اگر شغل شما «پشت میز نشینی» است احتمالا از گردن‌درد یا کمردرد، یا شاید هم مُچ‌درد شکایت دارید. در چند سال اخیر، درباره‌ی خطرات نشستن طولانی‌مدت زیاد شنیده‌ایم. اما نشستن قبل از اینکه ما را بکُشد، می‌تواند درد بسیار زیادی بر سر تا پای بدن‌مان تحمیل کند. خوشبختانه چند راه ساده وجود دارد که به شما کمک می‌کند هنگام کار کردن درد کمتری بکشید. در این نوشته با ارگونومی در محیط کار بیشتر آشنا می‌شوید.
در اینجا به ۵ ناحیه اشاره می‌کنیم که معمولا دچار درد و ناراحتی می‌شوند و توضیح می‌دهیم که در هر مورد چه‌کار می‌توانید انجام بدهید تا محیط کار راحتی داشته باشید.
۱. چشم‌ها
اگر مجبورید تمام روز به صفحه‌ی نمایشگر خیره شوید هر چند دقیقه یک بار به چشم‌هایتان استراحت بدهید.
اصلا جای تعجب نیست که خیره شدن به صفحه‌ی نمایشگر برای چندین ساعت پی‌درپی، چشم را اذیت می‌کند. طبق اطلاعات سازمان بینایی آمریکا (AOA)، اختلال بینایی کامپیوتری یا خستگی دیجیتالی چشم، بر اثر خیره شدن به یک صفحه‌ی نمایشگر برای مدت طولانی به وجود می‌آید و می‌تواند منجر به خستگی شدید چشم، سردرد، تاری دید، خشکی چشم‌ها و درد شانه‌ها و گردن شود.
دلایل احتمالی: نور نامناسب محیط، محل نامناسب صفحه‌ی نمایشگر، روشنایی زیاد صفحه‌ی نمایشگر، خستگی چشم‌ها، اختلالات بینایی اصلاح‌نشده.
چگونه این مشکل را حل کنیم؟
۱. نور محیط را بررسی کنید
راشل دی‌اپاگنیر (Rachel D’Epagnier ) مشاور و ارگونومیست معتبر Humantech می‌گوید: «نور بالای سرتان را کم کنید و آن را مکمل نور کارتان کنید تا از روشنایی بیش از حد جلوگیری شود. علاوه بر آن مطمئن شوید که صفحه‌ی نمایشگر نسبت به هر پنجره‌ای که به سمت بیرون باز می‌شود، ۹۰ درجه زاویه دارد تا درخشش ناخوشایند به حداقل برسد و خستگی تحمیل‌شده بر چشم را کمتر کند.»
۲. از یک فیلتر استفاده کنید
یک لایه‌ی رنگی ساده یا پوشش کم‌کننده‌ی نور روی صفحه‌ی نمایشگرتان می‌تواند به راحتیِ چشمان‌تان کمک کند و مطالعه از روی صفحه را بسیار راحت‌تر کند. همچنین برنامه‌های مختلفی برای بعضی سیستم‌ها وجود دارد که نور آبی (blue light) صفحه را فیلتر می‌کند و هنگام کار طولانی‌مدت با صفحه‌ی نمایشگر تا حد زیادی از خستگی چشم‌ها جلوگیری می‌کند.
۳. افزایش فاصله
بیومکانیست، کیتی بومن (Katy Bowman) توضیح می‌دهد: «فاصله‌ی بین صفحه‌ی نمایشگر و صورت شما باعث کشیده شدن ماهیچه‌های مژکی در درون چشم می‌شود. برای استراحت دادن به این ماهیچه‌ها باید به نقطه‌ی دوری خیره شوید.» از قانون ۲۰-۲۰-۲۰ که توسط AOA توصیه شده است، استفاده کنید: هر ۲۰ دقیقه یک بار به مدت ۲۰ ثانیه به جسمی که ۲۰ فوت (حدود ۶ متر) از شما فاصله دارد، نگاه کنید.
