بیشتر افراد کوتاه‌قد، از قد خود ناراضی هستند چون بلندقد بودن به دلایل زیادی می‌تواند مطلوبیت ایجاد کند. حتی اگر دلیل خاصی برای افزایش قد خود نداشته باشید، باز هم بلندقد بودن مزایای زیادی برایتان خواهد داشت: اعتماد به نفس شما را بالا می‌برد، از شر کفش پاشنه‌بلند خلاص‌تان می‌کند و یا خیلی ساده، دیگر لازم نیست برای رسیدن دست‌تان به کابینت بالایی روی یک چهارپایه‌ی لق بایستید. خب حالا اگر ژن‌های شما تصمیم گرفته باشند کوتاه باشند باید چه کنید؟ این همان چیزی است که قرار است در این مقاله درباره آن صحبت کنیم؛ راهکارهای افزایش قد.
تنها درصد اندکی از آدم‌های کوتاه‌قد می‌توانند قد بکشند. پژوهش‌ها هم نشان می‌دهند که رشد قدِ بیشتر افراد در اواسط دهه‌ی سوم زندگی متوقف می‌شود. بنابراین اگر کاملا بالغ نشده‌اید یعنی که هنوز ممکن است بتوانید قد بکشید. میزان قد کشیدن و بلند شدن قد شما به عوامل زیادی بستگی دارد که در ادامه توضیح خواهیم داد.
عوامل مؤثر در افزایش قد
۱. عوامل ژنتیکی
قد شما بیش از هر چیز تابعی از عوامل ژنتیکی است. اما اگر والدین شما هر دو قدی کوتاه یا متوسط داشته باشند شما لزوما سرنوشت مشابهی نخواهید داشت. قد، خصوصیتی چندژنی است. یعنی گروهی از ژن‌ها روی آن اثر دارند. اگر در خاندان شما افراد بلندقدی وجود داشته باشند این شانس وجود دارد که ژن بلندی قد به شما هم رسیده باشد.
تعیین سقف قد شما امکان‌پذیر نیست. اما با استفاده از فرمول ساده‌ی زیر می‌توانید پتانسیل قد خود را حساب کنید:
قد مورد انتظار = (مجموع قد پدر و مادر شما + ۱۳ اگر پسر هستید یا – ۱۳ اگر دختر هستید) / ۲
عددی که به دست می‌آورید، به اضافه و منهای ۵ سانتی‌متر، قد مورد انتظار شماست. در نظر داشته باشید که اگرچه این یک تخمین کلی است باز هم باید خیلی به قدی که در نهایت به آن می‌رسید نزدیک باشد.
۲. عوامل غیرژنتیکی
عوامل غیرژنتیکی دیگری هم می‌توانند روی قد مورد انتظار شما اثر بگذارند. تعیین‌کننده‌ی بیشتر این فاکتورها محیطی است که فرد در آن رشد می‌کند. بلندی قد با رشد در ارتباط است. بنابراین، عواملی که مخل رشد باشند همان تأثیر را بر قد خواهند داشت.
برخی از این عوامل غیرژنتیکی عبارتند از:
- قرار گرفتن در معرض دود تنباکو در زمان جنینی
- بیماری زمان کودکی یا بلوغ
- کیفیت مراقبت‌های پس از تولد
- وزن پایین هنگام تولد
با اینکه بسیاری از عوامل موثر بر قد از کنترل شما خارج هستند، چندین کار هست که می‌توانید برای رسیدن به نهایت قد خود انجام دهید. با در نظر گرفتن این نکته، بهترین روش‌ها برای افزایش قد طبیعی در ادامه ذکر می‌شوند.
نکاتی برای افزایش قد به شکل طبیعی
۱. توجه به خواب کافی
ناگفته پیداست که خواب خوب و کافی یکی از عوامل مهم برای رشد سالم است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که نوجوانان در حال رشد حداقل به ۸ ساعت خواب شبانه نیاز دارند (۱۱ ساعت خواب برای بهبود رشد سلامت بسیار موثرتر است).
خواب مناسب اهمیت زیادی دارد چون بدن در هنگام خواب رشد کرده و بافت نو تولید می‌کند. مغز ما به خصوص زمانی که در حالت امواج آهسته و چرخه‌های عمیق خواب هستیم هورمون رشد انسانی (HGH) ترشح می‌کند. به این ترتیب، خواب ناکافی تولید HGH را کاهش داده و مانع رشد شما تا حداکثر قد مورد انتظارتان خواهد شد.
