آمفتامین به گروهی از داروهای محرک گفته می‌شود که سرعت پیام‌های ردوبدل‌شده بین مغز و بدن را زیاد می‌کنند. آمفتامین‌ها برای درمان بیماری‌هایی مانند اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) و نارکولپسی (میل شدید و ناگهانی به خواب) به کار می‌روند. البته باید در نظر داشته باشید که استفاده غلط و بیش از اندازه این داروها می‌تواند بسیار خطرناک و اعتیادآور باشد. برای آشنایی بیشتر با کاربردهای دارویی آمفتامین، عوارض و اعتیاد به آن، با ما همراه باشید.
قرص آمفتامین برای چیست؟
آمفتامین از دسته داروهای محرک روانی است که سرعت پیام‌های ردوبدل‌شده بین مغز و بدن را بیشتر می‌کند. دکترها بعضی انواع آمفتامین را برای درمان بیماری‌هایی مانند ADHD و نارکولپسی به کار می‌برند و گاهی اوقات برای مهار بیماری پارکینسون نیز مفید هستند.
آمفتامین انواع اعتیادآوری نیز دارد که اسپید (سرعت) یا کریستال نامیده می‌شوند و غیرقانونی تولید و فروخته می‌شوند. این داروها برای برای دوپینگ استفاده می‌شوند. بعضی افراد نیز از آمفتامین برای لاغری استفاده می‌کنند. قوی‌ترین نوع آمفتامین متامفیتامین کریستال است که عموم مردم آن را «شیشه» می‌نامند.
آمفتامین چگونه عمل می‌کند؟
ناقل‌های عصبی پیام‌ها را بین سلول‌های بدن منتقل می‌کنند و به سلول‌ها می‌گویند که چگونه کار خود را انجام دهند. آمفتامین‌ها می‌توانند با افزایش تعداد ناقل‌ها، باعث شوند اعضای سیستم عصبی مرکزی شما، یعنی مغز و نخاع، سریع‌تر کار خود را انجام دهند. این دسته از داروها باعث افزایش ضربان قلب، فشار خون و جریان خون به ماهیچه‌های جانبی می‌شوند. با مصرف این داروها، تعداد این ناقل‌ها بیشتر می‌شود:
- دوپامین؛
- نوراپی‌نفرین؛
- سروتونین.
هنگامی که آمفتامین مصرف می‌کنید، ناقل‌های عصبی بسیار سریع‌تر به سلول‌ها می‌رسند و پیام‌ها سریع‌تر منتقل می‌شوند که باعث به‌وجودآمدن این احساسات می‌شود:
- هوشیاری؛
- دقت؛
- آرامش؛
- انرژی زیاد؛
- تمرکز؛
- خوشحالی.
اثر آمفتامین‌ها و مدت‌زمان تأثیر آنها به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
- میزان مصرف؛
- ترکیب مواد شیمیایی آن؛
- تداخل دارویی؛
- ویژگی‌های جسمانی فرد و وضعیت سلامتی او؛
اثر دارو بر افرادی که برای اولین بار از آن استفاده می‌کنند در مقایسه با افرادی که برای بار چندم آن را به کار می‌برند ممکن است متفاوت باشد.
اشکال و نام‌های مختلف دارویی آمفتامین
ظاهر آمفتامین‌ها می‌تواند متفاوت باشد، از جمله پودر، کریستال، کپسول یا قرص آمفتامین. در صورت فروش غیرقانونی، این دارو در آلومینیم، کیسه پلاستیکی یا بالن‌های کوچک بسته‌بندی می‌شود. پودر آمفتامین ممکن است سفید یا قهوه‌ای‌رنگ باشد، اما گاهی به رنگ‌های صورتی و خاکستری نیز دیده می‌شود. این دارو بوی قوی و مزه‌ای تلخ دارد. آمفتامین غیرقانونی ممکن است با مواد مخدر، مواد نگهدارنده، کافئین، شکر یا مواد محرک روانی دیگر ترکیب شده باشد.
بعضی از نام‌های تجاری آمفتامین دارویی عبارت‌اند از:
- ادرآل (Adderall)؛
- کانسرتا (Concerta)؛
- دکسترین (Dexedrine)؛
- فوکالین (Focalin)؛
- متادیت (Metadate)؛
- متیلین (Methylin)؛
- ریتالین (Ritalin)؛
- ویوانس (Vyvanse).
