هنگامی که بحث خواب شبانه به میان می‌آید، اکثر ما فقط به تعداد ساعات خواب توجه می‌کنیم، اما کیفیت خواب شبانه نیز درست به‌اندازه‌ی کمیت آن مهم است. خواب شبانه‌ی خوب باید پیوسته، عمیق و بدون بیدار شدن‌های مکرر باشد. موارد بسیاری وجود دارند که می‌توانند در خواب شبانه‌ی شما اختلال ایجاد کنند و باعث شوند که در طول روز احساس سستی و بی‌حالی کنید، از این موارد می‌توان به دندان‌قروچه، سندروم پای بی‌قرار و … اشاره کرد. اما یکی از مهم‌ترین اختلالاتی که می‌تواند بسیار خطرناک و در برخی موارد حتی مرگبار باشد، آپنه خواب یا وقفه‌ی تنفسی درهنگام خواب است. با ما همراه باشید تا به‌طور کامل با این اختلال خواب جدی و شایع آشنا شوید.
بررسی اجمالی
آپنه خواب، نوعی اختلال جدی است که در آن تنفس به‌طور مکرر قطع می‌شود و دوباره ادامه پیدا می‌کند. اگر با صدای بلند خروپف می‌کنید و حتی پس از یک خواب شبانه‌ی کامل بازهم خسته هستید، ممکن است آپنه خواب داشته باشید.
انواع اصلی آپنه خواب عبارتند از:
- آپنه خواب انسدادی: فرم شایع‌تر آپنه است و هنگامی اتفاق می‌افتد که عضلات گلو شل می‌شوند.
- آپنه خواب مرکزی: وقتی اتفاق می‌افتد که مغز شما سیگنال‌های صحیحی به عضلات کنترل‌کننده‌ی تنفس نمی‌فرستد.
- سندروم آپنه خواب مختلط: این نوع آپنه که به آپنه خواب مرکزیِ نیازمند به درمان نیز معروف است، زمانی رخ می‌دهد که فرد به‌طور همزمان مبتلا به آپنه خواب انسدادی و مرکزی باشد.
اگر فکر می‌کنید که ممکن است به یکی از انواع آپنه خواب مبتلا باشید، به پزشک مراجعه کنید. درمان مناسب می‌تواند علائم شما را کاهش دهد و به پیشگیری از مشکلات قلبی و سایر عوارض نیز کمک نماید.
علائم آپنه خواب
علائم و نشانه‌های دو آپنه خواب انسدادی و مرکزی، مشترک هستند و گاهی اوقات همین مسئله، تشخیص نوع آپنه را دشوار می‌سازد.
متداول‌ترین علائم و نشانه‌های آپنه‌های خواب انسدادی و مرکزی عبارتند از:
- خروپف با صدای بلند که معمولا در آپنه خواب انسدادی بارزتر است
- تنفس منقطع در طول خواب به‌طوری که اشخاص دیگر متوجه آن شوند
- پریدن ناگهانی از خواب به همراه تنگی نفس که به احتمال زیاد نشان‌دهنده‌ی آپنه خواب مرکزی است
- بیدار شدن از خواب با دهان خشک یا گلودرد
- سردرد صبحگاهی
- ناتوانی در ماندن در حالت خواب (بی‌خوابی)
- خواب‌آلودگی شدید در طول روز (خواب‌زدگی)
- مشکلات توجه
- تحریک‌پذیری
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان متوجه موارد زیر شدید، با پزشک متخصص مشورت کنید:
- خروپف با صدای بلند به‌حدی که خواب دیگران یا خودتان را بهم بزند
- تنگی نفس، احساس خفگی یا نفس‌نفس زدنی که شما را از خواب بیدار کند
- وقفه‌های متناوب در تنفس، در طول خواب
- خواب‌آلودگی شدید در طول روز که ممکن است باعث به خواب رفتن شما در حین کار، تماشای تلویزیون یا حتی رانندگی شود
بسیاری از مردم خروپف را به عنوان علامتی جدی درنظر نمی‌گیرند و البته تمام افراد مبتلا به آپنه خواب، خروپف نمی‌کنند؛ اما اگر بلند خروپف می‌کنید (به‌خصوص اگر خروپف‌تان به‌طور متناوب قطع و وصل می‌شود) حتما به پزشک مراجعه کنید.
درمورد هرگونه مشکل خواب که می‌تواند باعث خستگی مزمن، خواب‌آلودگی شدید و تحریک‌پذیری شما شود، از پزشک‌تان سؤال کنید. خواب‌آلودگی شدید در طول روز (خواب‌زدگی)، می‌تواند بر اثر آپنه خواب یا اختلالات دیگری نظیر نارکولپسی باشد.
علل
علل آپنه خواب انسدادی
آپنه انسدادی زمانی رخ می‌دهد که ماهیچه‌های پشت گلوی شما شل می‌شوند. این عضلات از کام نرم، زبان کوچک (بافت مثلثی شکلی که از کام نرم آویزان است)، لوزه‌ها، دیواره‌های جانبی گلو و زبان حمایت می‌کنند.
