اضطراب جنسی ممکن است برای مردان و زنان تمامی رده‌های سنی پیش بیاید، آن‌هم فارغ از اینکه چقدر تجربه داشته باشند. تجربه این اضطراب برای برخی موقتی است؛ مثلا برای کسانی که قرار است اولین رابطه جنسی خود را شروع کنند. منتها در سوی دیگر، کسانی هم هستند که در تمامیِ عمر جنسی با این معضل دست‌به‌گریبان‌اند. هدف از گردآوری مطلب حاضر کمک به چنین افرادی برای غلبه بر اضطراب جنسی‌شان است. همراه ما بمانید.
برای غلبه بر اضطراب جنسی، ابتدا لازم است علل و علائم آن را بدانید و بهتر بشناسیدش. مطلب را با شرح همین علائم و علت‌ها شروع می‌کنیم. در بخش پایانی نیز از نکات و راهکارهایی کاربردی برای غلبه بر اضطراب جنسی خواهیم گفت.
اضطراب جنسی چطور خود را نشان می‌دهد؟
تجربه تحقیر در رابطه جنسی باعث شد تا استف اوتری (Steph Auteri)، زنی ۳۷ساله، مدتی گرفتار اضطراب جنسی شود. او در گفت‌وگو با متخصص، علائم و تجربه‌هایش از اضطراب را با چنین جملاتی توصیف می‌کرد:
فکر اینکه باعث ناامیدی شریک جنسی‌م بشم واقعا مضطربم می‌کرد. دیگه احساس نمی‌کردم که عمیقا میلی به صمیمی‌شدن و برقراری رابطه جنسی داشته باشم. فقط دوست داشتم زودتر همه‌چی تموم بشه. شکننده شده بودم. بیشتر از همه، به‌خاطر فکرهای عجیب‌وغریبم راجع‌به رابطه جنسی احساس گناه می‌کردم. احساس می‌کردم ارزش ندارم که کسی متعهد و پایبند به من بشه. احساس گناه من رو رنجور و عصبانی می‌کرد. همه اینها باعث می‌شد میل من به رابطه جنسی کمتر و کمتر بشه. دور باطل و عذاب‌آوری بود.
اضطراب جنسی یا اضطراب عملکرد جنسی، همان طور که از خواندن تجربه‌های این خانم ۳۷ساله برداشت می‌شود، نوعی بیماری یا اختلال محسوب نمی‌شود؛ بلکه از این عبارت بیشتر برای اشاره به ترس از رابطه جنسی، دلهره و نگرانی مرتبط با آن استفاده می‌شود.
اضطراب جنسی در شکل‌های مختلفی خود را نشان می‌دهد و تجربه همه از آن یکسان نیست. کاهش شدید میل جنسی، دشواری در رسیدن به ارگاسم و تحریک جنسی و نیز دردگرفتن بدن در حین برقراری رابطه جنسی از جمله نشانه‌های شایع در زنانی‌اند که از این اضطراب رنج می‌برند. مشکلات مربوط به انزال و نعوظ نیز از علائم مردان‌اند.
اضطراب جنسی با فرد مبتلا چه می‌کند؟
اضطراب عملکرد جنسی آمادگی ذهنی لازم برای برقراری رابطه سالم جنسی را از فرد مبتلا سلب می‌کند. در واقع، چنین شخصی مدام نگران است که حین برقراری رابطه جنسی چطور به نظر می‌رسد، آیا انتظار طرف مقابلش را به‌خوبی برطرف می‌کند یا خیر، و نگرانی‌ها و دلهره‌های پیاپی دیگر. و تمامی لذت و اشتیاقی که در ماهیت روابط جنسی است برای او آزاردهنده خواهد شد.
متأسفانه گاهی اضطراب جنسی شدت بیشتری می‌گیرد و برای کسی که گرفتار آن است، چرخه عذاب‌آوری درست می‌کند. ممکن است اضطراب از بابت برقراری رابطه جنسی به حدی شود که عملا سبب ناتوانی در برقراری رابطه شود. این ناتوانی خود سبب شدت‌گرفتن اضطراب عملکرد جنسی می‌شود و به همین منوال، این دو باعث تشدید همدیگر می‌شوند.
