قرار است:
- نگاه خیره به یک نقطه؛
- عدم پاسخ‌گویی و ابراز واکنش؛
- انجام حرکات تکرارشونده.
تشنج گسترده
این نوع تشنج تمام مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در ۶ مدل قابل وقوع است:
- تشنج غیابی: به این تشنج «صرع کوچک» نیز گفته می‌شود و با حرکات تکرارشونده مثل لرزش لب‌ها، چشمک‌زدن و خیره‌ماندن نگاه به یک نقطه همراه است. در این نوع تشنج امکان بیهوشی کوتاه‌مدت نیز وجود دارد؛
- تشنج تونیک: در این نوع تشنج سفتی ماهیچه‌ها و عضلات دیده می‌شود؛
- تشنج کلونیک: در این حالت نیز بازو، گردن و صورت به‌شدت دچار تکان‌های نامنظم و مکرر می‌شوند؛
- تشنج میوکلونیک: در این نوع تشنج نیز بازو و پاها دچار انقباض سریع و غیرارادی می‌شوند؛
- تشنج تونیک-کلونیک: این تشنج که به آن «صرع بزرگ» نیز گفته می‌شود با علائمی به شرح زیر همراه است:
- سفت شدن بدن،
- تکان‌خوردن و لرزش،
- ازدست‌دادن کنترل ادرار و مدفوع،
- گاز‌گرفتن زبان،
- بیهوشی.
بعد از وقوع تشنج، فرد آنچه را رخ داده به یاد نخواهد آورد و تا چند ساعت کمی احساس ناراحتی و بیماری خواهد داشت.
محرک‌های تشنج صرعی چیست؟
برخی افراد قادرند موارد و موقعیت‌هایی را که موجب تحریک تشنج می‌شود، شناسایی کنند. بعضی از عوامل رایجی که موجب تحریک تشنج می‌شود عبارتند از:
- کم‌خوابی؛
- بیماری و تب؛
- استرس؛
- نورهای درخشان، لامپ‌های شکل‌دار و چشمک‌زن؛
- کافئین، الکل، برخی از داروها و مواد مخدر؛
- برخی از مواد غذایی، پرخوری یا نخوردن وعده‌های غذایی.
تشخیص محرک‌ها همیشه کار ساده‌ای نیست. معمولا یک عامل به‌تنهایی نمی‌تواند محرک تشنج باشد و اغلب مجموعه‌ای از عوامل موجب تشنج می‌شوند. یکی از روش‌های خوب برای تشخیص دلایل تشنج و افزایش قدرت پیش‌بینی آن، یادداشت موارد زیر پس از وقوع هر تشنج است. با این کار روند وقوع تشنج تا حدی قابل بررسی و پیش‌بینی خواهد شد:
- تاریخ و روز؛
- فعالیت‌هایی که تشنج درخلال آنها رخ داده است؛
- اتفاقاتی که تشنج درخلال آنها رخ داده است؛
- صداها، بوها و صحنه‌های غیرعادی؛
- عوامل استرس‌زای غیرعادی؛
- غذایی که تشنج درخلال خوردن آن رخ داده است و فاصله‌ی میان مصرف آن با حمله‌ی عصبی؛
- میزان خستگی و مقدار خواب شب قبل.
موارد بالا را برای تعیین میزان اثربخشی داروها نیز می‌توان بررسی کرد. درباره‌ی احوال فرد، قبل و بعد از تشنج نیز باید یادداشت‌برداری کرد. پس از شناسایی این موارد درباره‌ی آنها با پزشک معالج صحبت کنید. پزشک با درنظرگرفتن این یادداشت‌ها برای‌تان دارو تجویز می‌کند یا درمان‌های دیگری در نظر می‌گیرد.
آیا صرع ارثی است؟
احتمالا بیش از ۵۰۰ ژن در وقوع صرع نقش دارند. اگر آستانه تشنج بنابه دلایل ژنتیکی در فردی پایین باشد، دربرابر محرک‌های تشنج آسیب‌پذیرتر خواهد بود و اگر آستانه تشنج در فردی بالا باشد، به احتمال کمتری دچار تشنج می‌شود.
