در دنیای امروز چیزی که بیشتر از همه خودنمایی میکند، اخبار ناراحتکننده دربارهی زندگی آدمها، مشکلات محیط زیست و اوضاع آشفتهی جهان است. اما وقتی دربارهی همهی اینها، انواع و اقسام جرم و جنایت در دنیا، جنگ در کشورهای مختلف و انواع مشکلات اقتصادی و اجتماعی میشنویم، تنها چیزی که در حفظ روحیهی هرکدام از ما تأثیر ویژه دارد و باعث میشود همهی ما برای زنده ماندن و زندگی تلاش کنیم، واژهی کوچک اما زیبای «امید» است. امید مولد احساسات و مبنای جذابیت زندگی است. امید تنها چیزی است که در تاریکی و میان همهی چیزهای بد مثل یک نقطهی نور در ذهن هرکسی میدرخشد و توان تازهای برای ادامهی حیات در تک تک ما بهوجود میآورد.
چگونه امید به زندگی، این نیاز مهم انسانی را بهوجود بیاوریم و درست هدایتش کنیم؟ سعی میکنیم در این مقاله تا آنجایی که میتوانیم، بفهمیم امید چیست و دربارهاش با شما صحبت کنیم.
میخواهم برایتان یک داستان اسطورهای تعریف کنم. همانطور که شما هم میدانید اساطیر چون مربوط به دورانی دستنیافتنی هستند، همیشه جذابیت خاصی دارند؛ پس خواندن این داستان نیز خالی از لطف نخواهد بود. داستان ما دربارهی اولین زنی است که بنا بر اساطیر یونانی به دست خدایان خلق شد و پاندورا نام دارد. شهرت پاندورا به خاطر جعبهای است که خدایان به او میدهند. در اساطیر یونانی پرومتئوس خدایی است که بشر را آفرید و البته این بشر فقط بهصورت مرد خلق شد. زئوس خدای خدایان یونان در کوه المپ میزیست. روزی پرومتئوس آتش را که نزد خدایان المپ بود میدزد و به انسان میدهد تا از آن استفاده کند. به دلیل این کار، مورد غضب زئوس قرار میگیرد و خدای خدایان برای تلافی کار او تصمیم میگیرد در مقابل جنس مرد، اولین زن یعنی پاندورا را خلق کند. پس به هفاستوس دستور میدهد تا خاک و آب را در هم بیامیزد و پیکری بسازد و به تمام خدایان میگوید تا بهترین نعمتها را به او بدهند. آفرودیت به او زیبایی میبخشد، آپولو موسیقی و در آخر هرمس او را پاندورا نام میگذارد که به معنی تمام نعمتهاست. زئوس، پاندورا را برای همسری به اپی متوس برادر پرومتئوس میدهد و پاندورا با خود جعبهای اسرارآمیز به همراه میبرد که هرگز نباید در این جعبه را باز کند، چون پرومتئوس تمام رنجها و مصائب زندگی را در این صندوق قفل کرده بود تا نوع بشر آسیبی نبیند. آنها با هم ازدواج میکنند؛ اما یک روز پاندورا طاقت نمیآورد و در جعبه را باز میکند، ناگهان تمام مصائب، دنیا را فرا میگیرد، رنج و بیماری، پیری و مرگ، دروغ، دزدی و جنایت در همهجا پر میشود. پاندورا که از بیرون جهیدن بدیها میترسد فورا در جعبه را میبندد. اما جعبه خالی شده است و آنچه ته جعبه مانده، چیز کوچکی است که جای زیادی نمیگیرد، چیزی که مثل دیگر چیزهای بد بیرون نرفته و آرام و مطمئن درون جعبه مانده بود. بله «امید» تنها چیزی بود که ته جعبه مانده بود. تنها چیزی که میتوانست در مقابل تمام بدیها مقاومت کند. امید مهم ترین چیزی است که تا الان هم وجود دارد!
امید، رابطهی مستقیم با احساس ما دربارهی امکانپذیری یا عدم امکانپذیری یک موضوع دارد. هرچقدر چیزی به نظر شما ممکنتر باشد، میزان امیدتان بالاتر میرود. و هر اندازه میزان درک ما از این امکانات بیشتر و مشخصتر باشد امیدمان قویتر میشود. در مقابل هرچقدر بیشتر حس کنیم که چیزی غیرممکن است و نمیتوانیم به آن برسیم، مأیوستر میشویم.
