هر سال با آغار پاییز و شروع فصل سرما، سرماخوردگی نیز از راه می‌رسد و احتمال اینکه هر کدام از ما دست کم یک بار گرفتار آن شویم، بسیار زیاد است. ابتدا کمی احساس گلودرد و خارش گلو، سپس گرفتگی و آب‌ریزش بینی و پس از آن سردرد و بدن‌درد به سراغ‌مان می‌آید و تا به خودمان بیاییم، در رخت‌خواب دراز کشیده‌ایم و حال‌مان خیلی بد است. درست است که سرماخوردگی درمان خاصی ندارد، اما درباره‌ی درمان‌های خانگی‌ای که ممکن است باعث شوند حال‌مان زودتر خوب شود و علائم سرماخوردگی‌مان بهبود یابد، چه می‌دانیم؟ درمان‌های خانگی سرماخوردگی، تقریبا به اندازه‌ی خود سرماخوردگی متداول هستند. اما آیا واقعا تأثیری هم دارند؟ پس بیایید ببینیم چه کارهایی جواب می‌دهند و چه کارهای مؤثر نیستند. در ادامه به بایدها و نباید‌هایی درباره درمان سرماخوردگی نگاهی می‌اندازیم.
برای درمان سرماخوردگی چه کار کنیم؟
اگر سرما خورده‌اید، احتمالا انتظار دارید که یکی دو هفته‌ای بیمار باشید. این بدان معنی نیست که حتما باید احساس بدحالی و درماندگی کنید! در کنار استراحت کافی، درمان‌های خانگی ذیل ممکن است کمک کند تا حال‌تان بهتر شود:
مایعات کافی بنوشید
آب، آب‌میوه، سوپ‌های رقیق و ترکیب شربت آب‌لیموی گرم و عسل می‌تواند به رفع گرفتگی و پیش‌گیری از کم شدن آب بدن کمک کند. از نوشیدن الکل، قهوه و نوشابه‌های کافئین‌دار بپرهیزید، زیرا کمبود آب بدن را تشدید می‌کنند.
استراحت کنید
در هنگام سرماخوردگی بدن‌تان نیاز به بهبودی دارد، پس به اندازه‌ی کافی استراحت کنید.
گلودرد‌تان را تسکین دهید
آب‌نمک غرغره کردن می‌تواند موقتا به تسکین گلودرد و خارش گلو کمک کند. برای این کار یک‌چهارم تا نصف قاشق چای‌خوری نمک را در ۲۲۵ میلی‌لیتر (معادل یک لیوان) آب گرم حل کنید. کودکان زیر ۶ سال احتمالا نمی‌توانند غرغره کنند.
همچنین می‌توانید تکه‌های یخ، اسپری گلودرد، قرص‌ها یا آب‌نبات‌های مخصوص گلودرد را نیز امتحان کنید. به کودکان زیر ۳ یا ۴ سال آب‌نبات یا قرص گلودرد ندهید، زیرا احتمال خفگی در آنها وجود دارد.
با گرفتگی بینی مبارزه کنید
قطره‌‌ها و اسپری‌های آب‌نمک برای شست‌وشوی بینی (که بدون نسخه موجود هستند)، گرفتگی را از بین می‌برند. در مورد نوزادان و شیرخواران، متخصصان توصیه می‌کنند که چند قطره‌ی شست‌وشوی بینی، داخل یکی از سوراخ‌های بینی بریزید و سپس آن را با سرنگ پلاستیکی به آرامی خالی کنید. برای این کار، سرنگ را فشار دهید، نوک سرنگ را به آرامی و به اندازه‌ی ۶ تا ۱۲ میلی‌متر درون سوراخ بینی کودک قرار دهید و سرنگ را به آهستگی خالی کنید. اسپری‌های آب‌نمک شست‌وشوی بینی را، می‌توان در مورد کودکان بزرگ‌تر به کار برد.