خوشبختانه، برای داشتن خواب مناسب چندین کار می‌توانید انجام بدهید. اول از همه، زمان‌تان را به خوبی مدیریت کنید تا بعد از یک روز کاریِ شلوغ زمان کافی برای استراحت داشته باشید. دوم، محیط مناسبی برای خواب خود ایجاد کنید تا بتوانید خوب بخوابید. عواملی را که باعث اختلال در خواب می‌شوند، مانند نور یا سروصدای زیاد، از بین ببرید. به علاوه، پیش از رفتن به بستر از نوشیدن نوشیدنی‌های حاوی کافئین بپرهیزید چون زمان ارزشمند خواب شما را از بین خواهند برد. در عوض، پیش از رفتن به بستر می‌توانید چای بابونه بنوشید چون خواب را بهبود می‌دهد. حمام گرم پیش از خواب هم می‌تواند کیفیت خواب شما را تا حد زیادی بهتر کند.
۲. داشتن تغذیه سالم
تغذیه‌ی مناسب برای رشد کافی کاملا ضروری است چرا که کمک می‌کند اطمینان حاصل کنید همه‌ی مواد غذایی لازم برای رشد کامل به بدن شما می‌رسد. کلید تغذیه‌ی سالم متعهد بودن به رژیم غذایی متعادل و اجتناب از غذاهای ناسالم است. برای اینکه به حداکثر قد بالقوه‌ی خود برسید موارد زیر را در تغذیه‌ی خود رعایت کنید.
ویتامین D کافی
ویتامین D برای رشد سلامت استخوان‌ها ضروری است، به خصوص در مورد کودکان. ویتامین D را می‌توان از غذاهایی مانند ماهی، قارچ و لبنیات، تخم‌مرغ، یونجه و توفو یا قرار گرفتن در معرض نور مناسب خورشید به دست آورد.
کلسیم کافی
کلسیم دریافتی هم بسیار اهمیت دارد چرا که استخوان‌ها برای رشد و شکل‌گیری به این ماده نیاز مبرمی دارند. منابع غنی کلسیم عبارتند از پنیر، دانه‌های سویا، ماهی ساردین، سبزیجات و لبنیات.
روی
روی دریافتی خود را با استفاده از غذاهایی مانند حبوبات، مارچوبه، تخم‌مرغ، شکلات و صدف افزایش دهید تا رشد سلامت شما بهبود یابد. مصرف روی به خصوص در کودکان اهمیت دارد چرا که کمبود روی باعث توقف رشد می‌شود.
سایر مواد غذایی مهم
به جز موارد ذکرشده‌ی فوق، از سایر مواد غذایی هم غافل نشوید چرا که آنها هم به رشد مناسب کمک می‌کنند. برای انرژی بخشیدن به سلول‌ها به کربوهیدارت‌ها احتیاج دارید. مصرف پروتئین کافی هم لازم است تا بدن‌تان آجر کافی برای بالا بردن ساختمان قامت شما داشته باشد. اگر به هر دلیلی قادر نیستید مواد غذایی لازم برای رشد خود را از طریق غذا دریافت کنید می‌توانید به سراغ مواد دارویی مکمل بروید.
زمانبندی غذایی خوب
قانون کلی این است که باید سه وعده‌ی غذایی متعادل در طول روز مصرف کنید. خوردن میان‌وعده‌های سالم بین این وعده‌های غذایی هم متابولیسم بدن شما را فعال نگه داشته و رشد سالم شما را بهبود می‌دهد.
۳. انجام ورزش منظم
ورزش منظم یا انجام ورزش مورد علاقه‌تان یکی از بهترین روش‌ها برای قدبلند شدن است. بچه‌ها و نوجوانان همیشه تشویق می‌شوند که از نظر فیزیکی فعال باشند چرا که این کار باعث بهبود رشد می‌شود. حتی اگر بیشتر از ۱۸ سال دارید تا زمانی که در میانه‌ی دهه سوم زندگی (تقریبا تا ۲۵ سالگی) هستید می‌توانید با ورزش کردن چند سانتی‌متری به قد خود اضافه کنید.
