بازیگرانی که حضورشان در یک فیلم اکران آن در چین را تقریبا غیرممکن می‌کند

چین طی سال‌های اخیر برخی قوانینِ پیش‌تر به رسمیت شناخته‌شده توسط خود را از صحنه‌ی روزگار پاک کرده است ولی این دلیل نمی‌شود که برخی از آن‌ها همچنان باقی نمانده باشند و همچنان روی بدنه‌ی صنعت/هنر مهمی چون سینما و تلویزیون سایه نیاندازند. سیستم کنترل محتوای سینماهای کشور چین فقط حضور موجوداتی مانند ارواح را در فیلم‌ها ممنوع نمی‌کند و مانع اکران فیلم‌هایی با حضور برخی انسان‌ها هم می‌شود؛ آدم‌هایی که شاید علیه دولت این کشور صحبت کرده باشند، شاید در فیلم خاصی حضور داشته‌اند که مسئولان چین را عصبانی می‌کند و شاید هم به‌عنوان یک سلبریتی مرتکب کاری شده‌اند که دولت چین آن را از نظر اخلاقی نپسندد.

این نوشته نه تمام محدودیت‌های اعمال‌شده روی فیلم‌های خارجی و مخصوصا آمریکایی درون چین را فهرست می‌کند و احتمالا نه نام‌های تک‌تک آدم‌های ممنوع‌التصویر و ممنوع‌الورودشده توسط دولت نام‌برده در سینماهای کشور مورد اشاره را مقابل شما می‌گذارد. بلکه تنها برخی از معروف‌ترین افرادی را نام می‌برد که اگر کسی در هالیوود فیلمی ساخت و خواست آن را در چین اکران کند، نباید درون اثر وی حضور داشته باشند.

برای نمونه مایلی سایرس، خواننده و صداگذار بحث‌برانگیز آمریکایی که همواره به خاطر تهمت زدن به تعداد زیادی از آدم‌ها، مصرف مواد مخدر و اجرای نمایش‌هایی که حتی برخی افراد در ایالات متحده هم آن‌ها را غیراخلاقی می‌دانند، هرگز اجازه‌ی خوانندگی یک آهنگ برای یک فیلم برنامه‌ریزی‌شده برای اکران درون چین یا حضور در یک سکانس آن را ندارد.

چرا؟ چون یک بار او تصویری از خود پخش کرد که درونش با دست چشم‌های خویش را می‌کشید تا مثلا شبیه مردم آسیای شرقی به نظر برسد. سر زدن این رفتار نژادپرستانه و بچگانه از سوی یک فرد بزرگ‌سال معروف هم کافی بود تا چین او را به سرعت وارد فهرست سیاه کند.

ماجرا تا جایی پیش رفت که علاوه‌بر اعتراض مردم، وزیر خارجه‌ی کشور چین رسما مایلی سایرس را دشمن چین و مردم آسیای شرقی خطاب کرد و گفت دیگر دولت اجازه نمی‌دهد ذهن کودکان این کشور با نادانیِ آمریکایی او پر شود. عذرخواهی‌های مایلی سایرس، ارتباط داده شدن همه‌چیز به برداشت غلط رسانه‌ها از تصویر پخش‌شده و مواردی از این دست هم هیچ‌کدام کارآمد نبودند و دولت چین همچنان به‌صورت کامل او را در فهرست سیاه قرار داده است.

آناستازیا لین، بازیگر کانادایی-چینی فیلم The Bleeding Edge دقیقا به خاطر همین اثر که درباره‌ی زیر پا گذاشته شدن حقوق انسانی در چین بود، قدم به فهرست سیاه گذاشت. او که یک بار لقب ملکه‌ی زیبایی را دریافت کرده است، پیش از اکران The Bleeding Edge هم برای صحبت انتقادی راجع به وضعیت احترام به حقوق انسانی در کشور چین شناخته می‌شد و بدون تعارف مشغول ذکر ایرادهای سیستم حاکم بود. دولت او را از شرکت در مراسم‌های مختلف برگزارشده در چین منع کرد و لین برای رفتن به یکی از همین رویدادها با تصور اینکه مسئولان آن‌چنان خود را زیر فشار رسانه‌ای قرار نخواهند داد، به‌عنوان شهروند کانادا و با ویزای مسافرتی قدم به خاک این کشور گذاشت. ولی دولت چین در تصمیم خود جدی بود و آناستازیا لین نتوانست در مراسم شرکت کند.

چند روز بعد از طرف برگزارکنندگان اصلی مراسم Miss World به لین اطلاع داده شد که با رعایت یک شرط شانس حضور در رویداد سال ۲۰۱۶ میلادی را خواهد داشت؛ عدم صحبت درباره‌ی حقوق انسانی در کشور و عصبانی نکردن سرمایه‌گذارهای MW2016. وی نیز شرط بیان‌شده را نپذیرفت. او همچنان به بیان دیدگاه‌های خویش ادامه می‌دهد و به همین دلیل در فهرست سیاه قرار دارد.

