اسپری بینی فلوتیکازون نوعی داروی کورتیکواستروئیدی است که از ترشح مواد طبیعی حساسیت‌زا جلوگیری می‌کند. این دارو در دو نوع تجویزی و بدون نسخه وجود دارد. در ادامه با موارد کاربردی این داروی مؤثر، روش استفاده و نکات مهم آن آشنا می‌شویم.
موارد مصرف اسپری بینی فلوتیکازون
اسپری بینی فلوتیکازون بدون نسخه (فلوناز) برای رهایی از علائم رینیت مانند عطسه، آبریزش، گرفتگی یا خارش بینی و تری یا خارش چشم استفاده می‌شود که عامل آن حساسیت فصلی یا حساسیت‌های دیگر (حساسیت به گرده، کپک، گردوغبار یا حیوانات) است.
فلوتیکازون تجویزی (Xhance) برای رهایی از علائم رینیت غیرحساسیتی (مانند عطسه، آبریزش یا گرفتگی بینی که با حساسیت ایجاد نمی‌شوند) و همچنین برای درمان پولیپ‌های بینی (تورم مخاط بینی) کاربرد دارد. این اسپری را نباید برای درمان علائم مشابهی (عطسه، گرفتگی، آبریزش و خارش بینی) که به‌دلیل سرماخوردگی ایجاد شده، مصرف کنید.
مقدار مصرف اسپری بینی فلوتیکازون
مقدار مصرف این دارو براساس سن، شرایط بیماری و پاسخ به درمان متفاوت است.
فلوتیکازون (تجویزی یا بدون نسخه) معمولا به‌صورت مایع برای اسپری‌کردن (افشانه‌کردن) در بینی تولید می‌شود.
زمانی که اسپری بینی فلوتیکازون برای رهایی از تب یونجه، علائم حساسیتی دیگر یا رینیت غیرحساسیتی استفاده می‌شود، معمولا روزانه یک بار در هر سوراخ بینی اسپری می‌شود.
در دُزهای کمتری که پزشک تجویز می‌کند، گاهی باید روزانه دو بار (صبح و عصر) در هر سوراخ بینی اسپری شود.
زمانی که اسپری فلوتیکازون برای پولیپ بینی تجویز شود، معمولا روزانه دو بار و در هر سوراخ بینی یک یا دو بار اسپری کنید.
برای بزرگ‌سالان معمولا درمان با دُزهای بیشتری شروع می‌شود و سپس با بهبود علائم مقدار آن کاهش می‌یابد. اگر از اسپری برای کودکان استفاده می‌کنید، باید درمان را با دُز کمتر دارو شروع کنید. اگر علائم کودک بهبود نیافت، مقدار آن را افزایش دهید و با بهبود علائم، دُز آن را کم کنید. بادقت از دستورالعمل تجویزشده یا برچسب محصولات پیروی کنید و از پزشک یا داروساز خود بخواهید تا مواردی را که متوجه نشده‌اید، توضیح دهند.
قبل از مصرف دارو، به آرامی، بینی خود را بگیرید (تمیز کنید). قبل از هر بار استفاده، به‌آرامی، ظرف را تکان دهید. نحوه استفاده درست را از روی دستورالعمل بخوانید.
دارو را بیشتر از مقدار توصیه‌شده استفاده نکنید، زیرا درمان سریع‌تر اتفاق نمی‌افتد و خطر عوارض جانبی بیشتر می‌شود.
این دارو بلافاصله اثر نمی‌گذارد. ممکن است شروع تأثیر دارو را ۱۲ ساعت بعد از مصرف احساس کنید؛ اما چند روز طول می‌کشد تا نتیجه کامل را ببینید.
اسپری بینی فلوتیکازون علائم تب یونجه، حساسیت، رنیت‌های غیرحساسیتی و پولیپ‌های بینی را کنترل می‌کند، اما این بیماری‌ها را درمان نمی‌کند. اگر فلوتیکازون به‌طور مرتب استفاده شود، بهتر تأثیر می‌گذارد. به‌جز درمواردی که پزشک به شما می‌گوید که درصورت لزوم از اسپری استفاده کنید، در سایر موارد فلوتیکازون را طبق برنامه منظم مصرف کنید. اگر بعد از ۱ هفته استفاده از اسپریِ بینیِ بدون نسخه، علائمتان بدتر شد یا بهبود نیافت، به پزشک مراجعه کنید.
اسپری بینی فلوتیکازون طوری طراحی شده است که فقط به تعداد مشخصی می‌توانید آن را اسپری کنید. پس از اینکه اسپری را تا تعدادی که مشخص‌شده استفاده کردید، باقی‌ماندهٔ اسپری درون بطری احتمالا دیگر حاوی مقدار مناسبی از دارو نخواهد بود. بنابراین، حساب تعداد دفعات اسپری‌کردن را داشته باشید و پس از رسیدن به تعداد دفعات مشخص‌شده، حتی اگر مایعی درون بطری باقی مانده باشد، آن را دور بریزید.
اگر هر سؤالی درمورد طرز استفادهٔ اسپری بینی دارید، از پزشک یا داروساز بپرسید.