دلیل علمی اینکه فعالیت فیزیکی به رشد کمک می‌کند ساده است: هرچه بدن فعال‌تر باشد مواد غذایی بیشتری جذب می‌کند. افزایش دریافتی مواد غذایی هم به معنای رشد است. به علاوه، ورزش منظم به تحریک هورمون‌های رشد هم کمک می‌کند.
ورزش منظم اگر همراه با رژیم غذایی متعادل و خواب کافی باشد به بلندتر شدن قد شما کمک می‌کند. برخی از بهترین ورزش‌هایی که می‌توانند به افزایش قد کمک کنند عبارتند از:
شنا
شنا یکی از بهترین ورزش‌هایی است که می‌تواند به بلندتر شدن قد شما کمک کند. شنا باعث کشیدگی ماهیچه‌ها می‌شود و اگر آن را از سن کودکی انجام دهید در رسیدن شما به قد مناسب کمک شایانی خواهد کرد. البته برای اثرگذاری، باید حداقل ۲ ساعت در روز و ۴ تا ۵ روز در هفته شنا کنید.
بارفیکس
آویزان شدن از یک میله افقی با بازوهای کشیده روشی موثر در افزایش قد است. برای استفاده از این روش ۱۰ ثانیه در وضعیت یکسان آویزان بمانید و بعد چندین مرتبه این حرکت را تکرار کنید.
روش بهتر هم آن است که پاهایتان را جمع کنید و چند ثانیه در حالتی موازی با زمین نگه دارید. اگر بخواهید این ورزش اثر مثبتی روی قد شما داشته باشد باید این نرمش را چندین بار در هفته انجام دهید.
رساندن نوک انگشت‌های دست به انگشت‌های پا
رساندن نوک انگشت‌های دست به انگشت‌های پا یکی از چندین نرمش کششی است که می‌توانید برای افزایش قد انجام دهید. وقتی برای رساندن دست‌ها به پاها خم می‌شوید ستون فقرات شما کشیده می‌شود. این نرمش را هم در حالت نشسته و هم ایستاده می‌توان انجام داد. به علاوه، روشی عالی برای گرم کردن بدن پیش از نرمش‌های شدیدتر است.
کشش
برای انجام این نرمش به سادگی صاف بایستید و دست‌هایتان را تا آنجا که ممکن است به طرف بالا بکشید.
خم شدن به عقب هم می‌تواند کشش ایجاد شده را افزایش بدهد. به علاوه، در این حالت خواهید توانست کشش را در پایین کمرتان احساس کنید. ترکیب این روش با روش رساندن انگشت‌های دست به انگشت‌های پا هم یک نرمش کششی برای تمام بدن است. بهترین حالت این است که هر حرکت را به مدت ۴ تا ۷ ثانیه انجام دهید و بعد به سراغ حرکت بعدی بروید. کل چرخه را چندین بار تکرار کنید.
طناب بازی
طناب بازی فقط یک بازی کودکانه نیست بلکه ورزشی عالی برای افزایش قد هم به شمار می‌رود. در هنگام انجام این بازی بدن‌تان به حالت صاف قرار گرفته و کمر و ستون فقراتتان کشیده می‌شود. خم شدن دائم روی زانوها هم باعث می‌شود که ماهیچه‌های ساق پا به صورت عمودی کشیده شوند. این حرکات فیزیکی در کنار هم توده‌ی استخوانی را در قسمت پایینی پا افزایش می‌دهد که آن هم به نوبه‌ی خود چند سانتی‌متری برایتان افزایش قد می‌آورد.
۴. عادت به صاف نگه داشتن بدن
افراد زیادی عادت دارند موقع نشستن پشت کامپیوتر یا وقتی از گجت‌هایی مثل گوشی تلفن استفاده می‌کنند بد بنشینند. این عادت در طول زمان باعث خم شدن ستون فقرات می‌شود. این حالت خمیدگی روی قد شما اثر گذاشته و باعث می‌شود کوتاه‌تر از چیزی که واقعا هستید به نظر برسید. از طرف دیگر، حالت خوب بدن سر را هم در راستای گردن قرار می‌دهد. این هم چند سانتی‌متری به شما اضافه خواهد کرد چون قد واقعی‌تان دیده خواهد شد.