صرع گاهی‌اوقات به‌شکل ارثی در خانواده‌ها وجود دارد، اما هم‌چنان امکان ابتلا به صرع تحت عوامل ارثی بسیار اندک قلمداد می‌شود. گرچه وراثت در ابتلا به صرع تأثیر دارد اما بسیاری از فرزندانی که والدین‌شان به این بیماری دچار هستند، هیچ‌گاه به صرع مبتلا نمی‌شوند. به‌طورکلی تا سن ۲۰ سالگی احتمال ابتلا به این بیماری برای هر فرد یک درصد است. اگر والدین شخصی به بیماری صرع ارثی دچار باشند احتمال ابتلای آن شخص به صرع ۲ تا ۵ درصد خواهد بود.
اگر والدین بنابه دلایلی مانند سکته یا ضربه به سر دچار صرع شده باشند، احتمال ابتلای فرزندان به این مشکل افزایش پیدا نخواهد کرد. توبروز اسکلروسیز و نوروفیبروماتوز ازجمله بیماری‌های ژنتیکی‌ای هستند که ممکن است باعث تشنج شوند. صرع باعث نازایی نمی‌شود اما داروهایی که درحین بارداری برای کنترل صرع مصرف می‌شوند روی جنین اثر می‌گذارند. قبل از بارداری یا به‌محض اطلاع از بارداری باید درباره‌ی مصرف داروها با پزشک صحبت کنید. لازم نیست خودسرانه مصرف داروها را قطع کنید. اگر به صرع مبتلا هستید و در آستانه‌ی تشکیل خانواده قرار دارید، بهتر است با مشاور ژنتیک در طی جلسه‌ای گفت‌وگو و آگاهی‌های لازم را کسب کنید.
دلایل بیماری صرع چیست؟
علت مشخصی برای وقوع این بیماری وجود ندارد اما دلایل متعددی می‌توانند موجب تشنج شوند ازجمله:
- آسیب مغزی (داخل‌جمجمه‌ای)؛
- ایجاد زخم پس از ضربه به مغز (صرع پس از ضربه)؛
- بیماری‌های شدید و تب بالا؛
- سکته که از عوامل اصلی صرع در افراد بالای ۳۵ سال است؛
- سایر بیماری‌های عروقی؛
- کمبود اکسیژن‌رسانی به مغز؛
- تومور مغزی یا کیست؛
- زوال عقل یا آلزایمر؛
- مادر معتاد، آسیب‌های قبل از تولد، شکل‌گیری ناقص مغز و کمبود اکسیژن در هنگام تولد؛
- بیماری‌های عفونی مانند ایدز و مننژیت؛
- بیماری‌های عصبی، اختلالات رشد (اختلالات روانی مختلف) و ژنتیکی؛
وراثت در بعضی از انواع صرع نقش دارد. در عموم افراد، احتمال ابتلا به صرع در سنین زیر ۲۰ سال تنها یک درصد است. اگر یکی از والدین به صرع وابسته به ژنتیک مبتلا باشد خطر ابتلای فرزند آنها به ۲ تا ۵ درصد افزایش می‌یابد. عوامل ژنتیکی افراد را مستعد اثرپذیری بیشتر از عوامل محیطیِ تشنج می‌کند. تشنج ممکن است در هر سنی رخ بدهد هرچند تجربه نشان داده است که این مشکل بیشتر در سنین کودکی و سنین بالای ۶۰ سال رخ می‌دهد.
تشخیص صرع چگونه است؟
اگر مشکوک هستید که دچار تشنج شده‌اید سریعا به پزشک مراجعه کنید. تشنج ممکن است نشانه‌ی یک مشکل پزشکی جدی باشد. سابقه‌ی پزشکی و علائم شما، پزشک را به انجام آزمایش‌های مناسب راهنمایی می‌کند. معمولا آزمایش‌هایی در حوزه‌ی اعصاب برای تعیین توانایی حرکتی و عملکرد روانی انجام می‌شود.
برای تشخیص قطعی بیماری صرع باید عوامل دیگری را که موجب تشنج می‌شوند نیز به‌خوبی بررسی کرد. به این منظور پزشکان قبل از تشخیص صرع، آزمایش‌هایی برای بررسی دقیق خون مانند شمارش کامل خون (هوموگرام) و مطالعه‌ی شیمی خون نیز صورت می‌دهند. خون برای شناسایی موارد زیر آزمایش می‌شود:
- بررسی نشانه‌های بیماری‌های عفونی؛
- بررسی عملکرد کبد و کلیه‌ها؛
- تعیین سطح گلوکز خون.
