حالت تهوع و استفراغ هر دو از نشانه‌های رایج استرس هستند؛ هرچند هنگام اضطراب و نگرانی، بروز حالت تهوع شایع‌تر از استفراغ است. البته استرس و حالت تهوع همیشه به‌دنبال یکدیگر آشکار نمی‌شوند. ممکن است هرازگاهی اضطراب شما را دچار حالت تهوع یا استفراغ کند. ممکن هم است هیچ‌وقت یا دست‌کم دیربه‌دیر حالت تهوع ناشی از اضطراب را تجربه کنید. در این مقاله چطور شما را با علائم حالت تهوع و استفراغ، علت حالت تهوع و استفراغ، رابطه استرس و حالت تهوع، راهکارهای درمان حالت تهوع و استفراغ ناشی از اضطراب آشنا خواهیم شد.
در آغاز باید نشانه‌های رایج حالت تهوع و استفراغ ناشی از اضطراب را بشناسید.
علائم حالت تهوع
- احساس ناخوشایندی در شکم که باعث می‌شود احساس کنید می‌خواهید استفراغ کنید؛
- شکم دردی که باعث می‌شود بخواهید استفراغ کنید؛
- معده دردی که با احساس نیاز به بالا‌آوردن همراه است؛
- دل‌پیچه داشتن که باعث می‌شود احساس کنید با استفراغ‌کردن حال‌تان بهتر می‌شود؛
- نفخ آزاردهنده‌ی شکمی که باعث می‌شود گمان کنید به‌زودی استفراغ خواهید کرد؛
- احساس پربودن شکم؛
- شکم درد عصبی که باعث می‌شود فکر کنید با استفراغ‌کردن حال‌تان بهتر می‌شود.
علائم استفراغ
- خارج شدن محتوای معده از طریق دهان درنتیجه‌ی انقباض‌های ناخواسته‌ی ماهیچه‌های شکم؛
- خروج مواد موجود در شکم از طریق دهان؛
- بالا آوردن.
حالت تهوع و استفراغ ناشی از اضطراب برای برخی به‌ندرت پیش می‌آید و در برخی دیگر پرتکرار است. همچنین فرد ممکن است در دوره‌های مختلف زندگی آن را بسیار یا هرازگاهی تجربه کند.
حالت تهوع و استفراغ اضطرابی ممکن است پیش از، هم‌زمان یا به‌دنبال برخی دیگر از علائم اضطراب یا به‌تنهایی و بدون هیچ نشانه‌ی دیگری رخ دهد.
حالت تهوع و استفراغ اضطرابی ممکن است پیش از، هم‌زمان یا به‌دنبال اپیزود عصبی، اضطراب، ترس، نگرانی بیش‌ازاندازه، یا به‌طور ناگهانی و بدون هیچ دلیل آشکاری بروز پیدا کند.
حالت تهوع و استفراغ اضطرابی می‌تواند خفیف، متعادل یا شدید باشد. همچنین فرد ممکن است موجی از حالت تهوع را تجربه کند؛ لحظه‌ای حالت تهوع شدید و غیرقابل‌تحمل است و لحظه‌ای دیگر آرام می‌گیرد.
شدت این نوع حالت تهوع ممکن است روزبه‌روز و حتی لحظه‌به‌لحظه تغییر کند. همچنین ممکن است ترکیبی از همه‌ی حالت‌هایی که پیش‌تر ذکر شد، بروز پیدا کند.
چرا اضطراب باعث حالت تهوع و استفراغ می‌شود؟
عوامل بسیاری ممکن است باعث حالت تهوع و استفراغ شوند. برخی از دلایل رایج عبارت‌اند از بیماری، بیماری سفر (مانند ماشین‌زدگی یا دریازدگی)، بارداری، درد شدید، تماس با مواد شیمیایی سمی، فشار احساسی، فشار فیزیکی، اضطراب، مشکل کیسه صفرا، مسموم‌شدگی، رودل، انواع ویروس و برخی بوها.
