بررسی لباس‌های فیلم غرور و تعصب؛ جزییات جذابی که نمی‌دانستید

غرور و تعصب از خانواده‌ بنِت (Bennet) و پنج دخترش می‌گوید. خانم و آقای بنت ۵ دختر با خصوصیات ظاهری و رفتاری مختلف دارند. خانم و آقای بنت در فکر سروسامان‌دادن دخترها هستند و دوست دارند که آنها را برای ازدواج با افرادی مناسب آماده کنند. در همسایگی بنت‌ها هم مردی ثروتمند به نام آقای بینگلی (Bingley) زندگی می‌کند. با ورود دوست صمیمی او یعنی آقای دارسی (Darcy) و شخصیت‌های دیگر به ماجرا، پای شکل‌گیری احساساتی پیچیده میان دخترها، مردان جوان و شخصیت‌های دیگر فیلم به میان می‌آید.

پیچیدگی‌های روابط میان آدم‌ها از نقطه‌نظر مسائل احساسی در این فیلم بسیار پرکشش و دیدنی است. اگر فیلم را ندیده‌اید، حتما به تماشای آن بنشینید. اگر هم که فیلم را تماشا کرده‌اید، آماده باشید که می‌خواهیم به سراغ تحلیل لباس‌های شخصیت‌های مختلف اثر جین آستین یا به‌عبارتی، فیلم جو رایت برویم. حاضرید؟

لیزی بنت (Lizzie Bennet)

در ابتدای فیلم با لیزی یا الیزابت بنت آشنا می‌شویم. صحنه‌های نخست حضور لیزی در فیلم با کتاب‌خوانی‌اش در حوالی خانه همراه است. در همان ابتدا مشخص می‌شود که با شخصیتی رها و اهل طبیعت روبه‌رو هستیم. این موضوع در لباس‌های لیزی هم به‌خوبی دیده می‌شود. لیزی در لباس‌هایی نخی حالتی آزاد و غیررسمی دارد.

یکی از هوشمندی‌های تحسین‌برانگیز طراحی لباس فیلم، استفاده از پارچه‌هایی با الیاف طبیعی برای لباس‌ها بوده است. فیلم در دوران ریجنسی یا نیابت سلطنت می‌گذرد؛ یعنی دورانی که خبری از الیاف مصنوعی در آن نبوده است.

لیزی در نخستین صحنه‌های حضورش با پیراهنی نخی و قهوه‌ای دیده می‌شود که از زیر سینه گشاد شده است؛ به این می‌گویند تصویرسازی درست شخصیت. خانواده بنت وضع مالی نسبتا خوبی دارند؛‌ خدمتکارانی برایشان کار می‌کنند و رفاهی نسبی دارند. اما لیزی لباس‌هایی ساده به تن دارد و به جز زمانی که در مهمانی حضور پیدا می‌کند، بیشتر در همین پیراهن قهوه‌ای یا لباس‌های ساده مشابه دیده می‌شود.

سادگی لباس‌های لیزی ربطی هم به دورانی دارد که در آن زندگی می‌کند. در دوران ریجنسی (Regency era) جنبش رمانتیسم در اوج خود بود؛ جنبشی ادبی، هنری و روشنفکری که در اواخر قرن ۱۸ میلادی و اوایل قرن ۱۹ در اروپا شروع شد. تأکید این جنبش بر طبیعت، احساسات و ایستادگی مقابل انقلاب صنعتی بود. به نظر می‌رسد که لیزی هم از جوانان مطلعی بود که در آن دوران با علاقه به این جنبش از تجملات دوری می‌کرد.

لیزی با خواهران دیگر خود در پوشش و رفتار متفاوت است. مثلا در مهمانی معروف فیلم، همه از جمله خواهران لیزی لباس‌هایی بی‌عیب‌ونقص به تن دارند و از عناصری مانند اکسسوری‌ها و دستکش‌های بلند برای القای تجمل استفاده کرده‌اند. اما لباس لیزی از همه ساده‌تر است و دستکش هم به دست ندارد. او در تقابل با دارسی اشرافی در مهمانی به‌خوبی سادگی خود را به نمایش می‌گذارد.

آقای دارسی ( Mr. Darcy)

در بررسی لباس‌های فیلم غرور و تعصب باید به شخصیت آقای دارسی نگاه ویژه‌ای داشته باشیم. سیر تکاملی شخصیت دارسی روی لباس‌هایش هم اثر می‌گذارد. عاشق‌شدن و دوری دارسی از خودپسندی و خودخواهی در روند فیلم پوشش او را تغییر می‌دهد. لباس‌های او چندین مرحله تکاملی را پشت سر می‌گذارند.