رژیم غذایی خاص در طول مصرف دارو
به رژیم غذایی معمول خود ادامه دهید، مگر اینکه پزشک توصیه غذایی خاصی داشته باشد.
فراموش کردن دُز دارو
به محض اینکه به یاد آوردید، دُز فراموش‌شده را مصرف کنید. بااین‌حال، اگر به زمان دُز مصرفی بعدی نزدیک هستید، از مقدار فراموش‌شده صرف‌نظر کنید و برنامه مصرفی منظم‌تان را ادامه دهید. برای جبران مقدار فراموش‌شده از دُز بیشتر استفاده نکنید.
نحوه نگهداری دارو
درِ ظرف را محکم ببندید و دور از دسترس کودکان نگه دارید. دارو را در دمای اتاق، دور از نور، حرارت و رطوبت نگه دارید. لازم است که تمام داروها دور از نور و دسترس کودکان نگهداری شوند. بسیاری از ظروف (مانند ظروف یادآور قرص‌های هفته‌ای، قطره‌های چشمی، کرم‌ها، زخم‌پوش‌ها و اسپری تنفسی) طوری هستند که کودکان می‌توانند به‌راحتی آنها را باز کنند. برای حفاظت کودکان از مسمومیت دارویی، همیشه سر بطری را کامل ببندید و در جای امن قرار دهید که دور از نور و دسترس کودکان باشد.
داروهای اضافی باید با روش‌های مناسبی دور انداخته شود تا حیوانات، کودکان و افراد دیگر نتوانند از آن استفاده کنند. بااین‌حال، نباید این داروها را از طریق فاضلاب دور بریزید. در بعضی از کشور‌ها، برنامه‌های بازگشت دارو وجود دارد که بهترین روش به‌جای دور انداختن داروهاست. می‌توانید در این مورد با داروساز صحبت کنید.
عوارض جانبی فلوتیکازون
اسپری بینی فلوتیکازون ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. اگر هرکدام از علائم زیر شدید شد یا برطرف نشد، به پزشک مراجعه کنید:
- سردرد؛
- خشکی، گزش، سوزش یا ناراحتی در بینی؛
- حالت تهوع؛
- استفراغ؛
- اسهال؛
- مخاط خونی در بینی؛
- سرگیجه.
بعضی از عوارض جانبی ممکن است جدی باشد. اگر هرکدام از علائم زیر را مشاهده کردید، مصرف اسپری فلوتیکازون را متوقف کنید و برای دریافت درمان‌های پزشکی سریع به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید صورت؛
- ترشحات غلیظ بینی؛
- تب و لرز، گلودرد، سرفه و سایر علائم عفونت؛
- شنیدن صدای سوت از بینی؛
- کهیر؛
- جوش؛
- خارش؛
- ورم صورت، گلو، زبان، لب‌ها، چشم‌ها، دست‌ها، پاها، مچ پاها و بخش‌های پایین‌تر پا؛
- کوفتگی؛
- مشکل تنفس یا بلع؛
- خس خس سینه؛
- احساس ضعف؛
- خستگی غیرمعمول یا بیش از اندازه؛
- کاهش وزن؛
- افزایش تشنگی یا ادرار؛
- تکه‌های سفید در بینی یا پشت گلو؛
- خون دماغ شدن شدید یا موقت.
واکنش‌های حساسیتی جدی به این دارو نادر است. موارد بالا همهٔ عوارض جانبی نیستند. اگر عوارض جانبی دیگری دارید که در اینجا اشاره نشده است، با پزشک یا داروساز در میان بگذارید.
این دارو ممکن است سبب کندتر شدن سرعت رشد در کودکان شود. اگر کودک شما ۲ تا ۱۱ سال دارد و لازم است بیشتر از ۲ ماه در سال از اسپری بینی فلوتیکازون بدون نسخه استفاده کند یا اینکه ۱۲ساله یا بزرگ‌تر است و لازم است بیشتر از ۶ ماه در سال از این دارو استفاده کند، با پزشک کودکتان مشورت کنید.
ممکن است فلوتیکازون خطر آب سیاه یا آب مروارید را افزایش دهد. شاید لازم باشد در طول درمان با فلوتیکازون به‌طور مرتب چشم‌هایتان را معاینه کنید. اگر هرکدام از این علائم را داشتید، با پزشک مشورت کنید:
- درد؛
- قرمزی چشم یا ناراحتی در چشم؛
- تاری دید؛
- دیدن هاله یا رنگ‌های روشن اطراف چراغ‌ها یا تغییرات دیگری در بینایی.
درمورد خطر استفاده از این دارو با پزشک صحبت کنید.
موارد اورژانسی یا مصرف بیش‌ازحد (اوردُز)
اگر شخصی اسپری بینی فلوتیکازون را بلعید یا اینکه بعد از مصرف، غش کرد و نفس نکشید، بلافاصله با ۱۱۵ تماس بگیرید.
تداخل دارویی اسپری فلوتیکازون
اگر به فلوتیکازون، داروهای دیگر یا هر ماده‌ای در اسپری بینی فلوتیکازون حساسیت دارید، به پزشک یا داروساز بگویید.
