همان طور که تکنولوژی بی‌سیم 5G قدم‌به‌قدم راه خود را در سراسر دنیا باز می‌کند، بسیاری از سازمان‌های دولتی معتقدند امواج فرکانس رادیویی هیچ خطری برای سلامتی بدن ندارند. اما متخصصان دیگر با این گفته بهشدت مخالف‌اند. در این مقاله از تحقیقات سازمان‌ها و دانشمندان مختلف و نتیجه‌گیری آنها در خصوص فناوری 5G گفته‌ایم. با ما همراه باشید.
فناوری 5G چیست؟
فناوری 5G نسل پنجم فناوری تلفن همراه است که در مقایسه با نسل‌های قبلی، سرعت مرور و انتشار اطلاعات دیجیتالی و بارگیری داده‌ها را بسیار افزایش می‌دهد و همچنین وضعیت اتصال را بهبود می‌بخشد. 5G را برای جوامع امروزی ما که به فناوری وابسته است می‌توان تکاملی طبیعی دانست.
این فناوری به‌گونه‌ای طراحی شده که ظرفیت داده‌های دیجیتال را افزایش می‌دهد و از زمان تأخیر انتقال آنها می‌کاهد. درواقع، زمان تأخیر انتقال داده‌ها به مقدار زمانی می‌گویند که طول می‌کشد تا ابزارهای مختلف باهم ارتباط برقرار کنند.
این ویژگی در اپلیکیشن‌های یکپارچه، مانند خودروهای رباتی و خودگردان و ابزارهای پزشکی، به کار رفته و می‌تواند در چگونگی به‌کارگیری فناوری در زندگی روزمره‌مان نقشی مهم ایفا کند.
اساس فناوری 5G استفاده آن از پهنای باند فرکانسی بالاتر، درست در تمام طول طیف رادیوفرکانسی است.
اخیرا، کمیسیون فدرال ارتباطات آمریکا اولین پهنای باند ۲۸گیگاهرتزی خود را، که می‌تواند شبکه 5G را به وجود آورد، فروخت و این فناوری کار خود را شروع کرد. اما فناوری 5G چه بر سر ما می‌آورد؟
فناوری 5G و اشعه الکترومغناطیس
پیش از گفت‌وگو درمورد خطرات احتمالی فناوری 5G، باید از عوارض اشعه الکترومغناطیسی بر سلامتی انسان صحبت کرد.
اشعه الکترومغناطیسی پدیده‌ای موجی‌شکل است که از میدان‌های الکتریکی و مغناطیسی به وجود می‌آید و در فضا منتشر می‌شود. هرجا خطوط برق یا پریز برق وجود داشته باشد، چه لامپ روشن باشد و چه نباشد، میدان الکتریکی هم وجود خواهد داشت.
همچنین، میدان‌های مغناطیسی زمانی که جریان‌های الکتریکی جاری هستند به وجود می‌آیند. سپس، ترکیب این دو میدان باهم میدان الکترومغناطیسی تشکیل می‌دهد.
اشعه الکترومغناطیسی به‌شکل طیفی از طول موج‌ها و فرکانس‌های متفاوتی وجود دارد که همه آنها با واحد هرتز (Hz) اندازه‌گیری می‌شوند. این واحد اندازه‌گیری بیانگر تعداد چرخش در هر ثانیه است.
در پایین‌ترین طیف، خطوط برق بین ۵۰ تا ۶۰ هرتز کار می‌کنند. این امواج فرکانس پایین، در کنار امواج رادیویی، مایکروویو، اشعه‌های مادون‌قرمز، نور مرئی و برخی از امواج طیف فرابنفش، تشکیل چیزی را می‌دهند که به اشعه غیریون‌ساز معروف هستند. درنهایت، باوجود این امواج، اطراف ما پر از طیف‌های مگاهرتز و تراهرتز می‌شود.
بالای این سطح از طیف، طیف‌های پتاهرتز و اگزاهرتز قرار دارند که این دو طیف دربرگیرنده اشعه‌های ایکس و گاما هستند. این دو اشعه از نوع اشعه‌های یون‌ساز هستند. درواقع، این دو نوع اشعه آن‌قدر انرژی دارند که می‌توانند مولکول‌ها را از هم جدا کنند و به بدن انسان بهشدت صدمه بزنند.