هنگامی که این عضلات شل می‌شوند، راه هوایی شما در حین نفس کشیدن (دَم) باریک یا بسته می‌شود و شما نمی‌توانید هوای کافی دریافت کنید. این امر ممکن است سطح اکسیژن خون شما را پایین بیاورد.
مغز شما این ناتوانی در نفس کشیدن را حس می‌کند و شما را برای مدت کوتاهی از خواب بیدار می‌کند تا بتوانید راه هوایی خود را مجددا باز کنید. این بیدار شدن از خواب در شب معمولا آن‌قدر کوتاه است که شما آن را به یاد نمی‌آورید.
ممکن است در حین خوابیدن صدای خرناس، خفگی یا نفس‌نفس زدن از شما شنیده شود. این الگو می‌تواند در طول شب، ۵ تا ۳۰ بار (یا بیشتر) در هر ساعت تکرار شود. این اختلالات بر توانایی شما در دستیابی به فازهای مطلوب و عمیق خواب تأثیر منفی می‌گذارند و احتمالا شما در طول ساعات بیداری‌تان احساس خواب‌آلودگی خواهید کرد.
ممکن است که افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی متوجه نشوند که خواب‌شان قطع شده است. درواقع برخی از افراد مبتلا به این نوع از آپنه خواب، فکر می‌کنند که در تمام طول شب، خواب راحت و خوبی داشته‌اند.
علل آپنه خواب مرکزی
آپنه خواب مرکزی نسبت به آپنه خواب انسدادی، کمتر اتفاق می‌افتد و زمانی روی می‌دهد که مغز شما نتواند سیگنال‌ها را به عضلات تنفسی انتقال دهد. این بدان معناست که شما برای مدتی کوتاه هیچ تلاشی برای نفس کشیدن نمی‌کنید. در این صورت ممکن است که با تنگی نفس از خواب بیدار شوید یا برای به‌خواب رفتن یا در خواب ماندن به‌سختی تقلا کنید.
عوامل خطر
آپنه خواب می‌تواند برای هر انسانی اتفاق بیفتد. اما عوامل خاصی وجود دارند که احتمال دچار شدن به آپنه خواب را افزایش می‌دهند:
عواملی که احتمال ابتلا به آپنه خواب انسدادی را بالا می‌برند
- اضافه وزن: افرادی که چاق هستند، ۴ برابر افرادی با وزن طبیعی، در معرض خطر آپنه قرار دارند. رسوبات چربی در اطراف راه هوایی فوقانی می‌تواند تنفس شما را مسدود کند. اما همه‌ی کسانی که آپنه خواب دارند، دارای اضافه وزن نیستند.
- دور گردن: افرادی که گردن‌های کلفت‌تری دارند، ممکن است راه‌های هوایی باریک‌تری داشته باشند. دور گردن ۴۳ سانتی‌متر به بالا در مردان و ۳۸ سانتی‌متر به بالا در زنان، ریسک دچار شدن به آپنه خواب را افزایش می‌دهد.
- باریک بودن راه هوایی: ممکن است گلوی شما به‌طور ارثی باریک باشد یا ممکن است لوزه‌ها یا آدنوئیدها (لوزه‌ی سوم) بزرگ شوند و راه هوایی را مسدود کنند، به‌خصوص در کودکان مبتلا به آپنه خواب.
- مرد بودن: احتمال ابتلا به آپنه خواب در مردان ۲ برابر زنان است. با وجود این، خطر ابتلا به آپنه خواب در زنان دارای اضافه وزن و در دوران یائسگی افزایش می‌یابد.
- مُسن بودن: آپنه خواب در سالمندان بسیار شایع‌تر است.
- سابقه‌ی خانوادگی: اگر یک یا چند نفر از اعضای خانواده‌ی شما مبتلا به آپنه خواب باشند، خطر دچار شدن شما به آپنه افزایش می‌یابد.
- استفاده از الکل، آرام‌بخش‌ها و خواب‌آورها: این مواد ماهیچه‌های گلو را شل می‌کنند.
- سیگار کشیدن: احتمال ابتلای افراد سیگاری به آپنه خواب انسدادی، ۳ برابر کسانی است که هرگز سیگار نکشیده‌اند. سیگار کشیدن می‌تواند میزان التهاب و احتباس مایع را در راه هوایی فوقانی افزایش دهد. این ریسک بعد از ترک سیگار، به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
- گرفتگی بینی: اگر در نفس کشیدن از بینی مشکل دارید، خواه این مشکل به‌خاطر ساختار تنفسی‌تان باشد یا ناشی از آلرژی، احتمال ابتلای شما به آپنه خواب انسدادی بیشتر است.
عواملی که احتمال ابتلا به آپنه خواب مرکزی را بالا می‌برند
- مُسن بودن: افراد میانسال و سالمند در معرض خطر بیشتری برای دچار شدن به آپنه خواب مرکزی قرار دارند.
- اختلالات قلبی: افراد مبتلا به نارسایی احتقانی قلب، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آپنه خواب مرکزی قرار دارند.
- استفاده از مُسکن‌های نارکوتیک (مخدر): داروهای اپیوئید (مخدر)، خصوصا انواع طولانی‌اثر آنها مانند متادون، خطر ابتلا به آپنه خواب مرکزی را افزایش می‌دهند.
