بادکش درمانی (Cupping Therapy) یکی از روش‌های طب مکمل یا طب جایگزین (انرژی درمانی) است که خاستگاه آن را کشور چین می‌دانند، اما این نوع درمان به‌صورت سنتی در هند و ایران هم متداول بوده و امروزه هم از آن استقبال می‌شود. از آنجایی‌که امروزه طب سنتی یا همان طب مکمل از محبوبیت خاصی برخوردار است و افراد زیادی به این نوع درمان علاقه داشته و از روش‌های طب سنتی نتیجه گرفته‌اند، در این نوشته سعی می‌کنیم درباره‌ی بادکش درمانی که یکی از متداول‌ترین انواع طب سنتی است با شما همراهان همیشگی «میدونی» صحبت کنیم. همراه ما باشید.
بادکش درمانی چیست؟
بادکش درمانی یا حجامت خشک روشی است که در آن تعدادی فنجان یا لیوان که می‌تواند شیشه‌ای یا از جنس دیگر مثل چوب بامبو یا سفالی باشد، برای ایجاد مکش روی پوست بیمار گذاشته می‌شود. این مکش جریان خون را بهبود بخشیده و چینی‌ها درباره‌ی آن معتقد هستند که جریان «چی» (qi، یک کلمه‌ی چینی به‌معنای جریان زندگی) را هم در بدن تقویت می‌کند.
این روش درمانی درواقع با جمع کردن خون در ناحیه‌ای که فنجان‌ها روی پوست قرار داده می‌شوند، تنش عضلانی را کاهش داده، جریان خون کل بدن را بهبود می‌بخشد و به ترمیم سلول‌ها در بدن کمک می‌کند. این امر به شکل‌گیری بافت‌های اتصال‌دهنده و ایجاد عروق خونی تازه هم کمک می‌کند. بنابراین افراد زیادی از این نوع روش درمانی به‌عنوان طب مکمل بهره می‌برند.
انواع بادکش درمانی
بادکش درمانی ابتدا به‌صورت سنتی و با شاخ حیوانات انجام می‌شد. بعد‌ها از فنجان‌هایی از جنس چوب بامبو و سرامیک استفاده شد که با استفاده از حرارت اکسیژن داخل فنجان از بین می‌رفت و خلأ درون ظرف موجب مکش پوست در نواحی موردنظر می‌شد. فنجان‌ها با آتش گرم شده و روی پوست قرار می‌گرفتند تا زمانی که خنک و از پوست برداشته شوند. امروزه، در روش مدرن، از شیشه‌های گردی شبیه توپ که یک طرف آن باز است و به‌همین‌منظور ساخته شده، استفاده می‌شود.
بادکش درمانی درواقع به دو روشی که در ادامه معرفی خواهیم کرد انجام می‌شود:
- بادکش درمانی خشک که همان روش سنتی است و تنها با مکش مناطقی از پوست صورت می‌گیرد؛
- بادکش درمانی تر که شامل بادکش درمانی و انجام توامان آن با حجامت است (همان‌طور که می‌دانید برای حجامت، مناطقی از پوست ابتدا وکیوم یا بادکش شده سپس با ایجاد خون‌ریزی‌های کنترل‌شده در این نواحی، درمان انجام می‌شود.)
تشخیص نوع بادکش درمانی یا به‌اصطلاح خودمان اینکه حجامت هم به همراه بادکش درمانی لازم است یا بادکش درمانی به‌تنهایی کافی است با پزشک یا متخصص طب مکمل است و بستگی به شرایط بدنی فرد بیمار دارد.
بادکش درمانی چطور انجام می‌شود؟
روش انجام بادکش درمانی به‌صورت سنتی معمولا این‌گونه است که هوای داخل فنجان یا لیوان‌های مورداستفاده با آتش زدن پنبه‌ی آغشته به الکل یا شاخ‌وبرگ گیاهان یا کاغذ تخلیه می‌شود، فنجان یا لیوان به‌سرعت روی پوست قرار می‌گیرد و خلأ ناشی از آتش، پوست و ماهیچه را در محل قرارگیری لیوان وکیوم کرده و به داخل محفظه‌ی لیوان می‌کشد. در این حالت ممکن است پوست قرمز شود و دلیل آن عکس‌العملی است که رگ‌های خونی به تغییرات به‌وجودآمده نشان می‌دهند.
