آدرنالین چیست و چه تأثیراتی در بدن دارد؟ آدرنالین یا اپی نفرین هورمونی است که از غدد فوق کلیوی و برخی سلول‌های عصبی ترشح می‌شود. این هورمون در پاسخ به استرس، هیجان و خطر ترشح می‌شود. اپی نفرین به بدن کمک می‌کند تا با سرعت بیشتری واکنش نشان بدهد. در این مقاله با ما همراه باشید تا بدانید آدرنالین چیست و چه نقشی در بدن ما دارد و در ادامه با علائم افزایش آدرنالین در خون، کنترل آدرنالین و فعالیت‌هایی که باعث افزایش ترشح آدرنالین می‌شوند آشنا خواهیم شد.
آدرنالین چیست و با افزایش ترشح آن چه اتفاقاتی در بدن رخ می‌دهد؟
فرایند ترشح آدرنالین از مغز شروع می‌شود. زمانی‌که با موقعیتی خطرناک و یا عوامل استرس زا مواجه می‌شوید، اطلاعات حاصل از آن شرایط به بخشی از مغز به‌نام «آمیگدال» فرستاده می‌شود. این بخش از مغز مسئول پردازش عواطف است. اگر خطر توسط آمیگدال احساس بشود، سیگنال‌هایی را به بخش دیگری از مغز به‌نام هیپوتالاموس می‌فرستد. هیپوتالاموس مرکز فرماندهی مغز است. هیپوتالاموس ازطریق دستگاه عصبی با سایر نقاط بدن در ارتباط است.
سلول‌های موجود در هیپوتالاموس پس از دریافت پیام از آمیگدال، سیگنال‌هایی را به غده هیپوفیز می‌فرستند. سپس غده هیپوفیز پیام‌رسان‌های شیمیایی را به جریان خون آزاد می‌کند. زمانی‌که غدد فوق کلیوی سیگنال‌ها را دریافت کنند، با آزادکردن اپی نفرین به جریان خون، نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند.
با آزادشدن آدرنالین به جریان خون، اتفاقات زیر رخ می‌دهد:
- آدرنالین به گیرنده‌هایی بر روی سلول‌های کبد متصل می‌شود تا مولکول‌های بزرگ‌تر قند به‌نام گلیکوژن را به اجزای کوچک‌تر و قابل‌استفاده‌ی بدن (گلوکز) تبدیل بکند. درنتیجه انرژی موردنیاز عضلات افزایش می‌یابد؛
- آدرنالین به گیرنده‌هایی بر روی سلول‌های عضلات متصل می‌شود و موجب می‌شود سریع‌تر نفس بکشید؛
- آدرنالین سلول‌های قلب را تحریک می‌کند و موجب افزایش ضربان و تپش قلب می‌شود؛
- آدرنالین با انقباض عروق خونی موجب می‌شود که جریان خون به عضلات اصلی افزایش پیدا بکند؛
- آدرنالین سلول‌های عضلات زیر پوست را منقبض می‌کند و موجب می‌شود تا پوست بیشتر عرق بکند؛
- آدرنالین به گیرنده‌هایی در لوزالمعده متصل و مانع از ترشح انسولین می‌شود.
این تغییرات بدنی که با آزادشدن و گردش آدرنالین در خون رخ می‌دهد، هجوم آدرنالین نام دارد. زیرا اتفاقات به‌حدی سریع رخ می‌دهند که خودتان به‌خوبی متوجه آن نمی‌شوید. هجوم آدرنالین به شما این توانایی را می‌دهد که حتی بدون فکرکردن در برابر ماشینی که به سمت‌تان می‌آید، جاخالی بدهید.
فعالیت‌هایی که باعث هجوم آدرنالین می‌شود
با اینکه ترشح آدرنالین از نظر زیست‌شناسی هدفی تکاملی دارد و به ما کمک می‌کند تا از برخی حوادث جان سالم به‌در ببریم، برخی افراد فعالیت‌هایی انجام می‌دهند تا میزان ترشح آدرنالین را افزایش بدهند. فعالیت‌هایی که باعث هجوم آدرنالین می‌شوند، عبارت‌اند از:
- تماشای فیلم های ترسناک؛
- چتربازی؛
- پرش از صخره؛
- پرش بانجی؛
- غواصی در قفس در برابر کوسه‌ها؛
- زیپ لاین؛
- رودگردی (رفتینگ).
علائم هجوم آدرنالین چیست و تا کی باقی می‌مانند؟
هجوم آدرنالین موجب افزایش سطح انرژی می‌شود و علائم زیر را به‌همراه دارد:
- افزایش ضربان قلب؛
- عرق کردن؛
- افزایش تمرکز حواس؛
- افزایش سرعت تنفس؛
- کاهش احساس درد؛
- افزایش قدرت و عملکرد؛
- گشاد شدن مردمک چشم‌ها؛
- احساس خشم و عصبانیت.
