سمعک یک وسیله الکترونیکی کوچک است که داخل یا پشت گوش گذاشته می‌شود تا بعضی از صداهای محیط اطراف را تقویت کند. در نتیجه، فردی که شنوایی خود را از دست داده یا در شنیدن دچار ضعف است به‌سادگی می‌تواند صداها را بشنود، با دیگران ارتباط برقرار کند و بهتر در فعالیت‌های روزانه مشارکت کند. استفاده از سمعک به افرادی که دچار مشکل شنوایی هستند به‌راحتی کمک می‌کند که در محیط‌های ساکت یا شلوغ، صداهای بیشتری را بشنوند. هر سمعک دارای سه بخش اصلی است: میکروفون، تقویت‌کننده صدا یا آمپلی‌فایر و بلندگو. این وسیله صداها را از طریق یک میکروفون دریافت می‌کند. میکروفون امواج صوتی را به شکل سیگنال‌های الکتریکی درمی‌آورد و آنها را به سمت تقویت‌کننده صدا می‌فرستد. تقویت‌کننده هم قدرت سیگنال‌ها را افزایش می‌دهد و از طریق بلندگو، آنها را به گوش ارسال می‌کند.
استفاده از سمعک چگونه به شنوایی کمک می‌کند؟
سمعک‌ها، در درجه نخست ازجمله ابزارهایی هستند که به افراد ناشنوا در بهبود وضعیت شنوایی و درک کلام دیگران کمک می‌کنند. افرادی که سلول‌های حسی کوچکِ گوش داخلی‌شان (سلول‌های مویی) آسیب دیده است با استفاده از سمعک می‌توانند به سطحی مطلوب از شنوایی دست پیدا کنند. به این نوع از ناشنوایی، کاهش شنوایی حسی ـ عصبی گفته می‌شود و می‌تواند نتیجهٔ بیماری، کهولت سن یا صدمه‌ای باشد که صدای بلند یا مصرف دارویی خاص به وجود می‌آورد.
استفاده از سمعک باعث تقویت لرزش صوت‌هایی خواهد شد که به گوش وارد می‌شوند. سلول‌های مویی که سالم باقی مانده‌اند، نوسانات صوتی بلندتر را شناسایی و آنها را به سیگنال‌هایی عصبی بدل می‌کنند که به سمت مغز فرستاده می‌شود. هرقدر میزان آسیب‌دیدگی سلول‌های مویی بیشتر باشد، شنوایی فرد کمتر خواهد بود و به تقویت صدای قوی‌تری از سوی سمعک برای شنیدن اصوات نیاز می‌شود. البته در تقویت صداها با سمعک هم محدودیت‌هایی وجود دارد. اگر گوش داخلی به‌شدت آسیب دیده باشد، حتی نوسان امواج صوتی قوی هم به سیگنال‌های عصبی بدل نخواهد شد؛ در این صورت، استفاده از سمعک هم بی‌فایده است.
چگونه متوجه نیازتان به سمعک می‌شوید؟
اگر احساس ضعف در شنوایی دارید و فکر می‌کنید که با استفاده از سمعک مشکل‌تان حل می‌شود، باید به متخصص گوش و حلق و بینی یا شنوایی سنج مراجعه کنید. متخصص گوش و حلق و بینی می‌تواند با ارزیابی شنوایی شما، دلیل ضعف یا فقدان شنوایی را تشخیص دهد. شنوایی‌سنج هم متخصصی در حوزه سلامت شنوایی است که مشکلات شنوایی در بیماران را می‌سنجد و تعریف می‌کند. این فرد با انجام آزمایش‌هایی، نوع و درجه کم‌شنوایی را تشخیص می‌دهد. بنابراین در صورت وجود مشکلات در شنیدن، نیاز به مراجعه به شنوایی سنجی و متخصصان برای تست گوش وجود دارد.
انواع سمعک چیست؟
انواع مختلفی از سمعک وجود دارد که ازجمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- سمعک پشت‌گوشی؛
- سمعک داخل‌گوشی؛
- سمعک داخل‌کانالی.
