انواع گودی کمر، شیوه تشخیص و چند حرکت اصلاحی برای رفع آن

۱. گودی در پایین کمر

گودی در بخش پایینی کمر یا مهره‌های کمرگاهی شایع‌ترین نوع آن است. راحت‌ترین شیوه‌ی تشخیص به این صورت است که به پشت روی سطحی صاف دراز بکشید. هنگامی که در این حالت قرار گرفتید بررسی کنید که آیا دست‌تان از فاصله بین کمر و سطح به‌راحتی رد می‌شود یا نه.

شخصی که به گودی کمر مبتلا است، فضای باز زیادی بین کمر و سطح پشت آن دارد. اگر گودی کمر چنین شخصی خیلی شدید باشد، هنگامی که می‌ایستد کمرش وضعیت C شکل و خمیده به خود می‌گیرد و شکم و کپل‌ها هم بیرون می‌زنند.

۲. گودی در قسمت گردن

در یک ستون فقرات سالم گردن باید شبیه C خیلی باز باشد و قوس آن به سمت پشت گردن متمایل است. گودی در گردن هنگامی به‌وجود می‌آید که ستون فقرات در این قسمت به‌طرز غیرعادی‌ای منحنی شکل و قوس‌دار می‌شود.

این وضعیت چند حالت دارد. به‌عنوان مثال:

• گودی خیلی شدید است.
• گودی در جهت مخالف به‌وجود آمده که اصطلاحا به آن قوس گردن برعکس می‌گویند.
• گودی به‌سمت راست متمایل است.
• گودی به‌سمت چپ متمایل است.

نشانه‌ها و علائم گودی کمر

یکی از متداول‌ترین علائمی که به وجود گودی کمر اشاره دارد درد عضلانی است. هنگامی که ستون فقرات‌تان به‌طرز غیرعادی‌ای خمیده شده‌ است، عضله‌ها به جهت‌‌های مختلفی کشیده می‌شوند. این مسئله موجب می‌شود عضله‌ها منقبض شوند یا اینکه فرد دچار گرفتگی عضلانی شود. درصورتی‌که مبتلا به گودی گردن هستید، درد آن به گردن، شانه و بخش بالایی کمر هم سرایت می‌کند. حتی ممکن است در حرکت گردن یا پایین کمرتان هم به مشکل بربخورید.

همان‌طور که قبل‌تر هم گفتیم می‌توانید با دراز کشیدن روی سطحی صاف بررسی کنید و ببینید بین انحنای گردن و کمرتان تا سطح مورد نظر چه مقدار فضا هست. اگر به‌راحتی می‌توانید دست‌تان را در فضاهای بین گردن یا کمر حرکت دهید، پس احتمالا به گودی کمر مبتلا هستید.

درصورتی‌که علائم زیر را دارید، حتما به پزشک مراجعه کنید:

• بی‌حسی؛
• مورمور شدن؛
• دردی که مانند برق‌گرفتگی تیز و ناگهانی باشد؛
• کاهش کنترل ادرار؛
• ضعف و بی‌حالی؛
• اشکال در کنترل عضلات ارادی.

علائمی که در بالا ذکر کردیم ممکن است به مشکل حادتری مثلا فشار بر روی عصب (گیر افتادن عصب) دلالت کنند.

گودی کمر در کودکان

گودی کمر اغلب بدون هیچ دلیل مشخصی در کودکان به‌وجود می‌آید. به این نوع از گودی کمر، گودی‌ کمر خوش‌خیم خردسالان می‌گویند. دلیل بروز آن هم ضعیف‌بودن یا سفت‌شدن عضلات دور کفل‌های کودک است. این نوع گودی کمر معمولا با بزرگ‌شدن فرزندتان آرام‌آرام اصلاح می‌شود. گودی کمر می‌تواند نشان‌دهنده‌ی دررفتگی لگن هم باشد، به‌ویژه زمانی که ماشینی به فرزندتان زده یا از جایی پرت شده است.

