زرد زخم، نوعی عفونت پوستیِ به‌شدت مسری است که بیشتر در نوزادان و کودکان دیده می‌شود. این عفونت معمولا به شکل زخم‌های قرمز روی پوست، به ویژه در ناحیه بینی و دهان یا پاها و دست‌ها، نمود پیدا می‌کند. چنین زخمی می‌ترکد و پوسته رویین آن به رنگ زرد درمی‌آید. برای پیشگیری از سرایت زرد زخم به دیگران از آنتی بیوتیک استفاده می‌شود. معمولا ۲۴ ساعت بعد از شروع درمان با آنتی‌بیوتیک دیگر امکان سرایت بیماری به دیگران وجود نخواهد داشت. در این مدت باید بیمار را از دیگران دور نگه دارید تا بیماری به اشخاص دیگر منتقل نشود.
نشانه‌های زرد زخم چیست؟
از نشانه‌ها و علائم متداول زرد زخم می‌توان به زخم‌های قرمزرنگی اشاره کرد که به‌سادگی پاره می‌شوند، ترشحاتی از آنها خارج می‌شود و پوسته زخم‌ها به رنگ زرد در می‌آید. زخم‌ها معمولا در اطراف دهان و بینی شکل می‌گیرند، اما از طریق انگشتان به قسمت‌های دیگر بدن و همچنین لباس‌ها و وسایل شخصی فرد مثل حوله هم منتقل می‌شوند. خارش و آزردگی ناشی از زخم زرد معمولا چندان شدید نیست.
نوع دیگری از زرد زخم موسوم به ایمپتیگوی بولوس (bullous impetigo) وجود دارد که باعث تشکیل تاول‌های بزرگ‌تری روی بدن نوزادان و خردسالان می‌شود. شکل پیشرفته‌تر زخم زرد هم اِکتیما نام دارد. در این شکل از بیماری، زخم‌های پوستی عمیق‌ترند. زخم‌های پرآب و چرکی اکتیما دردناک هستند و به جراحت‌های وخیم‌تر تبدیل می‌شوند.
اگر درباره ابتلای فرزندتان به زرد زخم دچار تردید هستید، به پزشک خانوادگی، پزشک عمومی یا متخصص پوست مراجعه کنید.
دلایل بروز زرد زخم چیست؟
تماس با میکروب این بیماری از طریق ارتباط با فردی مبتلا یا لمس کردن وسایل او مثل ملحفه، حوله و حتی اسباب‌بازی‌هایش هم باعث درگیر شدن با زرد زخم می‌شود.
عوامل ابتلا به زرد زخم
عواملی که ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند به شرح زیر هستند:
- سن: این مشکل معمولا در کودکان بین دو تا شِش سال رخ می‌دهد؛
- محیط‌های شلوغ: انتقال بیماری‌های پوستی معمولا در محیط‌های شلوغ مانند مدرسه و مهدکودک بیشتر است؛
- آب و هوای گرم و مرطوب: شیوع زرد زخم در محیط‌های گرم و مرطوب یا در تابستان‌ها بیشتر است؛
- انجام برخی از ورزش‌ها: انجام برخی از ورزش‌ها مانند کشتی و فوتبال که تماس بدنی افراد با هم زیاد است نیز می‌تواند موجب بروز زرد زخم شود؛
- شکاف و بریدگی پوستی: باکتری‌های این بیماری از طریق شکاف ناشی از زخم و گزیدگی یا بریدگی هم وارد پوست می‌شوند.
بزرگسالان مبتلا به دیابت یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیف دارند هم بیشتر در خطر ابتلا به اکتیما هستند.
عوارض و خطرات ناشی از زرد زخم چیست؟
زرد زخم معمولا بیماری خطرناکی نیست و زخم‌های ناشی از آن در حالت عفونت نه‌چندان جدی و بدون جراحت‌های سنگین، درمان می‌شوند. از خطرات نادر این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سلولیت (عفونت بافت): عفونت‌های جدی و شدید، بافت‌های زیر پوست را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند به جریان خون یا گره‌های لنفاوی بدن وارد شود. اگر سلولیت درمان نشود، خطر مرگ هم وجود خواهد داشت.
- مشکلات کلیوی: یکی از انواع میکروب‌هایی که زرد زخم ایجاد می‌کند باعث بروز مشکلات کلیوی هم می‌شود.
- جراحت: زخم‌های ناشی از زرد زخم می‌توانند موجب بروز جراحت شوند.
پیشگیری از بیماری زرد زخم چگونه است؟
تمیز نگه داشتن پوست، بهترین روش پیشگیری از این بیماری است. برای جلوگیری باید همیشه زخم‌های موجود روی پوست، گزیدگی حشرات، بریدگی‌ها و خراشیدگی‌ها را بشویید و تمیز نگه دارید. برای جلوگیری از انتقال باکتری‌های روی پوست به نواحی مختلف بدن باید:
- نواحی زخم را به آرامی با صابون ملایم و آب، شست‌وشو بدهید و بعد با یک گاز استریل روی آن را بپوشانید.