- سکته‌ی مغزی: افرادی که قبلا دچار سکته‌ی مغزی شده‌اند، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به آپنه خواب مرکزی یا آپنه خواب مرکزی نیازمند به درمان (آپنه خواب مختلط)، قرار دارند.
عوارض آپنه خواب
آپنه خواب نوعی وضعیت پزشکی جدی درنظر گرفته می‌شود و ممکن است عوارض زیر را به‌دنبال داشته باشد:
۱. خستگی در طول روز
بیداری‌های مکرر ناشی از آپنه خواب، خواب عمیق و نرمال را غیرممکن می‌سازد. افراد مبتلا به آپنه خواب اغلب به خواب‌آلودگی شدید در طول روز، خستگی و تحریک‌پذیری دچار می‌شوند.
ممکن است كه شما در تمرکز کردن نيز دچار مشکل شوید یا متوجه شوید که در محل کار، در حین تماشای تلویزیون یا حتی درهنگام رانندگی خواب‌تان می‌برد. احتمال تصادف وسایل نقلیه یا بروز حادثه در محل کار در افراد مبتلا به آپنه خواب بیشتر است.
همچنین ممکن است که احساس کنید تندمزاج، دمدمی‌مزاج یا افسرده شده‌اید. کودکان و نوجوانان مبتلا به آپنه خواب ممکن است عملکرد ضعیفی در مدرسه داشته باشند یا مشکلات رفتاری پیدا کنند.
۲. فشار خون بالا یا مشکلات قلبی
اُفت ناگهانی سطوح اکسیژن خون که در طول آپنه خواب اتفاق می‌افتد، فشار خون را افزایش می‌دهد و سیستم قلبی-عروقی را تحت فشار قرار می‌دهد. اگر آپنه خواب انسدادی دارید، خطر ابتلای شما به فشار خون بالا (بیماری فشار خون) بیشتر است.
آپنه خواب انسدادی می‌تواند خطر حملات قلبی مکرر و ضربان قلب غیرطبیعی مانند فیبریلاسیون دهلیزی را افزایش دهد. آپنه خواب انسدادی، احتمال سکته‌ی مغزی را نیز افزایش می‌دهد. اگر بیماری قلبیِ زمینه‌ای وجود داشته باشد، اپیزودهای متعدد کاهش اکسیژن خون (هیپوکسی یا هیپوکسمی) می‌تواند به مرگ ناگهانی ناشی از نامنظمی ضربان قلب منجر شود.
۳. دیابت نوع ۲
افراد مبتلا به آپنه خواب در مقایسه با افرادی که این اختلال خواب را ندارند، بیشتر در معرض ابتلا به مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ قرار دارند.
۴. سندروم متابولیک
این اختلال، مجموعه‌ای از سایر عوامل خطری است که با ریسک بالای بیماری قلبی در ارتباط هستند. بیماری‌هایی که سندروم متابلویک را تشکیل می‌دهند، عبارتند از فشار خون بالا، کلسترول غیرطبیعی، قند خون بالا و افزایش اندازه‌ی دور کمر.
۵. عوارض ناشی از مصرف داروها و عمل جراحی
مصرف برخی از داروها و همچنین بیهوشی عمومی در افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی، ممکن است که عوارضی را درپی داشته باشد. احتمال دچار شدن این افراد به عوارض پس از جراحی در جراحی‌های مهم، بیش از دیگران است، چرا که آنها مستعد ابتلا به مشکلات تنفسی هستند، به‌خصوص هنگامی که بی‌حال یا بیهوش به پشت دراز می‌کشند. قبل از عمل جراحی به پزشک‌تان اطلاع دهید که به آپنه خواب دچارید و تحت چه درمانی هستید.
۶. مشکلات کبد
احتمال دریافت نتایج غیرطبیعی از تست‌های عملکرد کبد در افراد مبتلا به آپنه خواب بیشتر است و کبدشان معمولا علائمی از زخم را نشان می‌دهد. این عارضه‌ای است که به بیماری کبد چرب غیرالکلی معروف است.
۷. کم‌خوابی یا بی‌خوابی همسر
خروپف با صدای بلند می‌تواند مانع شود که اطرافیان شما، ازجمله همسرتان استراحت و خواب کافی داشته باشند و ممکن است که در روابط شما مشکل ایجاد کند. در بسیاری از اوقات، ممکن است که همسرتان مجبور شود به اتاق یا حتی طبقه‌ی دیگری از خانه برود تا بتواند بخوابد؛ و حتی اگر خروپف شما را تحمل کند و محل خوابش را تغییر ندهد، مطمئنا دچار محرومیت از خواب خواهد شد.
تشخیص
ممکن است که پزشک شما، براساس علائم و نشانه‌هایی که دارید، مشکل‌تان را بررسی کند یا احتمال دارد که شما را به یک مرکز اختلال خواب ارجاع دهد. در این مرکز، متخصص خواب می‌تواند تشخیص دهد که آیا شما به ارزیابی‌های بیشتر نیاز دارید یا خیر.
