اگر دیر بچه‌دار شوید، نوه‌دار نخواهید شد

براساس پژوهش جدیدی که اخیرا انجام شده، مردانی که دیرتر صاحب بچه می‌شوند، نوه‌های کمتری خواهند داشت. این یافته‌ها نشان می‌دهد فرزندانی که از پدران سن‌بالاتر متولد می‌شوند معمولا جهش‌های ژنتیکی مضر بیشتری دارند. به همین دلیل احتمال اینکه آنها ژن‌هایشان را به نسل‌های بعد منتقل کنند، کمتر است. به نظر می‌رسد انتخاب طبیعی به ضرر پدران سن‌بالاتر عمل می‌کند و نمی‌گذارد آنها نوادگان زیادی داشته باشند.

ژنتیک‌شناسان نشان داده‌اند کودکانی که از پدران سن‌بالاتر متولد می‌شوند معمولا دچار جهش‌های ژنتیکی جدیدی می‌شوند. اکثر این جهش‌های ژنتیکی بی‌ضرر هستند، اما ممکن است بعضی از آنها احتمال ابتلا به بیماری‌های خاصی را افزایش دهند.

برای دختر یک کشاورزی که در قرن ۱۷ زندگی می‌کرده، جهشی که منجر به تضعیف دستگاه ایمنی یا نارسایی قلب شود، حکم مرگ دارد؛ یا حداقل مانع از بچه‌دار شدن آن دختر می‌شود. اما اگر او در قرن ۲۱ به دنیا بیاید، به کمک داروهای مدرن، شانس زنده ماندن و تولیدمثل‌اش بسیار بیشتر می‌شود. با این حساب، آیا پدران سن بالاتر همچنان یک بار اضافی برای تکامل هستند؟

«روبن ارسلان» (Ruben Arslan)، یک روان‌شناس از دانشگاه گوتینگن در آلمان و همکارانش برای اینکه به این سوال پاسخ دهند، داده‌هایی را از بایگانی سرشماری بررسی کردند. این سرشماری‌ها در قرن‌ ۱۷ و ۱۸ میلادی در آلمان، کانادا و سوئد انجام شده بودند. آنها روی هم رفته اطلاعات مربوط به ۱.۳ میلیون نفر را مطالعه کردند. این محققان متوجه شدند که در هر دو جوامع مدرن و غیر صنعتی، کودکانی که از پدران سن‌بالاتر متولد شده بودند، خودشان فرزندان کمتری داشتند. فرزندان آنها معمولا بیشتر از ۵ سال عمر نمی‌کردند. به ازای هر ده سالی که به سن پدر اضافه می‌شد، تعداد نوه‌های آنها بین ۵ تا ۱۳ درصد کمتر می‌شد. این رقم برای هر یک پدر ناچیز به نظر می‌رسد. اما وقتی از بالا به قضیه نگاه می‌کنیم و صدها هزار پدر را در نظر می‌گیریم، تاثیر واقعی آن به چشم می‌آید.

«مارتین فیدر» (Martin Fieder)، یک مردم‌شناس از دانشگاه وین می‌گوید وقتی فرزندان این پدران سن‌بالا، فرزندان کمتری داشته باشند، طبیعتا احتمال اینکه جهش‌های ژنتیکی جدید را به نسل‌های آینده منتقل کنند، کمتر می‌شود. به این ترتیب از گسترش این جهش‌های ژنتیکی در جمعیت جلوگیری می‌شود. فیدر می‌گوید: «اگر فرزندان پدران سن‌بالاتر تولیدمثل نکنند، جهش‌های ژنتیکی مضر از خزانه‌ی ژنی حذف می‌شوند.»

البته این به این معنی نیست که داروهای مدرن تاثیری ندارند. بیش از ۹۹ درصد نوزادان سوئدی تا یک سالگی زنده می‌مانند. در حالی که ۲۰۰ سال پیش، کمتر از ۹۰ درصد زنده می‌ماندند. این موضوع می‌تواند تاثیر کمتر سن پدری در جمعیت سوئد مدرن را توضیح دهد. امروزه شانس زنده ماندن نوزادان زودرس یا نوزادانی که دچار نارسایی هستند، بیشتر شده است.

پس چرا سن پدر هنوز باید تاثیرگذار باشد؟ کودکانی که ناراحتی‌های خاصی دارند، شاید بیشتر عمر کنند، اما لزوما وقتی به بزرگ‌سالی می‌رسند، نمی‌توانند تولیدمثل کنند. ارسلان می‌گوید ممکن است آنها مشکل نازایی داشته باشند یا ناراحتی‌ای مثل اوتیسم داشته باشند که باعث می‌شود پیدا کردن زوج برای آنها سخت‌تر شود. شاید بعضی از آنها هم عمدا بچه‌دار نشوند. مثلا والدینی که می‌دانند فرزندانشان نوع خاصی از جهش ژنتیکی را به ارث خواهند برد، شاید تصمیم بگیرند که فرزندخوانده انتخاب کنند.

ارسلان تاکید می‌کند که این یافته‌ها برای خزانه‌ی ژنتیکی یک جامعه در طول نسل‌های مختلف اهمیت دارند، اما مردانی که در سنین بالاتر هستند و می‌خواهند بچه‌دار شوند، نباید ناامید شوند. او می‌گوید: «ما حداقل به نمونه‌ی ژنتیکی ۱۰ هزار نفر احتیاج داریم تا تاثیرات را تشخیص دهیم، بنابراین می‌توانیم تصور کنیم که این وضعیت نسبتا کم خطر است.»

منبع: Science Mag