تا حالا این سؤال برایتان پیش آمده که برای موفقیت تحصیلی در دانشگاه چطور باید درس بخوانیم؟ عواملی که بعضی دانشجویان را از بقیه موفق‌تر می‌کنند چیستند؟ پاسخ به این سؤال خیلی به شما کمک می‌کند که بدانید هنگام ورود به دانشگاه باید چه مهارت‌هایی را بیاموزید. بر اساس تحقیقات، سه عامل مهم شناسایی شده‌اند که برای موفقیت تحصیلی دانشجویان ضروری هستند. این عوامل تا حد زیادی موفقیت تحصیلی دانشجویان را تضمین می‌کنند: مهارت‌های بنیادی، مهارت‌های فراشناختی و انگیزه. در ادامه با ما همراه باشید تا این عوامل را دقیق‌تر بررسی کنیم.
۱. مهارت‌های بنیادی
مهارت‌های بنیادی شامل فنونِ خواندن می‌شود که اولین بار فرد آن را در کلاس اول تا سوم می‌آموزد. وقتی بچه‌ها وارد مقطع راهنمایی می‌شوند، تقریبا خیلی از آنها مهارت خواندن را فراگرفته‌اند. اگر بچه‌ها در همان زمان مهارت‌های خواندن را خوب یاد نگیرند، نمی‌توانند در دانشگاه مطالبی را که می‌خوانند خوب درک کنند.
مهارت بنیادیِ دیگر، درک مطلب است. پژوهشگرانی که درباره خواندن تحقیق و مطالعه می‌کنند، اعتقاد دارند نیمی از درک مطلب متون بستگی به حافظه مطالعه‌کننده برای از یاد نبردن مطالب خوانده‌شده در متون طولانی دارد. ساختن حافظه قوی به این معنی است که فرد بداند ایده‌های مطرح‌شده، در جای‌جایِ متن و در مقایسه با یکدیگر چه اهمیتی دارند و خودش چه دانشی درباره موضوع متن مدنظر دارد.
مثلا دانشجویی در حال خواندن متنی است که دیدگاه‌های مختلف را درباره برنامه «سیاست جدیدِ» روزولت (برنامه جامعی برای از بین بردن بیکاری در آمریکا) بررسی و با برنامه‌های دیگر مقایسه می‌کند. دانشجویانی که قدرت درک مطلب بالایی دارند می‌توانند پس از پایان خواندن، نکته اصلی هرکدام از ادعاهای مطرح‌شده، دلیل مطرح‌شدن آن ادعاها و تناقضشان با دیگر دیدگاه‌ها را بیان کنند.
۲. مهارت‌های فراشناختی
فراشناخت یعنی شما به عملکرد خودتان در کاری که انجام می‌دهید آگاهی کامل داشته باشید و اگر به هدف مدنظرتان نرسیدید، بدانید اشکال کارتان کجا بوده است.
تا حالا برایتان پیش آمده که حین خواندن یک متن ذهنتان این طرف و آن طرف سیر کند؟ حتی ممکن است چشم‌هایتان هنوز روی برگه کاغذ باشند و در حال خواندن باشید، اما تقریبا هیچ درکی از مطالبی که می‌خوانید نداشته باشید. همه ما تا به حال این تجربه را داشته‌ایم، اما دانشجوی کارآمد سعی می‌کند این مشکل را رفع کند. مثلا آن قسمت‌هایی از متن را که متوجه نشده دوباره با دقت بیشتری مطالعه می‌کند. این رفتار استراتژیک مثالی از مهارت‌های فراشناختی است.
مطالعات بسیار زیادی درباره فراشناخت و نقش آن در کمک به موفقیت دانشجویان انجام شده است. خیلی جالب است که معمولا دانشجویان به‌دلیل داشتن اعتمادبه‌نفس زیاد، توانایی خود در درک متون را خیلی دست بالا می‌گیرند.
دانشجویان کارآمدتر معمولا دقت بالایی در درک توانایی‌شان از خود بروز می‌دهند و زمانی که در درک مطلبی ناتوان می‌شوند، از مجموعه‌ای از ابزار کمکی و استراتژی‌های مطالعه کمک می‌گیرند تا مشکلشان را برطرف کنند. این ابزار و استراتژی‌ها عبارت‌اند از:
- دوباره‌خوانی مطلب؛
- خلاصه‌کردن؛
- یادداشت‌برداری از قسمت‌هایی از متن؛
- ارتباط‌دادن ایده‌های متن با ایده‌هایی که دانشجو از قبل با آنها آشنایی داشته است.