۲.شانه‌ها
کشش‌های ساده می‌تواند شانه‌های شما را از درد نجات دهد.
دچار سفتی شانه‌ها یا سوزش آرنج هستید؟ اریک کورزن (Erik Korzen)، متخصص و مدرس فیزیوتراپی می‌گوید: «کسی که دچار «پشت گِرد» می‌شود استخوان‌های کتفش به جلو متمایل می‌شوند و باعث گیر کردن مفصل شانه می‌شوند. این اتفاق باعث بلند شدن بعضی از ماهیچه‌های خاص و کوتاه شدن برخی دیگر می‌شود. این بر هم خوردن تعادل ماهیچه‌ها در نهایت باعث جای‌گیری اشتباه مفصل و محدود شدن حرکات می‌شود.»
دلایل احتمالی: تکیه‌گاه نامناسب بازو، حالت اشتباه بازو، خستگی ناشی از کار مداوم با بازو، بیش از حد بالا یا پایین بودن صفحه‌کلید، پایین بودن صندلی.
چگونه این مشکل را حل کنیم؟
۱. حالت نشستن‌تان را بررسی کنید
با انتخاب یک صندلی با پشتی مناسب و قابلیت تنظیم ارتفاع و محل استراحت بازو، برای راحتی شانه‌هایتان احترام قائل شوید. دی‌اپاگنیر (D’Epagnier) می‌گوید: «مطمئن شوید محل استراحت بازوها و صفحه‌کلید در ارتفاع مناسبی قرار گرفته‌اند تا موقع تایپ مجبور نباشید قوز کنید یا شانه‌هایتان را به جلو بکشید.» برای تنظیم این ارتفاع ممکن است لازم باشد ارتفاع صندلی را تغییر بدهید یا صفحه‌کلیدتان را روی یک پایه بگذارید.
۲. در زاویه‌ی درست قرار بگیرید
به گفته‌ی کورزن (Korzen): «خستگی مداوم شانه یا آرنج، معمولا ناشی از محل نامناسب موس یا صفحه‌کلید است.» دی‌اپاگنیر توصیه می‌کند: «برای اینکه مطمئن شوید صفحه‌کلیدتان زیادی دور یا نزدیک و بیش از حد بالا یا پایین نیست، ارتفاع صندلی، محل استراحت بازو و صفحه‌کلید را طوری را تنظیم کنید که زاویه‌ی آرنج‌تان ۹۰ درجه باشد.»
۳. یک حرکت کششی ساده
گرفتگی شانه‌ها را با یک حرکت ساده که می‌توانید پشت میز هم انجام بدهید، برطرف کنید. کورزن به آن «انقباض نشسته‌ی کتفی با چرخش خارجی» می‌گوید. برای انجام این حرکت استخوان‌های کتف‌تان را به هم بچسبانید و آنها را به سمت پایین حرکت بدهید. ۱۵ بار این حرکت را انجام بدهید.
۳. گردن
با نگرفتن تلفن بین سر و شانه لطفی در حق گردن‌تان کنید!
آیا بعد از کار کردن در طول روز باید با گردن‌درد سر و کله بزنید؟ با این اصلاحات ساده ناراحتی گردن‌تان را کم کنید.
دلایل احتمالی: قرار داشتن صفحه‌ی نمایشگر در محل نامناسب، نگه داشتن تلفن بین سر و شانه برای مدت طولانی، بیش از حد دور بودن صفحات مورد مطالعه.
چگونه این مشکل را حل کنیم؟
۱. ارتفاع نمایشگرتان را تنظیم کنید. برای بیشتر افراد راحت‌ترین حالت کار با کامپیوتر حالتی است که چشم‌ها کمی به سمت پایین متمایل باشند. به گزارش AOA صفحه‌ی نمایشگر باید ۱۵ تا ۲۰ درجه پایین‌تر از سطح چشم‌ها باشد (حدود ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر، اندازه‌گیری‌شده از مرکز صفحه) و حداقل به اندازه‌ی طول یک بازو تا چشم‌ها فاصله داشته باشد.