البته باید مراقب باشید که مفاهیم مختلف را با هم اشتباه نگیرید، امید همان شادمانی یا خوشبینی نیست. این دو مفهوم در واقع فقط ممکن است نتیجهی امیدواری باشند. امید مفهومی است که وقتی حس میکنیم زندگی چیزی نگرانکننده است، به آن پناه میبریم. کمک میکند محکم باشیم و برای زندگی تلاش کنیم. امید همان حسی است که وقتی در رابطهی عاطفی خوبی هستیم به ما اجازه میدهد به آیندهی رابطه نگاه کنیم و برای آن برنامه بریزیم. امید در واقع حسی عمیقتر و قویتر از خوشحالی یا خوشبینی است و تمام حسهای خوب بدون امید بیمعنا میشوند. از خودتان بپرسید: «چرا تلاش کنم؟» و به پاسخش فکر کنید، قطعا تنها زمانی به خودتان میگویید «تلاش کن» که به موفقیت امیدوارید.
امید در واقع تنها چیزی است که روی توانایی فرد برای مقابله با یک بیماری اثر میگذارد. بیمارانی که امیدواری بیشتری به بهبود و درمان دارند، مقدار بیشتری دوپامین و اندورفین در بدنشان ترشح میشود و دیگر هورمونهای بدنشان هم به بهترشدن فرد و بهبود بیماریش کمک میکنند و البته باعث میشوند بیمار انرژی کافی برای مبارزه با بیماریش و زندهماندن را بهدست آورد. امید به ما انرژی میدهد تا پتانسیل لازم برای زندگی را داشته باشیم و همین امید است که حتی وقتی از مشکلات خسته میشویم، وادارمان میکند باز هم به راهمان ادامه بدهیم. میدانم! همه دوست دارند امیدوار باشند و هرگز امیدشان را از دست ندهند، اما گاهی هم پیش میآید که آدم ناامید میشود. خودتان را شماتت نکنید، همه مثل شما هستند، برای همه ممکن است گاهی پیش بیاید.
با امید داشتن، میتوانیم قدر خودمان و دیگران را بدانیم، زندگی را دوست داشته باشیم و سپاسگزار تمام چیزهایی باشیم که داریم. اما حواستان باشد، امید ربطی به خوشخیالی ندارد. امید را با خواب و خیال واهی اشتباه نگیرید. امید برخلاف خوش خیالی شما را وادار میکند بلند شوید، آستینهایتان را بالا بزنید و سختتر کار کنید تا موفق شوید. از طرفی باعث میشود سمت هرکاری نروید. امید به شما جرأت میدهد و به تمام جزئیات، مهارتها و چالشهایی که در دنیا با آنها روبهرو میشوید، ارزش و معنا میبخشد.
امید این نیاز را در شما بهوجود میآورد که دوست داشته باشید خودتان را محک بزنید و ببینید توانایی انجام چه کارهایی را دارید و میتوانید دربارهی چه چیزهایی دست به تجربه کردن بزنید و این یکی از گامهای مهم در مسیر آموختن است. یادتان باشد امید اصلا به معنای ایجاد خوشبینی کاذب یا دادن وعدههای توخالی به دیگران نیست. داستان پاندورا را یادتان بیاید! امید هیچ نسبتی با بدیها ندارد. زندگی امیدوارانه یعنی همچنان که از منافع خودتان محافظت میکنید و امیدوار به پیشرفت خود هستید انسانیت را هرگز زیر پا نگذارید، برای پیشرفت خودتان به دیگران امید واهی ندهید و برای منافع خودتان دل دیگران را الکی خوش نکنید.
امید حقیقت را زنده نگه میدارد و سبب میشود خلاقیت ما برای مقابله با مشکلات بهکار بیفتد. البته منظور از مشکلات، مسائل واقعی هستند نه مشکلاتی که ما خودمان با بیفکری آنها را بهوجود آوردهایم یا مسائلی که واقعی نیستند و ساخته و پرداختهی ذهنمان هستند.
زندگی امیدوارانه
زندگی سرشار از امید یعنی اهمیت دادن به افراد دیگر، به چیزهای مهم زندگیمان و البته بیشتر از هر چیز و هرکس دیگر اهمیت دادن به وجود «خودمان». مراقب خودتان باشید. اهمیت و کیفیت کارهایی که انجام میدهید مهم است و مهم است که شما چگونه با خودتان و دیگران رفتار میکنید.
