تشخیص زمان با استفاده از ساعت عقربه‌دار بسیار پیچیده‌تر آن است که تصور می‌کنید. این مسئله را زمانی متوجه می‌شوید که بخواهید این مهارت را به فرزندتان بیاموزید. خواندن ساعت نیازمند درک مفاهیم مختلف ریاضی و ترکیب آنها با یکدیگر طی فرایندی پیچیده است. در ضمن درک مفهوم گذر زمان هم برای یادگیری ساعت ضروری است. اگر نمی‌دانید چگونه باید به کودکتان ساعت را آموزش بدهید، این مقاله برای شماست. در این مطلب درباره آموزش ساعت به کودکان صحبت می‌کنیم.
زمان آموزش ساعت به کودکان
یادگیری خواندن ساعت با درک این مسئله شروع می‌شود که زمان چیست. وقتی کودکتان ۶ یا ۷ساله شد و به کلاس اول دبستان رفت، می‌توانید خواندن ساعت را به او یاد بدهید. در واقع کودکان در این سن کم‌کم مفاهیم گذر زمان، گذشته، حال و آینده را درک می‌کنند. در ضمن در این سن کودکان مهارت‌های ریاضی ضروری برای خواندن ساعت‌های عقربه‌دار را هم یاد گرفته‌اند.
تسلط بر تشخیص زمان از روی ساعت عقربه‌دار وقت‌گیر است و کودکان اول دبستان فقط می‌توانند ساعت کامل و نیم ساعت را یاد بگیرند. وقتی به کلاس دوم دبستان رسیدند، می‌توانند ساعت را با دقت ۵ دقیقه هم بگویند (مثلا ساعت ۱۰ و ۲۰ دقیقه). البته گفتن زمان به دقیقه برای آنها سخت است و ممکن است تا ۸سالگی طول بکشد که ماهر شوند.
آماده‌کردن کودک برای یادگیری ساعت
کودکان قبل از یادگیری ساعت باید درک صحیحی از گذر زمان داشته باشند. آنها باید بدانند که زمان به روز، ساعت و دقیقه تقسیم شده است. برای اینکه کودکان زمان را درک کنند، می‌توانید از واژه‌هایی چون صبح، بعدازظهر، ظهر، شب، قبل و بعد استفاده کنید و تمام این واژه‌ها را در فعالیت‌های روزمره آنها بگنجانید. مثلا اگر می‌خواهید کودک ۵ دقیقه را بیاموزد، باید هشدار ساعت را روی ۵ دقیقه تنظیم کنید و از او بخواهید کاری را در این مدت انجام دهد. این‌طوری مفهوم ۵ دقیقه را درک خواهد کرد.
برای اینکه کودکان مفهوم گذر زمان را درک کنند، باید با آنها درباره فعالیت‌های روزمره‌شان صحبت کنید. یکی از فعالیت‌های موردعلاقه کودکان درست‌کردن کارت‌های فعالیت‌های روزمره‌شان است. می‌توانید تمام کارهایی را که در خانه همراه کودکتان انجام می‌دهید یا او به‌تنهایی مشغول آن فعالیت‌ها می‌شود روی چندین کارت فهرست کنید. سپس از او بخواهید کارت‌ها را به‌ترتیب کارهایی که باید انجام دهد مرتب کند.
کودکان برای اینکه بتوانند زمان را از روی ساعت عقربه‌دار بگویند، علاوه بر درک مفهوم گذر زمان، باید مهارت‌های اصلی ریاضی را هم آموخته باشند. آنها باید بتوانند از ۱ تا ۶۰ بشمارند و در عین حال مفهوم این اعداد را هم درک کرده باشند. البته کودکان باید بتوانند اعداد را ۵ تا ۵ تا هم بشمارند.
وسایل لازم برای آموزش ساعت به کودکان
برای آموزش ساعت به کودکان، یک ساعت عقربه‌دار که دقیقه‌شمار ۱دقیقه‌ای یا ۵دقیقه‌ای داشته باشد عالی است. البته بهتر است ساعتی که برای آموزش استفاده می‌کنید اسباببازی باشد تا بتوانید موقع آموزش ساعت، به‌راحتی عقربه دقیقه‌شمار ساعت را حرکت و زمان‌های مختلف را نشان دهید. همچنین می‌توانید تصویر چاپ‌شده‌ای از ساعت عقربه‌دار تهیه و وانمود کنید که پیتزایی خوشمزه است و آن را با کمک اعداد بزرگ صفحه (۳، ۶، ۹، ۱۲) تقسیم کنید.
مراحل آموزش ساعت به کودکان
۱. شناسایی بخش‌های مختلف ساعت
اولین مرحله برای یادگیری ساعت، شناسایی بخش‌های مختلف ساعت است. این بخش‌ها عبارت‌اند از اعداد، عقربه ساعت‌شمار و عقربه دقیقه‌شمار. هنگام یاددادن ساعت به کودکان تا حد امکان از ساعتی استفاده کنید که ثانیه‌شمار نداشته باشد. ثانیه‌شمار موجب گیجی و حواس‌پرتی کودک می‌شود.
