از پیتر جکسون و سرزمین میانهاش تا اسپیلبرگ و پارک دایناسورهایش؛ چه کسی در جایگاه نخست پُرفروشترین کارگردان تاریخ سینما قرار دارد؟ همراه میدونی باشید.
پس از اینکه به مناسبت نزدیک شدن به نمایش «روح» (Soul)، انیمیشن جدید پیکسار، پُردرآمدترین مجموعههای انیمیشن تاریخ را ردهبندی کردیم و پس از اینکه به مناسبت هالووین، سودآورترین فیلمهای ترسناک اسلشر را محاسبه کردیم، اکنون تصمیم گرفتیم بدون هیچ مناسبت خاصی بزرگترین کارگردانان باکس آفیس دنیا را فهرست کنیم. کارگردانان حاضر در این فهرست براساس مجموع درآمد فیلمهای کارنامهشان ردهبندی شدهاند؛ آنها ناخداهای بزرگترین کشتیهای هالیوود هستند؛ آنها با رهبری دقیق، چشمانداز منحصربهفرد، جاهطلبیهای بیسابقهشان و بعضیوقتها فاکتورهای خارجی، فیلمهایشان را نه یک بار و نه دو بار، بلکه بارها به قلههای باکس آفیس رساندهاند، دستاوردهای غولآسایی به نام خودشان ثبت کردهاند، رکوردهای تاریخی از خود به جا گذاشتهاند و تاریخ سینمای جریان اصلی را شکل دادهاند. پس این شما و این هم ۱۵ فیلمساز برتر باکس آفیس جهانی:
۱۵- رونلد اِمریک
مجموع فروش: ۳ میلیارد و ۹۵۵ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «روز استقلال»
شمارش معکوسمان را با یکی از خدایان تخریب و ویرانی آغاز میکنیم: رولند اِمریک، فیلمساز آلمانی که به خاطر ساخت فیلمهای بسیار آمریکاییای مثل «روز استقلال» و «سقوط کاخ سفید» شناخته میشود، همواره به خاطر تمرکزش روی جلوههای ویژهی سرسامآور اما ضعف در فیلمنامه مورد انتقادات زیادی قرار گرفته است، اما در آن واحد دقیقا به خاطر همین فیلمهاست که او جایی در بین پُرفروشترین کارگردانان دنیا دارد. «روز استقلال»، بهترین و پُرفروشترین فیلمش که کماکان یکی از خیرهکنندهترین ویرانیهایی که تاکنون روی پردهی سینما به تصویر کشیده شده است حساب میشود، در سال ۱۹۹۶ به ۳۰۶ میلیون و ۱۶۹ هزار دلار فروش خانگی، ۵۱۱ میلیون و ۲۳۱ هزار دلار فروشِ خارجی و مجموع ۸۱۷ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار فروش جهانی دست پیدا کرد. این فیلم علمیتخیلی به نخستین فیلم تاریخ باکس آفیس که در کمتر از یک هفته بیش از ۱۰۰ میلیون دلار فروخته بود تبدیل شد و بالاتر از امثال «گردباد» (۴۹۵ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار)، «مأموریت غیرممکن» (۴۵۷ میلیون و ۶۹۷ هزار دلار)، «راک» (۳۳۶ میلیون دلار) و انیمیشن «گوژپشت نتردام» (۳۲۵ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار) صدر جدول بزرگترین فیلمهای سال ۱۹۹۶ را تصاحب کرد.
«روز استقلال» در زمان اکرانش پشت سر «پارک ژوراسیک» (۹۱۲ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار)، در جایگاه دوم پُرفروشترین فیلم تاریخ باکس آفیس جهانی قرار گرفت. حالا که اِمریک به یک نام شناختهشده تبدیل شده بود، وظیفهی کارگردانی یکی از بزرگترین برندهای بینالمللی سینما را برعهده گرفت: «گودزیلا». اما نخستین فیلم تماما آمریکایی مارمولکِ اتمی ژاپن با وجود کمپین تبلیغاتی خلاقانه و گستردهاش که هایپ شدیدی پیرامون فیلم ساخته بود، با واکنش خشمگیانهای از سوی طرفداران مواجه شد، نقدهای منفی منتقدان را دریافت کرد و استقبال ناامیدکنندهای در گیشه روبهرو شد. این فیلم که بیشتر از یک فیلم گودزیلایی، شبیه فیلمی از مجموعهی «پارک ژوراسیک» که در آن زمان در اوج محبوبیت قرار داشت به نظر میرسید، ۵۵ میلیون و ۷۲۶ هزار دلار در جریان آخرهفتهی چهار روزهاش کسب کرد که کمتر از پیشبینی ۱۰۰ میلیون دلاری تحلیلگران بود. «گودزیلا» درنهایت به ۱۳۶ میلیون و ۳۱۴ هزار دلار درآمد خانگی، ۲۴۲ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار درآمد خارجی و مجموع ۳۷۹ میلیون دلار فروش جهانی دست یافت؛ گرچه فیلم در ردهی نهم پُرفروشترین فیلم گیشهی خانگی سال ۱۹۹۸ قرار گرفت، اما پایینتر از «آرماگدون» (۵۵۴ میلیون دلار) و «نجات سرباز رایان» (۴۸۵ میلیون دلار) ردهی سوم پُرفروشترین فیلمهای آن سال در باکس آفیس جهانی را تصاحب کرد. «گودزیلا» درنهایت با وجود عملکرد ناامیدکنندهاش، با کسب درآمدی سه برابر بودجهاش، به موفقیتی سودآور تبدیل شد و بیش از ۴۰۰ میلیون دلار ازطریق فروش اجناس جانبی در آمریکای شمالی درآمد داشت.
فیلم فاجعهای بعدی رولند اِمریک «روزِ پس از فردا» (The Day After Tomorrow) که به عصر یخبندان جدید سیارهی زمین بر اثر عواقب گرمایش جهانی میپرداخت، در سال ۲۰۰۴ اکران شد و باز دوباره نامش را بهعنوان استاد ساخت بلاکباسترهای جلوههای ویژهمحور سر زبانها انداخت. این فیلم ۵۵۵ میلیون و ۸۴۰ هزار دلار در دنیا فروخت و در سالی که میزبان «شرک ۲» (۹۳۵ میلیون دلار)، «مرد عنکبوتی ۲» (۷۹۴ میلیون دلار)، «هری پاتر و زندانی آزکابان» (۷۸۹ میلیون و ۹۶۱ هزار دلار) و «مصائب مسیح» (۶۲۲ میلیون و ۸۴۰ هزار دلار) بود، در ردهی ششم پُرفروشترین فیلمهای ۲۰۰۴ قرار گرفت. اما فیلم فاجعهای بعدی اِمریک «۲۰۱۲» بود که از پدیدهی اعتقاد به پایان دنیا در تاریخ ۲۱ دسامبر ۲۰۱۲ براساس تقویم مایا نهایتِ بهرهبرداری تجاری را کرد.
این فیلم با کسب ۱۶۶ میلیون و ۱۰۰ هزار دلار در خانه، ۶۰۳ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار در گیشهی خارجی و مجموع ۷۶۹/۶ میلیون دلار در دنیا از ۲۰۰ میلیون دلار بودجه، به نخستین فیلم تاریخ که بدون عبور از مرز ۲۰۰ میلیون دلار فروش خانگی، بیش از ۷۰۰ میلیون دلار در دنیا فروخته بود تبدیل شد. پُرفروشترین فیلمهای رولند اِمریک به ترتیب «روز استقلال»، «۲۰۱۲»، «روز پس از فردا»، «روز استقلال: بازخیز» (۳۸۴ میلیون دلار در سال ۲۰۱۶)، «گودزیلا»، «۱۰ هزار سال پیش از میلاد مسیح» (۲۶۹ میلیون دلار در سال ۲۰۰۸)، «میهنپرست» (۲۱۵ میلیون دلار در سال ۲۰۰۰)، «سقوط کاخ سفید» (۲۰۵ میلیون دلار در سال ۲۰۱۳)، «استارگیت» (۱۹۶ میلیون دلار در سال ۱۹۹۴)، «میدوِی» (۱۲۶ میلیون دلار در سال ۲۰۱۹)، «سرباز بینالمللی» (۳۶/۲ میلیون دلار در سال ۱۹۹۲) و «ناشناس» (۱۵/۸ میلیون دلار در سال ۲۰۱۱) هستند. مجموع درآمد ۱۵ فیلم کارگردانی شده توسط اِمریک ۳ میلیارد و ۹۵۵ میلیون و ۵۰۸ هزار دلار برآورد میشود؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۲۶۳ میلیون و ۷۲۷ هزار دلار فروختهاند.
۱۴- کریس کلمبوس
مجموع فروش: ۴ میلیارد و ۸۲ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «هری پاتر و سنگ جادو»
در جایگاه چهاردهم پُرفروشترین فیلمسازان تاریخ به کریس کلمبوس برمیخوریم؛ کلمبوس که پیش از نشستن پشت دوربین، با نویسندگی کلاسیکهایی مثل «گرملینها» (Gremlins) و «گونیها» (The Goonies) شروع به کار کرد، بالاخره با «تنها در خانه»، سومین تجربهی کارگردانیاش، یکی از بزرگترین موفقیتهای تجاری دههی ۹۰ را براساس فیلمنامهای از جان هیوز خلق کرد. این فیلم که با ۱۸ میلیون دلار بودجه تهیه شده بود، به ۲۸۵ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار فروش خانگی، ۱۹۰/۹ میلیون دلار فروش خارجی و مجموع ۴۷۶ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار فروش جهانی دست یافت. «تنها در خانه» که در فصل کریسمس ۱۹۹۰ اکران شد، آنقدر پُرطرفدار بود که ۱۲ آخرهفتهی متوالی صدرنشین جدول باقی ماند. فیلم که تا بیش از ۹ ماه پس از آغاز اکرانش هنوز روی پردهی سینماها باقی مانده بود، ۱۶ برابر درآمد افتتاحیهاش کسب کرد و به پُرفروشترین کمدی لایواکشن سینما تبدیل شد و این رکورد را تا زمان اکران «خماری: قسمت دوم» در سال ۲۰۱۱ حفظ کرد. این فیلم در زمان اکرانش پشت سر «جنگ ستارگان» (۳۲۲ میلیون دلار) و «ای.تی.» (۳۹۹ میلیون دلار)، سومین فیلم پُرفروشِ تاریخ گیشهی آمریکای شمالی بود.
