وقتی که پوست در معرض تابش پرتوهای آفتاب قرار بگیرد، تولید سلول‌هایی به نام «ملانوسیت» افزایش می‌یابد. این امر موجب افزایش ملانین در پوست می‌شود. نتیجهی این اتفاق ایجاد لکه‌هایی بر روی پوست است که با عنوان‌هایی چون لکه های قهوه ای یا لکه‌های پیری، لکه‌های تیره، لکه‌های آفتاب‌سوختگی و لکه‌های کبدی شناخته می‌شوند. همه‌ی اینها در مجموعه‌ای به نام «هیپرپیگمانتاسیون» قرار می‌گیرد. در این مقاله روش‌هایی را برای رفع لکه های قهوه ای صورت ذکر می‌کنیم.
لکه های قهوه ای بیشتر در نواحی صورت، گردن، پشت، سینه، شانه و دست‌ها مشاهده می‌شوند. پیری، عوامل ژنتیکی و قرار گرفتن در معرض نور آفتاب از مهم‌ترین دلایل ایجاد لکه های قهوه ای است. عوامل دیگری از جمله استرس، بارداری، کمبود ویتامین و ضعف کبد نیز می‌توانند از دلایل وقوع این پدیده باشند.
معمولا لکه‌های پوستی ضرری ندارند، ولی باعث کاهش جذابیت ظاهری می‌شوند. راه‌هایی برای رفع لکه های قهوه ای صورت وجود دارند که می‌توانند به‌طور طبیعی و بدون عوارض، اثربخش باشند.
آسیب‌هایی که در اثر التهاب، پرتوهای فرابنفش آفتاب و سایر عوامل محیطی ایجاد می‌شوند، سلول‌های پوستی را وادار می‌کنند برای محافظت از خود، رنگدانه‌های بیشتری تولید کنند. البته تغییر در سطح هورمون استروژن (در اثر بارداری یا مصرف قرص‌های ضدبارداری) نیز میتواند در بروز این عارضه مؤثر باشد.
نتیجهی تولید غیریکنواخت رنگدانه‌ها میتواند بر روی رنگ پوست تأثیراتی بگذارد. این تأثیرات به اشکال متفاوتی نمایان می‌شوند. آسیب‌ها در پوست‌های روشن بیشتر به شکل ککومک و آفتاب‌سوختگی نمایان می‌شود.
توزیع نامتوازن رنگدانه‌ها و به‌دنبال آن لکه‌های پوستی اتفاق شایعی است، به همین دلیل روش‌های درمانی زیادی برای حل این مشکل به‌وجود آمده است. ولی به یاد داشته باشید که همه‌ی لکه‌های پوستی با یک روش درمان نمی‌شوند. برای انتخاب روش درمانی مناسب نزد متخصص پوست بروید. زیرا داروها می‌توانند حاوی ترکیبات التهاب‌آور یا حساسیت‌زا باشند. در ادامه به دو روش درمان خانگی و درمان دارویی برای رفع لکه های قهوه ای صورت اشاره می‌کنیم.
درمان خانگی رفع لکه های قهوه ای صورت
۱. آب لیمو ترش
آب لیمو ترش با خواص خود به روشن شدن پوست کمک می‌کند و درمان مناسبی برای رفع لکه های قهوه ای صورت محسوب می‌شود. علاوه بر این، آب لیمو ترش لطافت، شفافیت و زیبایی پوست را افزایش می‌دهد.
- آب لیمو را به‌طور مستقیم بر روی نقاطی که لکه وجود دارد، بریزید. اجازه بدهید آب لیمو به‌مدت ۳۰ دقیقه در محل موردنظر باقی بماند. سپس آن نقاط را با آب سرد بشویید. این کار را دوبار در روز و به‌مدت دو ماه انجام بدهید تا از اثرات آن شگفت‌زده شوید. اگر پوست صورت‌تان حساس است، آب لیمو را با گلاب یا عسل مخلوط کنید.
- انتخاب دیگرتان برای بهره‌مندی از اثرات آب لیمو ترش این است که آن را با مقداری شکر مخلوط کنید تا مقداری غلیظ‌تر شود و ترکیب حاصل را به‌صورت ماسکی بر روی پوست‌تان (مخصوصا بر روی لکه‌ها) بمالید. پس از ۵ تا ۱۰ دقیقه صورت‌تان را بشویید. این کار را چندبار در هفته انجام بدهید. همچنین می‌توانید به ترکیب بالا کمی روغن زیتون نیز بیفزایید.
۲. آب‌دوغ
آب‌دوغ محتوی اسید لاکتیک است و قادر است بدون ایجاد خشکی پوست، لکه‌ها را از صورت‌تان بزداید.