۲. آموزش ساعت‌شمار به کودک
بعد از اینکه کودک تمام قسمت‌های ساعت عقربه‌دار را شناخت، به او نشان دهید گذر زمان روی ساعت را چگونه نشان می‌دهند. به او کمک کنید تا به‌کمک عقربه ساعت‌شمار تک‌تک ساعت‌ها را تشخیص دهد. سپس وقتی عقربه ساعت روی یک عدد قرار گرفت، به او عقربه دقیقه را نشان دهید که روی عدد ۱۲ قرار گرفته است. سپس چند بار عقربه ساعت‌شمار را روی عددهای مختلف قرار دهید و از کودکتان بپرسید ساعت چند است. وقتی کودک پاسخ‌های صحیح داد، از او بخواهید ساعت را روی زمانی تنظیم کند که به او می‌گویید. مثلا به او بگویید: «می‌توانی ساعت ۵ را به من نشان بدهی؟»
همچنین می‌توانید برای درک زمان، ساعت‌ها مختلف را روی ساعت‌های دیجیتال به کودک نشان دهید. مثلا به کودک بگویید: «ساعت ۸:۰۰ شب وقت خواب است.» او باید یاد بگیرد زمانی که عدد ۸ را با ۲ صفر مقابل آن می‌بیند، موقع خواب است.
۳. آموزش نیم ساعت به کودک
وقتی کودکتان مفهوم زمان به ساعت را کاملا یاد گرفت، به او نیم ساعت را بیاموزید. او باید بتواند با نگاه‌کردن به ساعت زمان‌هایی مثل ۳:۳۰، ۶:۳۰ و ۱۱:۳۰ را تشخیص بدهد.
وقتی این مرحله از آموزش را شروع می‌کنید، باید به کودک نشان دهید که عقربه ساعت‌شمار دقیق روی اعداد بزرگ قرار نمی‌گیرد. به او بگویید که عقربه ساعت‌شمار همیشه کمی از روی اعداد بزرگ عبور می‌کند.
برای اینکه کودک بهتر بفهمد عقربه ساعت‌شمار دقیقا روی اعداد بزرگ صفحه ساعت قرار نمی‌گیرد، مانند زمانی که می‌خواهید پیتزایی را تقسیم کنید، خطی روی ساعت بکشید و محل قرارگرفتن عقربه ساعت‌شمار را به کودک نشان دهید.
۴. آموزش فواصل ۵دقیقه‌ای زمان
وقتی کودکان توانستند اعداد را ۵ تا ۵ تا بشمارند، می‌توانید فواصل ۵دقیقه‌ای را به آنها یاد دهید. در این مرحله باید به آنها توضیح دهید که می‌توانند ۵ تا ۵ تا بشمارند تا نشان دهند چند دقیقه از یک ساعت گذشته است. در این زمان فقط باید تا ۳۰ دقیقه گذشته از یک ساعت را به آنها یاد دهید، مانند ۵:۱۵، ۵:۲۰ و ۵:۰۵. آموزش بعد از ۳۰ دقیقه، مانند ۳۵، ۴۵ و ۵۰ دقیقه، را به بعد موکول کنید. زمانی می‌توانید دقایق بعد از نیم ساعت را هم به کودک یاد بدهید که از نظر شناختی آماده باشد، یعنی حدود ۷سالگی.
۵. آموزش زمان بعد از نیم ساعت
خواندن زمان‌هایی مانند ۳:۴۵ یا ۶:۵۵ برای کودکان کمی گیج‌کننده است، زیرا عقربه ساعت‌شمار به ساعت بعدی نزدیک‌تر شده است. مثلا وقتی ساعت ۳:۵۰ را نشان می‌دهد، کودک فکر می‌کند عقربه عدد ۴ را نشان می‌دهد و می‌گوید ساعت ۴:۵۰ است.
وقتی کودکتان به سنی رسید که توانست زمان‌های بعد از نیم ساعت را هم درک کند، با استفاده از ساعت اسباببازی به او نشان دهید که چگونه عقربه ساعت‌شمار با چرخش عقربه دقیقه‌شمار، آهسته از یک عدد حرکت می‌کند و به عدد بعدی می‌رسد. این روند را ادامه دهید تا به دقایق ۳۵، ۴۰، ۴۵، ۵۰ و ۵۵ دقیقه برسید.
گفتن زمان مهارتی مفهومی و انتزاعی است که می‌توانید از ۶سالگی به‌بعد آن را به کودکتان بیاموزید. اما اگر می‌خواهید کودکتان سریع‌تر ساعت را بیاموزد، از همان سال‌های اول زندگی‌اش هنگام فعالیت‌های روزمره با او درباره مفهوم زمان و نقش آن در این فعالیت‌ها صحبت کنید.
کلام آخر
تا به حال پیش آمده است که بخواهید به کودکی ساعت آموزش دهید؟ در این کار موفق بوده‌اید؟ چه پیشنهادی بیشتر از توصیه‌های این مقاله برای آموزش ساعت به کودکان برایمان دارید؟ خوشحال می‌شویم پیشنهادتان را با ما در میان بگذارید.