«تنها در خانه» همچنین تا زمان اکران انیمیشن «گرینچ» در سال ۲۰۱۸، پُرفروشترین فیلم کریسمسی تاریخ باکس آفیس باقی ماند. «تنها در خانه ۲: گمشده در نیویورک» در سال ۱۹۹۲ به نمایش درآمد و با کسب ۱۰۰ میلیون دلار در جریان ۲۴ روز (فیلم نخست پس از ۳۳ روز ۱۰۰ میلیون فروخته بود)، شروع قویتری در مقایسه با فیلم اورجینال مجموعه داشت. با این وجود، درآمد نهایی این فیلم با کسب ۱۷۳/۶ میلیون دلار در خانه و ۳۵۹ میلیون دلار در دنیا کمتر از قسمت قبلی بود. یکی دیگر از موفقترین فیلمهای کلمبوس «خانم داوتفایر» (Mrs. Doubtfire)، محصول سال ۱۹۹۳ است. این فیلم به بازیگر مطلقهای با بازی رابین ویلیامز که برای تعامل با فرزندانش، خودش را یک خدمتکار خانم جا میزند میپردازد. «خانم داوتفایر» به ۱۹۵ میلیون و ۲۴۳ هزار دلار فروش خانگی، ۲۲۲ میلیون دلار فروش خارجی و مجموع ۴۴۱ میلیون دلار فروش جهانی دست یافت؛ رقمی که آن را پشت سر «پارک ژوراسیک» (۹۱۲ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار) به دومین فیلم پُرفروشِ سال ۱۹۹۳ تبدیل کرد. اما کلمبوس بدونشک بیش از هر فیلم نوستالژیک دیگری، با راهاندازی سری «هری پاتر» شناخته میشود. او که به خاطر انتخاب دنیل ردکلیف، روپرت گریت و اِما واتسون لایق جایزهی بهترین کستینگ سینما در ۲۰ سال گذشته است، زبان بصری اقتباس مجموعه رُمانهای پُرطرفدار جی. کی. رولینگ را با موفقیت پیریزی کرد.
«هری پاتر و سنگ جادو» ۳۰ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار در اولین روز افتتاحیهاش کسب کرد و رکوردِ بهترین درآمد روز اول را که در اختیار «جنگ ستارگان: تهدید شبح» بود شکست. این فیلم در دومین روز اکرانش ۳۳ و نیم میلیون دلار دیگر کسب کرد و مجددا رکورد درآمدِ یک روزهی خودش را شکست. این فیلم در مجموع به افتتاحیهی سه روزهی ۹۰ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار دست یافت و «دنیای گمشده»، رکورددار قبلی بهترین افتتاحیهی تاریخ با ۷۴ میلیون دلار در سال ۱۹۹۷ را پشت سر گذاشت. «سنگ جادو» ۳۱۷ میلیون و ۸۷۰ هزار دلار در گیشهی خانگی فروخت و بالاتر از سنگینوزنهایی مثل «ارباب حلقهها: یاران حلقه» (۳۱۵ میلیون و ۵۴۴ هزار دلار)، «شرکت هیولاها» (۲۸۹ میلیون و ۴۲۳ هزار دلار)، «شرک» (۲۶۷ میلیون دلار) و «ساعت شلوغی ۲» (۲۲۶ میلیون و ۱۶۴ هزار دلار) به صدرنشینِ باکس آفیسِ خانگی سال ۲۰۰۱ تبدیل شد. کلمبوس برای کارگردانی «هری پاتر و تالار اسرار» بازگشت.
این دنباله که تحسین منتقدان از فیلم نخست را تکرار کرد، به یکی از نمونههای نادرِ دنبالهی پُرخرجی که بودجهی کمتری (۱۰۰ میلیون دلار) در مقایسه با قسمت پُرخرجِ نخستِ مجموعه (۱۲۵ میلیون دلار) دارد تبدیل شد. «تالار اسرار» بهلطفِ بازگشت کارگردان و تیم تولید قسمت اول و استفادهی مجدد از لوکیشنها و دکورهای فیلم قبلی، کماکان منهای دوگانهی «هری پاتر و یادگاران مرگبار» (که دو فیلم با بودجهی یک فیلم بودند)، سودآورترین قسمتِ کل دنیای جادوگری رولینگ حساب میشود. این فیلم کارش را با کسب ۸۸ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار افتتاحیه در گیشهی خانگی شروع کرد؛ رقمی که پشتسر «مرد عنکبوتی» (۱۱۴ میلیون و ۸۴۴ هزار دلار) و «هری پاتر و سنگ جادو» (۹۰ میلیون و ۲۹۰ هزار دلار)، سومین افتتاحیهی برتر تاریخِ گیشهی خانگی حساب میشد. «تالار اسرار» درنهایت به مجموعِ ۸۷۹ میلیون دلار فروشِ جهانی دست یافت؛ رقمی که آن را پشتسر «ارباب حلقهها: دو برج» (۹۳۶ میلیون دلار) در جایگاهِ دوم پُرفروشترین فیلمهای سالِ ۲۰۰۲ جای میداد. همچنین، این فیلم ۲۶۲ میلیون دلار در گیشهی خانگی فروخت و پایینتر از «مرد عنکبوتی» (۴۰۳ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار)، «دو برج» (۳۴۲ میلیون و ۵۴۸ هزار دلار) و «جنگ ستارگان: حملهی کلونها» (۳۱۰ میلیون و ۶۷۶ هزار دلار)، به ردهی چهارمِ گیشهی آمریکای شمالی رضایت داد. درنهایت، مجموع درآمد شانزده فیلم کارنامهی کلمبوس ۴ میلیارد و ۸۲ میلیون دلار برآورد میشود؛ میانگین درآمد فیلمهای او ۲۵۵ میلیون و ۱۶۹ هزار دلار است.
۱۳- ریدلی اسکات
مجموع فروش: ۴ میلیارد و ۲۱۰ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «مریخی»
ردهی سیزدهم پُرفروشترین فیلمسازان باکس آفیس به ریدلی اسکات تعلق دارد. اسکات با «بیگانه»، دومین تجربهی کارگردانیاش، یک شبه به یکی از دیدهشدهترین فیلمسازان سینما تبدیل شد. گرچه او از آن زمان تاکنون بین ژانرهای مختلفی که از سینمای جنگی با «سقوط شاهین سیاه» شروع میشوند و تا اکشنهای حماسی با «گلادیاتور» ادامه دارند رفتوآمد کرده است، اما همیشه علاقهی ویژهای به ژانر علمیتخیلی داشته است. پُرفروشترین فیلم کارنامهی اسکات فیلم فضایی «مریخی» که به گرفتار شدن تنهایی مت دیمون در مریخ میپردازد است. این فیلم که براساس رُمانی از اندی وییر اقتباس شده بود، در سپتامبر ۲۰۱۵ اکران شد و به ۲۲۸/۴ میلیون دلار فروش خانگی، ۴۰۱/۷ میلیون دلار فروش خارجی و مجموع ۶۳۰/۲ میلیون دلار فروش جهانی از ۱۰۸ میلیون دلار بودجه دست یافت؛ رقمی که با احتساب تمام هزینهها و درآمدهای جانبی فیلم، بهمعنی ۱۵۰/۳ میلیون دلار سود خالص برای استودیوی فاکس بود. ردهی دوم پُرفروشترین فیلم اسکات به «گلادیاتور» اختصاص دارد. این فیلم نمایشش را در ماه مِی سال ۲۰۰۰ با کسب افتتاحیهی عالی ۳۴ میلیون و ۸۳۰ هزار دلار شروع کرد و رفت تا به یک پدیدهی فرهنگی واقعی که از دوامِ درازمدتِ فوقالعادهای در گیشه بهره میبُرد تبدیل شود.
«گلادیاتور» که ۵۰ هفته روی پرده باقی ماند، درنهایت کارش را با کسب ۱۸۷ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار فروشِ خانگی و ۴۶۰ میلیون و ۵۸۰ هزار دلار فروشِ جهانی از ۱۰۳ میلیون دلار بودجه به آخر رساند. «گلادیاتور» در زمان اکرانش پایینتر از «ترمیناتور ۲: روز داوری» (۵۱۵ میلیون و ۳۹۲ هزار دلار)، «نجات سرباز رایان» (۴۸۵ میلیون دلار) و «ماتریکس» (۴۶۵ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار) در ردهی چهارم پُرفروشترین فیلمهای بزرگسالانهی گیشهی جهانی جای داشت. سومین فیلم پُرفروش اسکات حکم بازگشت او به دنیای مجموعهای را که خودش آن را پیریزی کرده بود داشت؛ «پرومتئوس» که نقش پیشدرآمد «بیگانه» را ایفا میکرد، ۱۲۶/۴ میلیون دلار در آمریکای شمالی، ۲۷۶/۹ میلیون دلار در گیشهی خارجی و مجموع ۴۰۳/۴ میلیون دلار در دنیا فروخت. گرچه فیلم کمتر از انتظارات استودیو فروخت، اما در مجموع، آنقدر موفق بود که یک دنبالهی دیگر دریافت کرد. در جایگاه چهارم پُرفروشترین فیلمهای ریدلی اسکات، به نخستین فیلم غیربلاکباستریاش که به درآمدی بلاکباستری در گیشه دست یافت میرسیم: «هانیبال».
دنبالهی «سکوت برهها» که ۱۰ سال بعد از قسمت اول اکران شد، ۵۸ میلیون دلار بهعنوان افتتاحیه کسب کرد که در آن زمان پشت سرِ «دنیای گمشده: پارک ژوراسیک» (۷۲ میلیون و ۱۰۰ هزار دلار) و «جنگ ستارگان: تهدید شبح» (۶۴ میلیون و ۸۲۰ هزار دلار)، سومین افتتاحیهی برتر تاریخ باکس آفیس حساب میشد. این رقم نهتنها تا زمان افتتاحیهی ۱۲۳ میلیون دلاری «آن» (It) در سال ۲۰۱۷، بزرگترین افتتاحیهی تاریخ فیلمهای ترسناک باقی ماند، بلکه تا پیش از «مصائب مسیح» (۸۳ میلیون و ۸۴۸ هزار دلار) در سال ۲۰۰۴، بهترین افتتاحیهی فیلمهای بزرگسالانه حساب میشد. «هانیبال» درنهایت به ۳۵۰ میلیون دلار فروش جهانی از ۸۷ میلیون دلار بودجه دست پیدا کرد. «هانیبال» در زمان اکرانش پایینتر از «آروارهها» و «جنگیر»، در ردهی سوم پُرفروشترین فیلمهای ترسناک سینما جای میگرفت و از آن زمان تاکنون به ردهی هفتم سقوط کرده است. اما بیشک غافلگیرکنندهترین موفقیت تجاری کارنامهی اسکات به «بیگانه»، محصول سال ۱۹۷۹ تعلق دارد؛ فیلمی که گرچه با حدود ۱۰ میلیون دلار بودجه تهیه شده بود، اما با تبدیل شدن به یک پدیدهی فرهنگی تمامعیار و کسب ۲۰۳/۶ میلیون دلار در دنیا، ۱۹ برابر بودجهاش فروخت. درآمد خانگی این فیلم با احتساب نرخ تورم (۲۹۳/۷ میلیون دلار)، آن را همچنان پُرفروشترین فیلم مجموعه حفظ کرده است. درنهایت، مجموع درآمد ۲۹ فیلمِ کارنامهی اسکات ۴ میلیارد و ۲۱۰ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۱۴۵/۱ میلیون دلار فروختهاند.
