چند ماه است که ویروس کرونا دست از سر زندگی‌مان برنمی‌دارد. این موجود کوچک موذی هر جایی می‌تواند باشد، چون اطلاعات دقیق و درستی درباره حیات عجیب و آزاردهنده‌اش در دست نیست. مثلا یکی از مواردی که این روزها بیشتر نگرانمان می‌کند، احتمال انتقال آن از طریق کولر و سیستم‌های تهویه هواست. نتیجه یکی از پژوهش‌های اخیر نشان می‌دهد که شاید سیستم تهویه هوا، در رستورانی در چین، باعث پخش ویروس در میان مشتریان شده است. البته چنین ادعایی نیاز به تحقیقات گسترده‌تری دارد. برای بررسی این مشکل باید به‌سراغ پژوهشگران رفت. در صنعت کولرسازی و تولید سیستم‌های تهویه هم خبرهایی است و همه در تلاش هستند تا از وقوع احتمالی شیوع ویروس، از این راه، جلوگیری کنند.
ویروس کرونا در تابستان؛ به کولرها هم شک کنیم؟
ویروس کرونا ما را رها نکرده است؛ اما بسیاری از اماکن و مراکز تجاری باز شده‌اند. این یعنی بیشتر از هر زمان دیگری، باید مراقب خودمان و دیگران باشیم تا از دست بیماری کرونا در امان بمانیم. یکی از موضوع‌هایی که شک و تردیدها را در این روزها زیاد کرده است، احتمال پخش ویروس از راه سیستم تهویه و کولر است.
رستوران‌ها و مکان‌های تجاری، در این هوای گرم، به استفاده از کولر و وسایل تهویه نیاز دارند. حالا تکلیف چیست؟ باید چه کرد؟ آیا اصلا این فرضیه که ویروس‌ها می‌توانند از راه سیستم‌های تهویه هم محیط را آلوده کنند، درست است؟
نگرانی‌ها درباره انتقال ویروس کرونا از راه سیستم‌های تهویه با انتشار مقاله‌ای در مجله علمی «بیماری‌های عفونی نوظهور» در مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌های آمریکا (CDC) قوت گرفت. دانشمندان در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۰ (بهمن‌ماه ۹۸)، فهمیدند که سه خانواده‌ای که در رستورانی در شهر گوانگ‌ژو در چین غذا خورده بودند، به بیماری کرونا مبتلا شدند.
نتیجه‌گیری از این وضعیت
دانشمندان گفته‌اند که به‌احتمال زیاد منبع ویروس زنی ۶۳ساله بوده که هیچ نشانه‌ای از ابتلا به بیماری در او مشخص نبوده است. این زن به‌همراه خانواده‌اش از ووهان چین به شهر گوانگ‌ژو سفر کرده و در رستورانی، اوقاتی را گذرانده بوده‌اند. در نهایت، ۹ نفر دیگر هم در آن رستوران به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند. این ۹ نفر در مجاورت میز همان خانواده در رستوران، نشسته بوده‌اند و رستوران هم هیچ پنجره‌ای نداشته است.
دانشمندان معتقدند: این سیستم تهویه رستوران بوده که قطرات ریز تنفسی زن مبتلا را بین افراد دیگر حاضر در رستوران پخش کرده است. در آن روز، هیچ‌یک از افراد دیگر حاضر در رستوران، یعنی ۷۳ مشتری و ۸ کارگر، به ویروس کرونا مبتلا نشده‌اند.
این فرضیه‌ها و مطالعات باعث شده تا دانشمندان به رستوران‌ها توصیه کنند که فاصله‌های میان میزهای مشتریان را از هم بیشتر کنند و به فکر تهویه سالن‌های رستورانشان باشند.
نمونه‌ای دیگر از انتقال ویروس از راه سیستم تهویه رستوران
علاوه‌بر موردی که گفته شد، در شهر ووهان چین، همان مرکز نخست انتشار ویروس کرونا، هم افراد حاضر در رستورانی به همین شیوه به کرونا مبتلا شده‌اند. در ووهان، یکی از مشتریانِ رستورانی مبتلا به ویروس کرونا بوده است و با نشستن در نزدیکی دستگاه تهویه هوا، این ویروس را به ۴ نفری که در کنار او سر میز نشسته و ۵ نفر دیگری که بر سر میزهای اطراف بودند، انتقال داده است.
دانشمندان فکر می‌کنند در مکانی عمومی مانند رستوران، باشگاه‌های ورزشی، محل کار دستگاه‌های تهویهٔ هوا می‌توانند عاملی برای پخش ویروس باشند. دستگاه‌های تهویه هوا می‌توانند گردش هوا در هر مکانی را سریع‌تر کنند. موضوع این است که این دستگاه‌ها می‌توانند باعث انتقال سریع‌تر و راحت‌تر ذرات هوا شوند.
سرفه‌ای ساده ۳هزار قطرهٔ تنفسی از دهان و بینی هر فرد را روانۀ محیط اطرافش می‌کند. این تعداد برای عطسه‌کردن به ۳۰هزار قطره می‌رسد.
۴ وسیله برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا
زمانی که دستگاه‌های تهویه هوا روشن می‌شوند، امکان انتقال ذرات ریز تنفسی به افراد مختلف حاضر در محیطی بسته افزایش پیدا می‌کند؛ البته نیاز به تحقیقات بیشتری درباره این موضوع هست.