پس از رفع خطر یا استرس، تأثیرات آدرنالین تا تقریبا یک ساعت باقی می‌مانند.
هجوم آدرنالین در شب
شاید واکنش جنگ و گریز در پاسخ به یک تصادف یا فرار از دست یک سگ هار به دردمان بخورد، ولی اگر این واکنش در پاسخ به استرس‌های معمول روزمره فعال شود، مشکلاتی را ایجاد می‌کند. فکر درگیر، اضطراب و نگرانی بدن‌تان را تحریک می‌کند تا آدرنالین و سایر هورمون‌های استرس مانند هورمون کورتیزول را ترشح بکند.
نمونه‌ای از افزایش نابه‌هنگام آدرنالین شب‌هاست. زمانی‌که در اتاق تاریک و ساکت بر روی تخت‌تان دراز کشیده‌اید، نمی‌توانید از فکرکردن به چالش‌های روزتان یا نگرانی فردا دست بردارید. شاید خطر واقعی شما را تهدید نکند، ولی همین افکار موجب افزایش استرس و تنش در شما می‌شود. بنابراین انرژی اضافه‌ای که ناشی از افزایش آدرنالین است، برایتان فایده‌ای نخواهد داشت. این امر موجب بی‌قراری و تحریک‌تان می‌شود و نمی‌گذارد بخوابید.
ممکن است آدرنالین در پاسخ به صداهای بلند، نورهای رنگی و دمای بالا نیز ترشح بشود. تماشای تلویزیون، استفاده از تلفن همراه و رایانه، گوش‌دادن به موسیقی با صدای بلند نیز می‌توانند میزان آدرنالین را قبل از خواب افزایش بدهند.
چگونه باید اپی نفرین را کنترل کرد؟
راه کنترل آدرنالین چیست یا چگونه می‌توان آن را مهار کرد؟ باید تکنیک‌هایی را بیاموزید تا بتوانید واکنش بدن‌تان به استرس‌ها را کنترل بکنید. تجربه‌کردن کمی استرس طبیعی و گاهی برای سلامتی مفید است. اما بالابودن دائمی اپی نفرین می‌تواند به رگ‌ها و عروق بدن آسیب بزند، فشار خون را بالا ببرد و درنتیجه خطر حملات قلبی و سکته مغزی را افزایش بدهد. همچنین این امر می‌تواند موجب بروز اضطراب، افزایش وزن، سردرد و بی خوابی بشود.
برای کنترل اپی نفرین باید دستگاه عصبی پاراسمپاتیک خود را فعال بکنید. دستگاه عصبی پاراسمپاتیک با ایجاد واکنش استراحت و هضم در برابر واکنش جنگ و گریز قرار می‌گیرد. این دستگاه به بدن کمک می‌کند تا در حالت توازن قرار بگیرد و استراحت کرده و خود را ترمیم بکند.
برای کنترل آدرنالین، فعالیت‌های زیر را انجام بدهید:
- تمرین تنفس عمیق؛
- مدیتیشن؛
- تمرینات یوگا یا تای چی که این حرکات با تنفس عمیق همراه می‌شوند؛
- با دوست یا خانواده‌تان درباره‌ی شرایط استرس‌زایی که در آن قرار گرفته‌اید، صحبت بکنید. با این کار احتمال اینکه شب‌ها خواب‌تان نبرد، کاهش می‌یابد. همچنین می‌توانید احساسات و افکارتان را در دفترچه‌ای بنویسید تا بتوانید راحت‌تر افکار منفی خود را کنترل بکنید؛
- یک رژیم غذایی متوازن و سالم داشته باشید؛
- به‌طور منظم ورزش بکنید؛
- مصرف کافئین و الکل را محدود بکنید؛
- قبل از خوابیدن از استفاده از تلفن همراه، رایانه، گوش‌دادن به موسیقی با صدای بلند و تماشای تلویزیون خودداری کنید.
چه‌زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر استرس و اضطراب شدید نمی‌گذارد شب‌ها بخوابید، با پزشک یا روان‌شناس مشورت بکنید تا درصورت لزوم داروهای ضد استرس مانند بازدارنده‌های بازجذب سروتونین برایتان تجویز بکند.
بیماری‌هایی که موجب ترشح بیش‌ازحد آدرنالین می‌شوند، بسیار نادرند، اما احتمال بروز آنها وجود دارد. به‌عنوان مثال وجود تومورهایی در غدد فوق کلیوی می‌تواند موجب ترشح بیش‌ازحد آدرنالین و درنتیجه بروز هجوم آدرنالین بشود. علاوه‌براین یادآوری خاطره‌ها در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه یا ضایعه روانی (PTSD) می‌تواند سطح آدرنالین را بالا ببرد.