۱۲- ران هاوارد
مجموع فروش: ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «راز داوینچی»
دوازدهمین جایگاه موفقترین فیلمسازان تاریخ باکس آفیس به بیهویتترینشان که از همین بیهویتی به هویتِ معرفش تبدیل شده تعلق دارد: ران هاوارد. پُرفروشترین فیلم او «راز داوینچی»، اقتباس رُمان محبوب دَن براون است. این فیلم گرچه با کسب امتیاز ۲۶ از راتنتومیتوز با بیاعتنایی منتقدان مواجه شد، اما در گیشه با کسب ۷۷ میلیون دلار بهعنوان افتتاحیهی خانگی، پشت سر «دزدان دریایی کاراییب: صندوقچهی مرد مُرده» و «افراد ایکس: آخرین ایستادگی»، به سومین افتتاحیهی برتر سال ۲۰۰۶ تبدیل شد و با کسب ۲۲۴ میلیون دلار بهعنوان افتتاحیهی جهانی، پایینتر از «جنگ ستارگان: انتقام سیث»، در ردهی دوم بزرگترین افتتاحیهی جهانی تاریخ سینما جای گرفت. «راز داوینچی» با فروختن ۷۵۸ میلیون دلار در دنیا، یک پله پایینتر از «صندوقچهی مرد مُرده» (یک میلیارد و ۶۶ میلیون دلار)، به دومین فیلم پُرفروشِ سال ۲۰۰۶ تبدیل شد. در جایگاه دوم پُرفروشترین فیلمهای کارنامهی هاوارد «فرشتگان و شیاطین»، دنبالهی «راز داوینچی» قرار دارد. این فیلم در سال ۲۰۰۹ به ۴۸۵/۹ میلیون دلار فروش جهانی دست یافت و در ردهی نهم پُرفروشترین فیلمهای آن سال جای گرفت.
از «سولو: داستانی از جنگ ستارگان» (۳۹۳ میلیون دلار از بیش از ۲۵۰ میلیون دلار بودجه) که بگذریم، یکی دیگر از بزرگترین موفقیتهای هاوارد را در ردهی چهارم پیدا میکنیم: اقتباس لایواکشن «گرینچ چگونه کریسمس را دزدید». این فیلم در سال ۲۰۰۰ با کسب ۳۴۵/۱ میلیون دلار در دنیا، به ششمین فیلم برتر باکس آفیس آن سال تبدیل شد. این فیلم به ۵۵ میلیون دلار افتتاحیهی خانگی دست پیدا کرد و رکورد بزرگترین افتتاحیهی یک فیلم کریسمسمحور را تا هجده سال بعد که انیمیشن «گرینچ» با ۶۷/۶ میلیون دلار افتتاحیه از آن عبور کرد حفظ کرد. این فیلم در دومین آخرهفتهاش با تجربهی فقط ۵/۱ درصد افت فروش، ۵۲ میلیون دلار فروخت که در آن زمان بزرگترین درآمد آخرهفتهی دوم تاریخ حساب میشد. هاوارد در سال ۲۰۰۹ سهگانهی دَن براون را با «دوزخ» (۲۱۹/۵ میلیون دلار) به سرانجام رساند؛ از دیگر فیلمهای موفق او میتوان به «یک ذهن زیبا» (۳۱۳/۵ میلیون دلار از ۵۸ میلیون دلار بودجه در سال ۲۰۰۱) و «آپولو ۱۳» (۳۳۵/۸ میلیون دلار از ۶۵ میلیون دلار بودجه در سال ۱۹۹۵) اشاره کرد. خلاصه اینکه مجموع درآمد کارنامهی ران هاوارد با ۳۳ فیلم، ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۱۳۰/۳ میلیون دلار فروختهاند.
۱۱- جان فاوورو
مجموع فروش: ۴ میلیارد و ۳۲۲ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «شیر شاه»
ردهی یازدهم موفقترین فیلمسازان باکس آفیس به فیلمسازی تعلق دارد که گرچه فقط ۹ فیلم ساخته است، اما تعدادی از آنها برخی از بزرگترین موفقیتهای تجاری ۱۰ سال گذشته هستند: جان فاوورو. پُرفروشترین فیلم او بازسازی «شیر شاه»، محصول ۲۰۱۹ بود که با وجود مواجه با خشم منتقدان، با کسب ۱۹۱ میلیون و ۷۷۰ هزار دلار رکورد بهترین افتتاحیهی تاریخِ فیلمهای انیمیشن را از «شگفتانگیزان ۲» (۱۸۲ میلیون و ۷۰۰ هزار دلار) ربود. «شیر شاه» درنهایت به ۵۴۳ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار فروشِ خانگی، یک میلیارد و ۱۱۳ میلیون دلار فروشِ خارجی و مجموعِ یک میلیارد و ۶۵۷ میلیون دلار فروشِ جهانی دست یافت. «شیر شاه» بالاتر از «فروزن ۲» (یک میلیارد و ۴۵۰ میلیون دلار)، پُرفروشترین انیمیشن و موزیکالِ تاریخ است. این فیلم در حالی پایینتر از «اونجرز: پایان بازی»، پُرفروشترین فیلمِ سال ۲۰۱۹ بود که یک پله بالاتر از قسمت اول «اونجرز»، در جایگاهِ هفتمِ پُرفروشترین فیلمهای تاریخ قرار گرفت. «شیر شاه» درنهایت حدود ۵۸۰ میلیون دلار سودِ خالص برای دیزنی به همراه آورد. در جایگاه دوم پُرفروشترین فیلمهای فاوورو به بازسازی دیگری از انیمیشنهای کلاسیک دیزنی برمیخوریم: «کتاب جنگل».
این فیلم اکرانش را با کسب ۱۰۳ میلیون دلار افتتاحیه شروع کرد که فراتر از بلندپروازانهترین پیشبینیها بود. افتتاحیهی «کتاب جنگل» اگرچه پایینتر از «آلیس در سرزمین عجایب» (۱۱۶ میلیون دلار در سال ۲۰۱۰) بود، اما کماکان خیلی بهتر از «اُز: بزرگ و قدرتمند» (۷۹ میلیون دلار در سال ۲۰۱۳)، «مالفیسنت» (۶۹ میلیون دلار در سال ۲۰۱۴) و «سیندرلا» (۶۷ میلیون و ۸۷۷ هزار دلار در سال ۲۰۱۵) بود. «کتاب جنگل» که با ۱۷۵ میلیون دلار بودجه تهیه شده بود، درنهایت به ۳۶۴ میلیون دلار فروشِ خانگی، ۶۰۲ و نیم میلیون دلار فروشِ خارجی و ۹۶۶ میلیون و ۶ هزار دلار فروشِ جهانی دست یافت. فاووو اما بیش از هر چیز دیگری با نقش پُررنگی که در راهاندازی دنیای سینمایی مارول با «مرد آهنی» و دنبالهاش ایفا کرد شناخته میشود؛ قسمت نخست «مرد آهنی» به ۹۸/۶ میلیون دلار افتتاحیهی خانگی دست یافت که پشت سر «ایندیانا جونز و قلمروی جمجمهی بلورین» و «شوالیهی تاریکی»، سومین افتتاحیهی برتر سال ۲۰۰۸ بود.
افتتاحیهی این فیلم یک پله پایینتر از «مرد عنکبوتی»، بزرگترین افتتاحیهی یک فیلم غیردنبالهای حساب میشد. این فیلم با کسب ۳۱۸ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار در خانه و ۵۸۵/۳ میلیون دلار در دنیا، سنگ بنای امپراتوری فیلمهای ابرقهرمانی مارول را با قدرت گذاشت. دومین همکاری فاوورو با مارول با وجود عدم جلب نظر منتقدان و طرفداران، موفق به تکرار موفقیت قسمت اول شد. این فیلم گرچه در گیشهی خانگی با اختلاف ناچیزی کمتر از قسمت اول فروخت (۳۱۲/۴ میلیون دلار)، اما با رشد فروش در گیشهی خارجی، به مجموع جهانی ۶۲۳/۹ میلیون دلار دست یافت؛ «مرد آهنی ۲» پشت سر «داستان اسباببازی ۳» و «آلیس در سرزمین عجایب» به سومین فیلم برتر باکس آفیس آمریکای شمالی در سال ۲۰۱۰ تبدیل شد. مجموع درآمد ۹ فیلم کارنامهی فاوورو ۴ میلیارد و ۳۲۳ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۴۸۰/۳ میلیون دلار فروختهاند.
۱۰- رابرت زمهکیس
مجموع فروش: ۴ میلیارد و ۳۳۴ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «فارست گامپ»
جایگاه دهم موفقترین فیلمساز باکس آفیس به رابرت زمهکیس تعلق دارد؛ زمهکیس بهلطف موفقیت «بازگشت به آینده» به یکی از مهمترین کارگردانان صنعت تبدیل شد و از آن زمان تاکنون در فیلمهایش روی ترکیب داستانگویی نوآورانه با تکنولوژیهای انقلابی تمرکز کرده است؛ اگرچه او در انجام این کار مثل فیلمهای اخیرش «به مارون خوش آمدید» (Welcome to Marwen) یا بازسازی «جادوگران» (The Witches) همیشه موفق نبوده، اما در دوران اوجش با فیلمهای جریانسازی مثل «قطار سریع السیر قطبی»، «چه کسی برای راجر ربیت پاپوش درست کرد؟» و «بیووولف» شناخته میشود. پُرفروشترین فیلم او «فارست گامپ» با بازی تام هنکس است؛ فیلمی که چهار آخرهفتهی متوالی در صدر جدول باقی ماند و پس از نمایش ۴۲ هفتهایاش، به ۳۲۹/۷ میلیون دلار فروش خانگی دست یافت که در آن زمان پشت سر «ای.تی.»، «جنگ ستارگان: اُمیدی تازه» و «پارک ژوراسیک»، چهارمین فیلم برتر باکس آفیس آمریکای شمالی حساب میشد. این فیلم ۶۷۷/۹ میلیون دلار در دنیا فروخت. دومین فیلم پُرفروش زمهکیس، یکی دیگر از همکاریهایش با تام هنکس است: «کشتی شکسته» (Cast Away).
این فیلم در سال ۲۰۰۰ به ۴۲۹/۶ میلیون دلار فروش جهانی از ۹۰ میلیون دلار بودجه دست پیدا کرد. ردهی سوم پُرفروشترین فیلمهای زمهکیس به جریانسازترین فیلمش تعلق دارد: «بازگشت به آینده». این فیلم در سال ۱۹۸۵ به ۲۱۰/۶ میلیون دلار فروش خانگی دست یافت و بالاتر از «رمبو: اولین خون قسمت دوم» (۱۵۰/۴ میلیون دلار)، «راکی ۴» (۱۲۷/۹ میلیون دلار) و «به رنگ ارغوان» (۹۴/۲ میلیون دلار)، به پرفروشترین فیلم آن سال تبدیل شد. «بازگشت به آینده» در جریان دوازده هفتهی نخست اکرانش، یازده هفتهاش را در صدر جدول سپری کرد. این فیلم ۳۸۱ میلیون دلار در دنیا فروخت تا بالاتر از «راکی ۴» (۳۰۰/۵ میلیون) و «رمبو: اولین خون قسمت دوم» (۳۰۰/۴ میلیون) به پُرفروشترین فیلم باکس آفیس جهانیِ آن سال تبدیل شود. از دیگر فیلمهای او میتوان به «چه کسی برای راجر ربیت پاپوش درست کرد؟ » (۳۵۱/۵ میلیون از ۷۰ میلیون بودجه) و «قطار سریع السیر قطبی» (۳۱۲ میلیون از ۱۷۰ میلیون بودجه) اشاره کرد. مجموع درآمد ۲۰ فیلم کارنامهی زمهکیس ۴ میلیارد و ۳۳۴ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۱۹۷ میلیون دلار میفروشند.