درد را کاهش دهید
در مورد کودکان زیر ۶ ماه، فقط قرص استامینوفن به آنها بدهید. برای کودکان بزرگ‌تر از ۶ ماه، می‌توانید از استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کنید. درباره‌ی مقدار مناسب دارو نسبت به سن و وزن کودک‌تان با پزشک مشورت کنید. بزرگ‌سالان می‌توانند استامینوفن، ایبوپروفن یا آسپیرین مصرف کنند. هنگام دادن آسپیرین به کودکان یا نوجوانان مراقب باشید. گرچه مصرف آسپیرین در کودکان بالای ۳ سال تأیید شده است، اما کودکان و نوجوانانی که در دوره‌ی نقاهت آبله مرغان یا علائمی شبیه آنفولانزا هستند، هرگز نباید آسپیرین مصرف کنند. به دلیل اینکه آسپیرین با «سندروم رِی» که وضعیت نادر اما بسیار خطرناکی در مورد چنین افرادی است، در ارتباط است.
مایعات گرم بنوشید
یکی از درمان‌های خانگی سرماخوردگی که در بسیاری از فرهنگ‌ها متداول است، مصرف مایعات گرم مانند سوپ جوجه، چای یا آب سیب گرم است که می‌تواند تسکین‌دهنده باشد و با افزایش جریان مخاطی، گرفتگی بینی را برطرف کند.
رطوبت هوا را افزایش دهید
یک دستگاه بخور سرد یا مرطوب‌کننده، رطوبت هوای خانه‌‌تان را افزایش می‌دهد و می‌تواند به رفع گرفتگی کمک کند. آب دستگاه را هر روز عوض کرده و مخزن آن را طبق دستورالعمل سازنده تمیز کنید. از بخار استفاده نکنید زیرا اثربخشی آن هنوز اثبات نشده و ممکن است باعث آتش‌سوزی نیز شود.
داروهای سرماخورگی و درمان سرفه را با احتیاط و با دستور پزشک مصرف کنید
برای بزرگ‌سالان و کودکان بالای ۵ سال، «ضداحتقان‌ها»، «آنتی‌هیستامین‌ها» و مُسکن‌ها ممکن است به بهبود برخی علائم کمک کنند. با این حال، این داروها از سرماخوردگی پیش‌گیری نکرده و دوره‌ی درمان آن را کاهش نمی‌دهند و اکثرا نیز عوارض جانبی دارند.
متخصصان در این مورد اتفاق نظر دارند که این داروها را نباید برای کودکان کم‌سن‌وسال تجویز کرد. مصرف بیش از اندازه و نادرست این داروها نیز ممکن است آسیب‌هایی جدی در پِی داشته باشد.
داروهای سرماخوردگی و سرفه را تنها به میزان توصیه شده مصرف کنید. برخی از این داروهای سرماخوردگی خود شامل چندین ماده‌ی تشکیل دهنده مانند یک ضد گرفتگی و یک مُسکن می‌شوند. پس حتما برچسب روی داروهای سرماخوردگی را بخوانید تا اطمینان یابید که داروی اضافی مصرف نمی‌کنید.
چه چیزهایی مؤثر نیستند؟
فهرست درمان‌های غیرمؤثر بسیار طولانی است. برخی از موارد متداول در زیر آمده است:
آنتی‌بیوتیک
آنتی‌بیوتیک‌ها به باکتری‌ها حمله‌ور می‌شوند اما در برابر ویروس سرماخوردگی هیچ کمکی نمی‌کنند. از پزشک‌تان نخواهید که برای سرماخوردگی‌تان آنتی‌بیوتیک تجویز کند. همچنین از آنتی‌بیوتیک‌هایی که در خانه دارید نیز استفاده نکنید. علاوه بر اینکه حال‌تان بهتر نخواهد شد، مصرف نادرست آنتی‌بیوتیک‌ها منجر به بروز مشکلات جدی مانند به وجود آمدن باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک در بدن می‌شود.
داروهای سرماخوردگی و سرفه بدون نسخه در مورد کودکان کم‌سن
داروهای سرماخوردگی و سرفه بدون نسخه، ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی جدی و حتی مهلک در کودکان شود. سازمان غذا و دارو در مورد استفاده این داروها در کودکان زیر ۶ سال هشدار می‌دهد.