چنین ارزیابی‌هایی معمولا شامل نظارت شبانه بر تنفس و سایر عملکردهای بدن در طول خواب می‌شوند. حتی ممکن است که خواب فرد در خانه مورد آزمایش قرار بگیرد. تست‌هایی که برای تشخیص آپنه خواب به کار می‌روند، عبارتند از:
- پلی‌سومنوگرافی شبانه: در طول این تست، شما به دستگاهی وصل می‌شوید که فعالیت قلب، ریه، مغز، الگوهای تنفس، حرکات دست و پا و سطوح اکسیژن خون شما را در حین خواب تحت نظر می‌گیرد.
- تست‌های خواب خانگی: در برخی از موارد، پزشک‌تان تست‌های ساده‌ای را برای تشخیص آپنه خواب در اختیار شما قرار می‌دهد که می‌توانید در خانه از آنها استفاده کنید. این تست‌ها معمولا شامل اندازه‌گیری ضربان قلب، سطح اکسیژن خون، جریان هوا و الگوهای تنفسی شما هستند. اگر آپنه خواب داشته باشید، نتیجه‌ی آزمایش‌ها، اُفت سطوح اکسیژن در طول آپنه‌ها و افزایش متعاقب آنها با بیدار شدن را نشان می‌دهد.
اگر نتایج غیرطبیعی باشند، ممکن است که پزشک‌تان بتواند بدون انجام تست‌های بیشتر، درمان شما را آغاز کند. دستگاه‌های قابل‌حملی که برای نظارت بر خواب به کار می‌روند، تمام موارد آپنه خواب را شناسایی نمی‌کنند، بنابراین ممکن است که علی‌رغم طبیعی بودن نتایج اولیه‌ی تست‌های شما، پزشک‌تان همچنان پلی‌سومنوگرافی را توصیه کند.
اگر آپنه خواب انسدادی داشته باشید، ممکن است که پزشک‌تان شما را به متخصص گوش، حلق و بینی ارجاع دهد تا احتمال وجود هرگونه انسداد (گرفتگی) در بینی یا حلق بررسی شود. ممکن است که برای تشخیص علل آپنه خواب مرکزی به متخصص قلب (کاردیولوژیست) یا متخصص سیستم عصبی (نورولوژیست) نیز ارجاع داده شوید.
روش‌های درمان آپنه خواب
در موارد خفیف‌تر آپنه خواب، ممکن است که پزشک‌تان تنها مجموعه‌ای از تغییرات در سبک زندگی، همچون کاهش وزن یا ترک کردن سیگار را پیشنهاد دهد. اگر آلرژی‌های تنفسی داشته باشید، پزشک‌تان درمانی را برای آلرژی‌های شما توصیه خواهد کرد. اگر این اقدامات علائم و نشانه‌های شما را بهبود ندادند یا اگر آپنه شما متوسط تا شدید است، باید سایر روش‌های درمانی را امتحان کنید.
برخی دستگاه‌ها می‌توانند به باز کردن راه هوایی بسته‌شده (مسدود) کمک کنند. در سایر موارد ممکن است به عمل جراحی نیاز باشد. درمان‌های موجود برای آپنه خواب انسدادی عبارتند از:
۱. درمان‌های غیرجراحی
- فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP): اگر آپنه خواب متوسط تا شدید داشته باشید، می‌توانید از دستگاهی استفاده کنید که هوا را از طریق ماسکی که درهنگام خواب روی بینی‌تان قرار می‌گیرد، وارد بینی‌تان می‌کند. فشار هوایی که این دستگاه ایجاد می‌کند، کمی بیشتر از فشار هوای اطراف است و به اندازه‌ای است که مسیرهای هوایی فوقانی شما را باز نگه دارد و از این طریق از آپنه و خروپف جلوگیری کند.
گرچه CPAP متداول‌ترین و مطمئن‌ترین روش درمان آپنه خواب است، اما از نظر برخی، پرزحمت یا ناخوشایند است. به همین دلیل عده‌ای این روش درمان را رها می‌کنند، اما اکثر افراد با کمی تمرین یاد می‌گیرند که چگونه کشش بندها را طوری تنظیم نمایند که هم احساس راحتی کنند و هم فشار هوای مناسبی دریافت نمایند.
ممکن است که لازم باشد تا برای پیدا کردن ماسکی که با آن احساس راحتی می‌کنید، بیش از یک نوع ماسک را امتحان کنید. استفاده از دستگاه رطوبت‌ساز به همراه دستگاه CPAP برای برخی از افراد مفید است. اگر در استفاده از این دستگاه به مشکل برخوردید، آن را کنار نگذارید. در این باره با پزشک‌تان مشورت کنید و از او بپرسید که انجام چه تغییراتی می‌تواند به راحتی بیشتر شما در حین استفاده از دستگاه کمک کند.
به‌علاوه، اگر علی‌رغم استفاده از این دستگاه همچنان خروپف می‌کنید یا خروپف‌تان دوباره شروع شده است، با پزشک‌تان تماس بگیرید. ممکن است که لازم باشد تا با هر بار تغییر وزن‌تان، فشار دستگاه CPAP مجددا تنظیم شود.