شاید بهترین راه غلبه بر اضطراب جنسی این باشد که اضطراب را «علامت» بدانیم، نه «بیماری» یا «اختلال». در واقع، علامتی که خود علت و سبب دیگری دارد. شناخت علت یا علت‌های اصلی گرفتاری به این اضطراب و یافتن راه چاره برای آنها شاید راه رهایی از اضطراب و دلهره مرتبط با رابطه جنسی باشد.
دلایل ایجاد اضطراب جنسی چیست؟
می‌رسیم به این سؤال مهم که چرا برخی دچار اضطراب جنسی می‌شوند. گاهی ریشه‌یابی علت این مسئله دشوار می‌شود؛ اما گاهی هم به‌سادگی علت‌هایی نظیر اینها دارد: احساس نگرانی و تردید از بابت اینکه هنگام برقراری ارتباط جنسی چطور به نظر می‌رسند، آیا می‌توانند توقعات طرف دیگر را به‌خوبی برطرف کنند، و نگرانی‌های دیگری از این دست. گاهی هم علت رخ‌دادن اضطراب جنسی تهدید و دلهره‌ای است که با اولین تجربه رابطه جنسی همراه است؛ اما دلایل ایجاد استرس جنسی فقط به این موارد محدود نمی‌شود.
خشونت و سوءاستفاده جنسی، از دیگر علل اضطراب جنسی
برای برخی افراد، تجربه‌ای ناخوشایند و ناراحت‌کننده در گذشته است که علت اصلی رخ‌دادن اضطراب عملکرد جنسی می‌شود؛ تجربه‌ای که احتمالا رنگ‌وبوی خشونت جنسی دارد یا سوءاستفاده جنسی. بهترین راه غلبه بر اضطراب جنسی برای این دسته از افراد آن است که راجع‌به تجربه‌شان با متخصص صحبت کنند و کمک بخواهند.
اما به باور متخصصان، در بیشتر موارد، علت اصلی تجربه اضطراب جنسی چیز دیگری است. در واقع، علت به آداب و سنت‌هایی برمی‌گردد که طرز فکر ما راجع‌به جنبه‌های مختلف رابطه جنسی و راجع‌به بدن خودمان را شکل می‌دهد. و نیز انتظارات و توقعات اجتماعی که رابطه ما با تمایلات جنسی‌مان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
برخی بیماری‌ها و مصرف برخی داروها
بسیاری از بیماری‌های فیزیولوژیک ممکن است اختلال عملکرد جنسی (کژکاری جنسی) را تشدید کنند، بیماری‌های مزمنی مثل آرتروز، سرطان و دیابت. در پی این اتفاق، اضطراب جنسی هم شدت خواهد گرفت.
مصرف برخی انواع داروها، مثل داروهای ضدافسردگی، ممکن است علت دیگر کاهش میل جنسی و مشکلات مرتبط دیگر باشد. دردهای مزمن و تغییرات هورمونی (مثلا تغییرات هورمونیِ بعد از وضع‌حمل یا طی‌کردن دوران یائسگی) نیز از علت‌های احتمالی دیگرند.
دیگر علل شایع ایجاد اضطراب عملکرد جنسی
این‌طور نیست که رابطه جنسی فقط نوعی واکنش جسمی و فیزیکی باشد؛ هیجانات و احساسات نیز به همان اندازۀ بدن در آن درگیرند. وقتی فشار ذهنی از حدی فراتر رود، امکان تمرکز بر رابطه جنسی سلب می‌شود و در پی این مسئله، بدن تحریک نمی‌شود. فشاری که بر ذهن یا روح و روان افراد وارد می‌شود یکی دیگر از علت‌های شایع ایجاد اضطراب جنسی‌اند.
