آیا می‌دانید اضطراب چیست؟ اضطراب واکنش طبیعی انسان‌ها در برابر فشار روانی است. همه‌ی ما در موقعیت‌های تهدیدآمیز یا فشارهای زندگی کم و بیش آن را تجربه کرده‌ایم. برای اینکه بدانید اضطراب چیست، نشانه‌ها و راه‌های درمان آن کدامند، مقاله زیر را بخوانید.
بسیاری از مردم هنگام مواجهه با مشکلات شغلی، قبل از امتحان دادن یا اتخاذ تصمیمات حساس، عصبی و مضطرب می‌شوند. این نوع از اضطراب که توسط فرد کنترل می‌شود، اضطراب طبیعی است.
اما اگر اضطراب به صورت ترس و نگرانی بیش از حد، غیرمنطقی و غیرقابل کنترل باشد و در زندگی روزمره شخص اختلال ایجاد کند، نوعی بیماری روحی جدی محسوب می‌شود. افراد مبتلا به اختلالات اضطراب، ترس، نگرانی، اندوه و پریشانی را به طور مداوم تجربه می‌کنند. اما با درمان آن، اکثر افراد می‌توانند این احساسات را مدیریت کرده و به زندگی عادی برگردند.
علت و ریشه اضطراب چیست؟
علت اصلی بروز اضطراب هنوز معلوم نیست؛ ولی آنچه واضح است این است که علت اضطراب مانند سایر انواع بیماری‌های ذهنی، عیب شخصیتی، ضعف شخصی یا تربیت نادرست نیست. تحقیقات دانشمندان در زمینه‌ی بیماری‌های ذهنی مشخص کرده است که اختلالات اضطراب تحت تأثیر مجموعه عواملی هم‌چون تغییرات در مغز و استرس‌های محیطی به وجود می‌آیند.
مطالعات نشان داده‌اند که استرس‌های شدید یا طولانی مدت بر سلول‌های اعصاب مغز تأثیر می‌گذارد. در واقع استرس، مدار منتقل‌کننده اطلاعات از یک ناحیهی مغز به بخش‌های دیگر را مختل می‌سازد و افراد مبتلا در بعضی از قسمت‌های مغز دچار تغییرات ساختاری می‌شوند.
از دیگر عوامل مهم اختلالات اضطراب، زمینه‌ی ارثی و ژنتیک است و احتمال ابتلای افرادِ دارای سابقه‌ی اختلال اضطرابی در خانواده، نسبت به سایرین بیشتر است. اضطراب هم مانند بیماری‌های قلبی، سرطان و … از طریق DNA منتقل می‌شود؛ هر چند تا امروز ژن خاصی که مسبب بروز اضطراب باشد شناخته نشده است و به نظر می‌رسد که چندین ژن در تعامل با هم باعث بروز این اختلال می‌شوند.
بر اساس تحقیقات انجام شده عوامل محیطی مثل ضربه‌های روحی و آسیب‌های روانی نیز باعث بروز اضطراب در افراد دارای زمینه‌ی ارثی می‌شود.
نشانه‌های اضطراب چیست؟
گرچه اضطراب یک بیماری روانی و درونی است، اما علائم این بیماری در جسم هم بروز می‌کند. نشانه‌های عمومی اضطراب عبارتند از:
- احساس ترس، وحشت و بی‌قراری؛
- مشکلات خواب؛
- دست‌ها و پاهای سرد و عرق کرده؛
- کوتاه شدن عمق تنفس؛
- تپش قلب؛
- بی‌قراری و آشفتگی؛
- خشکی دهان؛
- احساس سوزش و بی‌حسی در دست و پا؛
- حالت تهوع؛
- گرفتگی عضلات؛
- سرگیجه.
انواع اختلال اضطراب
۱. اختلال هراس
احساس وحشت یا ترس خیلی زیاد که ناگهان، بدون هشدار و به صورت مکرر بروز می‌کند. این حملات اضطرابی در شرایطی به وجود می‌آید که عامل محرک آن مشخص نیست. نشانه‌های دیگر این نوع اضطراب عبارتند از: تعریق، درد در ناحیهی قفسه سینه، تپش قلب (ضربان نامنظم یا خیلی شدید) و احساس خفگی؛ به طوری که بیمار فکر می‌کند دچار حمله قلبی شده است.
۲. اختلال هراس اجتماعی (ترس از اجتماع)
اختلال هراس اجتماعی یا ترس از اجتماع، با احساس نگرانی شدید در موقعیت‌های اجتماعی شناخته می‌شود و در نتیجه‌ی ترس غیر منطقی از قضاوت دیگران، اشتباه کردن و مورد تمسخر واقع شدن به وجود می‌آید.