- سایر دستگاه‌های فشار راه هوایی: اگر استفاده از دستگاه CPAP همچنان برای شما مشکل است، می‌توانید از دستگاه دیگری استفاده کنید که درهنگام خواب، فشار هوا را به‌طور اتوماتیک تنظیم می‌کند (Auto-CPAP). دستگاه دیگری به نام BiPAP یا فشار مثبت راه هوایی از نوع دوسطحی نیز وجود دارد. این دستگاه‌ها درهنگام دم، فشار هوای بیشتر و درهنگام بازدم، فشار هوای کمتری را فراهم می‌کنند.
- دستگاه فشار مثبت بازدمی راه هوایی (EPAP): این دستگاه‌های کوچک و تک‌کاربره، قبل از خواب روی هر سوراخ بینی قرار داده می‌شوند. این دستگاه، دریچه‌ای است که اجازه‌ی ورود آزادانه‌ی هوا را درهنگام دم می‌دهد، اما درهنگام بازدم، هوا باید از سوراخ‌های کوچکی که در دریچه تعبیه شده‌اند، عبور کند. این امر، فشار موجود در راه هوایی را افزایش می‌دهد و آن را باز نگه می‌دارد.
ممکن است که این دستگاه بتواند به کاهش خروپف و خواب‌آلودگی افراد مبتلا به آپنه خواب انسدادی خفیف کمک کند و گزینه‌‌ای مناسب برای افرادی باشد که قادر به تحمل دستگاه CPAP نیستند.
- ابزارهای دهانی: گزینه‌ی دیگر، پوشیدن ابزاری دهانی است که برای باز نگه داشتن گلوی شما طراحی شده است. مطمئنا CPAP مؤثرتر از ابزارهای دهانی است، اما استفاده از ابزارهای دهانی راحت‌تر است. برخی از آنها طوری طراحی شده‌اند که با جلو آوردن فک، راه گلو را باز نگه می‌دارند؛ که گاهی اوقات می‌تواند در کاهش خروپف و آپنه خواب انسدادی خفیف مؤثر باشد.
شما می‌توانید این ابزار را از دندان‌پزشک‌تان بخواهید. ممکن است که لازم باشد تا قبل از پیدا کردن ابزار مناسب، ابزارهای مختلفی را امتحان کنید. هنگامی که ابزار مناسب خودتان را پیدا کردید، باید در طول سال اول و پس از آن نیز به‌طور مرتب با دندان‌پزشک‌تان در ارتباط باشید و با او تمرین کنید تا طرز استفاده از آن را کاملا یاد بگیرید، مطمئن شوید که دستگاه همچنان مناسب شماست و همچنین علائم و نشانه‌هایتان را مجددا ارزیابی کنید.
۲. جراحی
اگر سایر روش‌های درمانی مؤثر واقع نشوند، پزشک روش جراحی را به شما پیشنهاد می‌کند. عموما قبل از درنظر گرفتن جراحی، حداقل یک دوره‌ی آزمایشی سه‌ماهه از گزینه‌های درمانی دیگر پیشنهاد می‌شود. با این حال برای افراد معدودی که دارای مشکلات خاصی در ساختار فک‌شان هستند، جراحی به‌عنوان اولین و بهترین گزینه به کار می‌رود.
هدف از جراحی در آپنه خواب، بزرگ کردن راه هوایی از طریق بینی یا حلق است که ممکن است باعث خروپف یا بسته شدن مسیرهای هوایی فوقانی در فرد و آپنه خواب شده باشد. گزینه‌های جراحی عبارتند از:
- خارج کردن بافت: در این روش که اوولوپالاتوفارینگوپلاستی نامیده می‌شود، پزشک‌تان بافتی را از پشت دهان و بالای گلوی شما خارج می‌کند. لوزه‌ها و آدنوئیدهای شما نیز معمولا برداشته می‌شوند. این جراحی می‌تواند مانع از لرزیدن ساختارهای حلق و درنتیجه پیشگیری از خروپف شود. این روش تأثیر کمتری نسبت به CPAP دارد و درمان مطمئنی برای آپنه خواب انسدادی درنظر گرفته نمی‌شود.
برداشتن بافت‌ها در پشت گلو با انرژی رادیوفرکانسی (قطع رادیوفرکانسی) می‌تواند گزینه‌ی خوبی برای آنهایی باشد که نمی‌توانند CPAP یا ابزارهای دهانی را تحمل کنند.
- جابه‌جایی فک: در این روش، استخوان فک شما به سمت جلو حرکت داده می‌شود. این کار، فضای پشت زبان و کام نرم را بزرگ می‌کند و احتمال انسداد را کاهش می‌دهد. به این روش، توسعه‌ی ماگزیلا مندیبولار گفته می‌شود.
- کاشت: پس از آنکه شما بی‌حسی موضعی دریافت کردید، میله‌هایی پلاستیکی از طریق عمل جراحی در داخل کام نرم جای‌گذاری می‌شوند.