۲. از هدفون یا هدست استفاده کنید
دی‌اپاگنیر توصیه می‌کند اگر زیاد از تلفن استفاده می‌کنید یا مدام کنفرانس‌های تلفنی طولانی‌مدت دارید با استفاده از هدست یا روی اسپیکر گذاشتن تلفن، از گردن‌درد ناشی از تلفن جلوگیری کنید.
۳. مهارت‌تان در تایپ را بالا ببرید
شما هم یکی از افرادی هستید که موقع تایپ فقط از دو انگشت‌تان استفاده می‌کنید و قبل از تایپ هر حرف باید با چشم دنبالش بگردید؟ نگاه کردن به صفحه‌کلید موقع تایپ می‌تواند دلیل گردن‌دردتان باشد. کسب مهارت در تایپ سریع و ده‌انگشتی باعث می‌شود به جای نگاه کردن به صفحه‌کلید در هنگام تایپ، به صفحه‌ی نمایشگر نگاه کنید.
۴. کششی به ماهیچه‌های گردن‌تان بدهید
بومن پیشنهاد می‌کند با تنظیم موقعیت سرتان در طول روز به گردن‌تان استراحت بدهید. هر ۲۰-۳۰ دقیقه با نگاه کردن به پشت شانه‌هایتان به چپ و راست و بالا و پایین به ماهیچه‌های گردن‌تان کششی بدهید. او همچنین پیشنهاد می‌کند سرتان را کاملا عقب بدهید و بچرخانید طوری که گوش‌هایتان به شانه‌ها برخورد کند.
۴.مُچ دست‌ها
اگر بیشتر طول روز را در حال کار با کامپیوتر می‌گذرانید مچ دست‌هایتان می‌تواند به راحتی هدف درد و ناراحتی قرار گیرد. اگر این درد تبدیل به گرفتگی یا سوزش در کف دست، مچ‌ها یا انگشتان دست شود ممکن است دچار سندرم Carpal tunnel شده باشید و احتیاج به درمان داشته باشید.
دلایل احتمالی: محل نامناسب موس و صفحه‌کلید، گرفتگی ناشی از استفاده‌ی مداوم، تایپ کردن بدون استراحت، استفاده‌ی مداوم از موس.
چگونه این مشکل را حل کنیم؟
۱. برای مچ دست‌تان یک حالت خنثی پیدا کنید
هدف پیدا کردن «حالت طلایی» مچ است؛ یعنی نه زیاد به سمت بالا خم شده باشد نه زیاد متمایل به پایین باشد، بلکه درست در یک حالت خنثی قرار گرفته باشد. طرز نشستن شما بر این حالت خنثی تأثیر می‌گذارد، پس اول مطمئن شوید که حالت نشستن‌تان مناسب است.
۲. از صفحات استراحت مچ استفاده نکنید
ایده‌ی استفاده از صفحات فومی یا ژله‌ای استراحت مُچ، ممکن است جالب به نظر برسد، ولی متخصصان ارگونومی توصیه می‌کنند که از آنها استفاده نکنید. به گفته‌ی دی‌اپاگنیر تکیه دادن مچ‌ها بر روی این صفحات یا بر سطح میز هنگام تایپ، می‌تواند باعث کاهش جریان خون به دست‌ها یا اعمال فشار بر عصب‌های مچ دست شود.
۳. موس و صفحه‌کلیدتان را عوض کنید
اگر جابهجا کردن موس و صفحه‌کلیدتان مؤثر واقع نشد شاید بهتر باشد آنها را عوض کنید. اگر از لپ‌تاپ استفاده می‌کنید می‌توانید برای آن صفحه‌کلید جداگانه‌ای بخرید تا بتوانید هر طور که لازم است آن را جابهجا کنید. ترکپد (تاچ‌پد) جداگانه، رولربال (موس لمسی) و موس ارگونومیک را امتحان کنید تا ببینید کدام‌یک برای شما مناسب‌تر است. بعضی‌ها صفحه‌کلیدهای تخصصی ارگونومیک را باصرفه می‌دانند، اما این صفحه‌کلیدها گران هستند، فقط به درد تایپیست‌های حرفه‌ای می‌خورند و راحتی کار با آنها را نمی‌توان تضمین کرد.