آزمایش الکتروانسفالوگرام (EEG) یکی از متدوال‌ترین آزمایش‌ها برای تشخیص صرع است که خوشبختانه درد و فشاری به همراه ندارد. ابتدا دو الکترود به جمجمه متصل می‌شود و از فرد درخواست می‌شود تا عملیات خاصی را انجام بدهد. گاهی‌اوقات نیز این آزمایش در هنگام خواب انجام می‌شود و طی آن عملکرد مغزی فرد ثبت می‌شود. چه فرد تشنج داشته باشد یا نداشته باشد، تغییرات در الگوهای امواج مغزی طبیعی در صرع رایج است.
سایر آزمایش‌های تصویربرداری از مغز برای تعیین دلایل وقوع تشنج و مشکلات مغزی شامل موارد زیر است:
- برش‌نگاری با گسیل پوزیترون؛
- سی‌تی‌اسکن؛
- MRI؛
- مقطع‌نگاری رایانه‌ای تک‌فوتونی.
اگر تشنج به دلایل آشکار و غیرقابل نقض رخ بدهد، معمولا بیماری صرع تشخیص داده می‌شود.
درمان صرع چگونه است؟
بیشتر افراد مبتلا قادرند این بیماری را مدیریت کنند. روند مدیریت و درمان صرع تا حد زیادی به سلامت عمومی فرد، شیوه‌ی پاسخ‌گویی او به درمان و شدت علائم بستگی دارد. برخی گزینه‌های پیش‌رو برای درمان از قرار زیر است:
- داروهای ضد صرع (ضد تشنج و انعقاد): این داروها از تعداد تشنج‌ها می‌کاهند و در بعضی افراد کاملا آنها را از بین می‌برند. این داروها درصورتی اثرگذار خواهند بود که دقیقا مطابق تجویز پزشک مصرف شوند؛
- VNS یا محرک امواج عصبی: این وسیله زیر پوست سینه قرار می‌گیرد و با تحریک اعصاب گردنی از تشنج جلوگیری می‌کند؛
- رژیم کتوژنیک: این رژیم غذاییِ حاوی چربی زیاد و کربوهیدرات اندک برای کسانی که از درمان‌های دیگر نتیجه‌ی مثبتی دریافت نمی‌کنند بسیار مؤثر واقع می‌شود؛
- جراحی مغز: بخشی از مغز که موجب تشنج است، برداشته یا اصلاح می‌شود.
تحقیقات مختلف برای درمان صرع هم‌چنان در جریان است. یکی از درمان‌هایی که در آینده مورد استفاده قرار خواهد گرفت، تحریم مغزی است. در این مطالعات قصد بر این است که الکترودی درون مغز و نیز ژنراتوری درون سینه کار گذاشته شود. این ژنراتور امواجی به سمت مغز می‌فرستد که از تعداد تشنج‌ها می‌کاهد. سایر مطالعات بر ساخت دستگاهی مشابه تنظیم‌کننده ضربان قلب متمرکزند. این دستگاه الگوی فعالیت‌های مغزی را بررسی می‌کند و شارژ الکتریکی یا دارویی می‌فرستد تا تشنج متوقف شود. روش‌های کم‌تهاجمی جراحی و پرتوجراحی نیز دردست بررسی و مطالعات بیشتر هستند.
داروهای درمان صرع چیست؟
اولین گزینه برای درمان صرع داروهای ضدتشنج است. این داروها فقط به کم‌شدن شدت و تعداد تشنج‌ها کمک می‌کنند و تشنجی را که درحال وقوع است کنترل و متوقف نمی‌کنند. داروها ابتدا از طریق معده جذب می‌شوند و سپس به جریان خون راه پیدا می‌کنند و به مغز می‌رسند. این داروها انتقال‌دهنده‌های عصبی را به‌گونه‌ای تحت تأثیر قرار می‌دهند که فعالیت‌های الکتریکی منجربه تشنج کاهش پیدا می‌کنند.
داروهای ضدتشنج از مجاری هاضمه عبور می‌کنند و از طریق ادرار از بدن خارج می‌شوند. داروهای ضدتشنج موجود در بازار بسیار متنوع هستند. پزشک با توجه به نوع تشنج بیمار، دارویی خاص یا ترکیبی از داروها را تجویز می‌کند. ازجمله داروهای متداول می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- لوتیراستام (کِپرا)؛
- لاموتریژين (لامیکتال)؛
- توپیرامات (توپاماکس)؛
- والپروئیک اسید (دپاکوت)؛
- کاربامازپین (تگرتول)؛
- اتوسوکسیماید (زارونتین).