۳. انگیزه
همه دانشجوها انگیزه لازم برای رسیدن به موفقیت در دانشگاه را ندارند، به‌خصوص زمانی که مجبورند درس بخوانند. همان‌طور که انتظار می‌رود تحقیقات گسترده‌ای درباره انگیزه تحصیلی انجام شده است و بر اساس این تحقیقات، دستورالعمل ایجاد انگیزه بسیار پیچیده است، اما می‌دانیم که چنین چیزهایی لازم‌اند:
- ارزش قائل‌شدن برای خودِ عملِ مطالعه‌کردن؛
- باور به اینکه اگر برای هدف خاصی مطالعه می‌کنید، حتما مهارتش را دارید و موفق خواهید شد؛
- احساس مسئولیت برای درست انجام‌دادن کارها.
این احساس مسئولیت می‌تواند به دلایل بیرونی از جمله گرفتن نمره‌های خوب یا به دلایل درونی مانند احساس رضایت از برآورده‌کردن استانداردهای شخصی باشد.
عوامل موفقیت را چگونه عملی کنیم؟
با عوامل سه‌گانه موفقیت تحصیلی آشنا شدیم. دانشجویان هم باید مهارت‌های بنیادی را برای درک مطالب داشته باشند، هم از خودآگاهی بالایی برخوردار باشند و بدانند باید برای حل مشکلات چه کاری بکنند و در آخر برای موفق‌شدن باید انگیزه کافی داشته باشند.
تا به امروز هیچ راه مستقیمی کشف نشده است که نشان بدهد اگر دانشجویان طبق آن عمل کنند، موفق خواهند شد. در واقع ما به‌تازگی از مؤسسه علوم آموزشی که دستِ راست وزارت آموزش آمریکا محسوب می‌شود، برای تحقیق در این باره کمک مالی دریافت کرده‌ایم تا دریابیم این عوامل تا چه اندازه در موفقیت تحصیلی دانشجویان تأثیر دارند.
یکی از پژوهشگران ما به‌نام جو مالیانو استاد روان‌شناسی شناختی و روان‌شناسیِ زبان در دانشگاه ایلینوی است. تحقیقات او درباره درک افراد از روایت‌های مختلف در رسانه‌ها (متن، فیلم و روایت‌های بصری) است و اینکه چگونه می‌توانیم دانشجویان را برای مطالعه درسی و دانشگاهیِ کارآمد یاری کنیم.
ملیسا ری دیگر محقق ما در دانشگاه ایلینوی است و در مرکز مطالعات بینارشته‌ای زبان و آگاهی کار می‌کند. زمینه‌های مطالعاتی وی شاملِ تفاوت‌های فردی در درک مطلب و رابطه‌ی بین متن، ساختار و درک مطلب می‌شود.
ما امید داریم این پژوهش به دانشجویان و دانش‌آموزان یاد بدهد چگونه می‌توانند مهارت‌های بنیادی، فراشناختی و انگیزشی را کسب کنند. برای نسل‌های آینده هم که شده باید هرچه زودتر بتوانیم دستورالعمل موفقیت را به درستی مشخص کنیم.
سؤالات رایج درباره موفقیت دانشجویان
۱. چگونه در دانشگاه درس بخوانیم؟
برای موفقیت در دانشگاه باید ۳ مهارت را در خود تقویت کنید:
- درک مطلب؛
- خودشناسی و کشف مشکل؛
- انگیزه‌بخشی به خود.
۲. چرا به دانشگاه می‌رویم؟
رفتن به دانشگاه هدف نیست، بلکه ابزاری برای دستیابی به اهداف ماست. در دانشگاه دانش و مهارت‌هایی تخصصی را می‌آموزیم که برای پیشبرد اهدافمان در حرفه آینده خود نیاز داریم.
۳. برنامه ریزی درسی برای دانشجویان باید چگونه باشد؟
قدم اول برنامه ریزی برای دانشجویان، تعیین اهداف کلی است. به چه کاری علاقه دارید؟ می‌خواهید به چه چیزی برسید؟ سپس بر اساس این اهداف، دانش و مهارت‌های لازم را تعیین و برای دستیابی به هر یک برنامه‌ریزی می‌کنید.
۴. امتحان‌های دانشگاه چگونه است؟
امتحان‌های دانشگاه باید مهارت‌محور باشند تا دانشجو بتواند خود را محک بزند، اما متأسفانه خیلی وقت‌ها استادان این مسئله را در نظر نمی‌گیرند. برای موفقیت در امتحان‌های دانشگاه، سعی کنید استاد خود را خوب بشناسید و متوجه بشوید به کدام مباحث بیشتر تأکید دارد.
۵. ویژگی‌های یک دانشجوی خوب چیست؟
دانشجوی خوب چندبُعدی عمل می‌کند و علاوه بر درس، به توسعه مهارت‌های دیگرش می‌اندیشد. دانشجوی خوب همیشه اهدافش را پیش چشم دارد و دانشگاه را ابزاری برای رسیدن به آنها می‌داند.