خطرات احتمالی فناوری 5G و اشعه‌های الکترومغناطیس
اشعه‌های الکترومغناطیس فرکانس رادیویی حاوی تمام طول موج‌های ۳۰ کیلوهرتز تا ۳۰۰ گیگاهرتز هستند. هنگام استفاده از ابزارهای دستی مانند تلفن همراه، تبلت، ایستگاه‌های مربوط به تلفن‌های همراه، دستگاه‌های پزشکی و آنتن‌های تلویزیونی عموم مردم در برابر این تشعشعات قرار می‌گیرند.
اثبات‌شده‌ترین اثر زیست‌شناختی اشعه‌های الکترومغناطیس فرکانس رادیویی (RF-EMFs) حرارت است. دمای ناشی از مقدار بالای این تشعشعات بافت‌های در معرض این امواج را دچار سوختگی و صدمات دیگر می‌کند.
اشعه‌های الکترومغناطیس فرکانس رادیویی دستگاه‌های همراه بسیار کم است اما این تشعشعات در فناوری 5G دوباره نگرانی‌ها را افزایش داده و موجب مطرح‌شدن بحث‌هایی در این زمینه شده است.
احتمال سرطان‌زابودن امواج فرکانس رادیویی
سال ۲۰۱۱ میلادی، ۳۰ دانشمند از سراسر دنیا، که عضو گروه کار مرکز جهانی تحقیقات سرطان هستند، احتمال سرطان‌زابودن اشعه‌های الکترومغناطیس فرکانس رادیویی را دوباره بررسی کردند. آنها ارتباط بین استفاده از تلفن همراه و سرطان گلیوما را ارزیابی کردند. گلیوما سرطان سیستم عصبی مرکزی است. این بررسی که بر اساس بالاترین کیفیت تحقیقات انجام شد نتیجه گرفت که اگر انسان در معرض اشعه‌های الکترومغناطیس فرکانس رادیویی قرار گیرد، به سرطان مبتلا می‌شود.
البته در بررسی‌های دیگر هم مشخص شد که این تشعشعات احتمال ابتلا به سرطان بافت عصبی گوش را هم افزایش می‌دهند. اما نتایج این بررسی‌ها درمورد انواع سرطان های دیگر قانع‌کننده نبود.
این دانشمندان تمام تحقیقاتی را که در این زمینه و درمورد انواع موش‌ها انجام شده بود ارزیابی کردند و اشعه‌های الکترومغناطیس فرکانس رادیویی را در طبقه «احتمالا سرطان‌زا» قرار دادند.
تحقیقات سازمان جهانی بهداشت
باوجوداینکه دانشمندان مرکز جهانی تحقیقات سرطان، که بخشی از سازمان جهانی بهداشت است، اشعه‌های الکترومغناطیس فرکانس رادیویی را در طبقه «احتمالا سرطان‌زا» قرار دادند، اما سازمان جهانی بهداشت، در تحقیقی که مستقلا انجام داد، چنین خطری در این تشعشعات مشاهده نکرد.
همچنین، کمیته مشورتی متشکل از نمایندگان ۸ سازمان بین‌المللی، ۸ مؤسسه علمی مستقل و بیش از ۵۰ سازمان دولتی ملی نتایج سازمان جهانی بهداشت را بررسی کردند. بخش علمی این تحقیق با همکاری کمیسیون بین‌المللی حفاظت از تشعشعات غیریونیزه (ICNIRP) انجام شد.
نتیجه نهایی تمام ارزیابی‌های فوق این بود که تاکنون هیچ نوع عارضه خاصی مشاهده نشده است که حاصل قرارگرفتن در معرض امواج فرکانس رادیویی سطح پایین یا میدان فرکانس برق بوده باشد. اما دانشمندان همچنان به‌طور فعال در حال بررسی این حوزه هستند.
به‌گفته کمیسیون فدرال ارتباطات آمریکا، «نمی‌توان با اطمینان گفت که قرارگرفتن در معرض مقدار کم تشعشعات الکترومغناطیس، به‌طوری‌که حرارتی تولید نشود، اثرات بد و مضر بیولوژیکی بر بدن دارد».