- ایجاد یک مسیر هوایی جدید (تراکئوستومی): اگر سایر روش‌های درمانی برای شما مؤثر واقع نشوند و شما مبتلا به آپنه خواب شدید و خطرناک باشید، ممکن است که به این جراحی نیاز پیدا کنید. جراح در این روش، سوراخی در گردن شما ایجاد می‌کند و یک لوله‌ی پلاستیکی یا فلزی را در آن قرار می‌دهد که شما می‌توانید از طریق آن نفس بکشید. شما باید این سوراخ را در طول روز بپوشانید اما درهنگام خواب، پوشش آن را بردارید تا بتوانید از طریق آن نفس بکشید. با این کار مجبور نیستید تا برای نفس کشیدن از راه هوایی بسته‌شده در گلوی خود استفاده کنید و به جای آن با ریه‌هایتان نفس می‌کشید.
عمل‌های جراحی دیگری نیز هستند که به وسیله‌ی پاک‌سازی یا بزرگ کردن مسیر هوایی به کاهش خروپف و درمان آپنه خواب کمک می‌کنند:
- جراحی بینی برای برداشتن پولیپ‌ها یا صاف کردن تیغه‌ی خم (کج) بین سوراخ‌های بینی (انحراف تیغه‌ی بینی)
- جراحی برای برداشتن لوزه‌ها یا آدنوئیدهای بزرگ‌شده
- جراحی کاهش وزن
درمان‌های موجود برای آپنه خواب مختلط و مرکزی عبارتند از:
۳. درمان‌های غیرجراحی
- درمان مشکلات پزشکی مرتبط با آپنه: علل احتمالی آپنه خواب مرکزی عبارتند از اختلالات قلبی یا عصبی-عضلانی، که درمان این بیماری‌ها ممکن است در کاهش آپنه خواب مؤثر باشد. به‌عنوان مثال درمان نارسایی قلبی ممکن است آپنه خواب مرکزی را رفع کند.
- اکسیژن مکمل: استفاده از اکسیژن مکمل درهنگام خواب ممکن است به تسکین علائم آپنه خواب مرکزی کمک کند. فرم‌های متنوعی از اکسیژن و همچنین دستگاه‌های مختلفی برای رساندن اکسیژن به ریه‌های شما وجود دارند.
- تهویه‌ی تطبیقی سِروو (ASV): این دستگاه جریان هوا که به‌تازگی موردتأیید قرار گرفته است، الگوی تنفس طبیعی شما را به دست می‌آورد و اطلاعات مربوط به آن را در یک کامپیوتر توکار ذخیره می‌کند. این دستگاه پس از به خواب رفتن شما از فشار هوا برای طبیعی کردن الگوی تنفسی‌تان و جلوگیری از بروز وقفه در تنفس استفاده می‌کند. به‌نظر می‌رسد که در برخی موارد، دستگاه ASV در درمان آپنه خواب مختلط موفق‌تر از سایر فرم‌های فشار مثبت راه هوایی عمل می‌کند.
- فشار مثبت مداوم راه هوایی (CPAP): این روش که در آپنه خواب انسدادی نیز به کار می‌رود، شامل قرار دادن یک ماسک فشار مداوم روی بینی، در حین خواب است. CPAP ممکن است خروپف را ازبین ببرد و از آپنه خواب جلوگیری نماید. درست مانند درمان آپنه خواب انسدادی، مهم است که طبق دستور پزشک‌تان از این دستگاه استفاده کنید. اگر ماسک‌تان شما را اذیت می‌کند یا فشار هوا برای شما بیش‌ازحد قوی است، با پزشک‌تان صحبت کنید تا تنظیمات لازم را انجام دهد.
- فشار مثبت راه هوایی از نوع دوسطحی (BiPAP): برخلاف CPAP که فشار مثبت و مداومی را در حین تنفس برای راه هوایی فوقانی شما فراهم می‌کند، در BiPAP، فشار هوا درهنگام دم بالاتر است و درهنگام بازدم کاهش می‌یابد.
هدف از این درمان، کمک به الگوی تنفس ضعیف در آپنه خواب مرکزی است. برخی دستگاه‌های BiPAP می‌توانند به‌گونه‌ای تنظیم شوند که در صورت تشخیص توقف تنفس برای چند ثانیه، به‌طور اتوماتیک به شما اکسیژن برسانند.
علاوه‌بر این درمان‌ها، ممکن است که آگهی‌هایی را درمورد درمان‌های مختلف آپنه خواب در مجلات بخوانید یا از رادیو و تلویزیون بشنوید. قبل از امتحان کردن هر کدام از آنها و فهمیدن اینکه چقدر می‌توانند مفید باشند، با پزشک‌تان مشورت کنید.
ماسک‌های CPAP مختلفی در بازار وجود دارند
ماسک‌های فشار مثبت راه هوایی (CPAP) در مدل‌ها و اندازه‌های مختلفی برای درمان آپنه خواب به بازار عرضه می‌شوند. هر فرد دارای نیازها، اولویت‌ها و شکل صورت متفاوتی است و گاهی اوقات ممکن است که بیمار مجبور شود تا قبل از پیدا کردن ماسک مناسب، ماسک‌های مختلفی را امتحان کند.