۹- تیم برتون
مجموع فروش: ۴ میلیارد و ۴۱۳ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «آلیس در سرزمین عجایب»
در بین ۱۶ فیلمساز برتر باکس آفیس، تیم برتون منحصربهفردترین زبان بصری را دارد. او بعد از اینکه نخستین اقتباس سینمایی کامیکبوکهای بتمن را در سال ۱۹۸۹ ساخت، یک سری فیلمهای عامهپسند را کارگردانی کرد و سپس، با «آلیس در سرزمین عجایب»، در تولد دوران بازسازیهای لایواکشن دیزنی نقش داشت. «آلیس در سرزمین عجایب» اکرانش را در سال ۲۰۱۰ با کسب ۲۲۰ میلیون دلار افتتاحیهی جهانی آغاز کرد؛ رقمی که آن را پشتسرِ قسمت اول «هانگر گیمز»، به بزرگترین افتتاحیهی فیلمی که در تابستان یا فصلِ تعطیلاتِ کریسمس اکران نشده است تبدیل کرد. این فیلم ۳۳۴ میلیون و ۱۹۱ میلیون دلار در گیشهی خانگی فروخت و پشتسرِ «داستان اسباببازی ۳» (۴۱۵ میلیون دلار) در ردهی دوم پُرفروشترین فیلمهای سال ۲۰۱۰ قرار گرفت. «آلیس» ۱۱۶ میلیون دلار بهعنوانِ افتتاحیهی سهروزهی خانگی کسب کرد که رکوردِ «مرد عنکبوتی» بهعنوانِ بزرگترین افتتاحیهی یک فیلمِ غیردنبالهای را شکست. «آلیس» ۶۹۱ میلیون و ۲۷۶ هزار دلار در خارج از آمریکای شمالی فروخت و به یک میلیارد و ۲۵ میلیون دلار مجموعِ فروشِ جهانی دست یافت.
اما «آلیس» اولین تجربهی او در زمینهی بازسازی یک فیلم فانتزی کلاسیک نبود. دومین فیلم پُرفروش برتون «چارلی و کارخانهی شکلاتسازی» است که در سال ۲۰۰۵ به ۴۷۵/۸ میلیون دلار فروش جهانی از ۱۵۰ میلیون دلار بودجه دست یافت. ردهی سوم به «بتمن»، جریانسازترین موفقیتش اختصاص دارد که در سال ۱۹۸۸ با کسب ۲۵۱/۱ میلیون دلار در گیشهی خانگی، همچنان با احتساب نرخ تورم (۵۷۶ میلیون دلار)، بزرگترین فیلم برتون در گیشهی آمریکای شمالی حساب میشود. «بتمن» با افتتاحیهی ۴۰/۴ میلیون دلاریاش، رکوردهای «ایندیانا جونز و آخرین جنگ صلیبی» (۳۷ میلیون دلار) و «شکارچیان ارواح ۲» (۲۹/۴ میلیون دلار) را شکست و با کسب ۱۰۰ میلیون دلار در جریان یازده روز، به سریعترین فیلم ۱۰۰ میلیون دلاری تاریخ تبدیل شد. این فیلم با کسب ۴۱۱/۳ میلیون دلار در دنیا، تا پیش از «شوالیهی تاریکی» در سال ۲۰۰۸، پُرفروشترین فیلم کامیکبوکی دیسی باقی ماند. از دیگر فیلمهای مهم کارنامهی برتون میتوان به «بتمن بازمیگردد» (۲۶۶/۸ میلیون از ۸۰ میلیون بودجه در سال ۱۹۹۲) و «اسپیلی هالو» (۲۰۷ میلیون از ۷۰ میلیون بودجه) اشاره کرد. مجموع درآمد ۱۹ فیلمِ کارنامهی برتون ۴ میبلیارد و ۴۱۳ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۲۳۲/۲ میلیون دلار فروختهاند.
۸- جی. جی. آبرامز
مجموع فروش: ۴ میلیارد و ۶۵۰ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «جنگ ستارگان: نیرو برمیخیزد»
ردهی هشتم موفقترین فیلمسازان باکس آفیس به کسی تعلق دارد که گرچه زمانی به خاطر نوشتن و کارگردانی سریالهای تلویزیونی از جمله «لاست» و «فرینج» شناخته میشد، اما در سالهای اخیر با ریبوت دوتا از بزرگترین فرنچایزهای علمیتخیلی/فانتزی فرهنگ عامه، به شخص کلهگندهای در هالیوود تبدیل شده است: جی. جی. آبرامز. فقط چهار فیلمی که او در مجموعهی «جنگ ستارگان» و «استار ترک» کارگردانی کرده است، برای پیوستنش به جمع موفقترین کارگردانان باکس آفیس کافی است. نخستین تجربهی کارگردانی فیلم بلندِ آبرامز «مأموریت غیرممکن ۳» است که تا به امروز بهعنوان تنها فیلم متوسط سری ماجراجوییهای تام کروز شناخته میشود. این فیلم کارش را با ۴۷/۷ میلیون دلار افتتاحیه آغاز کرد که گرچه بد نبود، اما حدود ۱۰ میلیون دلار کمتر از فیلمهای قبلی مجموعه بود. «مأموریت غیرممکن ۳» درنهایت ۱۳۴ میلیون دلار در خانه و ۳۹۷/۸ میلیون دلار در دنیا فروخت؛ رقمی که آن را به کمدرآمدترین فیلم مجموعه تبدیل میکند. آبرامز در دومین تجربهی کارگردانیاش وظیفهی ریبوت سری «استار ترک» را برعهده گرفت. این فیلم نمایشش را در سال ۲۰۰۹ با کسب ۷۹/۲ میلیون دلار افتتاحیهی خانگی آغاز کرد که حتی با احتساب نرخ تورم، رکورد افتتاحیهی «استار ترک: اولین تماس» (۳۰/۷ میلیون دلار) را شکست.
این فیلم با کسب ۲۵۷/۷ میلیون دلار در خانه و ۳۸۶/۸ میلیون دلار در دنیا، به درآمدی بهتر از تمام فیلمهای قبلی «استار ترک» دست یافت. آبرامز پس از کارگردانی دو بلاکباستر سراغ کارگردانی فیلم کمخرجی که حکمِ ادای دِینی به «ای.تی.»، ساختهی استیون اسپیلبرگ را داشت رفت: «سوپر هشت». این فیلم در حالی با ۵۰ میلیون دلار بودجه تهیه شده بود که در سال ۲۰۱۱ به ۱۲۷ میلیون دلار فروش خانگی و ۲۵۷/۹ میلیون دلار فروش جهانی دست پیدا کرد. فیلم بعدی آبرامز یک دنباله بود: «استار ترک: به درون تاریکی». این فیلم که برخلاف قسمت اول با واکنش منفی طرفداران مواجه شد، گرچه در دنیا بهتر از قسمت قبل فروخت (۴۶۷/۳ میلیون دلار)، اما با افت فروش قابلتوجهای در آمریکای شمالی (۲۲۸ میلیون دربرابر ۲۵۷ میلیون) مواجه شد. اما پس از درنوردیدن واپسین مانع، نوبت به سفر به کهکشان خیلی خیلی دور رسیده بود. پس از اینکه جُرج لوکاس آیپی «جنگ ستارگان» را به دیزنی فروخت، آبرامز سُکان هدایت ریبوت/دنبالهی مجموعه را بهدست گرفت. نتیجه بهعنوانِ دنبالهی نوستالژیکِ سی سالهی بزرگترین مجموعهی تاریخ سینما، به موفقیت حقیقتا استثنایی و تقریبا غیرقابلتکراری منجر شد؛ تعداد رکوردهایی را که «جنگ ستارگان: نیرو برمیخیزد» درهمشکسته است کامیون هم نمیتواند بکشد!
این فیلم ۹۳۶/۷ میلیون دلار در آمریکای شمالی، یک میلیارد و ۱۳۲ میلیون دلار در گیشهی خارجی و مجموعا ۲ میلیارد و ۶۸ میلیون دلار در دنیا فروخت؛ «نیرو برمیخیزد» حدود ۱۱۰ میلیون بلیت در آمریکای شمالی فروخت که از زمان «تایتانیک» در سال ۱۹۹۷ (۱۲۸ میلیون بلیت) تا آن زمان، بیشترین بلیت فروختهشده در آمریکای شمالی حساب میشد. «نیرو برمیخیزد» با سرنگون کردن «آواتار» (۷۶۰ میلیون دلار)، به پُرفروشترین فیلم تاریخ گیشهی خانگی تبدیل شد و در ردهی سوم باکس آفیس جهانی جای گرفت. این فیلم به افتتاحیهی رکوردشکنانهی ۲۴۷ میلیون و ۹۶۶ هزار دلار دست یافت که ۱۹ درصد بزرگتر از «اونجرز» (۲۰۷ میلیون) و «دنیای ژوراسیک» (۲۰۸ میلیون)، رکوردداران سابق بود. افتتاحیهی جهانی فیلم ۵۲۹ میلیون دلار بود؛ رقمی که آن را در آن زمان درکنار «دنیای ژوراسیک»، به دومین فیلم تاریخ با افتتاحیهای بیش از ۵۰۰ میلیون دلار تبدیل کرد. این فیلم با احتساب تمام هزینهها و درآمدهای جانبیاش به ۷۸۰/۱ میلیون دلار سود خالص دست پیدا کرد؛ رقمی که آن را به سودآورترین فیلم ۲۰۱۵ و سودآورترین فیلم هفت سال گذشته تبدیل کرد.
پس از اینکه کالین تروورو از کارگردانی «جنگ ستارگان: ظهور اسکایواکر» کنار گذاشته شد، آبرامز بهعنوان جایگزینش استخدام شد. نتیجه: سرنوشت ناگوار ریبوت «استار ترک» با «به درون تاریکی»، اینبار برای «جنگ ستارگان» با «ظهور اسکایواکر» اتفاق افتاد. این فیلم که از نظر تنفری که در طرفداران برانگیخت، حتی سهگانهی پیشدرآمد را نیز پشت سر گذاشت، به «موفقترین شکست تاریخ باکس آفیس» تبدیل شد. پس از اینکه طرفداران نسبت به کاری که رایان جانسون با دنیای «جنگ ستارگان» انجام داد خشمگین شدند، لوکاسفیلم سراغِ آبرامز، کارگردانِ «نیرو برمیخیزد» رفت تا مجموعه را از آشفتگی نجات بدهد؛ غافل از اینکه نتیجه اندک ثباتی را که برای «جنگ ستارگان» باقی مانده بود نیز به فنا داد. «ظهور اسکایواکر» با دریافتِ میانگین امتیازِ B مثبت که بدترین امتیازِ تاریخ فیلمهای لایو اکشنِ جنگ ستارگان است، با بیمحلی طرفداران مواجه شد. افتتاحیهی جهانی ۳۷۶ میلیون دلاری «ظهور اسکایواکر»، ۱۷ درصد کمتر از افتتاحیهی جهانی ۴۵۰/۸ میلیون دلاری «آخرین جدای» و ۳۰ درصد کمتر از افتتاحیهی جهانی ۵۲۸ میلیون دلاری «نیرو برمیخیزد» است. این فیلم که با ۲۷۵ میلیون دلار بودجه تهیه شده بود، ۵۱۵ میلیون دلار در خانه و یک میلیارد و ۷۴ میلیون دلار در دنیا کسب کرد.