نگرانی‌های مختلفی هستند که زمینه را برای بروز این فشار فراهم کنند. در ادامه، به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم:
- نداشتن ذهنیت مثبت از تصویر بدنی که شامل نگرانی از بابت وزن و دیگر ویژگی‌های ظاهری می‌شود؛
- ترس از اینکه نتوان در حین برقراری رابطه جنسی رضایت طرف مقابل را جلب کرد؛
- اضطراب از فکر به ناتوانی از لذت‌بردن از رابطه جنسی؛
- مشکلات روابط میان زوج‌ها؛
- نگرانی از بابت بروز اختلال‌هایی چون زود انزالی در حین برقراری رابطه جنسی.
راه غلبه بر اضطراب جنسی چیست؟
راهکارها و توصیه‌هایی وجود دارند که با اتکا به آنها می‌توان بر این لحظات نگرانی و تردیدی که قبل و در حین برقراری رابطه جنسی تجربه می‌شوند غلبه کرد. اجرای این راهکارها، در کنار علمی که از شناخت علائم و علت‌های اضطراب جنسی حاصل می‌شود، کمک می‌کند روابط جنسی سالم‌تر و شاداب‌تر باشند.
۱. صحبت‌کردن راجع‌به آنچه مایه خجالت‌زدگی شماست
ممکن است این خجالت‌زدگی به‌خاطر مسائل ظاهری باشد یا به‌خاطر تجربه ابتلا به اختلال جنسی یا آنکه ریشه در طرز تفکری بخصوص داشته باشد؛ مثلا از دوران کودکی به کسی گفته باشند که جنسیت او اشتباهی است و مشکلاتی دارد و با این طرز تفکرها او را بار آورده باشند.
علت این احساس خجالت و شرم‌آوربودنِ چیزی هرچه باشد ارتباط نزدیکی با رابطه جنسی دارد. در واقع، شایع است و خیلی‌ها در رابطه جنسی از چیزی خجالت می‌کشند. مشکل هم به آنجا برمی‌گردد که کمتر کسی حاضر می‌شود راجع‌به علت خجالت‌زدگی با شریکش صحبت کند. بعضی از ما حتی منکر وجود چنین احساسی می‌شویم. خب راه چاره چیست؟
باید علت دقیق احساس خجالت را پیدا کرد و راجع‌به آن با طرف مقابل صحبت کرد. این بهترین راه چاره برای غلبه بر اضطراب جنسی ناشی از خجالت‌زدگی است. کافی است مسئله را با طرف مقابل در میان بگذارید. وقتی ببینید بعد از صحبت‌کردن راجع‌به آن همچنان پذیرای شما خواهد بود و چیزی از علاقه‌اش به شما کم نخواهد شد، احساس اطمینان بیشتری پیدا می‌کنید و ترس‌ها و نگرانی‌هایتان کمتر می‌شود.
۲. داشتن ذهنیت بهتر از تصویر بدنیِ خود
تصویری که از بدنمان در ذهن داریم، در واقع آنچه دیگران از ظاهر ما می‌بینند، بعضا در نگرانی‌ها و اضطراب مرتبط با روابط جنسی نقش مهمی دارد. فکر آنکه برای طرف دیگر جذاب به نظر نرسند، گاهی برای برخی آزاردهنده می‌شود.
نداشتن ذهنیت خوب راجع‌به تصویر بدنی مسئله رایجی است. در نتیجۀ تحقیقات متعدد مشخص شده است که بسیاری از افراد، به‌خاطر نداشتن این ذهنیت، نمی‌توانند از رابطه جنسی لذت ببرند و روابط جنسی سالمی داشته باشند. اینجا هم باز پای باورهای غلط و غیرواقعی در میان است: کاستی‌هایی که از خود در ذهن داریم، اما به چشم دیگران نمی‌آید.
مثلا یکی از متخصصان این راهکار را برای دوست‌داشتن بیشتر بدن خود توصیه می‌کند: اینکه هر روز برای مدتی جلوی آینه بایستید و راجع‌به نکات مثبت بدن و فیزیکتان چیزهایی یادداشت کنید. این متخصص باور دارد که «تکرار» رمز نتیجه‌بخشی این راهکار است. تکرار یعنی هر روز برای مدتی مشخص این کار را انجام دهید.