حالت تهوع و استفراغ بیماری نیست بلکه نشانه‌ی بیماری است؛ نشانه‌ی بیماری‌هایی مانند پرخوری و ماشین‌زدگی تا مسائل جدی‌تری مانند ضربه‌ی مغزی. بنابراین اگر حالت تهوع و استفراغ دنباله‌دار است و رفع نمی‌شود حتما به پزشک مراجعه کنید.
همان‌طور که گفتیم، حالت تهوع و استفراغ نشانه‌های رایج اضطراب هسستند؛ البته استفراغ به‌اندازه‌ی حالت تهوع رایج نیست.
مضطربانه عمل کردن، عوامل واکنشی اضطراب و فشار روانی در بدن را فعال می‌کند. این عوامل واکنشی بی‌درنگ تغییراتی فیزیکی، روانشناختی و احساسی در بدن ایجاد می‌کنند تا بتواند با تهدید (موقعیت اضطراب‌آفرین) کنار بیاید (یا با آن مقابله کند یا از موقعیت بگریزد).
یکی از عوامل واکنشی، کاهش فعالیت گوارشی است. با این کار انرژی بیشتری در بدن ذخیره می‌شود تا بتواند در صورت نیاز از آن برای اقدام فوری استفاده کند. وقتی عوامل واکنشی به‌طور گاه و بی‌گاه و نه پیوسته فعال می‌شوند، بدن فرصت بازیابی از تغییرات فیزیکی، روانشناختی و احساسی ایجاد‌شده را خواهد داشت. وقتی عوامل واکنشی به‌شکل تکرار‌شونده و کم‌فاصله فعال می‌شوند، بدن برای بازیابی به وضعیت عادی دچار مشکل می‌شود و درنتیجه در نوعی وضعیت نیمه‌اضطراری نیمه‌آماده می‌ماند. این وضعیت نیمه‌اضطراری نیمه‌آماده فعالیت‌های طبیعی شکم و گوارش را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، درنتیجه منجر به انواع مشکلات شکمی و گوارشی ازجمله نفخ، اسهال، یبوست و همچنین حالت تهوع و استفراغ می‌شود.
چطور حالت تهوع و استفراغ ناشی از اضطراب را درمان کنیم؟
حالت تهوع و استفراغ اضطرابی در دسته‌ی مشکلات و بیماری‌های جدی قرار نمی‌گیرند. افراد مضطرب و بیش‌ازحد نگران، بسیار دچار این وضعیت می‌شوند. چون حالت تهوع و استفراغ نشانه‌ی اضطراب زیاد است، نباید به‌تنهایی مایه‌‌ی نگرانی‌تان شود. اگر بتوانید خودتان را آرام کنید و از اضطراب‌تان بکاهید، این حالت از بین می‌رود. به‌عبارتی باید نگران اضطراب بیش‌ازاندازه‌تان باشید! با کاهش اضطراب، نشانه‌های آن ازجمله حالت تهوع و استفراغ تسکین می‌یابند. هرچه آرام‌تر باشید، کمتر دچار مشکلات اضطرابی می‌شوید.
چند درمان سریع برای حالت تهوع و استفراغ ناشی از اضطراب
۱. بهترین دارو، آرام کردن خودتان است
آرام‌کردن خودتان باعث می‌شود عوامل واکنشی اضطرابی، غیرفعال شوند. درنتیجه شکم و فعالیت گوارشی بدن به حالت عادی برمی‌گردد. شروع به آرام‌کردن خودتان کنید؛ با گذر زمان متوجه می‌شوید حالت تهوع کمتر می‌شود و به‌تدریج نیاز به استفراغ‌کردن از بین می‌رود. افراد اغلب فکر می‌کنند اگر استفراغ کنند، حالت تهوع از بین می‌رود و راحت می‌شوند. یادتان باشد اگر تحت شرایط استرس‌زا دچار حالت تهوع شدید برای رهایی از این حال دو راه پیش رو دارید؛ استفراغ کردن یا حفظ آرامش و برطرف شدن حالت تهوع. انتخاب با شماست!