این فیلم با کسب ۳۰۰ میلیون دلار سودِ خالص، در جایگاه نهم سودآورترین فیلمِ سال ۲۰۱۹ قرار گرفت؛ رقمی که بدتر از «روگ وان: داستانی از جنگ ستارگان» (۳۱۹/۶ میلیون دلار سود در سال ۲۰۱۶) بود. «ظهور اسکایواکر» علاوهبر اینکه در گیشهی جهانی حدود یک میلیارد دلار کمتر از «نیرو برمیخیزد» (یک میلیارد و ۷۴ میلیون دلار دربرابر ۲ میلیارد و ۶۸ میلیون دلار) فروخت، بلکه در گیشهی خانگی هم با ۴۲۲ میلیون دلار افت فروش (۵۱۵ میلیون دلار دربرابر ۹۳۷ میلیون دلار) نسبت به «آخرین جدای» روبهرو شد. درواقع «ظهور اسکایواکر» رکوردِ بزرگترین افت فروشِ قسمت سومِ یک مجموعه در مقایسه با قسمت اول آن مجموعه در تاریخ سینما را تصاحب کرده است. مقایسه کردن «ظهور اسکایواکر» با «نیرو برمیخیزد» اما کمی ناجوانمردانه است. «نیرو برمیخیزد» یکی از آن موفقیتهای دیوانهواری که بهدلیل شرایط بسیارِ منحصربهفردش اتفاق افتاد است که نمایندهی پتانسیلِ واقعی فروشِ این مجموعه نیست و ممکن است انتظاراتِ دیزنی و طرفداران را در ادامه بهطرز غیرواقعگرایانهای بالا برده باشد. با وجود این، مشکل این است که وضعیتِ «ظهور اسکایواکر» در مقایسه با فیلمهای هم قد و قوارهاش هم تعریفی ندارد. این فیلم در مقایسه با «آخرین جدای» (۶۲۰ میلیون دلار) و «روگ وان» (۵۳۲ میلیون دلار) در گیشهی آمریکای شمالی نیز عملکردِ ضعیفتری داشت. در آخر، مجموع درآمد ۶ فیلمِ کارنامهی آبرامز ۴ میلیارد و ۶۵۰ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۷۷۵ میلیون دلار فروختهاند.
۷- کریستوفر نولان
مجموع فروش: ۴ میلیارد و ۹۴۷ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «شوالیهی تاریکی برمیخیزد»
کریس نولان پس از اینکه داستان کهن بتمن را برای عصر جدید بازگویی کرد و به آغازگر دوران جدیدی از بلاکباسترهای ابرقهرمانی تبدیل شد، تصمیم گرفت از اعتباری که از سهگانهی «شوالیهی تاریکی» بهدست آورده بود، برای به حقیقت تبدیل کردن بلندپروازانهترین ایدههای اورجینالش استفاده کند؛ بنابراین او با فاصله گرفتن از «ممنتو» و «پرستیژ»، به ساختن فیلمهایی با مقیاس حماسی ادامه داد؛ فیلمهایی که به همان اندازه که گرانقیمت و پُرزرق و برق هستند، به همان اندازه نیز از لحاظ خلاقیت داستانگویی، جاهطلبانه ظاهر میشوند. بزرگترین سلاح نولان این است که او در دوران آیپیزدگی هالیوود، تنها کسی است که قادر است مردم را فوجفوج در وسط تابستان برای دیدن فیلمی با محوریت جنگ جهانی دوم به سینماها بکشاند. پُرفروشترین فیلم نولان در گیشهی خانگی «شوالیهی تاریکی» است؛ نخستین تیزر فیلم بهعلاوهی کلِ کمپینِ تبلیغاتیِ فیلم که پیرامونِ جوکرِ هیث لجر میچرخید، آنتاگونیستِ فیلم را به شخصیتِ اصلی کمپینهای تبلیغاتی وایرالِ فیلم تبدیل کردند. این موضوع به اضافهی مرگِ نابهنگام و تراژیکِ لجر به هرچه اسرارآمیزتر شدنِ آخرین نقشِ او بهعنوانِ نمادینترین تبهکارِ تاریخِ فرهنگ عامه و هرچه کنجکاوتر شدنِ عموم مردم برای دیدن این فیلم منجر شد.
«شوالیهی تاریکی» در بدو اکرانش با کسب ۱۵۸ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار، رکورد «مرد عنکبوتی ۳» (۱۵۱ میلیون و ۱۰۰ هزار دلار در سال ۲۰۰۷) را که خودش بهتازگی رکورد «دزدان دریایی کاراییب» (۱۳۵/۶ میلیون دلار در سال ۲۰۰۶) را شکسته بود متلاشی کرد و رکوردِ بزرگترین افتتاحیهی تاریخِ باکس آفیس را از خود به جا گذاشت. «شوالیهی تاریکی» اما افتتاحیهی عظیمش را با دوامِ قدرتمندی که استانداردهای معمولِ بلاکباسترهای آن زمان را درهمشکست ادامه داد. این فیلم چهار هفته صدر جدولِ باکس آفیس را حفظ کرد و به مدتِ ۱۰ آخرهفته در بینِ ۱۰ فیلم برتر جدول باقی ماند. «شوالیهی تاریکی» عاقبت به ۵۳۳ میلیون دلار فروشِ خانگی و یک میلیارد و ۳ میلیون دلار فروشِ جهانی دست یافت. «شوالیهی تاریکی» در حالی صدر جدولِ پُرفروشترین فیلمهای سال ۲۰۰۸ در گیشهی خانگی و جهانی را بهراحتی تصاحب کرد که پشتسر «تایتانیک» (۶۰۰ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار) به دومین فیلم برترِ تاریخِ باکس آفیسِ آمریکای شمالی هم تبدیل شد و پشتسر «تایتانیک» (یک میلیارد و ۸۵۰ میلیون دلار) و «ارباب حلقهها: بازگشت پادشاه» (یک میلیارد و ۱۴۰ میلیون دلار)، در جایگاه سوم پُرفروشترین فیلمهای تاریخِ باکس آفیسِ جهانی جای گرفت.
اما لقب پُرفروشترین فیلم نولان در گیشهی جهانی به «شوالیهی تاریکی برمیخیزد» میرسد؛ این فیلم نمایشش را با افتتاحیهی درخشانِ ۱۶۰ میلیون و ۹۰۰ هزار دلار در ماهِ ژوئیه ۲۰۱۲ آغاز کرد؛ رقمی که پشتسر فینالِ «هری پاتر» (۱۶۹ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار) و «اونجرز» (۲۰۷ میلیون و ۴۳۸ هزار دلار)، سومین افتتاحیهی برترِ تاریخ حساب میشد. اما همزمان در جایگاهِ نخستِ بزرگترین افتتاحیهی فیلمهای غیرسهبعدی جای میگرفت. این فیلم با کسب ۴۴۸ میلیون و ۱۰۰ هزار دلار در خانه و یک میلیارد و ۸۲ میلیون دلار در دنیا به پایان اکرانش برسد. «برمیخیزد» کارش را پشتسر «اونجرز» (۶۲۳ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار) بهعنوان پُرفروشترین فیلمِ باکس آفیسِ سال ۲۰۱۲ به پایان رساند. پُرفروشترین فیلم غیربتمنی نولان اما «اینسپشن» بود. «اینسپشن» بهعنوانِ نتیجهی طوفانِ تمامعیارِ نولان، دیکاپریو، کمپینِ تبلیغاتی هوشمندانهی برادران وارنر و فیلمنامهی تاملبرانگیزش که در هزارتوی پرپیچ و خمِ رویاها جریان داشت، کارش را با افتتاحیهی قوی ۶۲ میلیون و ۸۰۰ هزار دلار در ماه ژوئیه ۲۰۱۰ آغاز کرد؛ رقمی که آن را پشتسر «آواتار» (۷۷ میلیون دلار) در جایگاهِ دوم بهترین افتتاحیهی فیلمهای علمیتخیلیِ اورجینال قرار میداد.
«اینسپشن» درنهایت به رقمِ شگفتانگیز ۲۹۲ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار فروشِ خانگی و ۸۲۸ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار فروشِ جهانی دست یافت که کماکان پشتسر «آواتار» و «تایتانیک» پُرفروشترین فیلم اورجینالِ سینما حساب میشود. این فیلم پشتسر پنجِ فیلم فرنچایزی، در ردهی ششم پُرفروشترین فیلم گیشهی خانگی در سال ۲۰۱۰ و پشتسر «داستان اسباببازی ۳»، «آلیس در سرزمین عجایب» و «هری پاتر و یادگاران مرگبار قسمت اول» در ردهی چهارم پُرفروشترین فیلمهای گیشهی جهانی در سال ۲۰۱۰ قرار گرفت. در ردهی چهارم و پنجم پُرفروشترین فیلمهای نولان «میانستارهای» (۶۵۴ میلیون دلار در سال ۲۰۱۴) و «دانکرک» (۵۲۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۷) قرار دارند. «تنت»، جدیدترین فیلمش که در دوران شیوع کرونا اکران شد بهدلیل تعطیلی بیش از نیمی از سینماهای آمریکای شمالی و همچنین عدم تبدیل شدن آن به یک پدیدهی بیسابقه مثل «اینسپشن» موفق به شکوفایی پتانسیلهای تجاریاش نشد و در نتیجه، تاکنون با کسب ۳۴۵/۷ میلیون دلار در دنیا، پایینتر از «بتمن آغاز میکند» (۳۵۹ میلیون دلار) در ردهی هفتم پُرفروشترین فیلمهای نولان قرار گرفته است. درنهایت، مجموع درآمد ۱۲ فیلمِ کارنامهی نولان ۴ میلیارد و ۹۴۷ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۴۱۲/۳ میلیون دلار فروختهاند.
