در این مطلب قرار است به بهترین انیمیشنهای بسیار خوبی بپردازیم که در گیشه شکست سنگینی خوردند. با میدونی همراه باشید.
پویانمایی همیشه گونهای جذاب در دنیای سینما بوده است. این عرصه اکنون قابلیت خود را در پیشبرد حدود قصهگویی و تواناییاش را در خلق تصاویر شگرف به اثبات رسانیده است. حالا دیگر به سختی میتوان گفت که پویانمایی فقط مدیومی برای سرگرمی کودکان و نوجوانان به حساب میآید. روایتهای پیچیده و تو در تو که بعضی مواقع در خدمت تم روانشناسانه اثر هستند یا به بار تریلر و هیجانی فیلم میافزایند، قابلیتهای ژنریک این مدیوم را نشان میدهند، از طرفی این موضوع بیشتر دست نویسندهها را برای پرداختن به موضوعات فلسفی، اخلاقی و بعضا سیاسی باز گذاشته است.
از طرفی رشد تکنولوژی و گستردگی و تعدد استودیوهای پویانمایی بیشازپیش عرصه رقابت را در این حوزه تنگتر کرده و آنرا به چالش کشیده است. آنچه روزگاری دستاویزی برای قصهگویان آوانگارد به حساب میآمد، رفته رفته شکل خود را در قالب الگویی سود ده در سینمای تجاری یافت. از آنجا که پیشرفت در این هنر-صنعت هیچ نشانهای از کُندی و بازایستادن در راستای جذب مخاطب چه کودکان و نوجوانان و چه بزرگسالان، از خود نشان نمیدهد، شاید بد نباشد نگاهی داشته باشیم به برخی از آثاری که از اقبال کمتری در جذب مخاطب برخوردار بودن اما از طرفی ستایشهای زیادی را از سوی منتقدین و طرفداران خاص این مدیوم بهدست آوردند.
۱۰-فیلم Missing Link
حلقه گمشده (۲۰۱۹)
نویسنده: کریس باتلر
کارگردان: کریس باتلر
استودیو: لایکا
صداپیشگان: هیو جکمن، استفن فرای، اما تامسون، دیوید ویلیامز
آی ام دی بی: ۶.۷ | راتن تومیتوز: ۸۹
برای ساخت استاپ موشنها هزینه و زمان زیادی صرف میشود، از طرفی هر مخاطبی جذب این نوع آثار نمیشود و خیلی از طرفدارها نمیتوانند با این نوع فیلمها ارتباط برقرار کنند. همین موضوع در مورد حلقه گمشده صادق است. مبلغ هنگفتی معادل ۱۰۰ میلیون دلار صرف ساخت این انیمیشن شد، و بازیگران مشهوری همچون هیو جکمن، استفن فرای و اما تامسون کار دوبله این انیمیشن را انجام دادند. مثل خیلی از انیمیشن های شرکت لایکا این فیلم هم از نظر بصری پرزرق و برق و از نظر احساسی فوقالعاده تأثیرگذار بود، همینطور شاید بتوان گفت بهترین انیمیشن سال ۲۰۱۹ است که اتفاقا جایزه گلدن گلوب را هم برای بهترین اثر پویانمایی کسب کرد. اما در گیشه تنها ۲۵ میلیون دلار فروخت و حالا بهعنوان بزرگترین ناکامی تاریخ انیمیشن سازی شناخته میشود.
۹- فیلم Final Fantasy: The Spirits Within
فاینال فانتزی: ارواح درون (۲۰۰۱)
نویسندگان: آل راینرت، جف وینتر
کارگردان: هیرونوبو ساکاگوچی
استودیو: اسکوئر پیکچرز
صداپیشگان: استیو بوشمی، دونالد ساترلند، مینگ-نا وِن
آی ام دی بی: ۶.۴ | راتن تومیتوز: ۴۵
هنوز که بحث بر سر پرخرج ترین تولیدات است، باید از فاینال فانتزی: ارواح درون هم نام ببریم. برای پرداخت جلوههای واقع گرایی عکسی، شرکت اسکوئر تعداد ۹۶۰ ریز کامپیوتر را برای رندرگرفتن از ۱۴۱۹۶۴ فریم فیلم که هر کدام ۱۹ دقیقه طول میکشید به کار برد، بنابراین ۴ سال طول کشید تا پروسه ساخت انیمیشن کامل شود. ۱۳۷ میلیون دلار هزینه روی دست استودیو گذاشته شد، و همینطور که انتظار میرفت نتیجه نهایی از نظر بصری عالی بود. همین ظاهر زیبا و تمام عیار فیلم خیلی از کاستیهای آن را برجسته کرد و باعث شد مخاطبها به خوبی با فیلم ارتباط برقرار نکنند و شرکت ۹۴ میلیون دلار متضرر شود.