• مصاحبه لارس فون تریه پیرامون فیلم The House That Jack Built
• آخر هفته چه فیلمی ببینیم: «مالیخولیا» (Melancholia) اثر لارس فون تریه
• مطرح‌ترین فیلم‌هایی که در جشنواره‌ی کن مورد انتقاد قرار گرفتند
• آخر هفته چه فیلمی ببینیم: The Celebration

اتفاقات پیش‌آمده برای دو سلبریتی نام‌برده که رابطه‌ی اندک اما غیرقابل انکاری با دنیای هنر هفتم داشته‌اند، نشان می‌دهد که ظاهرا مسئله‌ی اصلی چین هنگام افزودن آدم‌ها به فهرست سیاه میزان درگیر شدن شخص با رفتارهای نژادپرستانه یا عقایدِ ضد این کشور است. Björk، آهنگ‌نویس و خواننده‌ی ایسلندی که سابقه‌ی انجام فعالیت‌های هنری دیگری همچون نقش‌آفرینی در فیلم Dancer in the Dark اثر لارس فون تریه را هم دارد، سال ۲۰۰۸ میلادی درون شهر شانگهای کشور چین کنسرتی برگزار کرد. نکته‌ی منفی کنسرت در نگاه دولت چین چه بود؟ پایان یافتن پروسه‌ی اجرای آهنگ Declare Independence (اعلام استقلال) وی با فریاد زده شدن نام «تبت» توسط خود او. این آهنگ که به کشورهایی می‌پرداخت که به استقلال، پرچم و واحد پول خود می‌رسند و به حفظ استقلال و آزادی اهمیت می‌دهند، با تقدیم شدن به مردم تبت از سوی خواننده کنسرت را به‌شدت سیاسی کرد. چین پس از پایان یافتن رویداد بیانیه‌ای را منتشر ساخت که می‌گفت افرادی مثل Björk تهدیدکنندگان حق حاکمیت کشور هستند و نفرت‌های قومی را گسترش می‌دهند. ماجرا در ادامه انقدر جدی شد که درکنار Björk تعداد قابل توجهی از افراد دیگر فعال در دنیای موسیقی نیز به فهرست سیاه کشور چین رفتند. حتی باب دیلن، برنده‌ی جایزه‌ی نوبل هم طی همین ماجرا قدم به فهرست سیاه گذاشته است.

برای درک میزان جدید چین در اتخاد تصمیمات گفته‌شده نیز باید به این نکته توجه داشت که Björk همچنان در اجراهای خود چنین آهنگ‌هایی را تقدیم به مردم مکان‌هایی مانند کوسووو و جزایر فارو می‌کند. اما این کارها باعث نشدند دانمارک او را به فهرست سیاه خود ببرد.

اکنون که درکی کلی از جنس برخوردهای سیستم کنترل محتوای چین پیدا کردیم، زمان پرداختن به مسائل مشابه و در عین حال غیریکسان قرارگرفته دربرابر پنج بازیگری می‌رسد که در سطوح، به اندازه‌ها و با اشکالی بعضا کاملا متفاوت به نقش‌آفرینی پرداخته‌اند. اما آن‌ها در یک بازه‌ی زمانی مشخص اجازه‌ی ورود به خاک چین را نداشته‌اند یا نباید در فیلمی که می‌خواهد درون این کشور اکران شود، حضور داشته باشند.

برد پیت

• Once Upon a Time in Hollywood با بازی برد پیت به‌دلیل نمایش نامناسب بروس لی در چین اکران نمی‌شود
• کریم عبدالجبار از فیلم Once Upon a Time in Hollywood انتقاد کرد

خرید و فروش Animal Crossing: New Horizons، یکی از صلح‌جویانه‌ترین و آرام‌ترین بازی‌های ویدیویی دنیا اندکی قبل در کشور چین ممنوع شد؛ به این علت که چند کاربر ازطریق کاراکترهای مجازی خود در آن درخواست‌های خویش مبنی بر حمایت از استقلال هنگ کنگ را اعلام کردند. چین علاوه‌بر هنگ کنگ به این جنس از پیام‌های مرتبط با تبت نیز حساس است. پس همین که برد پیت در فیلم Seven Years in Tibet، محصول سال ۱۹۹۷ میلادی و به‌عنوان کاراکتری گره‌خورده به Dalai Lama نقش‌آفرینی کرد، شرایط لازم برای ورود وی به فهرست سیاه را فراهم آورد. دولت چین نسبت به فیلم و تصویر ارائه‌شده از جمعیت چینی تبت در آن معترض شد و برد پیت را ممنوع‌التصویر کرد.