- با تکه‌ای پنبه آب‌دوغ را بر روی لکه‌های پوست‌تان بمالید. بعد از چند دقیقه صورت خود را با آب بشویید. اگر صورت‌تان چرب است یا آکنه دارد، می‌توانید کمی آب لیمو به آب‌دوغ اضافه و آن را مصرف کنید.
- یک روش دیگر این است که چهار قاشق چای‌خوری آب‌دوغ را با دو قاشق چای‌خوری آب گوجه‌فرنگی ترکیب کنید و سپس آن را بر روی لکه‌های پوستی بمالید.
این روش را یک یا دو بار در روز تکرار کنید و تا جایی ادامه بدهید که از نتیجهی حاصل راضی شوید.
۳. روغن کرچک
روغن کرچک خواص درمانی بالایی دارد و در رفع لکه های قهوه ای صورت به شما کمک می‌کند. برای درمان لکه های قهوه ای می‌توانید به همراه روغن کرچک از روغن ویتامین E، روغن نارگیل، روغن زیتون و روغن بادام استفاده کنید.
ابتدا به کمک پنبه، روغن کرچک را بر روی لکه‌ها بمالید. سپس آن نواحی را به آرامی برای چند دقیقه ماساژ بدهید. سپس بگذارید روغن کرچک برای چند ساعت بر روی پوست‌تان باقی بماند و درنهایت آن را با آب بشویید. این کار را یک‌بار در صبح و یک‌بار در شب انجام بدهید تا لکه‌ها از بین بروند و رنگ پوست‌تان یکنواخت شود.
۴. سرکه سیب
- مقداری سرکه‌ی سیب را با مقدار مساوی آب مخلوط کنید. می‌توانید از کمی عسل نیز استفاده کنید. سپس این ترکیب را بر روی لکه های قهوه ای بمالید و پس از چند دقیقه آن را با آب بشویید. این کار را یک‌بار در روز انجام بدهید و تا جایی ادامه بدهید که اثرات مثبت آن پدیدار شود. می‌توانید از سرکه‌ی سیب خالص هم استفاده کنید، ولی ممکن است باعث سوزش پوست‌تان شود.
- همچنین می‌توانید نصف قاشق چای‌خوری سرکه‌ی سیب را با چند قاشق چای‌خوری آب پرتقال ترکیب کنید. آن را بر روی پوست‌تان بمالید و بگذارید خشک شود. سپس آن را با آب بشویید. این کار را یک یا دو بار در روز و به‌مدت چهار یا پنج هفته انجام بدهید.
۵. آلوئه‌ورا
آلوئه‌ورا خاصیت درمانی برای پوست دارد و به بازیابی پوست کمک می‌کند. بنابراین مادهی مناسبی برای رفع لکه های قهوه ای صورت است. آلوئه‌ورا در درمان آسیب‌‌های ناشی از پرتوهای خورشید تأثیر مضاعفی دارد.
- به آرامی ژل آلوئه‌ورای تازه را بر روی لکه‌ها بمالید. بگذارید به‌مدت ۳۰ دقیقه بر روی پوست‌تان باقی بماند. سپس محل موردنظر را با آب سرد بشویید. این کار را دوبار در روز و به‌مدت یک ماه ادامه بدهید. به احتمال زیاد پس از این مدت، نشانه‌های مثبتی خواهید دید.
- اگر ژل آلوئه‌ورای تازه در دسترس نبود، می‌توانید از آب آلوئه‌ورا استفاده کنید.
۶. چوب صندل
چوب صندل یک مادهی ضدپیری و ضدعفونی‌کننده است که به کاهش هیپرپیگمانتاسیون و رفع لکه های قهوه ای صورت کمک می‌کند.
- می‌توانید با دو قاشق غذاخوری پودر چوب صندل، دو قاشق چای‌خوری گلاب، یک قاشق چای‌خوری گلیسیرین و یک قاشق چای‌خوری آب لیمو ترش یک داروی خانگی بسازید. این ترکیب را بر روی لکه‌ها بمالید و بگذارید خودش خشک شود. سپس آن را با آب سرد بشویید. این کار را چندبار در هفته تکرار کنید تا لکه‌های قهوه‌ای ناپدید شوند.
- یک قاشق غذاخوری آب پرتقال، یک قاشق چای‌خوری آب لیمو و محتویات دو کپسول ویتامین E را با دو قاشق غذاخوری پودر چوب صندل ترکیب کنید. این مواد را به‌خوبی ترکیب کنید و بر روی صورت‌تان بمالید. آن را به‌مدت نیم‌ساعت بر روی پوست‌تان بگذارید و سپس آن را با آب بشویید. این کار را چندبار در هفته انجام بدهید تا بهبود حاصل شود.