۶- دیوید یِتس
مجموع فروش: ۵ میلیارد و ۹۷۴ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «هری پاتر و یادگاران مرگبار ۲»
فهرست ۱۶ فیلمساز برتر باکس آفیس شامل کارگردانان متعددی است که حضورشان را مدیون یک مجموعه هستند؛ از مایکل بی و «ترنسفورمرها»یش گرفته تا پیتر جکسون و فیلمهای «سرزمین میانه»ایاش. اما این مسئله بیش از هر کارگردان دیگری دربارهی دیوید یِتس صدق میکند. او از زمانیکه پشت دوربین «هری پاتر و محفل ققنوس» نشست، کارگردان استاندارد این مجموعه باقی ماند و تاکنون به سری پیشدرآمد «جانوران شگفتانگیز» نیز سرایت کرده است. پُرفروشترین فیلمهای یِتس به ترتیب قسمت دوم و قسمت اول «هری پاتر و یادگاران مرگبار» هستند؛ قسمت اول در مجموع ۹۷۶ میلیون و ۱۰۰ هزار دلار در دنیا فروخت که آن را پشتسر «داستان اسباببازی ۳» (یک میلیارد و ۶۸ میلیون دلار) و «آلیس در سرزمین عجایب» (یک میلیارد و ۲۵ میلیون دلار) به سومین فیلمِ برتر گیشهی جهانیِ سال ۲۰۱۰ تبدیل میکرد. قسمت دوم بهلطفِ ماهیتش بهعنوانِ نخستین فیلم سهبعدی مجموعه و جایگاهش بهعنوانِ سرانجامِ بزرگترین حماسهی سینمایی یک نسل، تا آنجایی که میتوانست رکوردهای باکس آفیس را درنوردید؛ این فیلم قبل از اینکه هنوز «اونجرز» مُد نشده بود، بهطرز «اونجرز»گونهای گیشهها را زیر گرفت.
این فیلم ۳۸۱ میلیون دلار در گیشهی خانگی و ۹۶۰ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار در کشورهای خارجی فروخت و در مجموع به یک میلیارد و ۳۴۱ میلیون دلار در دنیا دست پیدا کرد. این فیلم در زمینهی گیشهی جهانی، سریعترین فیلم ۴۰۰ میلیونی (پنج روز)، سریعترین فیلم ۵۰۰ میلیونی (۶ روز)، سریعترین فیلم ۶۰۰ میلیونی (۸ روز)، سریعترین فیلم ۷۰۰ میلیونی (۱۰ روز)، سریعترین فیلم ۸۰۰ میلیونی (۱۲ روز)، سریعترین فیلم ۹۰۰ میلیونی (۱۵ روز) و درکنار «آواتار» سریعترین فیلمِ یک میلیاردی (۱۹ روز) تاریخ بود. این فیلم در زمان اکرانش پایینتر از «تایتانیک» (یک میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار در سال ۱۹۹۷ و ۱۹۹۸) و «آواتار» (۲ میلیارد و ۷۸۰ میلیون دلار در سال ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰)، پُرفروشترین فیلمِ تاریخِ باکس آفیس هم حساب میشد. همچنین «یادگاران مرگبار ۲» همچنان بالاتر از «آکوآمن» (یک میلیارد و ۱۴۳ میلیون دلار)، «شوالیهی تاریکی برمیخیزد» (یک میلیارد و ۸۲ میلیون دلار) و «جوکر» (یک میلیارد و ۷۲ میلیون دلار)، پُرفروشترین فیلمِ تاریخِ شرکتِ برادران وارنر است.
ردهی سوم تا ششم پُرفروشترین فیلمهای دیوید یتس به «هری پاتر و محفل ققنوس» (۹۴۱/۱ میلیون دلار در سال ۲۰۰۷)، «هری پاتر و شاهزادهی دورگه» (۹۳۱/۲ میلیون دلار در سال ۲۰۰۹)، «جانوران شگفتانگیز و زیستگاه آنها» (۸۱۲ میلیون دلار در سال ۲۰۱۶) و «جانوران شگفتانگیز و جرایم گریندلوالد» (۶۵۱/۲ میلیون دلار در سال ۲۰۱۸) اختصاص دارند. تنها فیلم یِتس که جزیی از دنیای جادوگری رولینگ نیست، ریبوت «افسانهی تارزان» است که با کسب ۳۴۸ میلیون دلار از ۱۸۰ میلیون دلار بودجه، به یک شکست نسبی تبدیل شد. پس از عملکرد ناامیدکنندهی «جرایم گریندلوالد» چه در نزد منتقدان و طرفداران و چه در گیشه (فقط ۱۵۹/۵ میلیون دلار در آمریکای شمالی)، سرنوشتِ این پیشدرآمدها که بهعنوان یک مجموعهی پنج قسمتی برنامهریزی شده بودند رسما در حالت بحران قرار گرفت. آیندهی دنیای جادوگری رولینگ در سینما و به طبعِ آن، آیندهی دیوید یِتس بهعنوان کارگردان اصلی این مجموعه به عملکرد «جانوران شگفتانگیز ۳» بستگی خواهد داشت. مجموع درآمد هفت فیلمِ کارنامهی دیوید یتس ۵ میلیارد و ۹۷۶ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۷۴۷ میلیون دلار فروختهاند.
۵- جیمز کامرون
مجموع فروش: ۶ میلیارد و ۲۳۴ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «آواتار»
جیمز کامرون از وقتی که یادش میآید در حال درهمشکستن فلهای رکوردهای باکس آفیس و خلق شگفتیهای تجاری بوده است. اولین تجربهی کارگردانی جدیاش فیلم ارزانقیمتی به اسم «ترمیناتور» بود که در سال ۱۹۸۴ به ۷۸ میلیون دلار فروش جهانی از فقط ۶/۴ میلیون دلار بودجه دست یافت؛ دومین فیلمش با ممکن کردن غیرممکن و ساختن دنبالهای برای «بیگانه»، فیلم بینقص ریدلی اسکات، بود که به ۱۸۳ میلیون دلار فروش جهانی از ۱۷ میلیون دلار بودجه دست یافت. او پس از «ورطه» (۸۹/۸ میلیون دلار از ۴۷ میلیون دلار بودجه)، به دنیای رُباتهای قاتلِ «ترمیناتور» بازگشت. شاید «ترمیناتور ۲: روز داوری» از لحاظ فنی یک دنباله باشد، اما در واقعیت یک بازسازی است؛ کامرون از اعتباری که در این مدت بهدست آورده بود برای جذب سرمایهی لازم برای ساختن نسخهی جنونآمیزی از «ترمیناتور» که اینبار هیچ محدودیتی دست و پایش را نبسته بود استفاده کرد. «روز داوری» که رفت تا به مدعی بهترین اکشن تاریخ سینما تبدیل شود، با کسب ۳۱ میلیون دلار افتتاحیه، پشت سر افتتاحیهی «بتمن» (۴۲ میلیون دلار در سال ۱۹۸۹)، دومین افتتاحیهی بزرگ تاریخ گیشه را تصاحب کرد.
این فیلم ۲۰۵/۸ میلیون دلار در خانه و ۵۲۰ میلیون دلار در دنیا فروخت؛ رقمی که آن را پشت سر «جنگ ستارگان» (۵۳۰ میلیون دلار) و «ای.تی.» (۶۱۹ میلیون دلار) در جایگاه سوم پُرفروشترین فیلم تاریخ و جایگاه نخست پرفروشترین فیلم بزرگسالانهی تاریخ قرار داد. همچنین، «روز داوری» نخستین فیلمی بود که به بیش از ۳۰۰ میلیون دلار فروش خارجی دست یافت؛ دستاوری که تا زمان اکران «پارک ژوراسیک» در سال ۱۹۹۳ تکرار نشد. «روز داوری» سومین فیلم پُرفروش کامرون است. او پس از «دروغهای واقعی»، اکشن دیگری که با همکاری آرنولد شوارتزنگر ساخت (سومین فیلم پُرفروش سال ۱۹۹۴ با ۳۷۸/۸ میلیون دلار فروش)، همهچیز را در سال ۱۹۹۷ با «تایتانیک» تغییر داد. تراژدی حماسی کامرون با احتساب اکرانهای مجددش در سالهای ۲۰۱۲ و ۲۰۱۷ به ۶۵۹/۴ میلیون دلار در آمریکای شمالی، یک میلیارد و ۵۲۸ میلیون دلار در کشورهای دیگر و مجموع ۲ میلیارد و ۱۸۷ میلیون دلار فروش جهانی دست یافت؛ «تایتانیک» به بزرگترین فیلم تاریخ باکس آفیس تبدیل شد و تا پیش از «آواتار» در سال ۲۰۱۰، این رکورد را به مدت ۱۲ سال حفظ کرد. «تایتانیک» به نخستین فیلم یک میلیاردی تاریخ تبدیل شد و حدود ۱۰ ماه در سینماهای آمریکای شمالی باقی ماند.
این موفقیت زمانی شگفتانگیزتر میشود که بدانیم بسیاری از تحلیلگران عملکرد بسیار ناامیدکنندهی فیلم در باکس آفیس را پیشبینی کرده بودند. ماهیت آن بهعنوان گرانقیمتترین فیلم تاریخ، جاهطلبی دیوانهوار و دشواری طاقتفرسای ساخت آن باعث شده بودند که حتی خود کامرون هم به ضرر ۱۰۰ میلیون دلاری استودیو یقین پیدا کند. اما اشتباه قابلدرک همه دربارهی شکست این فیلم باعث نشد که شک و تردید کردن در کار کامرون مجددا پیش از اکران «آواتار» تکرار نشود. بودجهی سرسامآور «آواتار» و ماهیتش بهعنوان فیلمی دربارهی بیگانگان گربهمانندِ آبیرنگ بهعلاوهی عدم اعتماد به فرمت سهبعدی باعث شدند که تحلیلگران احتمال موفقیتش را پایین پیشبینی کنند؛ درواقع، گفته میشود که استودیوی فاکس انیمیشن «آلوین و سمورچهها ۲» را بهعنوان یک سلاح مخفی صرفا جهت پوشش دادن ضرر و زیانهای احتمالی «آواتار» درکنار فیلم کامرون اکران کرد. با وجود این، «آواتار» کارش را در سال ۲۰۰۹ با کسب ۷۷ میلیون دلار افتتاحیه شروع کرد که بزرگترین افتتاحیهی یک فیلم غیرفرنچایزی حساب میشد.
«آواتار» به نخستین فیلمی که بیش از ۲ میلیارد دلار در دنیا فروخته بود و نخستین فیلمی که بیش از ۷۰۰ میلیون دلار در آمریکای شمالی فروخته بود تبدیل شد. این فیلم به ۷۶۰/۵ میلیون دلار فروش خانگی، ۲ میلیارد و ۲۹ میلیون دلار فروش خارجی و مجموع ۲ میلیارد و ۷۸۹ میلیون دلار فروش جهانی دست یافت. «آواتار» پیش از سرنگون شدن توسط «اونجرز: پایان بازی» در سال ۲۰۱۹، تقریبا به مدت یک دهه صدرنشین باکس آفیس جهانی باقی ماند و کماکان پادشاه گیشهی خارجی حساب میشود. بخش غافلگیرکنندهتر موفقیت «آواتار» این است که پس از گذشت بیش از یک دهه، هنوز هیچ دنبالهای از بزرگترین فیلم سابق باکس آفیس دنیا اکران نشده است. اما این بهمعنی به فراموشی سپرده شدن این مجموعه نیست. کامرون که در آن واحد سخت مشغول تولید چهار دنباله برای «آواتار» است، مجددا برای سومین بار باعث فکر کردن تحلیلگران به سؤال آشنایی شده است: آیا بالاخره وقت ایمان آوردن به کامرون نرسیده است؟ مجموع درآمد ۱۰ فیلم کارنامهی کامرون ۶ میلیارد و ۲۳۴ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۴۴۵ میلیون و ۳۱۷ هزار دلار فروختهاند.