۸- فیلم Flushed Away
برآب رفته (۲۰۰۶)
نویسندگان: دیک کلمنت، ایان لا فرنی، کریس لوید، جو کینان، ویلیام دیویس
کارگردان: دیوید بورز، سَم فِل
استودیو: آردمن انیمیشن، دریم ورکز
صداپیشگان: هیو جکمن، کیت وینسلت، ژان رنو، بیل نای، اندی سرکیس
آی ام دی بی: ۶.۶ | راتن تومیتوز: ۷۳
گروه آردمن انیمیشن (Aardman Animations) در اوایل دههی ۲۰۰۰ نام بسیار بزرگی بود. کارهای خوبی مثل فرار مرغی و والاس و گرومیت: نفرین موجود خرگوش نما در کارنامه آنها به چشم میخورد. سومین پروژهای که روانه بازار کردند، یعنی برآب رفته، یک کارتون بامزه است در مورد یک موش خانگی خوشمزه که یک روز خیلی تصادفی به سیستم زیرزمینی شهر راه پیدا میکند. اگرچه فیلم در گیشه فروش خوبی داشت ولی درنهایت استودیویی که با آردمن انیمیشن کار میکرد، یعنی دریم ورکز (DreamWorks) از سود بهدست آمده راضی نبود و باعث شد دریم ورکز به همکاری خودش با گروه آردمن پایان دهد، که همین موضوع باعث شد آردمن به مدت ۵ سال تا ۲۰۱۱ ناپدید شود، که بالاخره با فیلم خوب آرتور کریسمس آنها دوباره به دنیای انیمیشن بازگشتند.
۷- فیلم The Black Cauldron
دیگ سیاه (۱۹۸۵)
نویسندگان: تد برمن، ونس جری، جو هِیل، دیوید جوناس، روی موریتا، ریچارد ریچ
کارگردان: تد برمن، ریچارد ریچ
استودیو: والت دیزنی
صداپیشگان: گرانت بارزلی، سوزان شریدان، نایجل هاثورن، جان هرت
آی ام دی بی: ۶.۴ | راتن تومیتوز: ۵۵
اینجا است که شما میفهمید چرا دیزنی به بازسازی کلاسیکهای خودش ادامه میدهد. با ساخت دیگ سیاه آنها ریسک بزرگی را به جان خریدند. نهتنها این یکی از پرخرجترین فیلمهایشان در زمان خودش ، با بودجه ۴۴ میلیونی، به حساب میآمد، بلکه اولین فیلم دیزنی بود که جزء فیلمهای PG دستهبندی شد، یعنی نمایش آن برای کودکان باید با نظارت والدین صورت میگرفت. به هر حال میشود گفت فیلم با پرداخت تصاویر تخیلی فوقالعاده عمل کرد، اما تیرگی داستان و اتفاقات کمی برای کودکان بیش از اندازه بود. فروش فیلم ۲۱ میلیون دلار بود و میتوان گفت دپارتمان انیمیشن را تقریبا از کار انداخت، به طوریکه بعدها از آن با عنوان "فیلمی که دیزنی را تا مرز نابودی کشاند" یاد شد. یک جور گاو پیشونی سفید برای این شرکت بزرگ.