روی
شهرت ضدسرفه بودن روی با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است. به این دلیل که بسیاری از پژوهش‌های پیرامون روی دارای نقص هستند.
هنوز اثبات نشده است اما مروری بر ۱۸ پژوهش که به طور تصادفی و کنترل‌شده انتخاب شده‌اند، نشان داده است که شربت‌ها و قرص‌های روی، طول متوسط سرماخوردگی را در افراد سالم هنگامی که در ۲۴ ساعت ابتدایی بروز علائم مصرف شده است، کاهش داده‌اند.
این بررسی روی را در مورد افرادی با بیماری‌های مزمن، مانند آسم توصیه نمی‌کند. زیرا آنها در این مطالعه شرکت داده نشده بودند. عوارض جانبی مصرف روی، شامل طعم بد دهان و تهوع می‌شود.
مصرف روی از طریق بینی ممکن است منجر به آسیب دائمی به حس بویایی شود. سازمان غذا و دارو در برابر استفاده از سه نوع داروی سرماخوردگی از طریق بینی که حاوی روی هستند، هشدار داده است، زیرا منجر به آسیب بلندمدت و دائمی به حس بویایی (نابویایی) می‌شوند.
امتحان کردن چه چیزهایی ضرر ندارد؟
علی‌رغم مطالعات در حال انجام، اثربخشی برخی درمان‌های متداول سرماخوردگی مانند مصرف ویتامین C و «سرخارگل» هنوز اثبات نشده است. در ادامه یافته‌های تازه‌ای را پیرامون این درمان‌های رایج می‌خوانید:
ویتامین C
به نظر می‌رسد که در بیشتر موارد مصرف ویتامین C به پیش‌گیری از سرماخوردگی در افراد معمولی کمکی نخواهد کرد. با این حال، ممکن است مصرف ویتامین C پیش از شروع علائم سرماخوردگی دوره‌ی آن را کوتاه کند و برای درمان سرماخوردگی مفید باشد. ویتامین C در مورد افرادی که در معرض سرماخوردگی هستند، مانند کودکانی که در زمستان به مهد کودک می‌روند، مفید واقع می‌شود.
سرخارگل
نتایج مطالعاتی که پیرامون اثر سرخارگل روی پیش‌گیری از سرماخوردگی یا کوتاه شدن دوره‌ی آن، انجام شده‌اند، بسیار به‌هم‌ریخته است. برخی از پژوهش‌ها هیچ تأثیری را گزارش نکرده‌اند و برخی دیگر کاهش اندکی در شدت و طول دوره‌ی درمان سرماخوردگی را، در صورت مصرف این گیاه در مراحل ابتدایی سرماخوردگی نشان داده‌اند. انواع مختلف سرخارگل که در پژوهش‌های مختلف به کار رفته است، ممکن است دلیل نتایج متفاوت به دست آمده باشد.
در صورت مصرف در ابتدای مشاهده‌ی علائم سرماخوردگی و ادامه‌ی آن به مدت ۷ تا ۱۰ روز، ظاهرا سرخارگل بیشترین اثر را دارد. به نظر می‌رسد در مورد افراد بزرگ‌سال و سالم، مصرف آن با داروهای دیگر تداخل نداشته باشد. پیش از مصرف سرخارگل و سایر مکمل‌ها ابتدا با پزشک‌تان مشورت کنید.
مراقب خودتان باشید
گرچه سرماخوردگی معمولا بی‌اهمیت است، اما ممکن است حسابی حال‌تان را بد کند. امتحان کردن آخرین درمان‌ها ممکن است وسوسه‌برانگیز باشد، اما بهترین کاری که می‌توانید برای درمان سرماخوردگی انجام دهید مراقبت از خودتان است. استراحت کنید، مایعات فراوان بنوشید و هوای اطراف‌تان را مرطوب نگه دارید. به یاد داشته باشید که دست‌های‌تان را به طور مرتب بشویید.