- لباس‌ها، ملحفه‌ها و حوله فرد بیمار را هر روز شست‌وشو بدهید و نگذارید که اعضای دیگر خانواده از آنها استفاده کنند.
- هنگام پماد زدن بر روی زخم‌ها از دستکش استفاده کنید و بعد از آن دست‌ها را تمیز بشویید.
- برای اینکه کودک مبتلا به زرد زخم با خاراندن زخم‌هایش دچار آسیب‌های بیشتر نشود، ناخن‌هایش را کوتاه کنید.
- دست‌هایتان را زیاد بشویید.
- اگر کودک‌تان به زرد زخم مبتلا شده تا اطلاع ثانوی پزشک مبنی بر مسری نبودن بیماری، او را در منزل نگه دارید.
تشخیص و درمان زخم زرد چگونه است؟
تشخیص زخم زرد معمولا از طریق معاینه زخم‌های بیمار صورت می‌گیرد و در این مرحله نیازی به انجام آزمایش‌های خاص نیست. اگر مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها منجر به بهبود بیمار نشد، پزشک باید مایع درون زخم‌ها را نمونه‌برداری کند و بعد از بررسی در آزمایشگاه، مصرف آنتی‌بیوتیک مناسب آن را تجویز کند. بعضی از انواع میکروب زرد زخم نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاومت می‌کنند.
درمان این بیماری با مصرف پماد یا کرم آنتی‌بیوتیک انجام می‌شود که مستقیما روی زخم‌ها مالیده می‌شود. نخست باید نواحی آلوده به زخم را درون آب گرم بگذارید یا با کمپرس آب گرم، پوسته‌های زخم را از آن ناحیه جدا کنید. با از بین رفتن پوسته‌ها، امکان جذب و نفوذ پماد و کرم در پوست بیشتر می‌شود.
اگر تعداد زخم‌هایتان بیشتر از یک مورد باشد، احتمالا پزشک برایتان داروهای خوردنی تجویز می‌کند. حتی اگر قبل از پایان دوره درمان، زخم‌هایتان خوب شده‌اند، باز هم مصرف داروها را قطع نکنید. با این کار به عود نکردن بیماری و مقاوم نشدن میکروب‌ها در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها کمک می‌کنید.
داروها و درمان‌های خانگی را می‌شناسید؟
برای درمان زخم‌هایی که محدود هستند و به نواحی مختلف پوست سرایت نکرده‌اند، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های بدون نسخه‌ای مانند پماد باکیتراسین (bacitracin) هم کفایت می‌کند. قرار دادن باندی که به زخم نمی‌چسبد هم مانع از انتقال آن به نواحی دیگر بدن می‌شود.
قبل از مراجعه به پزشک برای خودتان یا فرزندتان باید از پزشک درباره اقداماتی بپرسید که مانع از انتقال بیماری به افراد دیگر حاضر در مطب می‌شود. قبل از رفتن نزد پزشک، موارد زیر را هم در نظر بگیرید:
- نشانه‌ها و علائمی که خود یا فرزندتان دارد؛
- تمام داروها، مکمل‌ها یا ویتامین‌هایی که بیمار مصرف می‌کند؛
- اطلاعات کامل درباره وضعیت جسمانی مثلا اگر دچار بیماری یا مشکل دیگری هستید حتما با پزشک صحبت کنید.
- پرسش‌های‌تان از پزشک را از قبل آماده کنید.
چه پرسش‌هایی را با پزشک مطرح کنید؟
- علت وقوع زرد زخم چیست؟
- آزمایشی برای قطعی شدن تشخیص نیاز است؟
- بهترین اقدام درمانی چیست؟
- برای پرهیز از سرایت زخم به نواحی دیگر بدن چه باید کرد؟
- در حین و بعد از بهبود زخم چه باید کرد؟
هر پرسش دیگری هم داشتید، حتما از پزشک بپرسید.
پزشک چه پرسش‌هایی خواهد داشت؟
پزشک هم احتمالا پرسش‌هایی مشابه موارد زیر از شما خواهد داشت:
- زخم‌ها از چه زمانی روی پوست نمایان شدند؟
- زخم‌ها در شروع ظاهر شدن، چه شکلی داشتند؟
- آیا اخیرا در نواحی زخم، بریدگی، گزیدگی یا زخمی داشته‌اید؟
- کسی از اشخاص خانواده‌تان به زرد زخم مبتلا بوده است؟
- آیا قبلا به زرد زخم دچار بوده‌اید؟
