قرار است دندان‌هایتان را ارتودنسی کنید و براکت ببندید، ولی هنوز مطمئن نیستید؟ شاید هم اصلا هیچ درکی از این فرایند ندارید. فهم فرایند بستن براکت و ارتودنسی چندان دشوار نیست. هرچه لازم است دربارهٔ براکت و ارتودنسی بدانید، از چرایی نیاز به آن تا درست کردن براکت شکسته در این مقاله آمده است. با ما همراه باشید.
۱. چرا به متخصص ارتودنسی مراجعه کنم؟
خیلی از بیماران فقط برای صاف کردن دندان‌هایشان به متخصص ارتودنسی مراجعه می‌کنند، اما یکی از مهم‌ترین عوامل این است که در پایان دورهٔ درمان، دندان‌ها هنگام گاز گرفتن چیزی، چگونه روی هم قرار می‌گیرند.
دندان‌های کج و متراکم، و همین‌طور روی‌هم و زیرهم افتادن دندان‌ها ممکن است منجر به پوسیدگی دندان، بیماری لثه و حتی از دست دادن دندان‌ها شوند؛ به این خاطر که روی‌هم افتادن دندان‌ها، تمیز کردن‌شان را سخت می‌کند.
ناهنجاری دندانی موقع جویدن و صحبت کردن هم ممکن است مشکل ایجاد کند. به‌هم خوردن دندان‌ها و هم‌پوشانی آن‌ها هم از دیگر مشکلاتی است که رخ می‌دهند.
ارتودنسی طی سال‌ها، پیشرفت زیادی کرده است. از سال ۱۹۲۷ براکت‌ها و سیم‌های استیل ضدزنگ وارد حوزه دندان‌پزشکی شدند. براکت‌های سرامیکی و چینی شفاف هم از سال‌های دههٔ ۱۹۷۰ پا به عرصه گذاشتند. در سال ۱۹۹۹، ارتودنسی شفاف (Invisalign) به کار گرفته شد؛ مجموعه‌ای از قالب‌های شفاف که در دهان جای گرفته و هر دو هفته هم تعویض می‌شوند. الاینرهای قالب دیگری هم هستند، از جمله: کلیر کرکت (ClearCorrect)، سیمپلی‌فایو (Simpli5)، قرمز، سفید و آبی. امروزه برخی براکت‌ها تقریبا نامرئی هستند. برخی براکت‌های شفاف یا هم‌رنگ با دندان دارند. بقیه هم به پشت دندان‌ها وصل می‌شوند.
۲. چه وقت باید ارتودنسی کنم؟
بعضی‌ها حتی وقتی خوشحال هستند هم لبخند نمی‌زنند! یا با دست جلوی دهان خود را می‌گیرند، چون بابت دندان‌های کج‌ومعوج خود خجالت می‌کشند. این درست همان زمانی است که باید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید.
متخصص‌های ارتودنسی در واقع دندان‌پزشک‌هایی هستند که برای جابه‌جایی دندان‌ها آموزش ویژه دیده‌اند. آن‌ها می‌توانند دندان‌های کج را صاف و لبخند را تصحیح کنند.
البته ارتودنسی فقط برای کودکان نیست. جالب است بدانید که به گفتهٔ انجمن ارتودنتیست‌های آمریکا (AAO)، از هر پنج مورد ارتودنسی در این کشور، یک نفر بزرگ‌سال است.
۳. متخصص ارتودنسی چه می‌کند؟
بزرگ‌ترین دلیل مراجعه به متخصص ارتودنسی برای بزرگ‌ترها و کوچک‌ترها یکی است: درمان ناهنجاری دندانی. متخصص‌های ارتودنسی دندان‌ها را صاف کرده و با تصحیح شکل قرار گرفتن دندان‌ها روی هم و تراز فک‌ها، ناهنجاری‌های دندانی را برطرف می‌کنند.
آن‌ها از براکت، قالب یا الاینر (Aligner) و از ابزار دیگری همچون هدگیر (Headgear) که دور سر یا گردن را می‌گیرد تا فشار بیشتری وارد کرده و باعث حرکت دندان‌ها بشود. از ریتینر (Retainer) هم برای نگه داشتن دندان‌ها در جای خود استفاده می‌کنند.