ازطرفی دکتر لنارت هاردل، از بخش سرطان‌شناسی دانشگاه اوربرو (Orebro) در سوئد، از نتایج سازمان جهانی بهداشت انتقاد می‌کند و می‌گوید، کمیسیون بین‌المللی حفاظت از تشعشعات غیریونیزه (ICNIRP)، به‌دلیل وابستگی‌هایی که به ارتش و صنایع دارد، احتمالا اگر اعلام کند که تشعشعات الکترومغناطیس سرطان‌زا است، منافعش به خطر خواهد افتاد.
تازه‌ترین مطالعات درمورد خطرات تشعشعات الکترومغناطیس
دکتر آگوستین، از بخش پزشکی داخلی بیمارستان بیشلیه (Bisceglie) در ایتالیا، تازه‌ترین تحقیقات مربوط به اثرات تشعشعات الکترومغناطیس بر انسان، حیوانات و همچنین میکروب‌ها را ارزیابی کرده است.
او در مقاله خود نوشته است که «شواهد درمورد ویژگی‌های زیست‌شناختی امواج الکترومغناطیسی به‌تدریج جمع‌آوری می‌شوند. بنا بر برخی از شواهد، تعامل‌های چندسطحی بین امواج الکترومغناطیس با فرکانس بالا و سیستم‌های زیست‌شناختی مانند سیستم‌های بیولوژیکی وجود دارد و این تعامل‌ها می‌توانند سرطان‌زا یا غیرسرطان‌زا باشند». از میان این سیستم‌های بیولوژیکی می‌توان سیستم تولیدمثل، سوخت و ساز، عصب‌شناختی و میکروبیولوژی را برشمرد.
همچنین، با بررسی‌های بیشتر، درخصوص استانداردهای ایمنی که کمیسیون بین‌المللی حفاظت در برابر تشعشعات غیریونیزه، درمورد میزان استاندارد قرارگرفتن در معرض تشعشعات الکترومغناطیس، ارائه کرده است محققان دچار شک و تردید شده‌اند.
دکتر آگوستین می‌گوید، برای درک بهتر عوارض این تشعشعات بر انسان باید بررسی‌های تجربی و همه‌گیرشناسی (epidemiologic studies) بیشتری انجام شود.
اخیرا کمیسیون بین‌المللی حفاظت در برابر تشعشعات غیریونیزه، دو مورد از جدید‌ترین تحقیقات خود را منتشر کرده است که درباره اثرات سرطان‌زای تشعشعات الکترومغناطیس بر موش‌های آزمایشگاهی است.
همچنین، مرکز سم‌شناسی آمریکا قرارگرفتن در برابر امواج الکترومغناطیس بالای ۹۰۰ مگاهرتز را بررسی کرد و شواهد واضحی یافت که حاکی از ایجاد تومور در قلب موش‌های نر بود. البته برخی از بررسی‌ها نیز حاکی از وجود تومور در مغز یا غدد فوق کلیوی موش‌های نر بود.
محققان مرکز تحقیقات سرطان سزار مالتون در ایتالیا هم در این زمینه بررسی‌هایی انجام دادند و متوجه شدند در قلب موش‌هایی که در معرض امواج الکترومغناطیسی برابر با مقدار ایستگاه پایه ۱,۸ گیگاهرتز قرار داشتند تومور تشکیل شده است. ایستگاه پایه ایستگاهی زمینی است که برای خدمات زمینی سیار استفاده می‌شود.
اما تمام بررسی‌های فوق در آن حد مطمئن نیستند که کمیسیون بین‌المللی حفاظت در برابر تشعشعات غیریونیزه درخصوص دستورالعمل‌های مربوط به قرارگرفتن در معرض امواج الکترومغناطیسی تجدیدنظر کند.