این داروها در شکل‌های مختلفی مانند تزریقی، قرص و شربت وجود دارند و باید ۱ تا ۲ بار در روز مصرف شوند. برای شروع درمان باید از کمترین دُز ممکن شروع کرد تا بدن به ماده دارویی عادت کند. داروها باید طبق تجویز پزشک و براساس دستورالعملی که ارائه می‌شود مصرف شوند. برخی از عوارض جانبی این داروها مطابق زیر است:
- خستگی؛
- سرگیجه؛
- خارش و تحریک پوستی؛
- ناسازگاری با بدن؛
- مشکلات حافظه.
در موارد خیلی نادر داروها موجب تورم کبد یا سایر اندام‌ها و بعضا افسردگی می‌شوند. صرع در افراد مختلف به شیوه‌های متفاوتی بروز می‌کند اما معمولا دارودرمانی موجبات بهبود را در بیشتر افراد فراهم می‌کند. در کودکان با قطع تشنج امکان قطع مصرف داروها به‌وجود می‌آید.
جراحی گزینه مناسبی برای درمان است؟
اگر دارودرمانی برای کاهش و کنترل تشنج‌ها مؤثر واقع نشود، باید به جراحی اندیشید. متداول‌ترین جراحی برای درمان صرع تکه‌برداری است. در این عمل تکه‌ای از مغز که علت بروز تشنج است (بیشتر اوقات بخشی از لوب گیجگاهی) جراحی و برداشته می‌شود. به این عمل جراحی لوبکتومی موقتی گفته می‌شود. در بعضی موارد این عمل موجب توقف تشنج‌ها می‌شود.
گاهی فرد در حین عمل بیدار نگه داشته می‌شود؛ هشیاری امکان کنترل سایر عملکردهای مغزی نظیر بینایی، شنوایی، تکلم و حرکت را فراهم می‌کند و پزشکان از برداشتن قسمت‌هایی از مغز که با این عملکردها در ارتباط است پرهیز می‌کنند. اگر قسمتی از مغز که باعث ایجاد تشنج است خیلی بزرگ یا حیاتی باشد از روش جراحی دیگری با عنوان «برش‌های چندگانه زیر نرم شامه‌ای» (M.S.T) استفاده می‌شود. در این روش جراح با ایجاد برش‌هایی در مغز، مسیر عصبی را دچار وقفه می‌کند. این عمل باعث توقف گسترش تشنج به سایر بخش‌های مغز می‌شود. پس از جراحی‌های این‌چنینی برخی بیماران می‌توانند مصرف داروها را کاهش بدهند یا حتی دارودرمانی را به‌طور کامل کنار بگذارند.
هر عمل جراحی عوارض خاص خود را دارد ازجمله عوارض و پیامدهای ناشی از بیهوشی، خونریزی و عفونت. گاهی‌اوقات نیز تغییرات شناختی در فرد بروز پیدا می‌کند. قبل از تصمیم‌گیری برای جراحی باید درباره‌ی مزایا و معایب آن به‌خوبی اطلاعات کسب کنید و با پزشک خود مشورت کنید.
توصیه‌های غذایی لازم برای مبتلایان به صرع
رژیم غذایی کتوژنیک معمولا برای کودکانی که به صرع مبتلا هستند، توصیه می‌شود. این رژیم غذایی حاوی چربی زیاد و کربوهیدرات اندک است و بدن را وادار می‌کند برای تولید انرژی به‌جای گلوکز از چربی استفاده کند. به این فرایند کتوسیز (ketosis) گفته می‌شود.
رژیم کتوژنیک مستلزم ایجاد توازن میان چربی، کربوهیدرات و پروتئین‌هاست. به همین دلیل افرادی که این رژیم را رعایت می‌کنند به‌خصوص کودکان، برای ایجاد توازن و تعادل باید حتما تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه باشند.
این رژیم برای همه‌ی بیماران نتیجه‌ی یکسانی ندارد؛ برای برخی از انواع تشنج‌ها بهتر عمل می‌کند و اگر به‌درستی رعایت شود در کاهش تعداد تشنج‌ها بسیار مؤثر عمل خواهد کرد. رژیم دیگری که بیشتر برای نوجوانان و بزرگسالان مفید است، «اتکینز تعدیل‌شده» نام دارد.