بیشتر دندان‌پزشک‌ها می‌توانند مشکلات جزئی ارتودنسی را هم درمان کنند، اما به احتمال زیاد موارد پیچیده‌تر را به متخصص ارتودنسی معرفی می‌کنند.
۴. چند سالگی به متخصص ارتودنسی مراجعه کنم؟
انجمن ارتودنتیست‌های آمریکا توصیه می‌کند فرزند خود را حتی اگر مشکلی هم ندارد، قبل از ۷ سالگی نزد متخصص ارتودنسی ببرید. به این خاطر که فک در حال رشد است و بهتر است اگر مسئله‌ای وجود دارد، زودتر به آن رسیدگی شود.
بنابر آمارهای موجود، بیشتر بچه‌ها بین سنین ۹ تا ۱۴ سال ارتودنسی می‌کنند؛ البته این میانگین سنی برای دخترها کمی پایین‌تر است. سن معمول بیماران بزرگ‌سال بین ۲۶ تا ۴۴ است، اما متخصصانی هم هستند که می‌گویند برای ۶۰ ساله‌ها و ۷۰ ساله‌ها هم براکت گذاشته‌اند.
طول دورهٔ این درمان چقدر است؟ برای بیماران مختلف فرق دارد، اما معمولا یک تا سه سال طول می‌کشد.
پرس‌وجو از اقوام و آشنایان، و همین‌طور صحبت مستقیم با متخصص‌های ارتودنسی، بهترین راه برای انتخاب گزینهٔ مناسب است. چه‌بسا خودتان هم به همان متخصص ارتودنسی مراجعه کنید که فرزندتان را درمان کرده است. بعضی از متخصصان ارتودنسی تخفیف خانوادگی هم می‌دهند.
راحت بودن روند ارتودنسی، با شخصیت متخصص مربوط هم ارتباط تنگاتنگی دارد. بالاخره وقتی در مطب او هستید، باید احساس خوبی داشته باشید.
۵. آیا باید براکت ببندم؟
اولین گام در فرایند ارتودنسی، فهمیدن این است که واقعا به براکت نیاز دارید یا نه. اینکه بفهمید شما، همسرتان یا فرزندتان به براکت نیاز دارد یا نه، کمی دشوار و برای هر فردی متفاوت است. برای یافتن متخصص ارتودنسی وقت بگذارید و مزایای بالقوهٔ آن را هم بررسی کنید؛ مزایایی که فراتر از صاف شدن دندان‌ها هستند.
۶. سوابق ارتودنسی
متخصص ارتودنسی قبل از اینکه براکت‌ها را روی دندان‌هایتان جای‌گذاری کند، سوابق ارتودنسی‌تان را می‌خواهد. سوابق ارتودنسی حاوی اطلاعاتی دربارهٔ سابقهٔ کارهایی است که روی دندان‌هایتان انجام داده‌اید؛ این اطلاعات به متخصص ارتودنسی کمک می‌کنند تا روند درمانی شما را طرح‌ریزی کند؛ از محل جای‌گذاری هر براکت گرفته، تا پیش‌بینی اینکه پس از تکمیل دورهٔ درمان، دندان‌هایتان چه شکلی خواهند شد.
۷. براکت‌های بزرگ‌سالان
اغلب در دوران کودکی ارتودنسی می‌کنند، اما براکت‌ها فقط برای کودکان نیستند. براکت برای هر کسی است که تمایل دارد به دندان‌هایش نظم بدهد. ارتودنسی بزرگ‌سالان به یکی از محبوب‌ترین شکل‌های دندان‌پزشکی زیبایی تبدیل شده، چون خیلی‌ها می‌خواهند به‌جای استفاده از ونیر (روکش) یا ایمپلنت تاج دندان برای تصحیح لبخند، مینای طبیعی دندان خود را حفظ کنند.
سلبریتی‌هایی مانند تام کروز و دنی گلاور هم براکت‌های خود را پیش چشم همه به نمایش گذاشته‌اند تا به مردم نشان بدهند که گزینه‌های دیگری هم برای درست کردن دندان‌ها دارند. شما هم اگر از شکل قرارگیری دندان‌هایتان راضی نیستید، دربارهٔ راه‌حل مناسب خود، با متخصص ارتودنسی مشورت کنید.