لازم است فهرستی از داروهای تجویزی و بدون نسخه مانند ویتامین ها، مواد معدنی یا سایر مکمل های غذایی را که مصرف می‌کنید، داشته باشید. هر زمان که به پزشک مراجعه می‌کنید یا در بیمارستان پذیرش می‌شوید، آن را همراه خود ببرید. همچنین، لازم است در موارد اضطراری این فهرست را همراه خود داشته باشید.
اسپری بینی فلوتیکازون ممکن است با داروهای زیر تداخل داشته باشد؛ پس در صورت مصرف حتما به آن اشاره کنید:
- کلاریترومایسین (بیاکسین)؛
- ضدقارچ‌هایی مانند ایتراکونازول (اونمل، اسپرانوکس)؛
- کتوکنازول (اکستینا، نیزورال، زایلوژل) یا وریکونازول (ویفند)؛
- کونیواپتان (واپریزول) و مهارکننده پروتئاز اچ‌آی‌وی (HIV) مانند آتازاناویر (ریاتاز)، ایندیناویر (کریکسیوان)، لوپیناویر (کالترا)، نلفیناویر (ویراسپت)، ریتوناویر (نورویر، کالترا) یا ساکوناویر (فورتوواز، اینویراس)؛
- نفازودون.
همچنین اگر از داروهای استروئیدی مانند دگزامتازون، متیل پریدنوزولون (مدرول) و پریدنیزون (رایوس) برای آسم، حساسیت، خارش یا بیماری چشمی استفاده می‌کنید، به پزشک یا داروسار اطلاع دهید. شاید لازم باشد پزشک دُز دارو را تغییر دهد یا به‌دقت شما را ازلحاظ عوارض جانبی بررسی کند یا تحت‌نظر داشته باشد.
در موارد نادر، ممکن است کورتیکواستروئیدهای بینی وارد جریان خون شود که ممکن است عوارض جانبی مربوط به کورتیکواستروئید زیاد را ایجاد کند. این عوارض جانبی بیشتر در کودکان اتفاق می‌افتد و یا افرادی که این دارو را برای مدت طولانی و با دُز زیاد استفاده می‌کنند.
در موارد نادر، مصرف طولانی‌مدت داروهای کورتیکواستروئیدی باعث می‌شود که بدنتان به‌سختی به استرس‌های فیزیکی پاسخ دهد. بنابراین قبل از جراحی، درمان‌های اضطراری یا در مواردی که بیماری یا جراحت جدی دارید، به پزشک یا دندان‌پزشک خود بگویید که از این داروها استفاده می‌کنید یا در چند ماه گذشته، از این داروها استفاده کرده‌اید.
استفاده در موارد خاص
اگر به‌تازگی بینی خود را جراحی کردید، به هر دلیلی بینی شما آسیب دیده یا اگر زخمی در بینی دارید، اگر آب‌مروارید (تیره یا کدرشدن عدسی چشم)، گلوکوم یا آب‌سیاه (نوعی بیماری چشمی)، آسم (خس‌خس سینه ناگهانی، تنگی نفس و مشکل تنفس)، هرنوع عفونت یا تب‌خال چشمی (عفونتی که موجب زخم در پلک یا سطح چشم می‌شود) و توبرکلوزیس دارید یا حتی در گذشته داشتید، پزشک یا داروساز را در جریان بگذارید. همچنین اگر آبله مرغان، سرخک یا سل (نوعی عفونت دستگاه تنفسی) دارید یا در اطرافتان کسی به این بیماری‌ها مبتلا است، به پزشک خود اطلاع دهید.
اگر بادار هستید یا تصمیم به بارداری دارید یا در دوران شیردهی هستید، به پزشک خود بگویید. اگر در دوران مصرف فلوتیکازون باردار شدید، به پزشک مراجعه کنید.
مشخص نیست که آیا این دارو وارد شیر مادر می‌شود یا خیر. در این مورد با پزشک مشورت کنید.
نکات مهم
- از فلوتیکازون دقیقا براساس نسخه استفاده کنید. هرگز به مقدار بیشتر یا کمتر، تعداد دفعات بیشتر یا زمان طولانی‌تر از چیزی که روی برچسب بسته‌بندی یا نسخه پزشک است، استفاده نکنید.
- اسپری بینی فلوتیکازون فقط برای استفاده در بینی است. محتویات اسپری را نخورید و مراقب باشید که به داخل چشم یا دهانتان نزنید.
- هر بطری اسپری بینی فلوتیکازون باید تنها برای یک شخص استفاده شود. اسپری را با دیگران سهیم نشوید. ممکن است میکرب‌ها منتشر شوند.
نام‌های تجاری اسپری بینی فلوتیکازون در ایران
- آوامیس (فلوتیکازون فوروات)؛
- فلیکسوناز (فلوتیکازون پروپیونات)؛
- اسپری Pirinase (فلوتیکازون پروپیونات)؛
- اسپری بینی دیمیستا (فلوتیکازون پروپیونات).