• انتقاد تند دختر بروس لی از کوئنتین تارانتینو و فیلم Once Upon a Time in Hollywood

شدت عصبانیت چین از اتفاقات رخ‌داده به‌حدی بود که ماجرا به ممنوع‌التصویری عوامل اصلی ساخت فیلم در آثار آماده‌شده برای اکران در این کشور محدود نشد و برد پیت تا سال ۲۰۱۶ حق ورود به چین را هم نداشت. پس از ۱۹ سال ادامه پیدا کردن شرایط گفته‌شده اما دولت کشور به این نتیجه رسید که پیت درس لازم را گرفته است، می‌تواند مجددا وارد چین شود و فیلم‌هایی با حضور خود را در گیشه‌های آن اکران کند. حتی شایعات بامزه‌ای وجود دارند که به علاقه‌ی Xi Jinping به برد پیت به‌عنوان یک ستاره‌ی سینمایی اشاره می‌کنند و می‌گویند نقش این سیاست‌مدار در پایان یافتن دوران طبقه‌بندی شدن بازیگر هالیوودیِ نام‌برده در فهرست سیاه کم نبوده است.

البته که نتیجه‌ی جدیدترین همکاری سینمایی برد پیت و لئوناردو دی‌کاپریو یعنی Once Upon a Time in Hollywood هم هرگز در چین اکران نشد. ولی این اتفاق ارتباطی به برد پیت نداشت و به خاطر تصویر خیالی ارائه‌شده از افسانه‌ای به اسم بروس لی توسط کوئنتین تارانتینو در آن رقم خورد.

شارون استون

در یک نشست مطبوعاتی درون جشنواره کن سال ۲۰۰۸ میلادی، شارون استون بخش‌هایی از صحبت‌های خود با رسانه‌ها را به اظهارنظر راجع به زمین‌لرزه‌ی کشنده‌ی Sichuan اختصاص داد. او آن‌چنان موضع تندی نسبت به ماجرا داشت که این زمین‌لرزه را حاصل بی‌ادبی و رفتار غلط و ظالمانه‌ی دولت چین در قبال Dalai Lama خواند. فراموش نکنید که این زمین‌لرزه به زندگی‌های تقریبا ۹۰ هزار فرد ساکن چین پایان داد و در چنین شرایطی توسط شارون استون یک واکنش کیهانی به آن رفتارها خطاب شد. درحالی‌که در اکثر مواقع مخاطب‌ها و رسانه‌ها هنگام مواجهه با واکنش‌های تند دولت چین طرف سلبریتی‌ها و بازیگرهای محدودشده را می‌گیرند، در مورد شارون استون اکثر افراد حق را به چین دادند. زیرا باور داشتند حتی در صورت صحت داشتن فرضی این نظرات، نسبت دادن مرگ نود هزار انسان به یک واکنش کیهانی به رفتارهای غلط بی‌رحمانه است.

بعد از این کنفرانس مطبوعاتی تک‌تک فیلم‌هایی که شارون استون حتی کوچک‌ترین نقشی در تیم تولید آن‌ها داشت برای همیشه در چین ممنوع شدند. عذرخواهی‌های او تا امروز تاثیری روی تصمیمات گرفته‌شده در این رابطه توسط دولت کشور مورد بحث نداشته‌اند.

سلنا گومز

اشتباه این فرد چه بود؟ دیدار با دالایی لاما (Dalai Lama/رهبر دینی بوداییان تبت) و منتشر شدن تصاویر این ملاقات در شبکه‌های اجتماعی. خشم دولت کشور نسبت به این تصاویر آرام‌آرام بیشتر شد. در عین حال تا ماه‌ها خبر خاصی درباره‌ی موضع چین علیه سلنا گومز رسانه‌ای نشده بود.

نزدیک به دو سال بعد از زمان انتشار تصاویر و وقتی که گومز برای برگزاری تور در کشور چین برنامه‌ریزی می‌کرد، سیستم کنترل محتوا وارد عمل شد و ناگهان همه دیدند که تاریخ‌ها و برنامه‌های مرتبط با بخش‌هایی از تور که درون شهرهایی از چین برگزار می‌شدند، از وب‌سایت این خواننده/بازیگر پاک شده است. مسئله بیشتر از این جهت عجیب بود که تصاویر ملاقات سلنا گومز با فرد مورد اشاره چندین و چند ماه قبل به‌صورت کامل و تا جای ممکن از شبکه‌های اجتماعی حذف شده بودند و حتی خیلی‌ها دیگر آن‌ها را به خاطر نداشتند. ولی چین مسئله را فراموش نکرد و همان دیدار را برای ورود سلنا گومز، بازیگر فیلم‌هایی مثل The Dead Don't Die جیم جارموش به تمام فهرست‌های سیاه ممکن کافی به شمار آورد.