در این رژیم نیز میزان مصرف چربی زیاد و مقدار مصرف کربوهیدرات تحت کنترل است. دفعات تشنج در نیمی از بزرگسالانی که از رژیم اتکینز استفاده می‌کنند، کاهش می‌یابد و این بهبود تنها طی چند ماه اتفاق می‌افتد. این رژیم‌ها حاوی چربی و مقدار کمی فیبر هستند پس یبوست از عوارض احتمالی آنها خواهد بود. قبل از شروع هر رژيم غذایی با پزشک خود مشورت کنید تا از جذب مواد مغذی لازم و حیاتی برای بدن مطمئن بشوید. در همه‌ی انواع رژیم غذایی عدم مصرف غذاهای فرآوری‌شده مفید خواهد بود.
ارتباط میان صرع و رفتار چیست؟
کودکان مبتلا به صرع بیش از سایر کودکان مشکلات رفتاری و یادگیری دارند، بااین‌حال نمی‌توان ارتباط کاملا مشخصی میان صرع با رفتار و یادگیری عنوان کرد. ۱۵ تا ۳۵ درصد از کودکانی که به مشکلات ذهنی دچارند صرع را نیز تجربه می‌کنند. شاید ریشه‌ی این مشکلات یکسان باشد.
در برخی افراد، دقایق یا ساعاتی قبل از وقوع تشنج تغییرات رفتاری به‌وجود می‌آید که به‌علت فعالیت غیرعادی مغز در اثر تشنج ایجاد می‌شود، ازجمله:
- تهاجم؛
- بیش‌فعالی؛
- کج‌خلقی؛
- ازدست‌دادن تمرکز.
کودکان مبتلا به صرع سطوحی از ناامنی را در زندگی تجربه می‌کنند، زیرا نمی‌دانند کجا و چه موقع دچار حمله عصبی و تشنج می‌شوند. تشنج در انظار دوستان و همکلاسان استرس‌زاست، از این‌رو این کودکان همواره نگران هستند و اغلب منزوی می‌شوند.
بیشتر کودکان با گذشت زمان یاد می‌گیرند چگونه خود را با شرایط‌شان تطبیق بدهند، اما گوشه‌گیری و انزوای اجتماعی در کودکانی که با این موضوع کنار نمی‌آیند تا بزرگسالی ادامه می‌یابد. ۳۰ تا ۷۰ درصد مبتلایان به صرع از افسردگی و اضطراب یا هردو رنج می‌برند.
داروهای ضدتشنج نیز بر رفتار اثرگذارند؛ تغییر یا تنظیم دارو این مشکل را حل می‌کند. مشکلات و تغییرات رفتاری باید با پزشک در میان گذاشته شوند. شیوه‌ی درمان نیز می‌تواند به‌شکل انفرادی، خانوادگی و همراه با گروهی از بیماران پیگیری شود.
زندگی با صرع چگونه است؟
صرع اختلال مزمنی است که می‌تواند بسیاری از ابعاد زندگی فرد را تحت تأثیر قرار بدهد. در بعضی کشورها قوانینی مبنی بر ممنوعیت رانندگی افراد مبتلا به صرع وجود دارد. البته این قوانین در مناطق مختلف متغیر است.
ازآنجاکه زمان وقوع تشنج مشخص نیست، فعالیت‌های روزانه و استقلال فرد مبتلا به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد؛ برای مثال فرد امکان تردد در یک خیابان شلوغ را نخواهد داشت زیرا موقعیت خطرناکی برای او خواهد بود.
ازجمله سایر مشکلات این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- آسیب‌های جدی و دائمی که در اثر تشنج‌های طولانی بالای ۵ دقیقه به بدن وارد می‌شود (بحران صرعی)؛
- خطر عود تشنج بدون هشیارشدن و وقفه در فواصل آن (بحران صرعی یا صرع پایدار)؛
- مرگ ناگهانی که البته تنها در یک درصد افراد مبتلا به‌وقوع می‌پیوندد.