فواید سمعک چیست؟
آیا می‌دانید سمعک چه کمکی به ما می‌کند؟ سمعک از آن اختراعات بسیار مفیدی است که مشکل شنوایی بسیاری از افراد کم‌شنوا را از میان برمی‌دارد. ناشنوایی و کم‌شنوایی از مشکلات رایج در میان مردم دنیاست. برای مثال در کشور آمریکا، بنا به گزارش سازمان بهداشت جهانی، حدود ۵۰ میلیون نفر با مشکلات شنوایی دست‌وپنجه نرم می‌کنند. کاربرد سمعک برای افراد کم شنوا بسیار زیاد است و می‌تواند آنها را به زندگی عادی و معمولی بازگرداند.
باید بدانید که مشکلات شنوایی فقط مخصوص افراد مسن نیست. مطالعه‌ای در دانشگاه جانز هاپکینز (Johns Hopkins) انجام شد و در مجله آرشیوهای پزشکی داخلی (The Archives of Internal Medicine) به چاپ رسید. این مطالعه به آماری قابل‌توجه درباره مشکلات شنوایی دست پیدا کرده است. بنا به این پژوهش، از هر پنج انسانِ بالای ۱۲ سال در آمریکا، یک نفر به مشکلات شنوایی دچار است. این مشکلات به حدی شدید هستند که روی روابط کلامی و شنیداری افراد اثر منفی می‌گذارند.
بنا بر گزارش آکادمی شنوایی‌سنجی آمریکا (American Academy of Audiology)، مشکلات شنوایی بعد از ناراحتی‌ها و مشکلات قلب و التهاب مفاصل در رتبه سوم مشکلات عمومی سلامت آمریکا قرار می‌گیرد. بنیاد سلامت شنوایی آمریکا (Hearing Health Foundation) هم معتقد است که شمار مبتلایان به مشکلات شنوایی از بیماران دچار پارکینسون، آلزایمر، صرع و دیابت بیشتر است. اما با وجود گستردگی مشکلات شنوایی، تنها ۲۰ درصد افراد نیازمند به سمعک از آن استفاده می‌کنند.
فواید سمعک برای افراد کم‌شنوا بسیار زیاد است. به‌طور خلاصه می‌توان گفت: امکان برقراری ارتباط مؤثر با دیگران از طریق این وسیله مهیا می‌شود.
از فواید سمعک به موارد زیر هم می‌توان اشاره کرد:
افزایش قدرت شنوایی
استفاده از سمعک به بالارفتن و تقویت قدرت شنوایی کمک می‌کند. تحقیقات نشان می‌دهند که مشکلات شنوایی می‌تواند در آمریکا باعث کاهش درآمد افراد تا حدود ۳۰ هزار دلار در سال شود؛ ضمن اینکه درمان این مشکل و استفاده از سمعک در افرادی با کم‌شنوایی ملایم، کاهش درآمد را بیش از ۹۰ درصد جبران می‌کند. این رقم برای افراد با مشکلات شنوایی نیمه‌شدید به ۷۷ درصد می‌رسد.
کاهش کُندی شناختی
مطالعات مختلف حاکی از آن هستند که مشکلات شنوایی روی عملکرد شناختی افراد اثرات منفی دارند و به اختلالاتی نظیر زوال عقل منجر می‌شوند. این مشکلات در کسانی که از سمعک استفاده نمی‌کنند به شکل پررنگ‌تری نمود خواهد داشت. نتایج یک پژوهش در دانشگاه پنسیلوانیا (Pennsylvania) نشان داد که کاهش توانایی در شنیدن می‌تواند به تسریع آتروفی یا تحلیل‌رفتن بخش‌های شنوایی مغزی منجر شود؛ یعنی بخش‌هایی از مغز دچار آسیب می‌شوند که قدرت درک کلامی را در فرد کاهش می‌دهند. خبر خوش این است که استفاده از سمعک ضمن بالابردن قدرت شنوایی، از آتروفی بخش‌های مذکور هم جلوگیری می‌کند. ضمن اینکه اختلالات شناختی مرتبط با کم‌شنوایی در افراد هم با استفاده از سمعک از بین می‌رود.