۶- فیلم The Road to El Dorado
بسوی الدورادو (۲۰۰۰)
نویسندگان: تد الیوت، تری روسیو
کارگردان: دون پل، اریک برگران
استودیو: دریم ورکز
صداپیشگان: کوین کلاین، کنِث برانا، روزی پِرِز
آی ام دی بی: ۶.۹ | راتن تومیتوز: ۴۸
وقتی صحبت از موزیکالهایی میشود که دست کم گرفته شدند، کمتر انیمیشنی را میتوان یافت که قابل مقایسه با بسوی الدورادو باشد. تماشای این فیلم لذتبخش است، بازیگرانی که برای صداگذاری به کار گرفته شدهاند، ستارههای بزرگی مثل کوین کلاین و کنِث برانا در نقشهای اصلی هستند. صحنههای جالب فیلم با موزیک مهیج التون جان و تیم رایس همراه شدهاند. با همه این اوصاف، فیلم با بودجه ۹۵ میلیون دلاری تنها ۷۵ میلیون فروخت، فروشی که اصلا نشاندهنده کیفیت خوب فیلم نبود.
۵- فیلم Rise of the Guardians
ظهور نگهبانان (۲۰۱۲)
نویسنده: دیوید لیندسی-آبیر
کارگردان: پیتر رمزی
استودیو: دریم ورکز
صداپیشگان: کریس پاین، هیو جکمن، الک بالدوین، جو لا، ایسلا فیشر
آی ام دی بی: ۷.۳ | راتن تومیتوز: ۷۴
هر زمان صحبت از گیلرمو دل تورو به میان میآید، میتوان از خوب بودن فیلم مطمئن شد. اگرچه دل تورو در این فیلم فقط نقش تهیهکننده اجرایی را برعهده داشته است. داستان فیلم در مورد چهارتا نگهبان است، یعنی جک فراست، سنتای پیر، پری دندان و خرگوش جشن بهاره، که باید به جنگ کاراکتر تاریکی (پیچ) بروند. فیلم با استقبال خوبی روبهرو شد و در گلدن گلوب هم نامزد جایزه بهترین فیلم پویانمایی شد و شاید تعجب کنید در گیشه هم فروش خوبی داشت و توانست ۳۰۰ میلیون دلار فروش داشته باشد. با این همه هزینههای بازاریابی خرج زیادی را برای استودیوی دریم وُرکز در بر داشت و باعث شد این غول انیمیشنسازی ۸۰ میلیون دلار از دست بدهد و ۳۵۰ کارمند آن بیکار شوند.
۴- فیلم Titan A.E
تایتان اِی. ای (۲۰۰۰)
نویسندگان: بن ادلند، جان اوت، جوس ویدِن
کارگردان: دان بلوث، گری گولدمن
استودیو: فاکس انیمیشن
صداپیشگان: مت دیمن، درو بریمور، بیل پولمن، جان لگویزامو
آی ام دی بی: ۶.۶ | راتن تومیتوز: ۵۱
این انیمیشن پروژه عظیمی بود که توسط فاکس انیمیشن ساخته شد. ۱۹ ماه زمان و ۹۰ میلیون دلار هزینه برای ساخت تایتان صرف شد، که در آن از تکنیک CGI و ترسیم دو بعدی سنتی استفاده شده است. فیلم از لحاظ بصری ظاهر جذابی دارد و روایت علمی تخیلی آن بزرگسالان را هم مجذوب خود میکند. درواقع میتوان این انیمیشن را با انیمههای ژاپنی مقایسه کرد. شاید کودکان روایت فیلم را دوست نداشتند و انتظار فیلمی کودکانهتر را داشتند، شاید هم کارتون خیلی برای مخاطبِ کودک غربی مناسب نبود. به هر حال تایتان فقط ۳۶ میلیون دلار فروخت. حتی پروژه ویدئو گِیم فیلم هم که در حال ساخت بود متوقف شد.