۴- مایکل بِی
مجموع فروش: ۶ میلیارد و ۴۴۳ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «ترنسفورمرها: نیمهی تاریک ماه»
مایکل بی شاید کیسهی بوکس محبوب منتقدان و سوژهی جوک محبوبِ سینمادوستان باشد، اما هیچ شکی در اینکه او یک ماشینِ چاپ پول است وجود ندارد. بِی خداونگارِ بلاکباسترهای پُرهرج و مرج و ماکسیمالگراییهای بیشرمانهی ناب است؛ او خالق بزرگترین فیلمها با بزرگترین انفجارها و گوشخراشترین صداها و بیمغزترین فیلمنامهها است که تا سکهی آخر بودجههایشان خرج هرچه غولآساتر ساختن آنها شده است. فُرم فیلمسازی بی سوژهی خستگیناپذیری برای حملات منتقدان است، اما در اینکه او یکی از کارگردانان معرف عصر بلاکباسترسازی مُدرن حساب میشود تردیدی وجود ندارد. پیش از اینکه دنیای سینمایی مارول بر باکس آفیس دنیا فرمانروایی کند، مایکل بی سوار بر پشت ارتش رُباتهای غولپیکرِ باستانیاش بر گیشه حکومت میکرد. فاز اول کارنامهی مایکل بی با «پسران بد» (۱۴۱ میلیون از ۱۹ میلیون بودجه در سال ۱۹۹۵) شروع میشود و پس از «راک» (۳۳۶ میلیون ۷۵ میلیون بودجه در سال ۱۹۹۶)، «آرماگدون» (۵۵۴ میلیون از ۱۴۰ میلیون بودجه در سال ۱۹۹۸)، «بندر پرل» (۴۴۹ میلیون از ۱۵۱ میلیون بودجه در سال ۲۰۰۱) و «پسران بد ۲» (۲۷۳ میلیون از ۱۳۰ میلیون بودجه در سال ۲۰۰۳)، به «جزیره» (۱۶۳ میلیون از ۱۲۰ میلیون بودجه در سال ۲۰۰۵) ختم میشود.
فاز دوم کارنامهی او منهای «رنج و گنج» که لابهلای قسمت سوم و چهارم «ترنسفورمرها» و «سیزده ساعت» که لابهلای قسمت چهارم و پنجم «ترنسفورمرها» ساخت، به دوران «ترنسفورمرها» و دنبالههایش معروف است. قسمت اول «ترنسفورمرها» با کسب ۷۰۸/۲ میلیون دلار در دنیا، پشت سر «مرد عنکبوتی ۳» و «شرک ۳» به پرفروشترین فیلم سال ۲۰۰۷ تبدیل شد. «ترنسفورمرها: انتقام سقوطکرده» با کسب افتتاحیهی پنج روزهی ۲۰۰ میلیون دلاری، پشت سر «شوالیهی تاریکی» (۲۰۳/۷ میلیون)، در جایگاه دوم بزرگترین افتتاحیهی پنج روزهی تاریخ قرار گرفت. «انتقام سقوطکرده» با کسب ۴۰۲ میلیون دلار در خانه و ۸۳۶/۳ میلیون دلار در دنیا، پشت سر «آواتار» در جایگاه دوم پرفروشترین فیلمهای گیشهی خانگیِ سال ۲۰۰۹ جای گرفت. «ترنسفورمرها: نیمهی تاریک ماه»، محصول سال ۲۰۱۱ جایی بود که این مجموعه به نقطهی اوج دستاوردهای تجاریاش رسید.
«نیمهی تاریک ماه» ۳۵۳/۳ میلیون دلار در خانه، ۷۷۱/۴ میلیون دلار در کشورهای خارجی و مجموعا یک میلیارد و ۱۲۳ میلیون دلار در دنیا فروخت. «ترنسفورمرها: عصر انقراض»، محصول سال ۲۰۱۴ به ۲۴۵/۴ میلیون دلار فروش خانگی، ۸۵۸/۶ میلیون دلار فروش خارجی و مجموع یک میلیارد و ۱۰۴ میلیون دلار فروش جهانی دست یافت. «عصر انقراض» تنها فیلم یک میلیاردی ۲۰۱۴ بود و با ۲۵۰/۲ میلیون دلار سود خالص، به سودآورترین فیلم آن سال تبدیل شد. این فیلم با کسب ۳۲۰ میلیون دلار در چین، به پرفروشترین فیلم این بازار تبدیل شد. «عصر انقراض» با وجود موفقیت بزرگش، ضعیفتر از انتظارات ظاهر شده بود؛ چیزی که با سقوط شدید «ترنسفورمرها: آخرین شوالیه»، محصول ۲۰۱۷ بیشازپیش آشکار شد. «آخرین شوالیه» ۱۳۰ میلیون دلار در خانه و ۶۰۵/۴ میلیون دلار دنیا فروخت که ۲۲۸/۸ میلیون دلارش متعلق به بازار چین بود. این فیلم که بیش از ۱۰۰ میلیون دلار به پارامونت ضرر وارد کرد، به پایان ترنسفورمرهای مایکل بی منجر شد. مجموع درآمد ۱۳ فیلمِ سینمایی کارنامهی مایکل بی ۶ میلیارد و ۴۴۳ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۴۲۹ میلیون و ۵۷۷ هزار دلار فروختهاند.
۳- پیتر جکسون
مجموع فروش: ۶ میلیارد و ۵۳۵ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «ارباب حلقهها: بازگشت پادشاه»
گرچه تعداد فیلمهای پیتر جکسون بهطرز قابلتوجهای کمتر از استیون اسپیلبرگ است (مخصوصا باتوجهبه اینکه اکثر فیلمهای ابتداییاش بیموویهای ارزانقیمت بودند)، اما او کماکان به هیچ چیزی جز سوپرفرنچایزِ شش قسمتی «سرزمین میانه» برای بلند شدن روی دست رقبای سرسختش نیاز ندارد. «ارباب حلقهها: یاران حلقه» در دسامبر ۲۰۰۱ اکران شد و به ۳۱۵/۵ میلیون دلار فروش خانگی، ۵۷۲/۳ میلیون دلار فروش خارجی و مجموع ۸۸۷/۸ میلیون دلار فروش جهانی دست یافت؛ «ارباب حلقهها: دو بُرج» که با ۹۴ میلیون دلار بودجه تهیه شده بود، یک سال بعد به ۳۴۲/۵ میلیون دلار فروش خانگی، ۶۰۸/۷ میلیون دلار فروش خارجی و مجموع ۹۵۱/۲ میلیون دلار درآمد جهانی دست پیدا کرد. بالاخره، «ارباب حلقهها: بازگشت پادشاه» که در زمان اکرانش به دومین فیلم یک میلیاردی تاریخ و دومین فیلم برتر باکس آفیس دنیا تبدیل شد، ۳۷۷/۸ میلیون دلار در خانه، ۷۶۴/۴ میلیون دلار در خارج و یک میلیارد و ۱۴۲ میلیون دلار در دنیا کسب کرد. «بازگشت پادشاه» به مجموعهی «ارباب حلقهها» کمک کرد تا با مجموع درآمد ۲ میلیارد و ۹۱۷ میلیون دلار، با شکست دادن سهگانههای قابلتوجهای مثل «جنگ ستارگان» به بزرگترین سهگانهی سینما تبدیل شده و حتی از سرنگون شدن توسط سهگانههای بعد از خودش مثل «دزدان دریایی کاراییب» و «هری پاتر» جان سالم به در ببرد.
هرچه رُمانهای «ارباب حلقهها» آنقدر پُرملات بودند که بخشی از محتواهای آن باید برای اقتباس سینماییشان حذف میشدند، «هابیت» بهعنوان یک فانتزی کودکانهی کوتاه آنقدر برای اقتباس در قالب یک سهگانهی طولانی نامناسب بود که باید متریالهای غیراورجینالی برای کِش دادن داستان اصلی به آن اضافه میشد. نتیجه، بلبشوی افتضاحی بود که گرچه به سقوط کیفی این مجموعه منجر شد، اما از لحاظ تجاری نتیجهبخش بود. «هابیت سفری غیرمنتظره» اکرانش را در دسامبر ۲۰۱۲ با کسب ۸۴/۶ میلیون دلار افتتاحیه شروع کرد و رکورد بهترین افتتاحیهی ماه دسامبر را از «من افسانهام» گرفت. این فیلم درنهایت، ۳۰۳ میلیون دلار در آمریکای شمالی، ۷۱۸/۱ میلیون دلار در خارج و یک میلیارد و ۲۱ میلیون دلار در دنیا فروخت؛ «سفری غیرمنتظره» پشت سر «بازگشت پادشاه»، دومین فیلم پُرفروش مجموعهی سرزمین میانه است.
«هابیت: برهوت اسماگ» در دسامبر ۲۰۱۳ به ۹۶۰/۳ میلیون دلار فروش جهانی دست یافت و به سومین فیلم برتر سرزمین میانه تبدیل شد و عاقب، «هابیت: نبرد پنج ارتش» نیز به اُفت متدوام فروش مجموعه ادامه داد و به ۹۴۳/۳ میلیون دلار درآمد جهانی دست پیدا کرد. این فیلم با کسب ۲۵۵ میلیون دلار در گیشهی خانگی، کمدرآمدترین فیلم سرزمین میانه در آمریکای شمالی است. اما پُرفروشترین فیلم پیتر جکسون خارج از سری سرزمین میانه، بازسازی «کینگ کونگ» است که به ۵۵۰ میلیون دلار فروش جهانی از ۲۰۷ میلیون دلار بودجه دست پیدا کرد. جدیدترین فیلم او مستند «آنها نباید پیر شوند» بود که به رقم شگفتانگیز ۲۰/۳ میلیون دلار فروش جهانی دست یافت. مجموع درآمد ۱۲ فیلم سینمایی پیتر جکسون ۶ میلیارد و ۵۳۵ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۴۶۶ میلیون و ۷۹۵ میلیون دلار فروختهاند.
۲- برادران روسو
مجموع فروش: ۶ میلیارد و ۸۳۹ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «اونجرز: پایان بازی»
برادران روسو تا پیش از اینکه به جمع بزرگترین کارگردانان تاریخ باکس آفیس بپیوندند، با کار روی سریالهایی مثل «کامیونیتی» (Comunnity) و ساخت کمدی «شما، من و دوپری» (You, Me and Dupree) شناخته میشدند، اما به محض اینکه آنها برای کارگردانی «کاپیتان آمریکا: سرباز زمستان» استخدام شدند، در مدت زمان بسیار کوتاهی به کارگردانان قابلاعتماد دنیای سینمایی مارول تبدیل شدند. آنها با کارگردانی سهتا از بزرگترین کراساُورهای مارول در جریان چهار سال، در یک چشم به هم زدن در بین پرفروشترین کارگردانان سینما جای گرفتند. «سرباز زمستان» در حالی با کسب ۷۱۴/۴ میلیون دلار در دنیا در ردهی چهارم پرفروشترین فیلمهایشان قرار دارد که «کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی» نیز با فروختن یک میلیارد و ۱۵۱ میلیون دلار، به پُرفروشترین فیلم ۲۰۱۶ تبدیل شد. سپس، قتلعام بیرحمانهی رکوردهای باکس آفیس در دو سال متوالی با قسمت اول و دوم «اونجرز: جنگ اینفینیتی» اتفاق افتاد. تکتک رکوردهایی که «جنگ اینفینیتی» با اختلاف شکسته بود را «پایان بازی» با اختلاف از نو شکست.