ریچارد گی‌یر

وقتی Pretty Woman، محصول سال ۱۹۹۰ میلادی اکران شد، کسی فکر نمی‌کرد چندین و چند ماه بعد از رفتن این فیلم روی پرده‌های نقره‌ای یکی از بازیگرهای اصلی آن یعنی ریچارد گی‌یر تبدیل به مبارز و به عقیده‌ی برخی افراد یک قهرمان عرصه‌ی انسان‌دوستی بشود. طی مراسم اسکار سال ۱۹۹۳ گی‌یر در بیانیه‌ای موضع خود را نشان داد و صحبت‌هایی علیه چین مطرح کرد. ریچارد گی‌یر در لحظه‌ی پذیرش جایزه‌ی اسکار این کار را انجام نداد. بلکه وقتی قرار بود برنده‌ی جایزه‌ی بهترین کارگردانی هنری سال از نگاه آکادمی علوم و هنرهای سینما را اعلام کند، با بی‌توجهی به متنِ از پیش تعیین‌شده این صحبت‌ها را به گوش همگان رساند.

حرکت او تهیه‌کنندگان آکادمی را به جوش آورد و سبب شد عده‌ای قسم بخورند که وی را تا ابد از هرگونه حضور در تمام مراسم‌های جوایز سینمایی منع خواهند کرد.  چین هم هر روز او را در فهرست‌های سیاه بیشتری قرار داد. وی در این کشور ممنوع‌التصویر شد و دیگر اجازه‌ی ورود به آن را هم نداشت. استودیوهای هالیوودی نیز که دیگر آرام‌ارام مشغول یادگیری سودآوری فقط با بازار عظیم سینماهای چین بودند، ریچارد گی‌یر را تا جای ممکن از پروژه‌های خود حذف کردند تا مورد خشم دولت چین قرار نگیرند. ولی حتی این موارد هم باعث نشد تا گی‌یر از دیدگاه‌هایش دست بکشد. او که در آثاری با درآمد نسبتا بالا هم حضور داشته است، کارنامه‌ی هنری خویش را با نقش‌آفرینی درون فیلم‌های مستقلی شلوغ‌تر ساخت که بابت آن‌ها چند بار تحسین منتقدین را نیز دریافت کرد.

هریسون فورد

برخلاف جناب آقای تام کروز، بسیاری از بازیگرهایی که در فیلم‌ها نقش یک قهرمان یا ابرقهرمان را بازی می‌کنند، در زندگی واقعی یک بار از یک تپه هم به آسانی بالا نرفته‌اند. ولی هریسون فورد، ستاره‌ی دوست‌داشتنی و ماندگار مجموعه‌هایی سینمایی چون «ایندیانا جونز» (Indiana Jones) و «جنگ‌های ستاره‌ای» (Star Wars) در زندگی واقعی هم شباهت کمی به ایندی ندارد و بعضا به شکل جدی وقت خویش را صرف انجام کارهایی همچون نجات کوهنوردهای گیرافتاده در مناطق صعب‌العبور (فیلم «۱۲۷ ساعت» با اجرای جیمز فرانکو و به کارگردانی دنی بویل را به تماشا بنشینید) و پرواز با هواپیماهای متعلق به دوران وقوع جنگ جهانی دوم می‌کند. او اما در صحبت‌ها و مواضع خود نیز انسان پرشوری است و مثلا همچنان به حمایت از استقلال تبت ادامه می‌دهد. فورد بارها صحبت‌هایی علیه چین و رفتار این کشور با تبت داشته است.

مسئله‌ی توصیف‌شده اما گره‌خورده به امروز و دیروز نیست و ارتباط پیدا کردن هریسون فورد به آن به سال ۱۹۹۲ میلادی برمی‌گردد. او در سال ۱۹۹۵ و در اوج محبوبیت خود مقابل کمیته‌ی روابط خارجی مجلس سنای ایالات متحده‌ی امریکا شهادت داد و به صحبت درباره‌ی نیاز جدی جهان به حمایت از استقلال تبت و شرح کارهای چین در این منطقه پرداخت. فورد و همسر او پس از این حرکت در یکی از فهرست‌های سیاه کشور مورد بحث قرار گرفتند و دیگر اجازه‌ی ورود به چین را ندارند. همان‌گونه که گفته شد انگار بازیگر ایندیا جونز گاهی در دنیای واقعی مثل ایندی رفتار می‌کند؛ شاید یعنی اجازه نمی‌دهد برخوردها او را از نزدیک شدن به اهدافش بازدارند.