۸. چگونه با وجود براکت‌ها مسواک بزنم و نخ‌دندان بکشم؟
نخ‌دندان کشیدن همین‌طوری هم دشوار است؛ وای به اینکه براکت هم داشته باشید. براکت‌ها در مسیر نخ‌دندان قرار می‌گیرند و دسترسی به برخی قسمت‌ها را سخت می‌کنند.
پیش از مسواک‌کردن، باید لاستیک‌ها، نوارها و سایر قطعه‌های جداشدنی را بردارید. ابتدا تک‌تک سیم‌ها و بعد هم دندان‌ها را مسواک بزنید و آبکشی کنید.
نخ‌دندان‌های مومی برای نخ‌دندان کشیدن بهتر هستند. بعید است بین دندان‌ها گیر کنند و میان براکت‌ها تکه‌تکه شوند. نخ‌دندان را با دقت زیر سیم اصلی ببرید و به‌آرامی بین دو دندان را نخ بکشید. نخ را بیرون آورده، دوباره از زیر سیم اصلی رد کرده، و بین یک جفت دندان دیگر را نخ بکشید.
۹. با براکت می‌توانم چه چیزهایی بخورم و از خوردن چه چیزهایی محرومم؟
وقتی براکت در دهان دارید، مصرف بعضی خوراکی‌ها سخت می‌شود. البته براکت داشتن، به این معنا نیست که در طول درمان فقط باید غذاهای آبکی بخورید.
اگر بدانید چه خوراکی‌هایی را می‌توانید و چه خوراکی‌هایی را نمی‌توانید با براکت بخورید، پس از اتمام درمان ارتودنسی، بهترین نتیجهٔ ممکن را خواهید گرفت.
- میوه‌ها: میوه‌های نرم را انتخاب کرده و میوه‌های سفت مانند سیب را هم به قطعه‌های کوچکی تقسیم کنید که جویدن‌شان راحت‌تر باشد.
- سبزی‌ها: از مصرف سبزی‌های سفت و خام، مانند هویج، گل کلم و کلم بروکلی خام پرهیز کنید. اما در عین حال برای داشتن رژیم سالم، باید سبزی‌های گوناگونی مصرف کنید، پس می‌توانید سبزی‌های خام نرم‌تری مانند برگ‌سبزها را مصرف کرده یا سبزی‌ها را پخته یا بخارپز کنید تا بافت نرم‌تری پیدا کنند.
- غلات: غلات معمولا پخته هستند، اما شاید گاهی‌اوقات غلات کامل بین براکت‌ها گیر کنند. نان‌های رول سفت هم برای براکت‌ها مشکل ایجاد می‌کنند. اگر می‌خواهید نان‌های سفت مصرف کنید، آن‌ها را به قطعه‌های کوچک‌تری تقسیم کنید که برای جویدن مناسب باشند.
- لبنیات: مصرف بیشتر محصولات لبنی مشکلی ندارد، اما بعضی از انواع پنیر ممکن است زیر براکت‌ها گیر کنند.
- گوشت: خوردن گوشت همراه استخوان و تکه‌های رشته‌ای گوشت مشکل هستند، زیرا بین براکت‌ها گیر کرده و حتی به آن‌ها آسیب هم می‌زنند. گوشت را از استخوان جدا کرده و به تکه‌های کوچک‌تر تقسیم کنید. از گوشت‌های نرم هم استفاده کنید.
- مغزها و دانه‌ها: این‌ها ممکن است بین براکت‌ها گیر کرده و حتی آن‌ها را خم کنند. به‌جای مغزها، می‌توانید از کرهٔ آن‌ها استفاده کرده و یا دانه‌ها را آسیاب کنید.
- آب‌نبات: تا وقتی براکت دارید، آب‌نبات‌های چسبناک و سفت مصرف نکنید.
۱۰. اگر براکت‌ها شل شدند
بسته به موقعیت، به چند روش می‌توان این مشکل را برطرف کرد. اگر براکت‌هایتان شل شده‌اند، نگران نشوید، چون درست کردن‌شان راحت‌تر از آن چیزی است که تصور می‌کنید. اگر یکی از براکت‌هایتان شل شده یا مشکل دیگری با آن‌ها دارید، همیشه بهترین کار این است که فورا به متخصص ارتودنسی خود مراجعه کنید.