کاهش مشکلات آزاردهنده‌ای مانند وِزوِز گوش
مشکلات جانبی شنوایی مانند وزوز گوش هم در دنیا بسیار رایج است. برای مثال، ۵۰ میلیون نفر از آمریکایی‌ها دچار مشکلاتی نظیر شنیدن صدای زنگ در گوش یا اصواتی مانند ضربه و کلیک هستند. در مواردی نادر، وزوز گوش همراه با ازدست‌دادن توانایی شنیدن است. استفاده درست از سمعک‌های مناسب تا حد زیادی به رفع مشکلات شنوایی کمک می‌کند. استرس و آزاری که مشکلاتی نظیر وزوزکردن گوش برای افراد به وجود می‌آورند، با استفاده از سمعک تا حد زیادی کاهش می‌یابد.
افزایش کیفیت زندگی
استفاده از سمعک می‌تواند به بهبود و افزایش کیفیت زندگی افراد دارای مشکلات شنوایی هم کمک کند. با رفع مشکلات شنوایی، فرد می‌تواند مانند یک آدم عادی با دیگران ارتباط برقرار کند. به‌طور خلاصه، مزایای استفاده از سمعک به صورت زیر خواهد بود:
- برقراری ارتباطات بهتر و مؤثرتر با اعضای خانواده و اطرافیان؛
- داشتن احساسی بهتر درباره خود؛
- بهبود سلامت روح و روان؛
- بهبود سلامت جسم و بدن؛
- افزایش قدرت تمرکز؛
- بهبود احساس امنیت و استقلال؛
- کاهش احساس خستگی و بی‌قراری؛
- افزایش امکان حضور در اماکن عمومی؛
- افزایش توانایی برای برقراری ارتباطات اجتماعی؛
- بهبود عملکرد شغلی.
معایب سمعک چیست؟
بعضی از افراد کم‌شنوا و کسانی که مشکلات شنیداری دارند از خرید و استفاده از سمعک خودداری می‌کنند. این دسته از افراد درباره عوارض استفاده از این وسیله شک دارند و از ترس معایب آن، دورش را خط قرمز می‌کشند. این روزها سمعک‌های مدرنی وارد بازار شده‌اند که دیگر مشکلات همتایان قدیمی‌شان را ندارند. این انواع تازۀ سمعک‌ها کارایی بالایی دارند. معایب سمعک با وجود طراحی‌های تازه و فناوری‌های جدید به طرز قابل‌ملاحظه‌ای از بین رفته است. باوجوداین، در ادامه به مشکلاتی اشاره می‌کنیم که ممکن است در استفاده از سمعک برای‌تان به وجود آید:
سمعک و ایجاد خارش و ناراحتی گوش
سمعک‌ها به خودی خود نمی‌توانند مشکلاتی نظیر خارش و ناراحتی ایجاد کنند. انواع مختلفی از آنها در بازار است و اگر گزینه مناسب را برای خود خریداری کنید قطعا دچار مشکل نخواهید شد. گوش هر فرد از نظر اندازه و حساسیت با دیگری متفاوت است. به همین خاطر باید تلاش کنید تا با انتخابی مناسب، سمعکی را خریداری کنید که حتی در هنگام رفتن به حمام یا خوابیدن هم وجود آن را فراموش می‌کنید.
- گاهی‌اوقات به دلیل ناراحتی‌های پوستی مانند اگزما، امکان بروز خارش در صورت استفاده از سمعک وجود دارد. در واقع، سمعک می‌تواند باعث تشدید یک وضعیت نامناسب شود اما خود آن عامل بروز چنین مشکلاتی نیست. مشورت کردن با شنوایی سنج و پزشک متخصص و بررسی انتخاب‌های مختلف در خرید سمعک می‌تواند این مشکلات را حل کند. گاهی‌اوقات، نیاز است از سمعکی با شکلی جدید استفاده کنید یا شاید مصرف یک لوسیون یا پماد پوستی، خارش را از بین ببرد.