اگر میخواهید بخش مهمی از دنیای امیدوارانه باشید باید این کارها را همیشه انجام بدهید:
- دوباره نگاه کنید و ببینید چقدر به زندگی امیدوارید؟ در چه حالید؟ سلامتی، کار، روابطتان در چه شرایطی است؟
- مراقب سلامتی خود باشید
- یک استراتژی کاهش استرس برای خودتان داشته باشید. مدیتیشن، تمرینات تنفسی، ورزش، سرگرمیها و تفریحات مورد علاقهتان، استرس را کاهش میدهد. بودن در طبیعت را هم امتحان کنید، حتما جواب میدهد. قدم بزنید و روی داشتههایتان تمرکز کنید.
- روابطی برقرار کنید که میزان امیدواریتان را بالاتر میبرد. بخشش را یاد بگیرید و اگر فکر میکنید نوشتن راهکار مناسبی است، سعی کنید از راهحل نوشتن روزانه کمک بگیرید، احساساتتان را بنویسید و بهوسیلهی نوشتن، ذهنتان را از احساسات منفی خالی کنید.
- به دیگران کمک کنید خودشان را بهتر بشناسند. اگر مطمئن شدید که دوست دارند اشتباهاتشان را جبران کنند و زندگیشان را بسازند، شما هم به آنها امید بدهید و کمک کنید موفق شوند.
امید را با دیگران شریک شوید
سادهترین راه کنترل کردن دیگران، ناامید کردنشان است و البته که گرفتن امید یک انسان بدترین کار ممکن در حق اوست. امید آنقدر مهم است که خیلی از حکومتهای خودکامه راههای دور و درازی را طی میکنند تا با توجه به گذشته یک کشور یا سرزمین یا از طریق اعتقادات یک ملت، امید را در آنها بکشند و کنترلشان کنند. «تفرقه بینداز و حکومت کن» که یکی از روشهای قدیمی کنترل اجتماعی است در واقع با از بین بردن امید، ترس را جایگزین میکند و به هدف خود میرسد. پس یکی از راههای افزایش امیدواری، از بین بردن موانع موجود یا سادهتر کردن آنهاست. هرکدام از ما انعکاس استعداد، عشق و شادی در جهان پیرامون خود هستیم. پس امید خودش نوعی انرژی است، انرژی مثبتی که ما توسط استعدادهایمان، عشقمان ، روح و ارزشهایمان به دیگران میدهیم. پس امید دادن را انتخاب کنیم چون امید نیروی حیاتی نوع بشر است.
سادهترین راه برای بهوجود آمدن یک دنیای امیدوار این است که امید را در دیگران زنده نگه داریم و از آنها هم بخواهیم همینکار را در مورد ما انجام بدهند. اگر اطرافمان را با افراد امیدوار پر کنیم، آنوقت میتوانیم بگويیم انسان خوشبختی هستیم. واقعا خوش به حالتان اگر دوستان و خانوادهتان چنین افرادی هستند.
با تمام چیزهایی که گفته شد، باید اعتراف کنم که متأسفانه بعضی افراد چشمانداز امیدوارانهای به زندگی ندارند و شاید تعداد این افراد کم هم نباشد. اما حقیقت مهمتر این است که شما همیشه میتوانید به هرکس دیگری امیدواری بدهید. خواه آن فرد برای این کار شما ارزش قائل باشد، خواه نه. اما بهتر است شما اهمیت ندهید، چون امید برای داشتن یک دنیای زیباتر ضروری است. وقتی کسی چیز باارزشی را از دست میدهد برای دوباره امیدوار کردنش تلاش کنید، این در واقع تمرین امیدواری برای خودتان است. تلاش کنید دیگران هم امید را به معنای واقعی لمس کنند. امیدواری را عقب نیندازید و به آینده موکول نکنید. «امید» همهی همین چیزهای کوچکی است که هر روز برای زندگی انجام میدهیم.
میدانم که در این دوره و زمانه به نظر خیلی سخت میآید، اما امید تنها چیزی است که تهِ جعبهی دنیا برای خوشحالی ما باقی مانده است؛ پس با امید به زندگی ادامه بدهیم.