۲. بالا آوردن می‌تواند کمک‌کننده باشد
وقتی شکم و دستگاه گوارش مشکل دارند، به دو روش می‌توانید محتویات آن را خارج کنید؛ از راه دهان و دیگری به‌روش طبیعی از راه مقعد. اگر عجله دارید یا نمی‌توانید بیشتر از این تحمل کنید، استفراغ‌کردن سریع‌ترین راه است. اما اگر دوست ندارید بالا بیاورید، مجبور نیستید این کار را بکنید. سعی کنید آرام شوید تا بدن‌تان به حالت عادی بازگردد، دستگاه گوارش روند همیشگی خودش را در پیش بگیرد و محتوایش را به‌روش طبیعی خارج کند.
۳. ذهن‌تان را به موضوع دیگری معطوف کنید
اگر به حسی که حالت تهوع به شما می‌دهد، واکنش نشان ندهید، سرانجام بدن راهی برای رهایی از محتویات شکم به‌شکلی طبیعی پیدا می‌کند. می‌توانید با پرت‌کردن حواس‌تان این کار را بکنید. تمرکز بر آنچه احساس می‌کنید، حالت تهوع را شدیدتر می‌کند. درحالی‌که بی‌توجهی به آن و منحرف‌کردن ذهن‌تان به موضوعی دیگر، باعث تسکین وضعیت می‌شود.
۴. راه بروید
راه‌رفتن فرآیند گوارش را بهبود می‌بخشد. راه‌رفتن و قدم‌زدن، شکم و دستگاه گوارش را آرام می‌کند و به روند طبیعی گوارش کمک می‌کند.
۵. نفس‌های آرامش‌بخش بکشید
نفس‌های آرامش‌بخش بکشید. نفس‌های نه خیلی عمیق و نه خیلی سطحی که به آرامی به‌بیرون دمیده می‌شوند، می‌توانند آرام‌بخش‌های طبیعی بدن را فعال کنند. درنتیجه عوامل واکنشی اضطراب غیرفعال می‌شوند و فعالیت شکم و دستگاه گوارش به حالت عادی برمی‌گردد و حالت تهوع از بین می‌رود.
۶. بهتر است مایعات ننوشید
وقتی اوضاع دستگاه گوارش خوب نیست، بدترین کار این است که به محتویات آن اضافه کنید؛ آن هم مایعات که وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند. بهتر است بگذارید گوارش به‌خودی‌خود و بدون اضافه‌کردن ماده‌ای به آن، روند طبیعی‌اش را انجام دهد. همان‌طور که گفتیم آرامش بهترین درمان است.
۷. اگر لازم است، از داروهای بدون نسخه استفاده کنید
بهترین کار این است که پیش از هر چیز دلیل حالت تهوع را شناسایی کنید. شناسایی عامل حالت تهوع نقش مهمی در درمان آن دارد. به‌طور مثال بیشتر وقت‌ها حالت تهوع اضطرابی ناشی از کاهش مایعات شکمی است که باعث تخمیر مواد به‌جای هضم آنها می‌شود. در این حالت، مصرف داروی ضداسید وضعیت را بدتر می‌کند. بهترین کار این است که عامل اضطراب‌تان را رفع کنید.
بهتر است اطلاعات‌تان را در این زمینه افزایش بدهید و از درمانگر یا روان‌شناس باتجربه کمک بگیرید. شناسایی و رفع عوامل اضطراب، بهترین راه رهایی از نشانه‌های اضطراب غیرمعمول است. تا زمانی که اختلال اضطراب شما درمان نشود، نشانه‌های آن دوباره بازمی‌گردد.