در روش‌های مدرن بادکش درمانی، به‌جای استفاده از حرارت، از دستگاهی که به‌همین‌منظور ساخته شده استفاده می‌شود. این وسیله محفظه‌های فنجانی‌شکلی هستند و پمپی که به آنها متصل است، هوای درون محفظه را تخلیه کرده و با ایجاد خلأ، پوست و ماهیچه را به درون خود می‌کشد و بادکش درمانی را انجام می‌دهد.
در بادکش درمانی خشک یا همان معمولی هر کدام از فنجان یا لیوان‌های مخصوص برای ۵ تا۱۰ دقیقه روی بدن قرار می‌گیرد، اما در بادکش درمانی تر یا همان حجامت سنتی خودمان، پوست ابتدا بادکش می‌شود. سپس در محل بادکش‌شده که خون جمع شده، خراش‌های کوچکی ایجاد و مقداری از خون بدن خارج می‌شود. بعد از انجام بادکش درمانی همراه با حجامت محل خراش‌ها برای جلوگیری از عفونت پانسمان می‌شود و هر گونه تغییرات به‌وجودآمده در بدن یا هر نوع کبودی معمولا بعد از ۱۰ روز برطرف خواهد شد. گهگاهی هم بادکش درمانی با طب سوزنی همراه می‌شود.
توصیه‌ی ما به شما این است که ۲ تا ۳ ساعت قبل از بادکش درمانی وعده‌ی غذایی سبک میل کنید. بهتر است با شکم پر بادکش درمانی انجام نشود.
فواید بادکش درمانی
بادکش درمانی در شرایط مختلف می‌تواند کارساز باشد، اما بیشتر برای کاهش دردهای عضلانی به‌کار می‌رود. درحالی‌که در بادکش درمانی از فنجان یا لیوان‌ها روی مناطق اصلی و مرکزی طب سوزنی استفاده می‌شود، به‌نظر می‌رسد در درمان مشکلات گوارشی و پوستی و همچنین درمان مشکلاتی که معمولا با طب فشاری درمان می‌شوند هم می‌تواند مؤثر باشد.
طبق مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۲ در نشریه‌ی PLoS One در زمینه‌ی طب مکمل چاپ شد، بادکش درمانی، روشی مکمل و فراتر از یک درمان موقتی و سطحی است که در شرایط مختلف مانند درمان:
- زونا؛
- فلج صورت؛
- سرفه و تنگی نفس؛
- دیسک کمر؛
- آکنه؛
- اسپوندیلوز (هر نوع بیماری تخریبی مهره‌های ستون فقرات) گردن
مؤثر واقع شده است.
در این مطالعه عنوان شده که بررسی بیش از ۱۳۵ مورد تحقیق درباره‌ی تأثیر بادکش درمانی اثرات مفید این نوع درمان را از حد یک ادعا فراتر می‌برد؛ اما مطالعات بیشتر برای ارزیابی میزان اثربخشی این روش طب مکمل ضروری به‌نظر می‌رسد.
عوارض بادکش درمانی
بادکش درمانی معمولا عوارض جانبی چندانی ندارد. این نوع درمان اگر مشکلاتی به‌همراه داشته باشد، معمولا در حین درمان یا بلافاصله پس از آن رخ می‌دهد. اگر قرار باشد فرد در بادکش درمانی دچار مشکل شود، معمولا دچار سرگیجه شده یا حس سبکی در سر را تجربه خواهد کرد.گاهی هم ممکن است فرد دچار حالت تهوع شود یا عرق کند. بعد از بادکش درمانی ممکن است در نواحی‌ای که فنجان یا لیوان گذاشته شده اثر لبه‌ی لیوان به‌شکل حلقه‌های دایره‌ای‌شکل تحریک یا کبود شود. فرد ممکن است در محل تماس فنجان یا لیوان‌ها احساس درد کند یا حتی پس از اتمام درمان دچار سرگیجه شود.
درصورت انجام حجامت که با بادکش درمانی همراه است، در موارد تقریبا نادر و درصورت مراقبت نادرست یا پانسمان نکردن صحیح و بهداشتی زخم‌ها، ممکن است فرد دچار عفونت یا مشکل در التیام جای زخم شود.