اگر حالت بدنی بدی دارید ناراحت نباشید. نرمش‌های کششی زیادی وجود دارند که می‌توانند آسیبی که عادت‌های بد هنگام نشستن به ستون فقرات شما وارد کرده‌اند را جبران کنند. اینکه چه نرمش‌هایی برای شما ایده‌آل هستند به میزان تحدب (برآمدگی) غیرعادی ستون فقرات شما بستگی دارد. برای جلوگیری از آسیب به ستون فقرات خود سعی کنید از همان ابتدا به صاف نگه‌داشتن بدن‌تان عادت کنید. ایجاد چنین عادتی زمان‌بر است و روش‌های زیادی برای گنجاندن آن در کارهای روزمره‌تان وجود دارد.
برای شروع، موقع راه‌رفتن همیشه شانه‌ها را عقب و چانه را بالا نگه دارید. اگر از کامپیوتر یا گجت‌های دستی مثل تبلت‌ها و گوشی‌های هوشمند زیاد استفاده می‌کنید سعی کنید مدت استفاده‌تان را کم کنید. یا اگر مجبور به استفاده طولانی‌مدت از این وسایل هستید به طور مکرر زنگ تفریح برای خود در نظر بگیرید. خستگی زیاد از حد باعث می‌شود در حالت‌های بدی بنشینید که به گردن یا ستون فقراتتان فشار می‌آورد. به علاوه باید ارگونومی مناسب استفاده از این ابزارها را یاد بگیرید. با این حال، بهترین حالت‌های بدنی هم کمکی به رشد شما نمی‌کنند بلکه فقط شما را بلندقدتر نشان می‌دهند.
۵. داشتن سیستم ایمنی قوی
سیستم ایمنی بدن نقشی کلیدی در تعیین قد شما ایفا می‌کند. اگر سیستم ایمنی شما قوی باشد، بیماریها نمی‌توانند به سادگی روند رشد بدن‌تان را کند کنند. توان مبارزه با بیماریها به خصوص در نوجوانی و زمانی که در سن رشد هستید اهمیت دارد. درست است که بعضی بیماریها در دوران کودکی یا بلوغ می‌توانند رشد شما را متوقف کنند اما خبر خوب این است که می‌توانید به سادگی و با خوردن غذاهای سالم سیستم ایمنی خودتان را تقویت کنید. به جای خوردن غذاهای فراوری شده سعی کنید رژیم غذایی‌تان سرشار از دانه‌ها، لبنیات کم‌چرب، پروتئین، میوه و سبزیجات باشد.
مرکبات (پرتقال، لیمو و …) سرشار از آنتی اکسیدان ها هستند. این مواد با اثرات مخرب رادیکال‌های آزاد مبارزه کرده و بدن شما را از بیماریها دور نگه می‌دارند. غذاهایی مانند ماهی، روغن کبد ماهی و مغزها هم منابعی غنی از اسید‌های چرب امگا۳ هستند که به تقویت سیستم ایمنی بدن شهره‌اند.
۶. خوردن آب فراوان
بشکه بشکه آب نوشیدن شما را غول پیکر نخواهد کرد اما بدن‌تان برای اینکه به حداکثر رشد بالقوه‌ی خود برسد باید آب کافی داشته باشد. وقتی بحث رشد قد در میان است معمولا کسی به نوشیدن آب فکر نمی‌کند. اما آب هضم غذا را راحت‌تر می‌کند، مواد سمی را از بدن خارج می‌کند و متابولیسم شما را بهبود می‌دهد و به این ترتیب، تأثیر مستقیمی بر قد شما خواهد داشت.
برای اینکه در حالت بهینه‌ی سلامتی خود باشید باید روزانه حداقل ۸ لیوان آب بنوشید. روش خوب دیگر برای اینکه آب کافی به بدن‌تان برسد استفاده از میوه‌های پرآبی مثل هندوانه و خیار است.
۷. دوری از موانع افزایش قد
الکل و مواد مخدر دو مورد از رایج‌ترین عوامل مانع رشد هستند که باید به هر قیمتی از آنها اجتناب کنید چرا که مخل رشد عادی شما خواهند بود. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف استروئیدها در سنین پایین هم می‌تواند رشد را متوقف کند. بنابراین اگر نوجوان هستید باید از این مواد هم دوری کنید. اینها صفحه‌ی رشد شما را بسته و به این ترتیب رشد استخوانی را متوقف می‌کنند. در حقیقت، به شهادت تحقیقات، حتی کودکان و نوجوانانی که از داروهای ضد آسم استفاده می‌کنند (این داروها حاوی مقادیر بسیار اندکی از بودزونید هستند که نوعی استروئید به شمار می‌رود) هم معمولا ۲ سانتی‌متر کمتر از همتایان سالم خود قد می‌کشند.