اثرات کوتاه‌مدت آمفتامین‌ها
- موج ناگهانی انرژی که باعث پرحرفی و بی‌قراری و هیجان می‌شود؛
- افزایش ضربان قلب و تنفس؛
- افزایش فشار خون؛
- خشکی دهان و انقباض فک؛
- تعریق؛
- مردمک منبسط (بزرگ)؛
- کاهش اشتها؛
- افزایش میل جنسی.
تزریق آمفتامین مخدر و به‌اشتراک‌گذاشتن سوزن آن باعث این عوارض می‌شود:
- هپاتیت C؛
- هپاتیت B؛
- ایدز؛
- آسیب به رگ؛
- عفونت‌هایی مانند کزاز.
همچنین آمفتامین می‌تواند قدرت تشخیص را دچار اختلال کند و احتمال بروز حوادث و آسیب‌ها (مانند تصادف‌های رانندگی) را افزایش دهد. خوب است بدانید این ماده حدود ۴ تا ۸ ساعت در خون باقی می‌ماند و ۲ تا ۵ روز پس از مصرف نیز در ادرار تشخیص داده می‌شود.
اثرات بلندمدت آمفتامین‌ها
مصرف منظم این داروها می‌تواند باعث مشکلات جدی سلامت و سبک زندگی شود، مثل:
- سایکوز (جنون) ناشی از آمفتامین که باعث توهم و پارانویا می‌شود؛
- کاهش وزن و سوء‌تغذیه شدید؛
- خشکی دهان و مشکلات دندان؛
- عفونت‌های مکرر ناشی از کاهش ایمنی (سرماخوردگی و آنفولانزا)؛
- تغییر ناگهانی خلق‌وخو، حمله پنیک، اضطراب و افسردگی؛
- اعتیاد که می‌تواند باعث افزایش مصرف دارو یا استفاده از مواد دیگر مانند آرام‌بخش‌ها برای خنثی‌کردن اثرات شود؛
- رفتارهای غیرعادی مانند خشونت و پرخاشگری؛
- مشکلات قلب و کلیه؛
- افزایش خطر سکته؛
- افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مقاربتی به‌دلیل بروز رفتارهای پرخطر؛
- مشکلات مالی، کاری، تحصیلی، قانونی و اجتماعی.
عوارض آمفتامین‌ها
عوارض جانبی آمفتامین‌ها عبارت‌اند از:
- اعتیاد؛
- اضطراب؛
- تحریک‌پذیری و مشکلات رفتاری؛
- مشکلات عروقی؛
- مشکل نعوظ؛
- بیماری قلبی؛
- تهوع؛
- جنون؛
- کوفتگی شدید یا اختلالات خواب؛
- التهاب رگ‌های خونی.
هنگامی که فرد شروع به مصرف آمفتامین می‌کند، پزشک عکس‌العمل بدن را بررسی می‌کند تا از عوارض جانبی پیشگیری کند، مخصوصا از اعتیاد، زیرا تحمل دارویی فرد به‌آرامی بیشتر می‌شود و در گذر زمان وابستگی ایجاد می‌کند.
پس از پایان اثر آمفتامین چه می‌شود؟
اثر آمفتامین‌ها می‌تواند چند روز طول بکشد و با این علائم همراه خواهد بود:
- اختلال خواب؛
- خستگی شدید؛
- سردرد؛
- تیک ماهیچه و بدن‌درد؛
- تحریک‌پذیری و تغییر ناگهانی خلق‌وخو؛
- افسردگی؛
- پارانویا و توهم و گیجی؛
- تغییر دمای بدن.
تداخل دارویی آمفتامین‌ها
معمولا اوردوز آمفتامین‌ها به‌دلیل تداخل آمفتامین با داروهای دیگر از جمله داروهای قانونی بدون نسخه یا با نسخه رخ می‌دهد. بعضی از داروهایی که با آمفتامین تداخل دارند عبارت‌اند از:
- الکل؛
- بنزودیازپین (از جمله قرص خواب)؛
- بعضی داروهای ضدافسردگی؛
- ماری‌جوانا؛
- اوپیوئید‌ها (مانند هروئین)؛
- ضداسیدها؛
- ضدجنون‌ها؛
- داروهای تشنج؛
- داروهای فشارخون (آلفا بلاکر).