شرایط دیگری که موجب بروز گودی کمر در کودکان می‌شوند، ریشه در مشکلات سلسله‌اعصاب و عضلات دارد. این موقعیت‌ها به‌ندرت پیش می‌آیند، ولی در اینجا آنها را ذکر می‌کنیم.

• اختلالات دماغی؛
• میلومننگوسل: این وضعیت به صورت مادرزادی ایجاد می‌شود. در این حالت نخاع از بین فضای خالی‌ای که در مهره‌های کمر ایجادشده بیرون می‌زند و گاهی در آنجا گیر می‌کند.
• دیستروفی: نوعی ناهنجاری عضلانی مادرزادی که عضله‌ها را ضعیف می‌کند.
• اتروفی ستون فقرات – عضلانی: نوعی ناهنجاری مادرزادی که موجب بروز حرکات غیرارادی در عضله‌ها می‌شود.
• آرتروگریبوزیس: این عارضه در زمان تولد ایجاد می‌شود و در آن استخوان‌ها نمی‌توانند به‌اندازه‌ای که در حالت عادی حرکت می‌کنند تکان بخورند.

گودی کمر در زنان باردار

زنان باردار زیادی طی دوران حاملگی‌شان کمردرد را تجربه می‌کنند. شکم و کفل‌های بیرون‌زده‌ نشانه ابتلای آنها به گودی کمر است. باوجوداین، طبق تحقیقات صورت‌گرفته گودی کمری که در زمان بارداری ایجاد می‌شود درواقع عملی است که ستون فقرات در راستای تنظیم مرکز جاذبه بدن انجام می‌دهد.

کمردردی هم که خانم‌ها در این دوران احساس می‌کنند، معمولا به این خاطر است که جریان خون در بدن تغییر می‌کند و این درد پس از زایمان از بین خواهد رفت.

پزشک چگونه گودی کمر را تشخیص می‌دهد؟

پزشک برای تشخیص این عارضه ابتدا سابقه‌ی پزشکی‌تان را بررسی می‌کند، معاینه‌ای انجام می‌دهد و سپس درباره‌ی علائمی که دارید سؤالاتی می‌پرسد تا بتواند داشتن گودی کمر را در شما تشخیص دهد. هنگام معاینه، پزشک از شما می‌خواهد که به‌سمت جلو و پهلو خم شوید. با این کار او به بررسی موارد زیر می‌پردازد:

• انعطاف‌پذیری گودی کمر؛
• گستره‌ی حرکت شما؛
• تراز بودن ستون فقرات؛
• وجود هرگونه وضعیت غیرعادی.

همچنین پزشک‌تان سؤالاتی می‌کند، ازجمله:

• چه زمانی متوجه شدید کمرتان گودتر شده است؟
• آیا قوس موردنظر بدتر شده است؟
• آیا شکل آن تغییر کرده است؟
• چه بخشی از بدن‌تان درد می‌کند؟

پزشک‌تان بعد از موشکافی احتمال‌های پیش رو چندین آزمایش برای شما می‌نویسد. مثلا برای آنکه بتواند نگاه دقیق‌تری به انحراف ستون فقرات‌تان بیندازد، از شما می‌خواهد که از آن عکس‌برداری کنید. پزشک برحسب زاویه‌ای که در عکس مشاهده می‌کند و انطباق آن با اطلاعاتی ازجمله قد، سن و توده‌ی بدنی‌تان، وجود عارضه‌ی گودی کمر را تشخیص می‌دهد.

درمان گودی کمر

گودی کمر در بیشتر مردمی که به آن مبتلا هستند، نیاز به درمان ندارد، مگر اینکه خیلی حاد شود و برای فرد مشکل ایجاد کند. درمان گودی‌ کمر وابسته به این امر است که گودی تا چه حد شدید است و اینکه چه علائم دیگری علاوه‌برآن خود را آشکار کرده‌اند.