به جز استروئید، مواد مخدر و الکل، کافئین هم می‌تواند، به خصوص در کودکان، مخل رشد باشد. البته این دخالت مستقیم نیست بلکه کافئین مانع خواب عمیق می‌شود. از آنجایی که کودکان و نوجوانان برای رشد مناسب به ۸ تا ۱۱ ساعت خواب نیاز دارند، مصرف بیش از اندازه‌ی کافئین می‌تواند باعث خواب نامناسب و به نوبه‌ی خود کوتاهی قد شود.
۸. احتیاط در مصرف مکمل‌های «بلندی قد»
حتما هنگام جستجو در اینترنت درباره افزایش قد به نام بعضی مکمل‌های غذایی برخورده‌اید که گفته می‌شود معجزه می‌کنند. در بیشتر موارد این مکمل‌ها صرفا ترکیبی از مواد معدنی، ویتامین‌ها و سایر مواد غذایی هستند که رشد بدن شما را بهبود می‌دهند. بنابراین، قبل از اینکه بررسی کاملی در مورد محتویات این مکمل‌ها انجام بدهید به سرعت سراغ‌شان نروید. بعضی از این مکمل‌ها ممکن است عوارض جانبی شدید داشته و یا اصلا اثری نداشته باشند. بهترین حالت این است که مکمل غذایی حاوی ۱۰۰٪ مواد طبیعی باشد.
۹. مراجعه به پزشک
اگر خواهر و برادرهای‌تان در سن شما حسابی رشد کرده‌اند اما به نظر می‌رسد شما قرار نیست از اینکه هستید بلندتر شوید، شاید بد نباشد به یک پزشک مراجعه کنید. مشکلاتی که باعث نقص در رشد انسان شوند زیاد رایج نیستند اما وجود دارند. یک متخصص سلامت به شما کمک می‌کند با این مشکلات برخورد کرده و شانس‌تان را برای رشد تا حداکثر رشد بالقوه‌ی خود بالا ببرید.
برخی مشکلات در دوران کودکی (مانند نرمی استخوان) می‌توانند باعث شوند رشد شما در سنین پایین متوقف شود. به این ترتیب حتی در زمان بلوغ کامل هم به حداکثر قد بالقوه‌ی خود نمی‌رسید. پزشک به شما کمک خواهد کرد تا با انتخاب سبک زندگی سالم تا آنجا که امکان دارد به سقف بالقوه‌ی رشد خود نزدیک شوید.
۱۰. انجام جراحی
جراحیِ بلند کردن طول پا هم یکی از روش‌های مدرنی است که بسیاری از افراد با امید به افزایش قد به سراغ آن می‌روند. اصل روند عمل به این صورت است که استخوان‌های درشت‌نی و نازک‌نی (استخوان‌های ساق پا) شکسته شده و یک میله‌ی تلسکوپی (میله‌ای که طول آن قابل تنظیم است) در میان آنها قرار داده می‌شود. این میله خارج از پا قرار گرفته و باید چندین بار در طول روز تنظیم شود. با هر بار تنظیم، فاصله دو سر استخوان‌ها کمی از هم بیشتر شده و امید می‌رود که بافت جدید شکاف به وجود آمده را پر کند. این میله استخوان‌ها را روزانه ۱ میلی‌متر از هم دور می‌کند. کل روند ممکن است ۶ ماه طول بکشد و بعد هم ۳ تا ۶ ماه فیزیوتراپی سنگین لازم است.
این نوع عمل جراحی، اگر موفقیت‌آمیز باشد، تنها در حدود ۷ سانتی‌متر به قد فرد اضافه خواهد کرد. عددی که می‌تواند برای یک انسان کوتاه قد مطلوبیت زیادی داشته باشد. اما در نظر داشته باشید که این گزینه را باید به عنوان آخرین راه‌حل به کار ببرید چون می‌تواند بسیار گرانقیمت و دردناک بوده و به مشکلاتی منجر شود.
موارد فوق برترین روش‌های رشد قد و رشد هستند. به خاطر داشته باشید که بهترین روش استفاده از راه‌حل‌های طبیعی است که در این مقاله به آنها اشاره شده است.