در صحنه‌های نخستی که آقای دارسی در فیلم حضور پیدا می‌کند، کت‌هایی رسمی و اتوکشیده به تن دارد. در بخش‌های اول حضورش در فیلم هم این حالت رسمی‌بودن و جدیت در رفتار و استایل را حفظ می‌کند. اما به مرور از این رسمیت و جدیت کاسته می‌شود. برای مثال در سکانسی که دارسی زیر باران از لیزی خواستگاری می‌کند، لباس‌ها همان حالت رسمی را دارند اما بافتشان حالت نرم‌تری پیدا می‌کند.

هرچقدر که فیلم پیش‌تر می‌رود از حالت جدیت آقای دارسی هم کاسته می‌شود. کم‌کم با شخصیتی روبه‌رو می‌شویم که تحولات درونی‌ و عشقش به لیزی روی ظاهرش هم اثرات محسوسی می‌گذارد. به‌طور کلی، دارسی در آغاز فیلم با کت‌هایی با برش‌های رسمی و ظاهری بسیار آراسته و جدی ظاهر می‌شود.

در اواسط فیلم شاهد حضور او با همان سبک از لباس اما بافت پارچه‌ای نرم‌تر هستیم و در انتهای حضورش در سکانس‌ها دگرگونی شدیدی را می‌بینیم. دیگر دکمه کت باز است، لباس‌ها بافت پارچه‌ای بسیار نرم و شُلی پیدا می‌کنند، اتوکشیدگی و جدیت هم در ظاهر دیده نمی‌شود. انگار طراح لباس و البته در درجه نخست، جین آستن می‌خواسته‌اند با نمایش پوشش دارسی به دورشدن او از افاده و تکبر اولیه‌اش کمک کنند.

جِین بنت (Jane Bennet)

جین هم یکی دیگر از خواهران بزرگ‌تر خانواده بنت است. لباس‌های او نسبت به خواهران دیگر زیباتر است و استایل به‌روزی دارد. او لباس‌هایی در رنگ‌های زیبای صورتی کم‌رنگ، آبی و… می‌پوشد و سعی دارد که تیپ و ظاهری بی‌نقص برای خود تدارک ببیند. باید توجه داشت که در استایل همه اعضای خانواده بنت ردپایی از زندگی روستایی هم دیده می‌شود.

در دوران ریجنسی دختران جوان تمایل به استفاده از رنگ‌های پاستلی و به‌ویژه رنگ سفید برای پوشش خود داشته‌اند. این موضوع در پوشش جین بنت به‌خوبی دیده می‌شود: پیراهن‌هایی به رنگ روشن، با آستین‌های پُفی کوتاه و دامن‌های بلندی که از زیر سینه گشاد می‌شده‌اند. جنس پارچه لباس‌ها هم ارگانزا یا نخی بوده است. وجود گل‌دوزی‌ها و اکسسوری‌های ظریف هم در استایل زنان دوران ریجنسی از شاخصه‌های پوشش در آن زمان است. همه این موارد را در اسایل جین بنت در طول فیلم و در مهمانی بزرگ می‌بینیم.

سه خواهر دیگر

خانواده بنت سه دختر دیگر هم دارد: مری (Mary)، لیدیا (Lydia) و کیتی (Kitty). مری ساکت‌ترین و بی‌ماجراترین دختر خانواده است. او چندان زیبا و بامزه نیست و ویژگی خاصی ندارد. همین‌ها او را به دنیایی به‌شدت درونی رانده است. این موضوع در لباس‌ها و ظاهرش هم دیده می‌شود. لباس‌هایی معمولی، نه‌چندان چشم‌گیر و زیبا به تن مری دیده می‌شود.

دو خواهر کوچک و سربه‌هوای بنت‌ها لیدیا و کیتی هستند. پوشش آنها تقریبا به یکدیگر شبیه است؛ مثلا اگر یکی پیراهنی سبز به تن دارد، دیگری جلیقه‌ای سبز پوشیده است. آنها هم‌سن‌وسال‌اند و این شباهت بی‌دلیل نیست. در لباس‌های آن دو در فیلم شاهد شباهت و تقارن هستیم. آنها نوجوان‌اند و لباس‌هایی ساده و کمی بچگانه می‌پوشند. جنس لباس‌ها هم نخی است و پارچه‌هایی ساده دارد.