افتتاحیهی جهانی ۶۴۰/۵ میلیون دلاری رکوردشکنانهی «جنگ اینفینیتی»، بعدا توسط افتتاحیهی جهانی یک میلیارد و ۴۸۱ میلیون دلاری «پایان بازی» شکسته شد. «جنگ اینفینیتی» سریعترین یک میلیاردی تاریخ باکس آفیس (یازده روز) بود. «پایان بازی» بعدا مدت زمان لازم برای یک میلیاردی شدن را به پنج روز کاهش داد. «جنگ اینفینیتی» در حالی پشت سر «آواتار» (۴۷ روز)، در ردهی دوم سریعترین دو میلیاردی تاریخ (۴۸ روز) قرار گرفت که «پایان بازی» این کار را در جریان یازده روز انجام داد. «جنگ اینفینیتی» در حالی ۳۷۳/۴ میلیون دلار در چین فروخت که درآمد «پایان بازی» در این بازار ۶۲۹ میلیون دلار بود. درنهایت، «جنگ اینفینیتی» ۶۷۸/۸ میلیون دلار در خانه، یک میلیارد و ۳۷۰ میلیون دلار در کشورهای خارجی و ۲ میلیارد و ۴۸ میلیون دلار در دنیا فروخت و «اونجرز: پایان بازی» هم به ۸۵۸/۴ میلیون دلار در گیشهی آمریکای شمالی، یک میلیارد و ۹۳۹ میلیون دلار درآمد خارجی و مجموع ۲ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار درآمد جهانی دست یافت. درآمد پنج فیلم کارنامهی برادران روسو ۶ میلیارد و ۸۳۹ میلیون دلار است؛ فیلمهای آنها بهطور میانگین ۹۷۷ میلیون دلار فروختهاند.
۱- استیون اسپیلبرگ
مجموع فروش: ۱۰ میلیارد و ۵۴۸ میلیون دلار
پرفروشترین فیلم: «پارک ژوراسیک»
اگر فقط یک نفر باشد که شایستهی صدرنشینی بر جدول بزرگترین فیلمسازان تاریخ باکس آفیس است، اصلا اگر فقط یک نفر باشد که سینمای جریان اصلی بیش از هرکس دیگری به او مدیون است، او استیون اسپیلبرگ است؛ اسپیلبرگ که نامش مترادف بلاکباسترهای پاپکورنی است، نهتنها با «آروارهها» و «برخورد نزدیک از نوع سوم» ایدهی بلاکباسترهای تابستانی را در دههی ۷۰ خلق کرد، بلکه آن را با «مهاجمان مقبرهی گمشده» و «ای.تی.» در دههی هشتاد به اوج رساند، با «پارک ژوراسیک» در دههی ۹۰ از نو تکرار کرد و درنهایت، آن را با «جنگ دنیاها» در دوران پسا-یازده سپتامبر، برای دورهی سیاه و هولناک جدیدی از سینما از نو تعریف کرد. برخلاف اکثر ۱۶ فیلمساز برتر باکس آفیس که دلیل اصلی حضورشان در این فهرست، کار روی یکی-دو آیپی تکراری است، اسپیلبرگ متنوعترین کارنامه را در بینشان دارد. دستاوردهای فیلمهای او در گیشه آنقدر زیاد است که پوشش دادن همهی آنها یک مقالهی جداگانه میطلبد.
در زمینهی فیلمسازانی که تعداد دفعاتِ بیشتری رکوردِ افتتاحیه را شکستهاند، استیون اسپیلبرگ روی تختِ پادشاهی مینشیند. او نهتنها پنج بار این رکورد را شکسته است، بلکه این کار را با پنج فیلم مختلف و سه مجموعهی مختلف انجام داده است. دیگر فیلمسازانی که دفعات بیشتری رکورد افتتاحیه را شکستهاند یا فقط یک بار در طولِ دوران حرفهایشان این رکورد را شکستهاند یا آن را دو بار با یک آیپی یکسان تکرار کردهاند که از جملهی آنها میتوان به فیلمهای بتمنِ تیم برتون، اونجرزهای اخیرِ برادران روسو و قسمت اول «مرد عنکبوتی» (اولین افتتاحیهی ۱۰۰ میلیون دلاری با ۱۱۴ میلیون دلار فروش در سال ۲۰۰۲) و «مرد عنکبوتی ۳» (۱۵۱ میلیون دلار در سال ۲۰۰۷)، ساختههای سم ریمی اشاره کرد. اما فیلمهای رکوردشکنِ اسپیلبرگ عبارتاند از: «آروارهها» (۷ میلیون دلار در سال ۱۹۷۵)، «ایندیانا جونز و معبد مرگ» (۲۴ میلیون دلار در سال ۱۹۸۴)، «ایندیانا جونز و آخرین جنگ صلیبی» (۲۹ میلیون دلار در سال ۱۹۸۹)، «پارک ژوراسیک» (۵۰ میلیون دلار در سال ۱۹۹۳) و «دنیای گمشده» (۷۴ میلیون دلار در سال ۱۹۹۷).
«آروارهها» با کسب ۴۷۰ میلیون دلار در دنیا، درآمد جهانی ۲۴۳/۸ میلیونی «پدرخوانده» را پشت سر گذاشت و تا پیش از «جنگ ستارگان» به مدت دو سال بزرگترین فیلم تاریخ باکس آفیس باقی ماند. درآمد خانگی این فیلم (۲۶۰/۷ میلیون دلار) به نرخ امروز یک میلیارد و ۱۷۲ میلیون دلار برآورد میشود. «مهاجمان مقبرهی گمشده»، محصول ۱۹۸۱ که تا حدود یک سال پس از اکرانش کماکان در سینماها نمایش داشت، ۲۴۸ میلیون دلار در خانه فروخت که به نرخ امروز ۸۱۰ میلیون دلار حساب میشود. «ای.تی.» در سال ۱۹۸۳ با کسب ۳۵۹ میلیون دلار در خانه و ۶۱۹ میلیون دلار در دنیا، به پادشاهی «جنگ ستارگان» بر باکس آفیس دنیا خاتمه داد. درآمد خانگی این فیلم با احتساب نرخ تورم یک میلیارد و ۲۹۷ میلیون دلار است. «پارک ژوراسیک» در سال ۱۹۹۳ با کسب ۹۱۲/۷ میلیون دلار در دنیا، جای «ای.تی.» را در صدر باکس آفیس جهانی تصاحب کرد. اما رکوردشکنیهای اسپیلبرگ به بلاکباسترهای کودکپسندانهاش خلاصه نمیشود و دربارهی بلاکباسترهای خشنِ بزرگسالانهاش نیز صدق میکند. «نجات سرباز رایان» در سال ۱۹۸۸ با کسب ۲۱۶/۵ میلیون دلار در خانه و ۴۸۱/۸ میلیون دلار در دنیا، به پرفروشترین فیلم باکس آفیس خانگی آن سال و پشت سر «ترمیناتور ۲: روز داوری»، به پرفروشترین فیلم بزرگسالانهی تاریخ تبدیل شد. مجموع درآمد ۳۳ فیلمِ کارنامهی اسپیلبرگ ۱۰ میلیارد و ۵۴۸ میلیون دلار است؛ فیلمهای او بهطور میانگین ۲۹۳ میلیون دلار فروختهاند.
جدول پرفروشترین کارگردانان تاریخ باکس آفیس
ردیف | تعداد فیلم | کارگردان | مجموع فروش | پرفروشترین فیلم | درآمد پرفروشترین فیلم |
۱ | ۳۳ | استیون اسپیلبرگ | ۱۰ میلیارد و ۵۴۸ میلیون دلار | پارک ژوراسیک | یک میلیارد و ۴۵ میلیون دلار |
۲ | ۵ | برادران روسو | ۶ میلیارد و ۸۳۹ میلیون دلار | اونجرز: پایان بازی | ۲ میلیارد و ۷۹۷ میلیون دلار |
۳ | ۱۲ | پیتر جکسون | ۶ میلیارد و ۵۳۵ میلیون دلار | ارباب حلقهها: بازگشت پادشاه | یک میلیارد و ۱۲۰ میلیون دلار |
۴ | ۱۳ | مایکل بی | ۶ میلیارد و ۴۴۳ میلیون دلار | ترنسفورمرها: نیمهی تاریک ماه | یک میلیارد و ۱۲۳ میلیون دلار |
۵ | ۱۰ | جیمز کامرون | ۶ میلیارد و ۲۳۴ میلیون دلار | آواتار | ۲ میلیارد و ۷۸۸ میلیون دلار |
۶ | ۷ | دیوید یتس | ۵ میلیارد و ۹۷۴ میلیون دلار | هری پاتر و یادگاران مرگبار ۲ | یک میلیارد و ۳۳۴ میلیون دلار |
۷ | ۱۲ | کریستوفر نولان | ۴ میلیارد و ۹۴۷ میلیون دلار | شوالیهی تاریکی برمیخیزد | یک میلیارد و ۸۲ میلیون دلار |
۸ | ۶ | جی. جی. آبرامز | ۴ میلیارد و ۶۵۰ میلیون دلار | جنگ ستارگان: نیرو برمیخیزد | ۲ میلیارد و ۶۵ میلیون دلار |
۹ | ۱۹ | تیم برتون | ۴ میلیارد و ۴۱۳ میلیون دلار | آلیس در سرزمین عجایب | یک میلیارد و ۲۵ میلیون دلار |
۱۰ | ۲۰ | رابرت زمهکیس | ۴ میلیارد و ۳۳۴ میلیون دلار | فارست گامپ | ۶۷۹ میلیون و ۸۳۸ هزار دلار |
۱۱ | ۹ | جان فاوورو | ۴ میلیارد و ۳۲۲ میلیون دلار | شیر شاه | یک میلیارد و ۶۵۴ میلیون دلار |
۱۲ | ۳۳ | ران هاوارد | ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار | راز داوینچی | ۷۶۷ میلیون و ۸۲۰ هزار دلار |
۱۳ | ۲۹ | ریدلی اسکات | ۴ میلیارد و ۲۱۰ میلیون دلار | مریخی | ۶۵۵ میلیون و ۱۹۴ هزار دلار |
۱۴ | ۱۶ | کریس کلمبوس | ۴ میلیارد و ۸۲ میلیون دلار | هری پاتر و سنگ جادو | یک میلیارد دلار |
۱۵ | ۱۵ | رولند اِمریک | ۳ میلیارد و ۹۵۵ میلیون دلار | روز استقلال | ۸۱۷ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار |