خیاطی کار جالبی است، دنیای نخ‌ها و سوزن‌ها و صدای خوشایند چرخ‌خیاطی. دوخت‌ودوز نیازمند صبر و البته یادگیری است. با وجود الگوها و آشنایی با آن‌ها، خیاطی‌کردن به‌شدت ساده می‌شود. زمانی که پارچه را با همکاری نخ و قیچی و سوزن به شکل لباس، پرده یا حتی روبالشی درمی‌آورید، لذت بی‌چون‌وچرایی نصیبتان می‌شود. اگر کمی خیاطی بلدید و بی‌نیاز از آموزش مقدمات خیاطی هستید، در این مقاله رسم الگوی خیاطی را به شما آموزش می‌دهیم.
ابزار موردنیاز
برای رسم و برش الگوی خیاطی باید تعدادی ابزار و وسیله را آماده کنید:
- سوزن ته‌گرد؛
- سنجاق؛
- متر اندازه‌گیری؛
- قیچی؛
- کاغذ الگو.
برای شروع بهتر است سراغ مدل‌های ساده‌تر بروید تا کم‌کم آماده کارهای پیچیده‌تر بشوید. حالا چگونه کار با الگوها را شروع کنید؟
آموزش رسم الگوی خیاطی برای خودتان
۱. اندازه‌هایتان را بگیرید
برای اینکه بتوانید به‌درستی خیاطی کنید و مدل مدنظرتان را متناسب با اندازه‌های اندامتان بدوزید، متر را بردارید و این بخش‌ها را اندازه بگیرید:
- دور سینه‌تان چقدر است؟ (برای خانم‌ها) متر را دور پهن‌ترین بخش سینه بگیرید و اندازه‌اش را بخوانید.
- دور کمرتان چقدر است؟ متر را دور باریک‌ترین بخش کمر بگیرید و اندازه‌اش را بخوانید.
- قدتان چقدر است؟ کنار دیوار بایستید و از نوک سر تا نوک پا را با متر اندازه بگیرید.
- دور گردنتان چقدر است؟ متر را دور گردن بگیرید تا اندازه مناسب برای دوخت یقه را متوجه شوید.
- دور رانتان چقدر است؟ پهن‌ترین بخش ران را با متر اندازه بگیرید.
- طول و عرض پشتتان چقدر است؟ برای طول پشتتان از گردن تا کمر را اندازه بگیرید و برای عرض پشت هم پهن‌ترین قسمت عرضی کمر را اندازه بگیرید.
- اندازه سینه‌تان چقدر است؟ پهن‌ترین بخش بالای پستان‌ها را با متر اندازه بگیرید تا اندازه سینه‌تان مشخص شود.
- اندازه آستینتان چقدر است؟ متر را از بخش شانه‌ها تا سر مُچ بکشید و طول آستین را اندازه بگیرید. البته اینکه متر را تا چه فاصله‌ای از مچ بکشید به سلیقه و خواست خودتان است.
- اندازه شانه‌ها چقدر است؟ از قسمت گردن تا لبه شانه را با متر اندازه بگیرید.
- اندازه عرض بالای بازو چقدر است؟ متر را دور پهن‌ترین بخش بازویتان نزدیک زیر بغل بگیرید و اندازه را بخوانید.
۲. طرحی از لباس مدنظرتان بکشید
قرار است چه چیزی بدوزید؟ دامن؟ شلوار؟ شلوارک؟ تاپ؟ یا چیزهای دیگر؟ طرحی از آن را روی کاغذ بکشید. لازم نیست که در طراحی اولیه‌تان همه‌چیز دقیق و با جزئیات باشد. طرحی سردستی کافی است. هدف از این کار تشخیص‌دادن الگوهای لازم است و اینکه چه بخش‌هایی از لباس را روی الگو درآورید.
مثلا اگر می‌خواهید پیراهنی ساده بدوزید، برای الگویش فقط نیاز به یک بخش برای جلوی لباس، یک بخش برای پشت لباس و آستین‌ها دارید.
۳. برای کشیدن الگو کاغذی مناسب آماده کنید
کاغذی را انتخاب کنید که اندازه باشد، یعنی بتوانید تمام بخش‌های الگو را روی آن بکشید و قیچی کنید. یک سمت کاغذ حتما باید صاف باشد. سپس خط‌کش را بردارید و از بالای کاغذ به‌اندازه قد لباستان علامت بزنید.
- برای مثال اگر قدتان ۱متر و ۸۰ سانتی‌متر است، برای دوختن پیراهنی با طول متوسط باید اندازه طول لباس را حدود ۹۴ سانتی‌متر بگیرید. برای داشتن پیراهنی که تا پایین زانو برسد، طول لباس را حدود ۱۰۱ سانتی‌متر و برای داشتن پیراهنی بلند حدود ۱۵۵سانتی‌متر بگیرید.
- لبه صاف کاغذ الگو به رویه مرکزی یا شاخصی برای اندازه‌گیری قد لباس بدل خواهد شد.
نکته مهم
برای تعیین قد لباس به قد خودتان توجه کنید و ببینید که می‌خواهید اندازه طولی لباستان چقدر باشد. برای دوختن تاپ یا بلوز هم به اندازه طولی پشتتان دقت کنید، یعنی ناحیه کمر به‌بالا. ببینید که قرار است بلوز یا تاپ تا کدام ناحیه از کمرتان را بپوشاند.
۴. برای تعیین اندازه شانه‌ها، سینه، کمر و باسن در لباس، خطوط افقی بکشید
در بخش قبلی با خط‌کش اندازه قدی لباس را روی کاغذ الگو مشخص کردید. حالا باید خط‌کش را عمود بر آن خط مستقیم قرار بدهید تا اندازه بخش‌های افقی بدن را روی کاغذ الگو درآورید. با درنظرداشتن اندازه شانه‌ها، خط عمود بر اندازه قدی لباس را روی کاغذ الگو رسم کنید تا خط شانه‌تان مشخص شود.
بعد باید اندازه سینه را روی کاغذ الگو مشخص کنید. در خیاطی با الگو باید به ترتیب اندازه‌گذاری‌ها دقت داشته باشید. پس بعد از مشخص‌شدن خط شانه‌ها، خط سینه را تعیین کنید. پایین‌تر از خط شانه روی کاغذ پیش بروید و اندازه سینه را که از قبل گرفته‌اید روی کاغذ مشخص کنید.
با همین رویه به بخش پایین‌تر کاغذ بروید و خط کمر را علامت بزنید. پایین بلوز یا پیراهنتان هم روی باسن قرار می‌گیرد. البته قد لباس در اختیار خودتان است؛ می‌توانید طول بلوز را روی کمر، بالای ناف یا روی باسن اندازه کنید.
برای تعیین اندازه هریک از این موارد باید به اندازه‌های بدنتان دقت کنید که در بخش قبل یادداشتشان کردید.
۵. برای اتصال اندازه‌های دور سینه، سینه، کمر و باسن خطی بکشید
به اندازه‌هایتان نگاه کنید و روی خط سینه را در نقطه‌ای علامت‌گذاری کنید که یک‌چهارم طول اندازه‌گیری‌شده برای این قسمت است. این کار را برای کمر و باسن هم تکرار کنید. سپس نقطه‌های مشخص‌شده برای هر بخش را با خطی منحنی به یکدیگر وصل کنید. نگران نباشید، درباره این بخش در خط بعدی بیشتر توضیح می‌دهیم.
- برای مثال اگر اندازه دور سینه‌تان ۱۰۰ سانتی‌متر است، آن را تقسیم بر ۴ کنید. حاصل عدد ۲۵ است. علامتی روی کاغذ الگو بگذارید که فاصله آن از لبه خط سینه ۲۵ سانتی‌متر باشد.
- این کار باعث می‌شود که یک لبه از بخش الگوی مرکزی‌تان شکل بگیرد؛ به شکل‌های بالا نگاه کنید.
۶. خط گردن و شانه را رسم کنید
از خط‌کشی منحنی برای رسم خط گردن استفاده کنید. از بالای خط شانه تا لبه عمودی کاغذ الگو خطی بکشید که شکل یقه را مشخص می‌کند. (به شکل بالا دقت کنید.) تعیین خط گردن و یقه میزان باز یا بسته‌بودن یقه را مشخص می‌کند و سلیقه و خواست خودتان است.
یادتان باشد که بخش داخلی یقه در ناحیه گردن بلندتر از یقه در ناحیه بیرونی است و باید به این موضوع در طراحی‌تان دقت کنید. بعد از این‌ها هم فاصله‌ای برای حلقه‌آستین‌ها در نظر بگیرید و خطی منحنی از پایین شانه تا بخش خط سینه بکشید. (به شکل بالا نگاه کنید.)
۷. در بخش‌های خطوط منحنی الگو جایی برای درزهای لباس تعیین کنید
از خط‌کش یا ابزار مناسب دیگری برای تعیین خطوطی هم‌راستا با خطوط کلی ترسیم‌شده روی کاغذ استفاده کنید. حدود ۱٫۳ سانتی‌متر از هر خط رسم‌شده فاصله‌ای تعیین کنید و به موازاتش خطی بکشید. این خطوط جای درزهای لباس را مشخص می‌کنند. (به شکل بالا نگاه کنید.)
در بخش لبه پایینی لباس هم می‌توانید فاصله‌ای در حد همان ۱٫۳ سانتی‌متر برای درزگرفتن بگذارید.
- برای مثال اگر قد مدنظر برای لباستان ۱۵۵ سانتی‌متر است، قد کلی را حدود ۱۵۶٫۳ سانتی‌متر بگیرید.
۸. برای لباس آستین‌دار الگوی آستین را هم رسم کنید
در این بخش از آموزش خیاطی با الگو باید سراغ آستین بروید. می‌خواهید لباستان آستین داشته باشد؟ باید بروید سراغ اندازه‌هایی که در قسمت دوم گرفتید. طول آستین و بخش بالایی بازویتان چقدر بود؟ با درنظرگرفتن مدل آستین و اندازه‌ها، شکل این بخش لباس را روی کاغذ الگو بکشید.
- برای مثال اگر اندازه آستین مدنظرتان ۱۳ سانتی‌متر است و قصد دارید که پهنایش را هم ۳۰ سانتی‌متر در نظر بگیرید، با درنظرگرفتن اندازه طولی و پهنای آستین و همچنین مدلش طرح روی کاغذ کشیده می‌شود.
۹. طرح‌های کشیده‌شده از روی الگوی لباس را بُرش بزنید
کاغذ الگوی دیگری بیاورید و الگوهای کشیده‌شده روی کاغذ قبلی را روی آن قرار بدهید. کاغذها را به هم وصل کنید و بعد از روی خطی که برای درزها کشیده بودید برش بزنید. کاغذ زیری الگوی پشت لباس خواهد بود. برای اینکه برشتان دقیق باشد، بهتر است که ناحیه خط یقه را نبرید.
- برای مثال امکان دارد که بخواهید روی یقه کار کنید و قسمت پشت و جلوی آن را مدل‌هایی بدهید. پس بهتر است در این مرحله به یقه و خط آن دست نزنید.
- برای هر تکه از الگویتان اسم یا شماره بگذارید تا کارکردن با آن‌ها برایتان ساده‌تر شود.
نکته مهم
تعداد تکه‌های کاغذ الگو بسته به نوع و مدل لباستان است. برای نمونه اگر می‌خواهید بلوزی ساده بدوزید، شاید فقط ۴ تکه الگو بخواهید؛ یک تکه برای بخش جلوی لباس، یک تکه برای پشت، یک تکه برای آستین و یک بخش هم برای یقه. اگر بخواهید دامنی کلاوش بدوزید به ۶ تکه الگوی مشابه هم نیاز دارید که با تکه‌ای از کاغذ الگوی مربوط به بخش کمر به هم متصل می‌شوند.
آموزش رسم الگوی خیاطی به‌کمک لباس‌های آماده
در این بخش از آموزش خیاطی با الگو می‌خواهیم مدل دیگری از ترسیم الگوها را برایتان توضیح بدهیم. آموزش رسم الگو را در قسمت‌های قبلی خواندید. حالا سراغ تهیه الگو با لباس‌های حاضری می‌رویم، یعنی خیاطی‌کردن از روی لباسی که در دست دارید و از آن خوشتان می‌آید. لباس مذکور را مبنا قرار می‌دهید و از رویش الگویی برای دوخت لباسی شبیه به آن تهیه می‌کنید.
۱. کاغذ الگویتان را از وسط تا کنید
تکه‌ای کاغذ الگو را برش دهید که بزرگ‌تر از لباس مدنظرتان باشد و آن را از وسط تا کنید. سپس کاغذ را روی سطحی صاف قرار بدهید.
اگر می‌خواهید هنگام کار لباس کاملا ثابت روی کاغذ قرار بگیرد، از تخته‌سه‌لا استفاده کنید. یعنی آن را روی تخته‌ای ثابت قرار بدهید.
۲. لباس را عمودی تا کنید و در بخش درزها سنجاق بزنید
برای الگوبرداری، لباس مدنظرتان را عمودی تا کنید و در بخش درزهای لباس سنجاق بزنید. دو بخش لباس را که روی هم می‌گذارید کامل به هم سنجاق کنید. (عکس زیر را ببینید.)
وقتی از لباس برای رسم الگو استفاده می‌کنید، برای هر بخش الگویی جداگانه می‌کشید. در این مرحله فقط کافی است روشی را پیگیری کنید که گفته شد و لباس را تا کنید و سنجاق بزنید.
نکته مهم
هنگام تهیه الگو خیاطی به‌کمک لباس حاضری باید حواستان به اندازه‌ها باشد. آیا لباسی که از رویش الگوبرداری می‌کنید اندازه‌تان است؟ اگر لباس کاملا اندازه‌تان باشد، در مراحل بعدی برای اندازه‌کردن دقیق لباس به دردسر نخواهید افتاد.
۳. لباس را روی کاغذ الگو خیاطی بگذارید و آن را در مکان ثابت کنید
لباس را روی کاغذ الگو بگذارید و بعد سوزن‌هایی را در فاصله ۷٫۵ تا ۱۰ سانتی‌متر از لبه کاغذ الگو به کاغذ و لباس بزنید تا به هم متصل شوند. این کار مانع از تکان‌خوردن لباس هنگام رسم الگو می‌شود.
- اگر لباستان آستین دارد، آن‌ها را به‌سمت داخل لباس تا کنید که مزاحم کارتان نباشند.
- این روش بیشتر برای لباس‌های ساده جواب می‌دهد نه لباس‌هایی با مدل پیچیده.
۴. طرح لباس آماده را روی کاغذ الگو خیاطی بکشید
از مداد، گچ یا ابزار مخصوص رسم الگو روی کاغذ (رولت خیاطی که شبیه پیتزابُری کوچک است) استفاده کنید. در این مرحله لازم نیست که خطوط ترسیمی‌تان چندان دقیق باشند.
- اگر کشیدن طرح بخش‌هایی از لباس که چندلایه است برایتان دشوار می‌شود، از همان ابزار رسم الگو استفاده کنید که گفته شد.
۵. لباس آماده را بردارید و خطوط کشیده‌شده قبلی را روی کاغذ پررنگ کنید
لباس را بردارید و با مداد یا خودکاری مناسب، خطوط طرح کشیده‌شده روی کاغذ الگو را پررنگ کنید. حالا می‌توانید برای بخش‌های مختلف الگو نام یا شماره هم بگذارید.
- برای مثال می‌توانید بخش‌های مختلف لباس را با عدد یا شماره روی الگو مشخص کنید یا بنویسید پشت تی‌شرت، الگوی جلوی لباس و… .
۶. روی کاغذ الگو برای درز لباس هم خطوطی بکشید
در فاصله تقریبی ۱٫۳ سانتی‌متر از خطوط ترسیم‌شده روی کاغذ، خطوطی هم برای جای درز لباس بکشید. ترسیم این خطوط برای تهیه الگو خیاطی واجب است.
- الگوهای آماده موجود در فروشگاه‌ها، معمولا به‌جای ۱٫۳ سانتی‌متر فاصله‌ای ۱٫۶سانتی‌متری روی کاغذ الگو قرار می‌دهند. این کار باعث می‌شود که دستتان برای مرحله بعدی دوخت‌ودوز بازتر باشد.
۷. برای هر بخش از لباس الگویی جداگانه تهیه کنید
چند تکه کاغذ بردارید و برای هربخش از لباس طرحی روی کاغذ بکشید و الگوهایی جداگانه تهیه کنید. اگر طرح لباس آماده را روی یک تکه از کاغذ الگو کشیده‌اید، باید برای بخش پشت لباس هم همان الگو را روی تکه دیگری از کاغذ پیاده کنید.
- برای مثال اگر می‌خواهید از روی تی‌شرتی آماده لباس بدوزید، باید دو تکه کاغذ الگو برای پشت و جلوی لباس داشته باشید. رسم الگوی بالاتنه به‌روش ساده‌ای که گفته شد ممکن است.
نکته مهم
نام‌گذاری یا شماره‌گذاری بخش‌های مختلف کاغذ الگو کار خوبی است و باعث می‌شود هنگام برش پارچه گیج و سردرگم نشوید.
۸. بخش‌های مختلف الگو را برش بدهید
از قیچی تیزی برای بریدن بخش‌های مختلف الگوی کاغذی استفاده کنید. به خطوط و دولایه‌بودن کاغذ دقت کنید که الگو خراب نشود. حالا الگویتان آماده است و می‌توانید آن را روی پارچه پیاده‌سازی کنید. بعد هم نوبت دوختن می‌شود. به همین سادگی!
در آخر
آموزش رسم الگوی خیاطی را با دو روش مرور کردیم. اگر گام‌های خیاطی‌کردن را یاد بگیرید، مسیر چندان سخت و پیچیده نخواهد بود. خیاطی از کارهای لذت‌بخشی است که بعد از یادگیری نکات نیاز به تمرکز و صبر دارد. شما صبر و دقت لازم برای این کار را دارید؟ از تجربه‌تان در دوخت‌ودوز برای ما و مخاطبان بگویید.