سایزبندی برندها و مدل‌های مختلف ماسک می‌توانند باهم متفاوت باشند. گاهی اوقات لازم است که چندین مدل و سایز را امتحان کنید تا بتوانید بهترین ترکیب از راحتی و کارایی را پیدا کنید.
به‌عنوان مثال؛ اگر از سایز کوچک یکی از این برندها استفاده می‌کنید، لزوما به این معنا نیست که در برند دیگر نیز باید از ماسک سایز کوچک استفاده کنید. سایزگیری صحیح برای راحتی و عملکرد ماسک‌ها بسیار مهم است.
در اینجا به چند مدل مختلف از ماسک CPAP و مزایای احتمالی هر کدام از آنها نگاهی می‌اندازیم. برای اینکه مطمئن شوید ماسک‌تان متناسب با نیازهای شماست و کاملا اندازه است، با پزشک و فروشنده‌ی ماسک CPAP مشورت کنید.
ماسک بالشتک‌دار بینی
در این نوع از ماسک، بالشتک‌‌های بینی روی سوراخ‌های بینی قرار می‌گیرند و از این طریق، فشار هوای مناسب را فراهم می‌کنند.
این ماسک می‌تواند در شرایط زیر مفید باشد:
- اگر در ماسک‌هایی که قسمت بیشتری از صورت شما را می‌پوشانند، احساس ناراحتی و اضطراب می‌کنید
- اگر میدان دید کاملی برای مطالعه یا تماشای تلویزیون می‌خواهید
- اگر می‌خواهید عینک بزنید
- اگر موی صورت‌تان به حدی است که در عملکرد سایر ماسک‌ها اختلال ایجاد می‌کند
ماسک‌های بینی
این ماسک، بینی را می‌پوشاند و از این طریق فشار هوای مناسب را تأمین می‌کند.
این ماسک‌ها می‌توانند در شرایط زیر مفید باشند:
- اگر پزشک‌تان دستور داده است که فشار هوا روی درجه‌ی بالا تنظیم شود
- اگر درهنگام خواب، زیاد به این طرف و آن طرف حرکت می‌کنید
ماسک‌های کل صورت
این ماسک، بینی و دهان شما را می‌پوشاند و فشار هوای مناسب را تأمین می‌کند.
این ماسک‌ها می‌توانند در شرایط زیر مفید باشند:
- اگر گرفتگی بینی دارید و تنفس از راه بینی برای شما دشوار است
- اگر علی‌رغم امتحان کردن یه ماهه‌ی ماسک بینی یا رابط بالشتک‌دارِ دارای ویژگی رطوبت گرم یا بند چانه یا هردو برای بسته نگه داشتن دهان‌تان، همچنان شب‌ها از دهان نفس می‌کشید
درمان‌های خانگی و سبک زندگی
در بسیاری از موارد ممکن است که خودمراقبتی، مناسب‌ترین راهی باشد که می‌توانید برای مقابله با آپنه خواب انسدادی و احتمالا آپنه خواب مرکزی به کار ببرید. این نکات را امتحان کنید:
- وزن اضافه‌‌ی خود را کم کنید: حتی کاهش وزن اندک نیز می‌تواند به کم کردن میزان تنگی حلق شما کمک کند. در برخی از موارد، اگر به وزن سالم برگردید، ممکن است که آپنه خواب به‌طور کامل بهبود یابد. اما اگر وزن‌تان دوباره بالا برود، آپنه خواب باز خواهد گشت.
- ورزش کنید: ورزش منظم می‌تواند به کاهش علائم آپنه خواب انسدادی کمک کند (حتی بدون کاهش وزن). سعی کنید در اکثر روزهای هفته، ۳۰ دقیقه فعالیت بدنی متوسط مانند پیاده‌روی تند را در برنامه‌ی زندگی خود بگنجانید.
- از مصرف الکل و داروهای خاصی مانند آرام‌بخش‌ها و قرص‌های خواب‌آور اجتناب کنید: اینها ماهیچه‌های پشت حلق شما را شل می‌کنند که همین امر در تنفس اختلال ایجاد می‌کند.
- به جای خوابیدن به پشت، به پهلو یا روی شکم‌تان بخوابید: خوابیدن به پشت می‌تواند باعث شود که زبان و کام نرم به پشت گلوی‌تان خم شوند و راه هوایی شما را مسدود کنند. برای جلوگیری از خوابیدن به پشت، یک توپ تنیس را به قسمت بالای پیژامه‌‌ی خود بدوزید.
- در شب، مسیر تنفسی بینی‌تان را باز نگه دارید: برای کمک به باز نگه داشتن راه بینی، از اسپری بینی سالین (نمکی) استفاده کنید. درمورد استفاده از هرگونه داروی ضداحتقان یا آنتی‌هیستامین با پزشک‌تان مشورت کنید، چرا که این داروها عموما برای استفاده‌ی کوتاه‌مدت توصیه می‌شوند.
- اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید: سیگار کشیدن، آپنه خواب انسدادی را تشدید می‌کند.
آماده شدن برای ملاقات با پزشک
اگر شما یا همسرتان حدس می‌زنید که به آپنه خواب دچار هستید، بهتر است اول به پزشک خانوادگی‌تان مراجعه کنید. با این حال، ممکن است که در برخی از موارد، درهنگام نوبت گرفتن، بلافاصله به متخصص خواب ارجاع داده شوید.