علاوه بر پیگیری و درمان مناسب و مراجعات معمول به پزشک، موارد زیر نیز می‌توانند مفید باشند:
- مشخص‌کردن روند تشنج‌ها با یادداشت‌برداری درباره‌ی حالات، زمان و علائم تشنج‌ها برای قابل پیش‌بینی کردن آنها؛
- استفاده از دست‌بند هشداردهنده هنگام وقوع تشنج برای آگاه‌کردن دیگران؛
- آموزش عملیات و اقدامات لازم در هنگام وقوع تشنج به نزدیکان؛
- کمک‌گرفتن از متخصص برای جلوگیری از افسردگی و اضطراب ناشی از صرع؛
- رژیم غذایی سالم و ورزش‌های مناسب؛
- پیوستن به انجمن‌های حمایت از بیماران مبتلا به صرع.
آیا درمان قطعی وجود دارد؟
درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما درمان زودهنگام آن بسیار اهمیت دارد چراکه مانع از بروز آسیب‌های حاد مغزی ناشی از تشنج‌های طولانی‌مدت و کنترل‌نشده و مرگ بی‌دلیل و ناگهانی در بیمار می‌شود. صرع را به‌خوبی می‌توان مدیریت کرد. به‌طورکلی، تشنج‌ها به کمک دارودرمانی مهار می‌شوند و قابل کنترل هستند.
همان‌طور که قبلا گفتیم ۲ نوع جراحی مغزی به کاهش و توقف تشنج‌ها کمک می‌کند. در روش اول ناحیه‌ای از مغز که موجب ایجاد تشنج است، برداشته می‌شود. زمانی که ناحیه‌ی مسئول در ایجاد تشنج‌ها در مغز بزرگ و حیاتی باشد، جراح از روش دیسکانکشن یا قطع ارتباط بهره می‌برد، یعنی مسیر عصب با ایجاد برش‌هایی در مغز دچار وقفه می‌شود. این عمل از گسترش تشنج به سایر نواحی مغز جلوگیری می‌کند.
تحقیقات نشان می‌دهد که تشنج در ۸۱ درصد افراد دچار صرع حاد، ۶ ماه پس از جراحی به‌طور کامل یا تقریبی متوقف می‌شود و پس از ۱۰ سال، ۷۲ درصد از بیماران کاملا یا به شکل تقریبی دیگر دچار تشنج نمی‌شوند. تحقیقات، مطالعات و روش‌های درمان‌های گوناگونی درباره‌ی این بیماری دردست بررسی است.
با وجود اینکه فعلا درمان قطعی برای این مشکل وجود ندارد، درمان صحیح و مناسب نقش مهمی در بهبود وضعیت بیمار ایفا می‌کند و کیفیت زندگی‌اش را به‌شکل قابل توجهی تحت تأثیر قرار می‌دهد.
حقایق و آمارها درباره صرع چه می‌گویند؟
- ۶۵ میلیون نفر در جهان به صرع مبتلا هستند؛
- بیش از ۵۰۰ ژن به‌نوعی در ایجاد صرع نقش دارند. در بیشتر افراد احتمال ابتلا به صرع قبل از ۲۰ سالگی تنها یک درصد است. داشتن والدینی که به‌طور ارثی دچار این بیماری هستند، احتمال بیماری را در فرزندان به ۲ تا ۵ درصد می‌رساند؛
- در بیشتر افراد بالای ۳۵ سال، سکته عامل اصلی بیماری صرع است. علت بیماری در ۶ نفر از هر ۱۰ بیمار غیرقابل تشخیص است؛
- ۱۵ تا ۳۰ درصد کودکانی که مشکلات ذهنی دارند به صرع نیز دچارند؛
- ۳۰ تا ۷۰ درصد مبتلایان به صرع از افسردگی و اضطراب یا هردو رنج می‌برند؛
- یک درصد از مبتلایان به مرگ ناگهانی دچار می‌شوند؛
- ۶۰ تا ۷۰ درصد مبتلایان پس از استفاده از داروها برای اولین بار نتایج مثبت می‌گیرند و ۵۰ درصد پس از ۲ تا ۵ سال مصرف دارو و عدم وقوع تشنج می‌توانند دارودرمانی را ترک کنند؛
- یک‌سوم افراد مبتلا به صرع به دلیل نیافتن راهکار درستِ مدیریت بیماری بهبود نمی‌یابند؛
- بیش از ۵۰ درصد بیمارانی که با دارودرمانی معالجه نمی‌شوند، با رعایت رژيم کتوژنیک بهبود می‌یابند. همچنین نیمی از بزرگسالانی که از رژيم اتکینز تعدیل‌شده بهره می‌برند، تشنج‌های کمتری را تجربه می‌کنند.