۴. به مچ‌هایتان استراحت بدهید
ویویان آیزنستات (Vivian Eisenstadt)، متخصص ارتوپد و درمان با ورزش و صاحب Vivie therapy می‌گوید: «با چرخاندن مچ‌ها به صورت دایره‌ای، تکان دادن آنها یا فشردن آنها به همدیگر، به مچ‌هایتان استراحت بدهید.»
۵. کمر
برای جلوگیری از کمردرد کمی از جا بلند شوید و راه بروید.
کمردرد یکی از رایج‌ترین دردهایی است که افرادی که مجبورند زیاد بنشینند از آن شکایت دارند. می‌توانید با کمی تغییر حالت نشستن از این درد بکاهید، ولی مشکل اصلی، به گفته‌ی بومن (Bowman) خود نشستن است! او می‌گوید: «اشتباه نشستن تنها بخشی از مشکل است. مشکل اصلی، نشستن طولانی‌مدت در یک حالت و تکان نخوردن است.»
دلایل احتمالی: لم دادن، نبود تکیه‌گاه مناسب در پشت کمر، خم شدن به سمت جلو و صفحه‌ی کامپیوتر، نشستن طولانی مدت.
چگونه این مشکل را حل کنیم؟
۱. یک تکیه‌گاه مناسب برای پشت کمر تهیه کنید
انتخاب صندلی با پشتی مناسب نقش کلیدی دارد. اگر نمی‌توانید یک صندلی ارگونومیک مخصوص بخرید، می‌توانید با قرار دادن یک حوله‌ی تا‌شده یا مکمل صندلی ارزان‌قیمت، صندلی فعلی‌تان را اصلاح کنید و یک تکیه‌گاه موقتی برای آن بسازید. همین کار ساده می‌تواند به تراز ماندن ستون فقرات و توزیع وزن شما کمک کند.
۲. زاویه‌ها را بررسی کنید
برای رسیدن به حالت نشستن ایده‌آل برای کار، باید زاویه‌های بسیاری به درستی رعایت شوند. دی‌اپاگنیر می‌گوید: «مطمئن شوید که ارتفاع صندلی طوری است که کمر، زانوها و مچ پاها همه دارای زاویه‌ی ۹۰ درجه یا کمی بازتر هستند.»
۳. موقعیت‌تان را عوض کنید
وقتی مجبورید بنشینید، سعی کنید با تغییر دادن موقعیت‌تان از وارد شدن فشار زیاد بر نقاط خاص، جلوگیری کنید. بومن می‌گوید: «مرتب حالت‌تان را عوض کنید، با انداختن یک پا روی پای دیگر یا مثلا چهارزانو روی صندلی نشستن یک حالت پویا ایجاد کنید، طوری که گاهی بتوانید بلند شوید و مثلا به تلفن‌ها در حالت ایستاده جواب بدهید.»
۴. حرکات کششی انجام بدهید
آیزنستات توصیه می‌کند علاوه بر استراحت‌های مرتب بین نشستن، چند حرکت کششی پایین کمر هم انجام بدهید؛ مثلا خم کردن بالاتنه به جلو و عقب، خم شدن به چپ و راست یا چرخش ملایم برای آزاد کردن فشار از پایین کمر.
آیا شما هم تمام طول روز را کار می‌کنید؟ تا به حال هیچ‌یک از مشکلات بالا را تجربه کرده‌اید؟ برای درمان این دردها چه کارهایی انجام داده‌اید؟ اگر تجربه‌ای در این مورد دارید، می‌توانید در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.