- استفاده اشتباه از سمعک یعنی قرار ندادن آن در گوش به درستی یا مناسب نبودن اندازه‌اش برای گوش هم می‌تواند مشکلات و ناراحتی‌هایی به وجود بیاورد. پس اگر اندازه یا شیوه قرارگیری سمعک رو یا درون گوش‌تان آزاردهنده است، همیشه گزینه‌های متنوع دیگری هم وجود دارد که به کمک پزشک می‌توانید با آنها آشنا شوید.
پیچیدن صدای خود در گوش
پیچیدن صدای خود در گوش، در روزهای نخست استفاده از سمعک معمولا پیش می‌آید؛ اما این مشکل آزاردهنده به‌مرور زمان رفع می‌شود. در روزهای نخست استفاده از سمعک، احتمال دارد که احساس کنید صدای خودتان بلندتر از حالت طبیعی است، کمی با گذشته فرق دارد یا انگار از دور شنیده می‌شود. این موضوع اصلا نگران‌کننده نیست چون به‌مرور زمان حل می‌شود. در شرایط عادی، صدای خودتان را از گوش‌ها و استخوان‌های جمجمه می‌شنوید؛ اما زمانی که از سمعک استفاده می‌کنید، یک ابزار دیگر هم به سیستم شنوایی‌تان اضافه می‌شود. در نتیجهٔ اضافه‌شدن یک ابزار تازه، درک‌تان از صدای خود تغییر می‌کند. سمعک باعث می‌شود طیف وسیع‌تری از اصوات شنیده شوند. به‌مرور زمان، پیچیدن صدای خود در گوش رفع خواهد شد.
پژواک اصوات و شنیدن صدایی در پس‌زمینه اصوات
کسانی که به مشکلات شنوایی دچار هستند، اصوات را به شکل عادی دریافت نمی‌کنند. این دریافت یا به‌صورت فیلترشده است یا فقط بخشی از صداها شنیده می‌شود. اما زمانی که شروع به استفاده از سمعک می‌کنید، در شکل و شیوه دریافت صداها، تغییری ایجاد می‌شود و مغزتان صداهای اطراف را به گونه‌ای متفاوت دریافت می‌کند. ازآنجاکه به بازتاب اصوات در گوش‌ها عادت ندارید، احتمالا در هنگام شنیدن، احساس می‌کنید که پژواک اصوات را هم می‌شنوید.
بنابراین، در آغاز استفاده از سمعک باید به مغزتان کمی زمان بدهید تا با اصواتی که مدتی از شنیدن‌شان دور بوده است به‌خوبی عادت کند. بعد از چند هفته که از سمعک‌تان استفاده می‌کنید، پژواک اصوات، وجود صوتی در پیش‌زمینۀ اصوات دیگر یا وجود هر گونه صدای عجیبی از بین خواهد رفت. پیچیدن صدای زنگ در گوش‌ها مثلا زمانی که لباس به تن می‌کنید، شنیدن صدای کلیک و تق‌وتوق درحالی‌که مشغول تایپ‌کردن هستید یا اصواتی دیگر مانند صدای جویدن غذا در هنگام خوردن ازجمله صداهایی هستند که انگار در پس‌زمینه اصوات دیگر محیط در گوش‌تان می‌پیچند.
این اصوات همیشه وجود داشته‌اند اما زمانی که برای دفعات نخست از سمعک استفاده می‌کنید، بیشتر به گوش‌تان می‌رسند. به‌مرور زمان، مغز به اصوات عادت می‌کند و یاد می‌گیرد که به صداهای لازم دقت داشته باشد و موارد غیرضروری را نادیده بگیرد. انگار مغزتان را با یک برنامه‌نویسی دوباره برای شنیدن آماده می‌کنید.
ایجاد سردرد و خستگی
اوایل استفاده از سمعک، مغز برای دستیابی به اهداف زیر سخت‌تر فعالیت می‌کند:
- هوشیار بماند و خود را با سمعک هماهنگ کند؛
- ادراک تازه‌ای درباره شنیدن معمولی و بدون مشکل پیدا کند؛
- دوباره یاد بگیرد که اصوات غیرضروری محیط را نشنود و نادیده بگیرد.