۳- فیلم Osmosis Jones
آزموسیس جونز (۲۰۰۱)
نویسنده: مارک هایمن
کارگردان: بابی فارلی، پیتر فارلی، پیت کرون، تام سیتو
استودیو: برادران وارنر
بازیگران: کریس راک، بیل مورای، لارنس فیش برن، دیوید هاید پیرس
آی ام دی بی: ۶.۳ | راتن تومیتوز: ۵۵
بیل مورای در این فیلم در نقش فرانک دِتور، نگهبان باغ وحش است که به ویروسی کشنده مبتلا شده است، داخل بدنش آزموسیس جونز همراهبا گروهش متشکل از قرصهای سرماخودرگی، سلولهای خونی و میکروارگانیسمها سعی در نابود کردن ویروس دارند. این فیلم آموزنده است، چیزهای زیادی دربارهی سیستم ایمنی بدن به کودکان آموزش میدهد و از بخشهای انیمیشن جالب و سرگرمکنندهای برخوردار است، علاوهبراین دوبله شخصیت اصلی را کریس راکِ بامزه انجام داده است. بااینحال همان سناریویی که برای فیلمهای قبلی اتفاق افتاد اینجا هم تکرار شده است، یعنی فیلم با بودجه ۷۰ میلیونی فقط ۱۴ میلیون فروش داشت که باعث شد متخصصهای صنعت انیمیشنسازی لقب "فاجعه بزرگ" را به آن بدهند.
۲- فیلم Treasure Planet
سیاره گنج (۲۰۰۲)
نویسندگان: ران کلمنتس، جان ماسکر، راب ادواردز
کارگردان: ران کلمنتس، جان ماسکر
استودیو: والت دیزنی
صداپیشگان: جوزف گوردون لویت، مارتین شورت، اما تامپسون
آی ام دی بی: ۷.۲ | راتن تومیتوز: ۶۹
چیزی که با مرور این فهرست دستگیرمان میشود این است که آغاز دهه ۲۰۰۰ دوران تاریکی برای صنعت انیمیشن سازی بوده است، خب سیارهی گنج هم یکی دیگه از همان ناکامیها است. سیاره گنج یکی از بهترین کارهای دیزنی در دورهی تاریکی، خیلی زود از دور خارج شد. در اینجا مضامین علمی تخیلی در داستان کلاسیک رابرت لوییس استیونسون، جزیره گنج، وارد شدهاند. اینطور بنظر که میرسد تخیلگرایی غنی با صحنههای زیبا و پر از جزئیات نتوانستند در فروش فیلم نقش بسزایی داشته باشند، فروش ۱۰۹ میلیونی دربرابر بودجه ۱۴۰ میلیونی، و تبدیل شدن فیلم به یکی از بزرگترین تلاشهایی که قدر دانسته نشد. البته این فیلم هری پاتر و تالار اسرار بود که در گیشه سیاره گنج را شکست داد و سرنوشت تلخی را برای آن رقم زد.
قبل از اینکه با بزرگترین ناکامی دنیای انیمیشن آشنا بشیم، طبق معمول همیشه، چند تا مورد دیگه که میتوانستند در این فهرست جای داشته باشند را با هم مرور میکنیم:
- Sinbad: Legend of the Seven Seas | سندباد: افسانه هفت دریا (۲۰۰۳)
- Delgo | دلگو (۲۰۰۸)
- Playmobil: The Movie | پلی موبیل: فیلم (۲۰۱۹)
۱- فیلم The Iron Giant
غول آهنی (۱۹۹۹)
نویسندگان: تیم مک کالینز، برد بیرد
کارگردان: برد بیرد
استودیو: برادران وارنر
صداپیشگان: ون دیزل، هری کانیک، الی مارینتال، جنیفر آنیستون
آی ام دی بی: ۸ | راتن تومیتوز: ۹۶
اینجا با یک تراژدی واقعی روبهرو هستیم. ستایشهای زیادی نصیب فیلم شد که همه آنها بهخاطر داستان پیچیده و جاهطلبیهایی بود که در تصویرسازی شده بود. در طول سالها فیلم شهرت خودش را بهدست آورده است و هماکنون بهعنوان یکی از بهترین انیمیشنها در تمام دوران شناخته میشود که میشود آن را به فهرست دستاوردهای کارگردان خوبش یعنی برد بیرد اضافه کرد. فیلم با وجود بودجه ناچیز ۷۰ میلیون دلاری تنها ۲۳ میلیون فروش داشت و به سرعت از پردههای سینما پایین کشیده شد. خیلی از منتقدها شکست فیلم را به خاطر زمان بد نمایش آن میدانستند، یعنی دقیقا زمانیکه فیملهای حس ششم و پروژه جادوگر بلر در حال اکران بودند.