علائم اوردوز آمفتامین
اوردوز موقعیتی اورژانسی و حتی بدون بروز علائم نیز خطرناک است. بعضی علائم اوردوز آمفتامین عبارت‌اند از:
- اختلال تنفس؛
- تشنج؛
- درد قفسه سینه یا ضربان قلب شدید؛
- تب یا لرز؛
- دفع‌نشدن ادرار؛
- آزردگی شدید که ممکن است به پرخاشگری و خشونت و خصومت بینجامد؛
- پارانویا و توهم.
علائم ترک آمفتامین
اگر فردی مدت زیادی آمفتامین مصرف کند، ترک آن دشوار خواهد شد و نیاز است که بدن و ذهن به عملکرد بدون آمفتامین عادت کند. اگر فرد تصمیم بگیرد مصرف این مواد را کاهش دهد، ممکن است دچار علائم ترک آمفتامین شود. تثبیت این علائم ۱ هفته طول می‌کشد و بیشتر علائم تا ۱ ماه از بین می‌روند. این علائم شامل این موارد می‌شوند:
- خستگی؛
- اضطراب و افسردگی و پارانویا؛
- گیجی و بدخلقی؛
- درد؛
- گرسنگی شدید؛
- مشکلات خواب و کابوس.
بعضی افراد دچار علائم بسیار شدیدی مانند تهوع، خستگی شدید، تحریک‌پذیری و افسردگی نیز می‌شوند.
درمان اعتیاد آمفتامین
درمان این عارضه هنگامی شروع می‌شود که فرد قبول کند دچار اعتیاد است. پس از تصمیم به ترک اعتیاد، فرد می‌تواند در پی دریافت حمایت باشد. برنامه‌های درمانی ممکن است شامل مشاوره یا روان‌درمانی باشند و دوستان و خانواده بیمار نیز در این مسیر همراه شوند.
در صورت بروز علائم شدید ترک، ممکن است نیاز به بستری در مرکز ترک اعتیاد باشد. البته در نظر داشته باشید دارویی وجود ندارد که بتواند با خنثی‌کردن تأثیر آمفتامین‌ها به ترک آنها کمک کند.
مصرف آمفتامین در دوران بارداری
اگر فرد باردار باشد یا قصد بارداری داشته باشد، نباید آمفتامین مصرف کند. این دارو می‌تواند برای مادر و جنین خطرناک باشد و خطرهای آن عبارت‌اند از:
- ازدست‌دادن اشتها که باعث می‌شود نوزاد مواد مغذی کافی دریافت نکند.
- تغییر ضربان قلب، افزایش بیماری‌های قلبی‌عروقی یا سکته.
- زایمان زودرس.
- رشد کند جنین و وزن کم هنگام تولد.
- اختلال در رشد جسمانی.
- اعتیاد کودک به آمفتامین.
مصرف آمفتامین در دوران شیردهی
در صورت مصرف دوز مناسب، مقدار کمی از این داروها از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل می‌شود. بر اساس بعضی تحقیقات، این مسئله بر رشد کودک اثری نمی‌گذارد. البته بهتر است در این باره با پزشک خود مشورت کنید. افرادی که دچار اعتیاد به آمفتامین هستند یا بیش از مقدار تجویزشده از این ماده مصرف می‌کنند، نباید به کودک شیر بدهند.
فراموش‌کردن مصرف یک دوز دارو
قرص آمفتامین را در زمان خاصی از روز مصرف کنید تا به علائم ترک آن دچار نشوید. اگر یک دوز را فراموش کنید، ممکن است دچار احساس خستگی یا اضطراب شوید. در صورت فراموش‌کردن دوز مصرفی، به برنامه مصرف داروی خود توجه کنید. اگر به زمان مصرف دوز بعدی نزدیک هستید، صبر کنید و طبق برنامه در نوبت بعدی دارو را مصرف کنید. اگر فقط چند ساعت از زمان مصرف دارو گذشته است، سریع دوز فراموش‌شده را مصرف کنید.
سخن پایانی
آمفتامین نوعی دارو و ماده مخدر بسیار قوی است که بر سیستم عصبی مرکزی و ارتباط مغز با بدن اثر می‌گذارد. این ماده برای درمان بیماری‌هایی مانند ADHD یا نارکولپسی بسیار مفید است، اما می‌تواند مشکلاتی مانند اعتیاد یا علائم روانی نیز ایجاد کند. مصرف آمفتامین بیش از میزان تجویزشده خطرناک است و مصرف دارو باید زیرنظر پزشک انجام شود. در صورت بروز عوارض، سریع با پزشک خود تماس بگیرید.
منابع دیگر: betterhealt