حرکت از فناوری 4G به 5G
ورود شبکه 5G خبر از بهبودی اتصال می‌دهد. درحقیقت، این شبکه برای پوشش وسیع‌تر و پهنای باند بیشتر ایجاد شده و اجازه می‌دهد حجم وسیعی از اطلاعات از یک نقطه به نقطه دیگر جابه‌جا شوند. برای ایجاد شبکه‌هایی که بالاتر از طیف امواج فرکانس رادیویی قرار داشته باشند، باید در سراسر جهان ایستگاه‌های پایه یا سلول‌های جدید به کار گرفته شوند. زیرا امواج رادیویی با فرکانس بالا دامنه‌ای کوتاه‌تر از امواج با فرکانس پایین‌تر دارند. سلول‌های کوچک که به جابه‌جایی اطلاعات در مسافت‌های نسبتا کوتاه کمک می‌کنند بخشی مهم از شبکه 5G، به‌ویژه در مناطق پرکاربرد شبکه، را شکل می‌دهند.
درحالی‌که ممکن است سریع‌تر مرورکردن اینترنت، استفاده از برنامه‌های کاربردی سلامت الکترونیکی یکپارچه، خودروهای بدون راننده، اتصال اشیا در اینترنت (اینترنت اشیا) و مواردی ازاین‌دست زندگی‌مان را به‌معنای واقعی کلمه تغییر دهند، اما آیا امواج رادیوفرکانسی ناشی از این فناوری سلامتمان را هم به خطر می‌اندازد؟
واقعا کسی هنوز نمی‌داند. بااین‌حال، دکتر هاردل درمورد خطرات احتمالی فناوری 5G می‌گوید، «تشعشعات فرکانس بالاتر (طول موج کوتاه‌تر) مرتبط با فناوری شبکه 5G نمی‌تواند، به اندازه فرکانس‌های ناشی از فناوری‌های قدیمی‌تر، تا اعماق بافت‌های بدن نفوذ کند. البته اثرات این نوع تشعشعات معمولا سیستمیک است. درواقع، قرارگرفتن در معرض طول موج میلی‌متری می‌تواند در بدن عوارضی بیولوژیکی از خود به جای بگذارد. از میان این عوارض می‌توان تنش اکسایشی و بیان تغییریافته ژن و اثرات منفی پوستی و سیستمیک مانند عملکرد بد سیستم ایمنی را برشمرد.
توصیه
تیم‌های تحقیقاتی درمورد این تشعشعات چند توصیه کلی دارند که از مهم‌ترین آنها می‌توان موارد زیر را برشمرد:
- انجام‌دادن آزمایش‌های دقیق‌تر و جمع‌آوری اطلاعات برای شناسایی عواقب امواج الکترومغناطیسی بر سلامت افراد؛
- به‌اشتراک‌گذاری اطلاعات مربوط به خطرات احتمالی با کاربران؛
- محدودکردن استفاده از این ابزارها در کودکان زیر ۱۶ سال.
آخرین توصیه آنها هم این است:
برج‌های سلولی باید از خانه‌ها، مراکز مراقبت از کودکان، مدارس و مکان‌هایی که زنان باردار به آنجا رفت‌وآمد دارند، مردهایی که می‌خواهند فرزندانی سالم داشته باشند و همچنین جوانان دور باشند.
کلام آخر
مسلما شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند قرارگرفتن در معرض امواج الکترومغناطیسی افراد را تاحدی در معرض خطر ابتلا به سرطان‌های خاص یا عواقب بد دیگر قرار می‌دهد، اما هنوز محققان نتوانسته‌اند دریابند که این خطرات، به‌ويژه درمورد پهنای باند 5G، چقدر جدی هستند.
برای آن دسته از افرادی که در مناطق پرجمعیت زندگی می‌کنند، فرار از بی‌شمار امواج رادیوفرکانسی غیرممکن است. سازمان غذا و داروی آمریکا توصیه می‌کند که باید تا جایی که می‌توانیم در معرض امواج تشعشعات الکترومغناطیس فرکانس رادیویی قرار نگیریم، استفاده از تلفن همراه را کاهش دهیم یا موقع گفت‌وگو آن را روی حالت بلندگو قرار دهیم یا از هندزفری استفاده کنیم تا بین تلفن همراه و سرمان فاصله‌ای ایجاد شود.
آکادمی پزشکی اطفال آمریکا هم توصیه می‌کند که زمان استفاده کودکان و نوجوانان از تلفن همراه را به حداقل برسانید.