سیستم‌های تهویه و کولر در خانه
سیستم‌های تهویه در خانه‌ها چندان خطرناک نیستند. اگر افراد مختلفی به خانه‌تان رفت‌وآمد نمی‌کنند و خودتان با تعداد کمی از اعضای خانواده در قرنطینه به سر می‌برید، استفاده از سیستم تهویه مشکلی برایتان به وجود نخواهد آورد؛ البته در قرنطینه هم باید نهایت دقت را در رعایت بهداشت داشته باشید. اگر هم به مکان‌های بسته می‌روید، حتما اصول بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی را رعایت کنید و به آنها پایبند باشید.
۹ محصول مهم برای جلوگیری از شیوع ویروس در خانه
نظر دانشمندان درباره ویروس کرونا و سیستم تهویه هوا چیست؟
دکتر ویلیام شافنر (Dr. William Schaffner) متخصص بیماری های عفونی از دانشگاه وندربیلت (Vanderbilt) مرکزی پزشکی در تنسی است. او می‌گوید: «تاکنون، موارد نادری از انتقال ویروس کرونا از طریق ذرات هوا گزارش شده است. به نظر می‌رسد که وقوع چنین چیزی بسیار اتفاق بعیدی باشد.»
به‌عقیده دکتر شافنر، این روزها تعداد زیادی از مردم برای خرید مواد غذایی، دارو و… به فروشگاه‌ها و مکان‌های عمومی می‌روند؛ اما در آمریکا، هیچ گزارشی مبنی بر انتقال ویروس کرونا از راه سیستم‌های تهویه هوا در مکان‌های عمومی دیده نشده است. برای رستوران‌ها، مهم‌ترین نکته برای پیشگیری از انتقال ویروس، استفادهٔ کارکنان از ماسک و رعایت دقیق نظافت دست‌هاست. نظافت و ضدعفونی‌کردن سطوحی که مشتریان با آنها تماس دارند هم ضرورت دارد.
دکتر آمش آدالجا (Dr. Amesh Adalja) هم پزشک متخصص در حوزه بیماری‌های عفونی نوظهور و همه‌گیر است که در مرکز جان‌هاپکینز ( Johns Hopkins) فعالیت می‌کند. او هم نظری مشابه با دکتر شافنر دارد و می‌گوید که مطالعهٔ انجام‌شده درباره انتقال ویروس در رستوران از راه سیستم تهویه جالب است و هنوز نیاز به پژوهش‌های بیشتری است؛ اما شبیه به آن مورد در هیچ جای دیگری دیده نشده است و معمولا در زندگی روزانه، چنین چیزی اتفاق نمی‌افتد.
به‌گفتهٔ دکتر آدالجا، تاکنون، علم اپیدمیولوژی انتقال ویروس از طریق قطره‌های ریز تنفسی را تأیید کرده است. این قطره‌ها تا حدود فاصلهٔ ۲متری از شخص روی زمین می‌افتند و امکان دارد ویروس را انتقال دهند؛ البته ناگفته نماند که چنین شیوه‌ای از انتقال بسیار نادر است و از راه‌های اساسی پخش ویروس کرونا نیست.
باوجوداین، رستوران‌ها و مراکز مشابه آن باید در هنگام بازگشایی به گردش جریان هوا در محیط کارشان دقت داشته باشند. رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، ایجاد فاصله میان میزها و جلوگیری از شلوغ‌شدن رستوران می‌تواند مانع از انتقال ویروس شود.
صنایع تولید کولر و سیستم‌های تهویه چه می‌گویند؟
صنایع مرتبط با تولید سیستم‌های تهویه و کولرسازی هم درگیر ماجرای ویروس کرونا و امکان انتقال آن از راه این وسایل شده‌اند. جامعهٔ مهندسان فعال در حوزه تولید وسایل تهویهٔ هوای سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی در آمریکا (ASHRAE)، درباره امکان انتقال ویروس از راه وسایل تهویه هم ابراز نگرانی کرده است؛ به همین خاطر، خیلی سریع و دقیق، با همکاری دانشمندان به‌دنبال بررسی داده‌ها و نتیجه‌گیری درباره این راه از انتقال ویروس است.
ویلیام بان‌فلث (William P. Bahnfleth) از مهندسان ماهری است که در این زمینه مشغول به تحقیق و فعالیت است. او در تحقیقات خود، به رستورانی اشاره می‌کند که سیستم تهویهٔ مناسبی نداشته است و فَن‌های چرخندهٔ موجود در پنجره‌ها هم به‌خوبی کار نمی‌کرده‌اند. براساس پژوهش‌ها، در چنین وضعیتی امکان انتقال ویروس کرونا بیشتر می‌شود؛ اما اگر رستورانی دارای سیستم تهویه و خنک‌کننده مناسبی باشد، امکان پخش ویروس در محیط و ابتلای افراد به بیماری کمتر خواهد بود. این نتیجه‌گیری از مطالعات سیستم تهویه و خنک‌کننده رستوران‌ها به دست آمده است. به‌طورکلی، توصیه متخصصان به رستوران‌دارها و صاحبان مراکز تجاری و خدماتی با محیط بسته به این صورت است:
- پنجره‌ها باز گذاشته شوند و امکان چرخش هوای بیرون در محیط بالا برود؛
- فیلترهای موجود در سیستم‌های تهویه تعویض شوند و کارایی بهتری داشته باشند؛
- گردش جریان هوا در محیط کنترل شود تا امکان تعویض هوای ناسالم با سالم مقدور باشد؛
- قوانین فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت شوند و توصیه‌های مراکز بهداشتی مانند مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها جدی گرفته شود.