این تلاش‌ها از سوی مغز باعث می‌شود که مانند عضلات بعد از یک تمرین ورزشی سخت دچار خستگی شود. بنابراین به افراد کم‌شنوا توصیه می‌شود از سمعک‌شان زیاد استفاده کنند. این کار باعث می‌شود که مغز با دستگاه و شرایط تازه ارتباط برقرار کند و زودتر به محیط شنیداری تازه‌اش عادت کند. اگر سرتان بعد از مدتی استفاده از سمعک درد می‌گیرد یا احساس خستگی می‌کنید، سمعک را تا چند ساعت کنار بگذارید و دوباره بعدا از آن استفاده کنید. معمولا چنین چیزی رخ نمی‌دهد اما در صورت وقوع هم بیش از یک هفته طول نمی‌کشد.
خروج صدا از سمعک
شاید از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها شنیده باشید که از خروج یک صدای تندوتیز از سمعک‌شان گلایه می‌کنند. به این صدا که از سمعک خارج می‌شود، به گوش می‌رسد و دوباره از طریق میکروفون دستگاه به سمعک بازگردانده می‌شود، فیدبک (feedback) می‌گویند. با خرید سمعک‌های جدید دیگر چنین مشکلی وجود نخواهد داشت و تا زمانی که از نظر آکوستیک، مشکلی برای سمعک به وجود نیاید، به‌خوبی کار خواهد کرد. وجود فیدبک و خروج صدا از سمعک ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:
- در کانال گوش‌تان جرم جمع شده است؛
- اندازه سمعک برای گوش‌تان مناسب نیست؛
- سمعک به‌درستی تنظیم نشده است.
اگر احساس می‌کنید سمعک‌تان دچار مشکل فیدبک است، باید سریع به متخصص مراجعه کنید و ایراد آن را از بین ببرید.
راه های رفع معایب سمعک چیست؟
ازجمله اقداماتی که می‌توانید برای رفع معایب احتمالی سمعک انجام دهید عبارت‌اند از:
- به خرید سمعک دیجیتال مناسب توجه کنید؛
- سمعک‌تان را به‌درستی تنظیم کنید و کار بگذارید؛
- اگر سمعک دیجیتالی دارید، به تنظیم‌کردن گزینه‌های مناسب آن برای خود دقت کنید؛
- از سمعک‌تان به‌درستی مراقبت کنید؛
- هرگونه مشکلی را که در رابطه با سمعک برای‌تان پیش می‌آید با پزشک و شنوایی‌سنج مطرح کنید.
مدیریت مشکلات و معایب سمعک را چگونه انجام دهید؟
سمعک وسیله‌ای بسیار مفید برای کسانی است که بنا به دلایل مختلف در شنوایی مشکل دارند. این وسیله می‌تواند اعتمادبه‌نفس و استقلال را در افراد افزایش بدهد و کیفیت زندگی‌شان را بیشتر کند. برای بهره‌وری بیشتر سمعک باید هنگام خرید، درست انتخاب شود. سمعک نامناسب به مشکلات فرد در شنوایی اضافه خواهد کرد؛ پس دقت در انتخاب گزینۀ مناسب ضروری است.
انواع مختلفی از سمعک‌ها در بازار وجود دارد. بنا به وضعیت هر بیمار، میزان نقص شنوایی او و البته سلیقه شخصی‌اش باید سمعکی مناسب بخرید. تنوع مدل‌هایی که در بازار فروش سمعک وجود دارد، انتخاب را کمی دشوار خواهد کرد؛ به همین خاطر، بهتر است قبل از خرید حتما با پزشک مشورت کنید.
برخلاف عینک که سریع و بعد از گذاشتن روی چشم‌ها به‌آسانی به آن عادت می‌کنید، عادت‌کردن به سمعک کمی زمان می‌برد. به‌مرور زمان و با استفاده مداوم از سمعک، گوش و مغزتان با آن اُخت خواهد شد. برخلاف عقاید قدیمی که استفاده مداوم از سمعک را نامطلوب می‌دانستند، استفاده از آن به‌طور مرتب به شنوایی بهتر و افزایش کیفیت زندگی فردی و اجتماعی کمک می‌کند.
