دو فیلم عالی متعلق به سالهای دور سینمای ژاپن، اثر جنایی قدرندیدهی ویم وندرز با بازی بیل پولمن و فیلم Barton Fink که افراد علاقهمند به سینمای برادران کوئن نباید آن را از دست بدهند.
قدیمیترین فیلم این فهرست متعلق به سال ۱۹۶۸ میلادی و جدیدترین آنها اکرانشده در سال ۱۹۹۷ میلادی است. ولی با اینکه فیلمهای قرارگرفته در جدیدترین مقالهی معرفی فیلم سینمایی میدونی توسط فیلمسازهایی از کشورهای مختلف ساخته شدهاند، اصلیترین تفاوت آنها با یکدیگر نه زمانی و نه جغرافیایی است. این فیلمها که همگی بهنوعی مخاطب خاص خود را هدف میگیرند، دغدغهها و نگاههای کاملا متفاوتی دارند و حتی بعضا در خوشبینی و بدبینی جهان، کاملا مقابل یکدیگر میایستند.
بااینحال همهی آنها در جدیت، مناسب بودن برای مخاطب بزرگسال و ارائهی قصهای هدفمند اشتراک دارند و اگر سبکهای خاص داستانگویی هر یک را دوست داشته باشید، بعد از این همه سال باز هم تجربههای ناب و عجیبی را تقدیم تماشاگر خواهند کرد.
(Profound Desires of the Gods (1968
فیلم Profound Desires of the Gods که با نام Kamigami no fukaki yokubô هم شناخته میشود، در زمان اکران یکی از آثار سینمای آسیا شرقی بود که به خاطر فیلمبرداری در لوکیشنهای واقعی و گسترده شناخته میشد. این نکته از آن جهت برای مخاطب جذاب به نظر میرسید که میتوانست در تصاویر رنگی فیلم، محیطهای بسیار متنوعی را ببینند و احساس کنند که با شخصیتها در سفری مفصل همراه شده است. ولی این سفر قرار نبود همیشه آرامشبخش باشد. زیرا در بخشهایی از آن با زجر کشیدن چندین و چند انسان به خاطر رفتار غلط برخی افراد، به این فکر میکنیم که چهقدر وجود فاصلهی طبقاتی دردناک است؛ چهقدر برخورد فرهنگها و سبکهای زندگی متفاوت بین آدمهای نزدیک به یکدیگر میتواند بحثبرانگیز و باعثوبانی ایجاد غم باشد.
شوهی ایمامورا در این فیلم ۱۷۲ دقیقهای خانوادهای را به تصویر میکشد که اعضای آن توسط مردم مجازات میشوند؛ مجازاتهایی که یک جنگ داخلی را در خانواده به راه میاندازند. انگار صرفا تلاش یک نفر برای زندگی کردن به شکلی متفاوت با قوانین عجیب و نامعمول خانوادهی خود، میتواند ایجادکنندهی مشکلات متفاوت برای همه باشد. این حسوحال دردناک برای مخاطب امروز هم واضح است. زیرا خیلیها خوب میدانند که گاهی فراتر رفتن از حد و مرزهای تعیینشده، فقط زندگی در محیط همیشگی را غمانگیزتر میکند. حتی وقتی که یک خانواده رفتاری بسیار سمی با اعضای خود دارد.
Profound Desires of the Gods فیلمی است که فقط باید توسط مخاطب بزرگسال که کاملا میتواند فرق سره از ناسره را تشخیص دهد، تماشا شود. زیرا پرشده از دردهایی است که پشت لحظات هیجانانگیز ظاهری پنهان میشوند و اثبات میکنند که پستفطرتی برخی افراد میتواند فقط به انسانهای ضعیفتر آسیب بزند. Profound Desires of the Gods دست روی موضوعات بسیار حساس و بحثبرانگیزی میگذارد و با پشت سر گذاشتن ۶ سال پیشتولید و تحقیقات مفصل، سعی کرده است واقعا با طی کردن این مسیر خطرناک به مقصد مهمی برسد.
(The End of Violence (1997
ویم وندرز که او را با فیلم Wings of Desire و فیلم Paris, Texas میشناسیم، در The End of Violence راجع به قوانین و سیستمهای کنترل جامعه میگوید؛ ابزارهایی که در ظاهر میخواهند خشونت، جنایت و خلاف را به پایان برسانند و در اصل سبب رشد آن هستند. این فیلم ویم ویندرز که اصلا جزو تحسینشدهترین آثار او نیست، قصهای جنایی را به شکلی قابل لمس تعریف میکند.