- همچنین نقاط آسیب‌دیده را با چند قطره از روغن چوب صندل به همراه یک قاشق غذاخوری روغن زیتون یا روغن بادام ترکیب کنید. این کار را هر روز و پیش از رفتن به رختخواب انجام بدهید و بگذارید در طول شب بر روی پوست‌تان باقی بماند.
۷. ترب کوهی
ترب کوهی نام گونه‌ای از شب‌بویان است که شامل خردل، کلم بروکلی و کلم‌پیچ می‌شود. ترب کوهی خواص فوق‌العاده‌ای دارد. این گیاهان به‌واسطه‌ی خاصیت شفاف‌کنندگی‌‌شان به زدودن لکه‌های پیری و ککومک کمک می‌کنند و پوستی بدون لکه را برای‌تان به ارمغان می‌آورند.
- محلولی از ترب کوهی را به‌طور مستقیم بر روی پوست‌تان بمالید. پس از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه محل موردنظر را بشویید. این کار را چندین مرتبه در هفته تکرار کنید.
- همچنین می‌توانید ترب کوهی را رنده و با یک‌چهارم فنجان سرکه سیب ترکیب کنید و به‌مدت دو هفته کنار بگذارید. پس از گذشت دو هفته، این ترکیب را به کمک پنبه‌ای بر روی لکه‌های پوست‌تان بمالید. این روش درمانی را سه‌بار در روز و به‌مدت یک ماه تکرار کنید.
۸. پاپایا
آلفا هیدروکسی اسید و آنزیم‌های خاصی که در پاپایا وجود دارند، در درمان خشکی پوست، درمان آکنه، رفع لکه های قهوه ای صورت و سایر مشکلات پوستی مؤثرند و پوستی درخشان و شفاف به شما می‌بخشند.
یک قاشق غذاخوری پاپایای رنده‌شده‌ی تازه را بر روی لکه های قهوه ای بمالید و ماساژ بدهید. پس از ۲۰ دقیقه آن را با آب ولرم بشویید. این کار را دوبار در روز تکرار کنید تا لکه‌ها به‌مرور ناپدید شوند.
ممکن است بعضی افراد نسبت به پاپایا حساسیت داشته باشند، بنابراین توصیه می‌شود ۲۴ ساعت قبل از شروع این درمان، آن را بر روی ناحیه‌ای دیگر از پوست‌تان تست کنید.
۹. ماست
ماست با خواص خود میتواند پوست‌تان را به‌طور طبیعی درخشان و روشن‌تر کند.
- مقداری ماست بر روی لکه‌های پوست‌تان بمالید و اجازه بدهید خودش خشک شود. پس از گذشت ۲۰ دقیقه آن را با آب سرد بشویید. برای نتیجه‌گیری سریع‌تر قبل از خواب ماست را بر روی پوست‌تان بمالید. بهتر است ماست در طول شب بر روی پوست‌تان باقی بماند.
- همچنین می‌توانید یک قاشق غذاخوری ماست ساده، دو قاشق غذاخوری پودر جو دوسر و یک قاشق چای‌خوری آب لیموی تازه را با هم ترکیب کنید. ترکیب حاصل را بر روی پوست‌تان بمالید و بگذارید به‌مدت ۳۰ دقیقه بر روی پوست‌تان باقی بماند. سپس آن را با آب سرد بشویید و کمی مرطوب‌کننده بر روی آن محل بمالید. این کار را چندبار در هفته تکرار کنید.
۱۰. آب پیاز
استفاده از آب پیاز، یک راه دیگر برای رفع لکه های قهوه ای صورت است. خاصیت اسیدی آب پیاز در کنار خاصیت روشن‌کنندگی‌اش، میتواند در ناپدید کردن لکه های قهوه ای مؤثر باشد. علاوه بر آب پیاز، آب سیر نیز در رفع این لکه ها تأثیرگذار است.
- پیاز را برش بدهید و برش‌ها را بر روی لکه‌ها بمالید. این کار را دو یا سه مرتبه در روز تکرار کنید.
- یک روش دیگر این است که یک قاشق غذاخوری آب پیاز را با دو قاشق غذاخوری عسل ترکیب کنید و بر روی لکه‌های پوستی بمالید. بگذارید ترکیب حاصل به‌مدت ۱۵ دقیقه بر روی لکه‌ها باقی بماند. سپس نقاط موردنظر را به‌خوبی با آب بشویید تا بوی تند پیاز از بین برود.
برای مشاهده‌ی نتایج مناسب، صبر و شکیبایی داشته باشید. این لکه‌ها معمولا در طول یک یا دو هفته از بین نمی‌روند و روند درمان آنها ممکن است هفته‌ها طول بکشد.