از دیگر عوارض بادکش درمانی می‌توان به ازبین نرفتن جای زخم‌ها و هماتوم (کبودی) اشاره کرد. ازآنجایی‌که در خیلی از موارد، بادکش درمانی مخصوصا اگر همراه با حجامت باشد، توسط افراد غیرپزشک و به‌صورت سنتی هم انجام می‌شود، باید حتما قبل از مراجعه درباره‌ی شرایط رعایت بهداشت محل درمان و فرد موردنظر کاملا تحقیق کنید. فردی که این نوع درمان را انجام می‌دهد، حتما باید تمام اصول بهداشتی ازجمله پوشیدن روپوش تمیز، استفاده از دستکش لاتکس یک‌بار مصرف و عینک‌های محافظ مخصوص درمان‌های پزشکی را به‌منظور جلوگیری از بروز عفونت و انتقال بیماری‌هایی مانند هپاتیت و ایدز رعایت کند.
مواردی که باید درباره‌ی بادکش درمانی بدانید
معمولا پزشکان و افراد متخصص درخصوص طب سنتی یا طب مکمل آموزش ندیده‌اند و خیلی از آنها به تأثیر این نوع درمان اعتقادی ندارند. بنابراین ممکن است نظر مساعدی درباره‌ی روش‌های درمانی سنتی نداشته باشند. از طرفی خیلی از پزشکان طب سنتی یا افرادی که این نوع درمان را به‌صورت تجربی انجام می‌دهند، بیش‌ازاندازه روی آن تأکید داشته باشند یا شما را تشویق کنند که فقط به این نوع درمان روی بیاورید. ازآنجایی‌که از نام این نوع درمان‌ها هم مشخص است (طب مکمل) بهره بردن از این روش‌های درمانی می‌تواند در کنار درمان‌ها پزشکی معمول مؤثر باشد؛ البته درصورتی‌که پزشک معالج خود را در جریان درمان مکمل‌تان قرار بدهید و سعی کنید به‌طور منظم از هر دو درمان در جای درست و به‌موازات هم استفاده کنید.
از طرفی باید بدانید که بادکش درمانی هم مانند هر نوع درمان دیگری برای تمام گروه‌ها توصیه نمی‌شود.
- کودکان؛
- افراد مسن؛
- زنانی که در دوران بارداری هستند؛
- خانم‌ها طی دوره‌ی قاعدگی
مجاز به استفاده از از این روش درمانی نیستند.
از طرفی اگر فرد دچار اختلال در ارگان‌های داخلی بدن باشد، بادکش درمانی برای او اثرات مفیدی به‌همراه نخواهد داشت.
آمادگی‌های لازم قبل از شروع جلسات درمان
خوب است بدانیم که بادکش درمانی روند درمانی طولانی‌مدتی است که می‌تواند به کاهش هر دو نوع نشانه‌های موقت یا مزمن بیماری کمک کند. اما مطالعات گسترده‌‌ی انجام‌شده نمی‌تواند به‌طور قطعی تأثیر حتمی این نوع درمان را همانند تمامی انواع طب مکمل ارزیابی کند. به‌همین‌دلیل توصیه می‌شود از بادکش درمانی نه به‌عنوان یکی از روش‌های طب جایگزین بلکه به‌عنوان طب مکمل در کنار معالجات مستمر پزشکی خود بهره ببرید.
از طرفی قبل از شروع این روش درمانی یا هر نوع درمان مکمل و سنتی دیگری حتما مواردی را که در ادامه اشاره خواهیم کرد، درنظر بگیرید و کاملا بررسی کنید:
- فردی که قرار است درمان را انجام دهد چه تخصصی دارد و میزان تخصص او چه اندازه است؟
- از چه روش درمانی استفاده می‌کند؟
- مکان و وسایل درمان، به‌اندازه‌ی کافی تمیز است و فرد متخصص موارد بهداشتی را رعایت می‌کند؟
- آیا فردی که درمان را انجام می‌دهد، مجوزهای لازم برای انجام این کار را از مراکز مربوط گرفته است؟
- آیا شرایط جسمی شما برای انجام این نوع درمان مناسب است یا نه؟
و دوستان عزیزم، درنهایت به‌یاد داشته باشید که درصورت انجام درمان‌های مکمل، حتما پزشک خود را در جریان روند درمان خود قرار دهید و او را از تصمیم خود برای کمک گرفتن از طب مکمل، آگاه و با او در این زمینه مشورت کنید.