The End of Violence هم تهدیدی بزرگ در حد و اندازهی یک جامعه را به تصویر میکشد و هم برای آن که مخاطب را به خود نزدیکتر کند، از مشکلات و بدبختیهای شخصی کاراکترهای اصلی میگوید. در نتیجه با اینکه فیلم در برخی از دقایق افت میکند، در کل هم پیام خود را به مخاطب میرساند و هم موفق به ارائهی روایتی درگیرکننده با محوریت شخصیتهایی باورپذیر میشود.
(Dersu Uzala (1975
آکیرا کوروساوا که بدون شک یکی از مهمترین فیلمسازان تاریخ به حساب میآید، در Dersu Uzala ارزش دوستی را به شکلی معنیدار به تصویر میکشد. او با این فیلم که لحظه به لحظه مخاطب را مجذوب رنگبندیهای حسابشدهی خود میکند، شاید ضدجنگترین قصهی ممکن را تعریف کرده باشد؛ جایی که انسانهای متفاوت و متعلق به جایگاههایی متضاد در دنیا، کنار یکدیگر به نبردی باارزش دربرابر طبیعت سخت میپردازند. کوروساوا با تاکید روی تلاش آنها برای داشتن مفیدترین تجربهی ممکن آن هم هنگام جنگیدن برای پیروزی بر سختترین شرایط، کاری میکند که به ورای سن، ظاهر و لباس شخصیتها نگاه کنید. او اینگونه مخاطب را درگیر فکری میکند که پس از تمام شدن فیلم، تمام نمیشود؛ وقتی هدف اصلی زندکی است و باید موانع حاضر در زندگی را با موفقیت رد کرد، چگونه قرار گرفتن دو انسان در مقابل هم مینواند منطقی باشد؟ چگونه اصلا در دل روابط انسانی دنیا، رابطهای غیر از دوستی میتواند معنیدار باشد؟
Dersu Uzala اولین و آخرین فیلم غیرژاپنی آکیرا کوروساوا است و استفادهی فوقالعادهای از فرمت تصویری ۷۰ میلیمتری کرده است. این فیلمساز بزرگ در دل قابهای گستردهی فیلم که غالبا انسانها را در دل طبیعت سختگیر نشان میدهند، به خوبی تنهایی شخصیتهای خود را به تصویر میکشد. این وسط از آنجایی که منبع اقتباس فیلم غیرژاپنی بوده است، ترکیب نگاه حاضر در متن و حاشیهی قصه با چشمانداز خاص کوروساوا، نسخهای عجیب و کمتر دیدهشده از سبک زندگی مردم سرزمین آفتاب تابان را نشان میدهد؛ نسخهای که ارزش شناخت و واکاوی را دارد.
(Barton Fink (1991
هر زمان که یک نفر راجع به فیلمی متعلق به سال ۱۹۹۱ میلادی صحبت کند و آن را همزمان یک کمدی سیاه، فیلمی روانشناسانه و داستانی دلهرهآور بداند که در کمتر از دو ساعت روایت میشود، اکثر افراد به محصولات شلوغ قدیمی هالیوود فکر میکنند که بعضا برای مخاطب امروز هیچ جذابیتی ندارند. اما وقتی فیلم توصیفشده را اشخاصی مثل برادران کوئن ساخته باشند، ماجرا کمی متفاوت به نظر میرسد. زیرا آنها وقتی با تسلط کامل روی محتوا، فیلمی ۹ میلیون دلاری میسازند و از انواعواقسام زیرژانرها برای داستانگویی استفاده میکنند، قطعا هدفی را دنبال کردهاند.
فیلم Barton Fink که از بازی عالی جان تورتورو در نقش اصلی بهره میبرد، محصولی در حد و اندازهی شاهکار The Big Lebowski نیست. ولی قصهی فیلمنامهنویسی را روایت میکند که بعد از سفر برای رسیدن به مقاصد بزرگ، ناگهان دیگر توانایی نوشتن فیلمنامهی مورد نیاز را ندارد. تازه ماجرا وقتی بدتر میشود که افراد ناوارد میخواهند به او کمکی برسانند و سپس فیلمنامهنویس بختبرگشته میفهمد که نه یک فیلم فاخر، که باید یک بی-مووی پولساز را بنویسد. ترکیب همین خلاصهی داستان با خاطرات مخاطب از سینمای برای برادران کوئن، بهتنهایی بسیاری از سینمادوستها را برای دیدن Barton Fink هیجانزده میکند.