درمان دارویی برای رفع لکه های قهوه ای صورت
یکی از روش‌های درمان، استفاده از کرم‌های موضعی حاوی هیدروکینون است. این کرم‌ها سرعت تولید رنگدانه‌ها را کمتر می‌کنند و یکی از قوی‌ترین داروها برای شفاف‌تر شدن پوست محسوب می‌شوند. البته مقدار بالای این ماده میتواند تأثیرات سمی بر روی پوست داشته باشد. بعضی کشورها مصرف این دارو را ممنوع کرده‌اند. در ایالات متحده بیشتر پزشکان مقادیر کم این دارو را بی‌خطر می‌دانند، ولی بیمارانِ خود را به‌دقت تحت نظر دارند.
پزشکان معمولا کرم هیدروکینون ۴% را تجویز می‌کنند. ولی کرم هیدروکینون ۲% نیز معمولا بدون نسخه‌‌ی پزشک قابل تهیه است. هیدروکینون در صورت مصرف درازمدت میتواند تولید رنگدانه‌ها را افزایش بدهد. بنابراین پزشکان پس از یک دوره‌ی مصرف، یک دوره‌ی استراحت برای بیماران خود در نظر می‌گیرند تا اثر هیدروکینون معکوس نشود.
ممکن است رتین-A (ترتینوئین) و سایر استروئیدها همراه با هیدروکینون یا به جای آن تجویز شود، ولی اثربخشی آن را ندارد. برخی از پزشکان ترجیح می‌دهند به جای تجویز هیدروکینون داروهای بدون نیاز به نسخه را تجویز کنند. این داروها تولید رنگدانه‌ها را کاهش می‌دهند، ولی عوارض جانبی هیدروکینون را ندارند. یکی از این داروهای مناسب، کرم‌های حاوی کوژیک اسید هستند.
ویتامین C یک درمان معروف دیگر است. مطالعات نشان داده‌اند ویتامین C در شفافیت پوست و از بین بردن لکه‌های پوستی تأثیری نزدیک به هیدروکینون دارد، ولی عوارض آن را ندارد. منیزیم اسکوربیل فسفات یکی از مشتقات پایدار ویتامین C است که میتواند نقش مثبتی در از بین بردن لکه‌های پوستی داشته باشد.
بر اساس تحقیقات سویا، نیاسین آمید، الاژیک اسید، آربوتین و شیرین بیان از سایر موادی‌اند که می‌توانند در رفع لکه های قهوه ای صورت مؤثر باشند. ممکن است پزشک‌تان یکی از این ترکیبات را با هیدروکینون ترکیب کند تا حساسیت‌ها و واکنش‌های بدن‌تان را به حداقل برساند.
بیشتر افراد گمان می‌کنند درمان‌های لکه‌های پوستی باید به‌سرعت تأثیرشان را نشان بدهند، درحالی‌که این آسیب‌ها از نقاط عمیق‌تر آغاز شده و رفته‌رفته به سطح رسیده‌اند. بنابراین از بین بردن آنها نیز روندی زمان‌بر خواهد بود. به همین دلیل «صبر» یکی از عوامل ضروری در درمان لکه های قهوه ای پوست است.
محافظت از پوست
هیپرپیگمانتاسیون در طول شب به‌وجود نمی‌آید. بلکه نتیجهی نور آفتاب است و به‌مرور اتفاق می‌افتد. در زیر توصیه‌هایی برای پیشگیری از این حالت آمده است.
۱. به دنبال سایه باشید
بهتر است بیماران در معرض نور مستقیم آفتاب قرار نگیرند. تا حد امکان و حتی در فواصل کم هم از قرار گرفتن پوست‌تان در معرض نور آفتاب خودداری کنید.
۲. از کلاه استفاده کنید
کلاهی که لبه‌ی پهن داشته باشد، میتواند سد حفاظتی خوبی برای صورت‌تان باشد. فراموش نکنید که صورت‌تان مستعدترین نقطه برای بروز هیپرپیگمانتاسیون است. اگر تحت درمان هستید، استفاده از یک سد محافظتی مانند کلاه بسیار مفید است. باید هرروز از یک کلاه لبه‌دار استفاده کنید، وگرنه کرم‌های درمانی هیچ تأثیری نخواهند داشت.
۳. هرگز کرم ضدآفتاب را فراموش نکنید
باید هر روز از کرم ضدآفتاب با SPF ۳۰ استفاده کنید. هر پرتوی فرابنفشی که به پوست‌تان برخورد می‌کند، میتواند آسیب‌زا باشد. پرتوهای آسیب‌زا می‌توانند از ابرها و شیشه‌ها عبور کنند. بنابراین یک کرم ضدآفتاب مناسب همراه خود داشته باشید.