۳. کسب دانش کافی و اطلاعات علمی راجع‌به مسائل جنسی
بسیاری از اوقات، افراد به‌خاطر باورهای خرافی و تفکرهای دیگری از این دست و نیز نداشتن دانش کافی راجع‌به مسائل جنسی دچار اضطراب جنسی می‌شوند؛ مثلا ممکن است یاد نگرفته باشند که افراد، در روابط جنسی، واکنش‌ها و نیازهای مختلف و منحصربه‌فردی دارند. کسانی هم هستند که گمان می‌کنند تمایلات، خواسته‌ها و نیازهایشان در رابطه جنسی معمولی نیست. این پیامدِ دیگرِ بی‌اطلاعی از حقایق موجود درباره مسائل جنسی است.
اگر احساس می‌کنید به این خاطر دچار مشکل شده‌اید، می‌توانید برای غلبه بر آن از این راهکارها استفاده کنید:
- صحبت‌کردن با متخصص و کسب اطلاعات کافی از طریق او؛
- کسب اطلاعات لازم با مطالعه کتاب یا مقاله؛
- عضویت در کارگاه‌های آموزشی.
۴. کمک‌گرفتن از درمانگر متخصص
گاهی راه چاره استفاده از کمک درمانگر متخصص است. با کمک چنین شخصی، احتمالا راحت‌تر می‌توان علت اصلی اضطراب جنسی را یافت و راه چاره‌ای برای غلبه بر آن پیدا کرد. به‌علاوه، اگر اختلال جنسی مسبب اضطراب و نگرانی شده باشد، درمانگر متخصص، تکنیک‌ها و راهکارهایی برای کنترل یا درمان آن معرفی خواهد کرد.
تجربه زندگی با اضطراب جنسی
خانم ۳۷ساله‌ای که در ابتدای مطلب شرحی راجع‌به او و تجربه‌هایش خواندید بیش از ۱۵ سال با اضطراب جنسی و مشکلات ناشی از آن دست‌به‌گریبان بود. روزی به‌طور کاملا اتفاقی شغلی در روزنامه یافت و مشغول ستون‌نویسی راجع‌به اطلاعات مرتبط با مسائل جنسی شد. این اطلاعات به او کمک کرد تا به‌مرور متوجه شود که اضطرابش آن‌قدرها هم که گمان می‌کرده غیرعادی نبوده است. وقتی تجربه‌هایش را با دیگران در میان گذاشت، متوجه شد که خیلی‌ها تجربه‌های مشابهی را از سر گذرانده‌اند.
دانستن اینکه تنها نیست و نیز استفاده از برخی راهکارهای دیگر کمکش کرد بالاخره بر مشکلش غلبه کند. یکی از این راهکارها، آن طور که خودش می‌گوید، تمرین منظم حرکات یوگا بود. با استفاده از این تمرین‌ها توانست ذهن‌آگاهی خود را تقویت کند، که در برقراری رابطه جنسی هم به کمکش آمد.
اما به نظر می‌رسد که استف اوتری ۳۷ساله، مهم‌تر از همه اینها، درس اساسی‌تری از این تجربه پانزده‌ساله گرفت. اینکه دیگر به‌خاطر نقص‌ها و کاستی‌هایی که خیال می‌کند دارد، خود را سرزنش نکند و آنچه احساس می‌کند، در هر حالتی برایش مایه افتخار و خرسندی باشد؛ حتی وقتی تمایلی به برقراری رابطه جنسی حس نمی‌کند. این شاید مهم‌ترین قدم برای غلبه بر اضطراب جنسی باشد.
در نهایت
در بخش «ارسال دیدگاه» می‌توانید با ما و خوانندگان مطلب از تجربه‌ها و راهکارهای خودتان بگویید. شاید آنچه شما می‌گویید برای دیگران هم راهگشا باشد. اگر نظر، انتقاد یا پیشنهادی دارید یا آنکه مایلید بیشتر راجع‌به اضطراب جنسی و مشکلات ناشی از آن بدانید، حتما مطرح کنید. اگر خواندن مطلب برایتان مفید بود، لطفا آن را با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
