همۀ ما ممکن است به دلایل مختلف و در زمان‌های مختلف دچار سردردهای ناگهانی شویم. منبع ایجاد هریک از این سردردها می‌تواند یکی از قسمت‌های بدن باشد. برخی سردردها مربوط به مشکلات اعصاب یا میگرن هستند، برخی ناشی از مشکلات معده هستند و بعضی دیگر به‌خاطر سینوزیت بروز می‌کنند؛ بسیاری از سردردها نیز احتمالا ناشی از اختلالات مغزی هستند. اما آیا ممکن است مشکلات مربوط به فک و دندان نیز باعث بروز سردرد شود؟ در این مقاله قصد داریم به بررسی سردردهای مربوط به مشکلات دهان و دندان بپردازیم و به این سؤال پاسخ دهیم که آیا مشکلات دندانی یا بیماری‌های مربوط به فک و دهان باعث بروز سردردهای ناخوشایند می‌شوند؟
اغلب ما در طول سال، چندین بار دچار سردردهای آزاردهنده‌ای می‌شویم که ما را از کار و زندگی می‌اندازد. از نظر همۀ ما، سردرد علامت وجود مشکل در بدن‌مان است. همۀ ما هنگام سردرد، به‌دنبال دلیل اصلی بروز چنین درد بی‌امانی می‌گردیم؛ اما در بین تمام دلایل، از مشکلات فک، دهان و دندان‌مان غافل می‌مانیم.
شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید یکی از علل سردرد می‌تواند مشکلات مربوط به دهان، دندان و فک باشد؛ این موضوع را به‌تازگی دکتر گلن کلارک، مدیر بخش بیماری‌های اعصاب مرکزی و دهان و دندانِ دانشکده دندان‌پزشکی کالیفرنیای جنوبی در ایالات متحده آمریکا مطرح کرده است.
به‌گفتۀ دکتر کلارک، بسیاری از افراد مبتلا به سردردهای مداوم، بهتر است با متخصص دندان‌پزشکی خود مشورت کنند، زیرا دردهای مربوط به فک و دندان و سردردها، شباهت بسیار زیادی به یکدیگر دارند.
دردهایی که مرکز آنها اعصاب و عضلات باشند، در سراسر صورت و گردن ایجاد می‌شوند. عادت‌های نادرست نیز ممکن باعث بروز دوره‌ای از دردهای پایان‌ناپذیر و ناتمام شوند که از سر شروع می‌شوند و به فک و گردن می‌زنند. البته گاهی این مسیر درد به‌صورت برعکس نیز ایجاد می‌شود.
چرا دردهای سر، صورت و فک به یکدیگر مرتبط هستند؟
دکتر کلارک می‌گوید: «همۀ سردردها و دندان‌دردها از طریق عصب سه‌شاخه‌ای سرایت می‌کند، که بزرگ‌ترین عصب حسی موجود در سر است. این عصب در سطح صورت، فک، دندان‌ها و قسمت‌های زیادی از ساختار دهان گسترده شده است.»
او تأکید می‌کند: «وقتی درد در یک شاخه از عصب سه‌شاخه‌ای بروز می‌کند، به‌سرعت در سایر شاخه‌ها نیز منتشر می‌شود. زمانی که این دردْ مزمن و پایدار شود، احتمال بیشتری وجود دارد که سردرد ایجاد شود. افرادی که زیاد به سردرد مبتلا می‌شوند، در صورت ابتلا به دندان‌دردی مزمن و دائمی، خیلی سریع‌تر از سایر افراد دچار سردردهای ناگهانی و دوره‌ای همچون میگرن می‌شوند.»
علاوه بر وجود پیوندهای کالبدشناختی نزدیک بین درد در سر، صورت و فک، می‌توان گفت که بعضی رفتارها نیز باعث انعکاس درد در بین این سه عضو از بدن می‌شود. مثلا فشردن فک یا سفت شدن عضلات آن می‌تواند موجب تشدید و گسترش درد در سر یا صورت شود.
چرا دردهای ناحیه سر و فک با دردهای گردن در ارتباط است؟
دکتر کلارک در این باره معتقد است: «دلایل مهمی برای اثبات ارتباط مستقیم بین سیستم‌های دهانی و محل اتصال ستون فقرات به سر وجود دارد. زمانی که دهان بسته است و دندان‌ها روی هم قرار می‌گیرند، عضلات گردن به‌طور غیرمستقیم به یکدیگر متصل هستند.
وقتی بیمار دچار آسیب‌های شدید در ناحیۀ گردن می‌شود، این آسیب‌ها باعث ایجاد فشار در دندان‌ها می‌شود و دردهای عضلانی در فک بروز می‌کند. به این ترتیب، وقتی ما دچار دندان درد مزمن هستیم یا از فشار مفاصل در ناحیۀ گردن رنج می‌بریم، مشابه هریک از این دردها را در فک و عضلات گردن خود احساس می‌کنیم.»
دندان‌پزشک چگونه می‌تواند علت سردرد را تشخیص دهد؟
سردرد و درد صورت ممکن است براثرِ وجود درد در دندان یا جراحات مربوط به مفاصل بروز کند. مثلا زمانی که بیمار به‌طور ناخودآگاه و در مدتی طولانی، دندان‌های خود را به هم می‌ساید یا به‌اصطلاح «دندان قروچه» می‌کند، بافت‌های داخلی زیر دندان او آسیب می‌بینند.
دکتر کلارک دربارۀ این موضوع می‌گوید: «همین موضوع ممکن است باعث بروز سردردهای مزمن شود و سبب شود که پزشک به‌سختی بتواند منبع سردرد را کشف کند. در چنین شرایطی، وقتی بیمار به دندان‌پزشک مراجعه کند، او به‌راحتی و با استناد به دلایل رفتاری می‌تواند علل پزشکیِ این سردرد دائمی و مزمن را تشخیص دهد.»
گلن کلارک دربارۀ نشانه‌های سردرد فیزیکی نیز معتقد است: «به‌طور کلی، سردرد نشانۀ فیزیکیِ واضحی ندارد و تشخیص آن با توجه به پیشینۀ پزشکی بیمار و الگوی درد در افراد مختلف، متغیر است.
بنابراین اگر بیماری به‌خاطر بروز دردهای میگرنی یا سردرد سینوسی و عصبی در حال درمان است و روش‌های درمان او نتیجه‌ای ندارد، بهتر است برای ارزیابی وضعیت دهان و دندان خود به دندان‌پزشک مراجعه کند.
دندان‌پزشکان و متخصصان فک، دهان و دندان می‌توانند با بررسی وضعیت دهان، دندان‌ها و مفاصل اتصالی بین فک، به مشکلات و آسیب‌های آنها پی ببرند و سردردهای مزمن ناشی از این مشکل را برطرف کنند.»