از آنجا که مدت زمان ویزیت پزشک می‌تواند کوتاه باشد و شما باید درمورد مسائل زیادی صحبت کنید، بهتر است که از قبل خودتان را برای ملاقات با پزشک آماده کنید. اینها برخی از اطلاعاتی هستند که به شما کمک می‌کنند تا برای ملاقات با پزشک‌تان آماده شوید و به انتظاراتی که می‌توانید از پزشک‌تان داشته باشید واقف شوید.
- از محدودیت‌های قبل از ملاقات با پزشک آگاه شوید: درهنگام گرفتن نوبت حتما سؤال کنید که آیا لازم است تا کارهای خاصی را قبل از ویزیت پزشک انجام دهید یا نه، مانند اصلاح رژیم غذایی یا نوشتن عادات خواب در دفترچه.
- تمام علائم‌تان را یادداشت کنید: ازجمله آنهایی که ممکن است از نظر شما ارتباطی با مشکل پزشکی فعلی‌تان نداشته باشند.
- اطلاعات شخصی مهم را یادداشت کنید: ازجمله هرگونه فشار و استرس شدید یا تغییرات جدیدی که در زندگی‌تان اتفاق افتاده است.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید، تهیه کنید.
- در صورت امکان از یکی از اعضای خانواده یا دوستان‌تان بخواهید تا همراه شما به مطب بیایند: آنها می‌توانند اطلاعاتی را که از قلم انداخته یا فراموش کرده‌اید، به یاد بیاورند و از آنجا که ممکن است همسرتان بیشتر از خود شما از علائم‌تان اطلاع داشته باشد، بهتر است به همراه او نزد پزشک بروید.
- سؤالات مورد نظرتان را یادداشت کنید تا از پزشک بپرسید.
زمان ویزیت شما محدود است بنابراین آماده کردن لیستی از سؤالات احتمالی، به شما کمک خواهد کرد که حداکثر بهره را از ملاقات‌تان ببرید. برخی از سؤالات اساسی که می‌توانید درمورد آپنه خواب از پزشک‌تان بپرسید، عبارتند از:
- محتمل‌ترین علت علائم من چیست؟
- من به انجام چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟ آیا این تست‌ها نیازمند آماده‌سازی خاصی هستند؟
- آیا مشکل من موقتی است یا طولانی‌مدت؟
- چه درمان‌هایی برای این مشکل وجود دارد؟
- از نظر شما کدام درمان برای من مناسب‌تر است؟
- من مشکلات سلامتی دیگری نیز دارم. چگونه می‌توانم این بیماری‌ها را در کنار هم به بهترین شکل ممکن مدیریت کنم؟
- آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟
- آیا شما بروشور یا جزوه‌‌ای دارید که در اختیار من قرار دهید؟ چه وب‌سایت‌هایی را پیشنهاد می‌کنید؟
علاوه‌بر سؤالاتی که برای پرسیدن از پزشک‌تان آماده کرده‌اید، حتما سؤالات دیگری را که ممکن است در حین ویزیت به ذهن‌تان برسند، از او بپرسید.
آنچه می‌توانید از پزشک‌تان انتظار داشته باشید
احتمالا پزشک‌تان سؤالاتی را از شما خواهد پرسید که عبارتند از:
- از چه زمانی متوجه علائم‌تان شدید؟
- آیا علائم شما مداوم هستند یا می‌آیند و می‌روند؟
- شدت علائم شما چقدر است؟
- همسرتان علائم شما را چگونه توصیف می‌کند؟
- آیا هنگامی که تنفس‌تان در خواب قطع می‌شود، متوجه می‌شوید؟ اگر این‌طور است، هر شب چند بار این اتفاق می‌افتد؟
- آیا چیزی هست که به کاهش علائم‌تان کمک کند؟
- آیا چیزی هست که باعث بدتر شدن علائم‌تان شود؟ (مانند وضعیت خوابیدن یا مصرف الکل)
آنچه می‌توانید در این فاصله انجام دهید
- سعی کنید که به پهلو بخوابید. اکثر فرم‌های آپنه خواب با خوابیدن به پهلو خفیف‌تر می‌شوند.
- از الکل استفاده نکنید. الکل، آپنه خواب انسدادی و مختلط را تشدید می‌کند.
- از داروهای آرام‌بخش استفاده نکنید. داروهایی که شما را آرام می‌کنند یا باعث خواب‌آلودگی‌تان می‌شوند، می‌توانند آپنه خواب را بدتر کنند.
- اگر خواب‌آلود هستید، رانندگی نکنید. در صورت ابتلا به آپنه خواب ممکن است به‌شدت خواب‌آلود شوید که می‌تواند شما را در معرض خطر تصادف قرار دهد. در بعضی از موارد ممکن است یک دوست نزدیک یا یکی از اعضای خانواده‌تان به شما بگوید که از آنچه حس می‌کنید، خواب‌آلوده‌تر هستید. در چنین شرایطی به هیچ‌وجه رانندگی نکنید.