خانم بنت ( Mrs Bennet)

سبک لباس‌های فیلم غرور و تعصب مطابق پوشش‌ در اواخر قرن ۱۸ میلادی است. در فیلم شاهد حضور شخصیت‌های مختلفی هستیم که بنا به وضعیت مالی‌شان سبک‌های گوناگونی را انتخاب می‌کنند. برای مثال، خانواده‌هایی با رفاه نسبی مانند بنت‌ها از استایل دوران ریجنسی پیروی می‌کنند و برخی دیگر از شخصیت‌ها که وضع مالی چندان مطلوبی ندارند یا مسن‌تر هستند، به سراغ پوشش‌هایی از سبک‌وسیاق دوران قبل‌تر هم می‌روند.

خانم بنت مادر دخترها لباس‌هایی خوش‌دوخت به تن دارد که متعلق به دوره‌ای قبل‌تر از زمان فیلم هستند. وجود عناصری مشترک از لباس‌های مادر در لباس دختران نشان می‌دهد که احتمالا پارچه‌های از بقایای لباس‌های قدیمی برای دختران بدل به لباس شده است. لباس‌های خانم بنت تفاوت‌هایی با لباس دختران دارد. او قدیمی‌تر است و لباس‌هایش از سال‌های قبل از ۱۷۹۷ میلادی برایش به‌جای مانده‌اند. اگر دقت کنید، حالت لباس‌های او شبیه دخترها نیست؛ مثلا او را با پیراهن‌هایی نمی‌بینیم که از زیر سینه گشاد می‌شوند.

در سال‌های قبل از ۱۷۹۷ میلادی، سادگی در پوشش چندان مطرح نبود و سلیقه شخصی در انتخاب لباس‌های نمود پیدا نمی‌کرد. در دهه‌های بعدی و در اواخر قرن ۱۸ میلادی با ظهور سبک‌های فکری مانند رمانتیسم دیگر سادگی و انتخاب شخصی از جمله عناصر پوشش شده بود.

کارولین بینگلی (Caroline Bingley)

یکی دیگر از شخصیت‌های فیلم کارولین بینگلی خواهر همسایه خانواده بنت یعنی آقای چارلز بینگلی است. پوشش این شخصیت هم جای بررسی دارد. نخستین حضور کارولین در مهمانی رقص است. کارولین زنی جوان و خوش‌پوش است. اما در فیلم غرور و تعصب خطاهایی در طراحی لباسش وجود دارد. همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، در دوران ریجنسی لباس‌ها آستین‌های پفی کوتاه داشتند.

اما لباسی بدون آستین از سوی جامعه آن زمان، آن هم برای پوشیدن در مراسمی مانند مهمانی رقص عمومی پذیرفته نبود. در فیلم غرور و تعصب که محصول سال ۲۰۰۵ میلادی است، شاهد حضور کارولین با پیراهنی بی‌آستین هستیم و این از نقص‌های طراحی لباس فیلم به‌شمار می‌رود.

علاوه بر بی‌آستین‌بودن لباس مشکل دیگری هم وجود دارد و آن پیدابودن استفاده از سینه‌بند زیر لباس است که در آن دوران متداول نبوده و اگر لباس کارولین را با دختران دیگر فیلم مانند جین و لیزی مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که طراحی لباس فیلم در این زمینه اشکالاتی دارد.

در آخر

در بررسی لباس‌های فیلم و غرور تعصب از پوشش شخصیت‌هایی گفتیم که در روند داستان و برای نمایش دوره‌ای خاص اهمیت داشتند. باقی شخصیت‌ها هم مطابق دوران ریجنسی لباس بر تن می‌کنند. البته شخصیت‌های مسن‌تر از ترندها و مدهای دوران‌های قبل هم در استایل خود وام می‌گیرند. وضعیت مالی و اقتصادی شخصیت‌ها هم در جنس پارچه و طراحی لباسشان تاحدی اثرگذار بوده است.

در هر حال، در هر فیلم اقتباسی ایراداتی در طراحی صحنه و لباس وجود دارد که گاهی حضورشان اجتناب‌ناپذیر است. اما به هر روی، فیلم غرور تعصبِ جو رایت اثری قابل‌توجه است که اگرچه از ایرادات ظاهری در طراحی لباس خالی نیست اما ارزش دیدن و لذت‌بردن دارد. شما این فیلم را دیده‌اید؟ شاید هم رمانش را خوانده‌اید. اگر خوانده‌اید و دیده‌اید که هیچ اما اگر نه، حتما زمانی را برای دیدن و خواندن آن خالی کنید. دیگر از بررسی لباس و استایل در چه فیلمی استقبال می‌کنید؟ پیشنهادها‌ی‌تان را برایمان بنویسید.