درمان‌های پیشنهادی برای گودی کمر عبارت‌اند از:

• درمان دارویی برای کاهش درد ناشی از آن.
• فیزیوتراپی به‌صورت روزانه تا قدرت عضلات و گستره حرکت افزایش یابد.
• کاهش وزن برای حفظ شکل ظاهری بدن.
• استفاده از قوزبند برای کودکان و نوجوانان.
• در مواردی که گودی کمر شدید می‌شود و خطر آسیب رسیدن به بافت‌های عصبی وجود دارد اقدام به جراحی می‌شود.
• استفاده از مکمل های غذایی تقویتی نظیر ویتامین D.

عوارض گودی کمر چیست؟

در بیشتر مردم گودی کمر مشکل آن‌چنان جدی‌ای برای سلامتی‌شان به‌وجود نمی‌آورد، ولی باید در حفظ سلامتی ستون فقرات نهایت تلاش‌مان را به‌کار ببریم. ستون فقرات عضو مهمی است، زیرا مسئول حجم زیادی از حرکت‌های بدن و انعطاف‌پذیری آن است. درصورتی‌که به‌دنبال درمان گودی کمر نرویم ممکن است در بلندمدت مشکلاتی برای‌مان به‌وجود بیاورد و به ناراحتی‌هایی دررابطه با ستون فقرات، کمربند کفلی، پاها و اندام‌های داخلی مبتلا شویم.

روش‌های پیشگیری از ابتلا به گودی کمر

نمی‌توانیم دستورالعمل خاصی برای جلوگیری از ابتلا به گودی کمر ارائه بدهیم، ولی با انجام چند ورزش مخصوص می‌توانید حالت بدن خود را خوب نگه‌ دارید و سالم بمانید. این ورزش ها عبارت‌اند از:

• بالا و پایین بردن شانه؛
• چرخاندن گردن به یک سو؛
• تمرین های یوگا ازجمله حالت گربه و پل؛
• دراز کشیدن روی زمین و بالا بردن پاها؛
• نشستن روی توپ ثابت و خم‌ کردن لگن.

ایستادن زیاد در بلندمدت بر انحنای کمرتان تأثیر می‌گذارد و آن را بیشتر می‌کند. مطالعه‌ای درباره این موضوع انجام شده و طبق نتایج به‌دست آمده نشستن به‌نحو چشمگیری باعث می‌شود، تغییرات قوس بخش پایینی کمر کمتر شود. اگر از آن دسته افرادی هستید که مجبورید به دلیل شغل‌تان یا برحسب عادت زیاد بایستید سعی کنید بین آن چندین وقفه بدهید و بنشینید. درضمن مطمئن شوید که پشتی صندلی‌ای که روی‌ آن می‌نشینید هم استاندارد است.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم

درصورتی‌که به جلو خم شوید و قوس خودش را صاف کند (گودی کمر انعطاف‌پذیر باشد) پس نیازی به رفتن پیش پزشک و درمان ندارید. ولی درصورتی‌که با خم شدن قوس کمر تغییری نکند (گودی کمر انعطاف‌ناپذیر) پس باید به‌دنبال درمان آن باشید. همچنین اگر درد دارید و این درد شما را از انجام فعالیت‌های روزمره‌تان بازمی‌دارد هم باید حتما به پزشک مراجعه کنید.

بخش اعظمی از انعطاف پذیری بدن‌ ما، حرکت آن و فعالیت‌های روزمره‌ای که انجام می‌دهیم با سلامت ستون فقرات ارتباط تنگاتنگی دارد. پیشنهاد ما این است که به پزشک مراجعه کنید تا او راه‌حلی برای برطرف کردن مشکلات مربوط به انحنای اضافی ستون فقرات‌تان به شما ارائه دهد. هرچه زودتر به درمان گودی کمر بپردازیم، از مشکلاتی که در آینده برای سلامتی‌مان پیش می‌آید (ورم مفاصل، کمردرد مزمن و…) پیشگیری می‌کنیم.