آیا شکر سرطان زا است؟ نکاتی که باید بدانید

بسیاری از متخصصان و مؤسسه‌ها از جمله انجمن سرطان آمریکا (American Cancer Society) و مؤسسه ملی سرطان (National Cancer Institute) گمان نمی‌کنند که شکر موجب ابتلابه سرطان می‌شود. به‌گفتهٔ آنها مشکل اصلی، چاقی است. سلول‌های چربی، پروتئین‌های التهابی را آزاد می‌کنند که آدیپوکین (adipokine) نام دارند. این پروتئین‌ها می‌توانند به DNA آسیب برسانند و در نهایت موجب ایجاد تومور شوند. هرچه سلول‌های چربی بیشتری داشته باشید، میزان این پروتئین‌ها نیز در بدن شما بیشتر خواهد بود. اضافه‌وزن یا چاقی، شما را در معرض ابتلابه دست‌کم ۱۳ نوع سرطان، از جمله سرطان سینه، سرطان کبد و سرطان روده بزرگ قرار می‌دهد.

آیا مقصر اصلی، شکر است؟

بعضی از متخصصان عقیده دارند که خود شکر موجب ابتلابه سرطان می‌شود، نه چاقی ناشی از آن. یکی از این متخصصان، پژوهشگر برجسته در زمینهٔ سرطان، دکتر لوئیس کنتلی (Lewis Cantley)، مدیر مرکز سرطان Meyer در پزشکی وایل کرنل (Weill Cornell Medicine، واحد تحقیقات پزشکی و مدرسهٔ پزشکی دانشگاه کرنل) در نیویورک است.

کنتلی عقیده دارد که بعضی از سرطان‌ها به‌دلیل سطوح بالای انسولین ایجاد می‌شوند. انسولین هورمونی است که میزان قند خون را کنترل می‌کند. او می‌گوید که پژوهش او نشان می‌دهد «بالا بودن سطح انسولین می‌تواند موجب سرطان شود و آنچه سطح انسولین را بالا می‌برد، شکر است.» دکتر کنتلی به‌هیچ‌وجه شکر مصرف نمی‌کند، زیرا عقیده دارد که رابطهٔ میان شکر و سرطان، واضح و روشن است.

چه موادغذایی‌ای مصرف کنیم؟

حتی اگر فکر می‌کنید که شکر نمی‌تواند موجب سرطان شود، باز هم بهتر است که شکر کمتری مصرف کنید. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که حداکثر میزان مصرف روزانهٔ شکر در زنان ۶ قاشق چای‌خوری و در مردان نیز ۹ قاشق چای‌خوری است. البته بیشتر مردم در امریکا حدود ۲۲ قاشق چای‌خوری در روز شکر مصرف می‌کنند؛ یعنی مصرف شکر آنها در طول سال حدود ۵۹ کیلوگرم است. کنتلی می‌گوید این یعنی بسیاری از مردم آمریکا همیشه سطح انسولین بالایی دارند و این مسئله خطر ابتلابه سرطان در آنها را بالا می‌برد.

دکتر Peiying Yang، پژوهشگر سرطان و استادیار در مرکز سرطان ام.دی. اندرسون (M.D. Anderson) در هیوستون تگزاس نیز با این نظر موافق است. او می‌گوید: «به‌نظر من بسیار عجیب است که کاهش مصرف شکر موجب کاهش خطر ابتلابه سرطان نشود. کاملا منطقی است که مصرف قندهای افزوده‌شده‌ای مانند شربت ذرتِ (corn syrup) دارای فروکتوز بالا در نوشیدنی‌های بدون الکل، چای‌های شیرین‌شده، نوشیدنی‌های ورزشی و موادغذایی فرآوری‌شده و همچنین شکلات ها، بیسکویت‌ها، بستنی و غلات صبحانهٔ شیرین‌شده را محدود کنیم.»

دکتر یانگ در پاسخ به این پرسش که آیا مصرف میوه‌ها اشکالی ندارد (چون بسیاری از میوه‌ها فروکتوز بالایی دارند) می‌گوید: «مصرف میوه‌ها به‌عنوان بخشی از رژیم غذایی طبیعی اشکالی ندارد. ولی میزان مصرف میوه‌ها باید کمتر از سبزیجات باشد. اگر میزان مصرف توصیه‌شدهٔ میوه و سبزیجات، ۵ وعده در روز باشد، دست‌کم باید ۳ وعدهٔ آن شامل سبزیجات باشد.»

مراقب چه مواردی باشیم؟

کنترل و پیگیری تمام قندی که مصرف می‌کنید، بسیار دشوار است. زیرا قند در خوراکی‌هایی وجود دارد که هرگز انتظارش را ندارید، خوراکی‌هایی مانند سوپ، سس سالاد، کره بادام زمینی، ماست، سس کچاپ، سوپ جو دوسر فوری، شیر مغزها (مانند شیر بادام) و هات‌داگ. در بیشتر موارد روی برچسب این خوراکی‌ها حتی نامی از شکر (ساکاروز) نیز آورده نمی‌شود.

بیش از ۶۰ نام برای شکر و قند افزوده‌شده وجود دارد. بعضی از این نام‌ها مانند مالتوز، دکستروز و گلوکز به «اوز» ختم می‌شوند. به‌طور کلی باید مراقب موارد زیر نیز باشید:

• شهد میوه
• شربت یا شهد ذرت، برنج و درخت افرا
• عسل
• ملاس (Molasses، عصاره‌ای غلیظ، تیره و چسبناک و محصولی جانبی در روند تهیهٔ شکر از چغندرقند یا نیشکر)
• شیره یا شهد آگاوه (Agave)

ممکن است که این شیرینی‌ها سالم‌تر از ساکاروز به نظر برسند، ولی همهٔ آنها برای سلول‌های بدن صرفا شکر هستند.