۳. ترس‌های خاص (فوبیا)
ترس پایدار، شدید و بی‌جا از یک موضوع یا موقعیتی خاص که باعث اختلال در زندگی روزمره می‌شود؛ برای مثال ترس از ارتفاع یا پرواز. در این نوع اضطراب عامل حقیقی آسیب‌رسان وجود ندارد و این ذهن است که دچار احساس خطر می‌شود. در نتیجه فرد از مواجهه با موقعیت‌ها یا اشیائی که خطر کمی دارند یا اصلا خطرناک نیستند اجتناب می‌کند.
۴. اختلال اضطراب فراگیر
اختلال اضطراب فراگیر، یک نوع نگرانی و تنش مفرطِ بدون دلیلی است که به رویداد و موقعیت خاصی وابسته نیست. این افراد به طور مداوم منبعی برای اضطراب دائم و نگرانی دارند و بدون هیچ نشانه‌ای همیشه منتظر وقوع اتفاق‌های بد هستند.
روند تشخیص اختلالات اضطراب چیست؟
در صورت وجود نشانه‌های اضطراب در بیمار، قبل از تشخیص اختلالات اضطراب، باید معاینات دقیق پزشکی انجام گیرد. چون گاهی اوقات اضطراب ناشی از بیماری دیگری بوده که ابتدا باید آن را درمان کرد. تشخیص پزشک با توجه به اظهارات بیمار از شدت و طول زمان نشانه‌ها، عواملی که در زندگی روزمره باعث بروز علائم می‌شود و هم‌چنین مشاهده‌ی حالت‌ها و رفتار بیمار است. در صورتی که پزشک دلیل دیگری برای نشانه‌های اضطرابی پیدا نکند بیمار را به روان‌پزشک یا روان‌شناس ارجاع می‌دهد.
روش درمان اختلال اضطراب چیست؟
خوشبختانه در طی دو دهه‌ی اخیر پیشرفت‌های زیادی در درمان بیماری‌های ذهنی حاصل شده است. با توجه به نوع اضطراب یک یا ترکیبی از شیوه‌های درمانی زیر به کار گرفته می‌شود.
۱. دارو درمانی
در این نوع درمان از داروها برای کم کردن علائم اضطراب بیمار استفاده می‌شود. این داروها شامل گروه بزرگی از داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد تشنج خاص، دوز پایینی از داروهای ضد روان‌پریشی و دیگر داروهای کاهش‌دهنده‌ی اضطراب است.
۲. روان درمانی
روان‌درمانی پروسه‌ای است که در آن روان‌شناس یا روان‌کاو از طریق صحبت با بیمار ریشه‌ی اضطراب را پیدا کرده و راه‌های کسب آرامش را به بیمار یاد می‌دهد؛ در نتیجه بدن فرد قادر خواهد بود با عوامل تنش‌زا مقابله کند.
۳. درمان رفتاری-شناختی
درمان رفتاری-شناختی از مؤثرترین شکل‌های روان درمانی است. از آنجا که عوامل به وجود آورنده‌ی اضطراب در خود فرد و افکار او وجود دارد؛ در این روش روان‌کاو یا روان‌شناس به بیمار آموزش می‌دهد تا آن دسته از الگوهای فکری و رفتاری‌اش را که منجر به اضطراب می‌شود، تغییر دهد.
۴. تغییر سبک زندگی و رژیم غذایی
با اینکه بیشتر مبتلایان به اختلالات اضطرابی به درمان‌‌های دارویی و روانی احتیاج دارند؛ اما ایجاد تغییر در شیوه‌ی زندگی می‌تواند روند بهبود را سریع‌تر کند.
۵. استفاده از فنون آرامش و روش‌های تن آرامی
از آنجا که میان ذهن و جسم ارتباط تنگاتنگی وجود دارد؛ استفاده از روش‌های آرام‌سازی جسم و از بین بردن تنش و انقباضات عضلات، موجب آرامش ذهن می‌شود.
آیا اختلال اضطراب قابل پیشگیری هستند؟
قطع کردن یا کاهش دادن مصرف محصولات دارای کافئین مثل قهوه، چای، نوشابه، نوشیدنی‌های انرژی‌زا و شکلات؛ مراجعه به پزشک در صورت احساس اضطرابِ بدون دلیل و مشورت با پزشک قبل از مصرف هرگونه دارو یا گیاهان دارویی در تسکین نشانه‌های اضطراب مؤثرند.
شما چه تجربه‌ای از کنارآمدن با اضطراب دارید؟ اگر به اختلال اضطراب مبتلا هستید یا بوده‌اید، از تجربه‌تان در مقابله با این مشکل برای ما بگویید. تجربیات شما می‌تواند برای دیگرانی که با مشکلات مشابه دست‌وپنجه نرم می‌کنند، راهگشا باشد.
