۵ جایگزین پایدار و دوست‌دار محیط‌زیست برای پلاستیک

نگرانی‌ اصلی در مورد پلاستیک‌ها مربوط به تجمع آن‌ها در اقیانوس‌ها و محل‌های دفن زباله، تولید میکرو و نانوپلاستیک‌ها و قرار گرفتن انسان در معرض سموم هنگام انتقال مواد شیمیایی در بسته‌بندی مواد غذایی به غذا است.

علاوه بر مواد شیمیایی که عمداً برای تولید پلاستیک استفاده می‌شود، بسیاری از مواد، به‌صورت غیرعمدی در بسته‌بندی‌های مواد غذایی یافت می‌شود. این مواد شیمیایی سمی و مختل‌کننده‌ی غدد درون‌ریز در انسان هستند.

با این حال، جایگزین‌های سازگار با محیط زیست برای بسته‌بندی مواد غذایی، روز به روز بیشتر می‌شود.

این بسته‌های غذایی سازگار با محیط زیست، اغلب از پلاستیک‌های زیستی پایدار و عصاره‌های گیاهی مانند گندم، چوب و بامبو استفاده می‌کنند که زیست تخریب‌پذیر، قابل استفاده‌ی مجدد و عاری از مواد شیمیایی خطرناک هستند.

البته این بسته‌بندی‌ها هم حاوی مواد شیمیایی هستند اما مطالعات نشان می‌دهد که انتقال مواد شیمیایی به غذا و بدن، در بسته‌بندی‌های سازگار با محیط زیست بسیار کمتر از پلاستیک‌ها است و آن‌ها را به گزینه‌ی بهتری برای حفظ محیط زیست و سلامت انسان تبدیل می‌کند.

قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی بر اثر استفاده از بسته‌بندی مواد غذایی، اجتناب‌ناپذیر است؛ اما تلاش برای کاهش انتقال این مواد شیمیایی به مواد غذایی برای سلامت انسان، حیاتی است.

جایگزین‌های پایدار و دوست‌دار محیط‌زیست برای بسته‌بندی مواد غذایی

در ادامه با ۵ مورد از بسته‌بندی‌های جدید مواد غذایی آشنا می‌شوید که برای سلامت خود شما و حفظ این سیاره، مفیدتر هستند. اگر دوست دارید برای نجات زمین قدم بردارید این بار که به خرید رفتید سعی کنید مواد غذایی را بخرید که بسته‌بندی‌های دوست‌دار محیط زیست دارند یا اگر مجبور شدید از ظرف‌های یک بار مصرف استفاده کنید، ظرف‌هایی بخرید که از جنس مواد دوست‌دار محیط زیست باشند.

۱. ظروف شیشه‌‌ای

ظروف شیشه‌ای کاربرد و فواید متعددی در زندگی روزمره دارد.

این ماده قابل استفاده‌ی مجدد، قابل بازیافت و بادوام است. شستن ظروف شیشه‌ای بسیار راحت است و خیلی خوب تمیز می‌شوند. بهترین جایگزین پلاستیک برای نگهداری مواد غذایی، ظروف شیشه‌ای است. ظرف‌های شیشه‌ای را به شکل‌های مختلف از بطری‌های آب گرفته تا ظرف‌های دردار می‌توانید تهیه کنید.

البته بعضی از ظرف‌های شیشه‌ای درهای محکم ندارند و نمی‌توانید از آن برای جابه‌جا کردن مواد غذایی و بردن آن به محل کار و مدرسه استفاده کنید. گاهی برای درست کردن درهای محکم که به‌‌خوبی سفت شوند، از مقداری پلاستیک هم استفاده می‌شود. بعضی از ظرف‌های شیشه‌ای درهایی از جنس بامبو دارند. در هر صورت اگر ظرف شیشه‌ای استفاده کنید، حتی اگر نوار درزگیر و در آن هم پلاستیکی باشد، باز هم خدمت بزرگی به کاهش تولید پلاستیک کرده‌اید.

مطمئن شوید که درپوش‌هایی را انتخاب کنید که فاقد بیسفنول A (BPA) هستند. این ماده یک مختل‌کننده‌ی غدد درون‌ریز شناخته شده که مشخص شده نقشی در ناباروری مردان و زنان و ایجاد تومور دارد.

اگر این ظروف شکسته نشوند، عمری ۳.۵ برابر پلاستیک دارند و در صورت دور ریختن قابل بازیافت هستند و اثرات منفی پلاستیک‌ها بر محیط زیست را کاهش می‌دهند.

۲. استیل

استیل ضدزنگ ماده‌ای بادوام، بدون زنگ زدگی و مقاوم در برابر حرارت است و آن را به انتخابی مطمئن برای نگهداری مواد غذایی تبدیل می‌کند. همچنین قابل استفاده مجدد و بازیافت است.

ظرف‌های مخصوص حمل و نقل غذا از جنس استیل همه‌جا پیدا می‌شود. یکی از مزیت‌های این ظرف‌ها این است که معمولا در آن‌ها محکم می‌شود و درشان هم از جنس خودشان و استیل است. اما گاهی اوقات ممکن است که از جنس سیلیکونی هم باشند تا نشتی نداشته باشند. معمولا از سیلیکون‌هایی برای در این ظروف استفاده می‌شود که کاملا برای نگهداری غذا ایمن و سالم هستند.

ظروف شیشه‌ای با درهایی که کاملا کیپ می‌شوند و از جنس استیل ضدزنگ هستند بهترین گزینه برای نگهداری مواد غذایی حجیم مثل آرد، غلات و ادویه‌جات هستند.

۳. بامبو

بامبو یک جایگزین زیست‌تخریب‌پذیر است و بسیاری از ویژگی‌های مطلوب برای بسته‌بندی مواد غذایی را دارد. بامبو بادوام و مقاوم در برابر حرارت است و به‌همین دلیل می‌تواند بهترین گزینه برای نگهداری مواد غذایی به‌خصوص غذای داغ باشد.

بسته‌بندی‌های موادغذایی که از جنس بامبو هستند شامل بطری‌های شیشه‌ای با در بامبو، باکس‌های مخصوص ناهار، جعبه‌های نان بامبو و کاسه‌های سرو بامبو است. البته این روزها استفاده از بامبو به‌شدت افزایش پیدا کرده و ظرف‌هایی با شکل‌های متنوع به بازار آمده است.

به خاطر داشته باشید که ظروف مواد‌ غذایی ساخته شده از بامبو یا سایر الیاف گیاهی، دوام کمتری نسبت به شیشه یا استیل ضدزنگ دارند و راحت‌تر سائیده می‌شوند و آسیب می‌بینند.

۴. سبوس برنج

پوسته‌ی برنج محصول جانبی کشت برنج است که کم‌هزینه، قابل تجدید و زیست‌تخریب‌پذیر است.

در یک مطالعه مشخص شد که پوسته‌ی برنج دارای خواص جاذب زیستی است؛ به این معنی که آلاینده‌ها را از محیط اطراف خود جذب می‌کند.

محصولات ساخته شده از این ترکیب شامل باکس‌های ناهار با درب‌های چفت‌شونده و کاسه‌های سرو نشکن است.

۵. ورقه‌های ژلاتینی

فیلم‌ ژلاتینی ماده‌ای که به دلیل غیرسمی بودن، هزینه‌ی کم و قابلیت شکل‌گیری، برای بسته‌بندی مواد غذایی محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند. بعضی از انواع این بسته‌بندی‌ها حتی خوراکی هستند.

به نقل از سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA)، ژلاتین به طور کلی به عنوان یک افزودنی غذایی ایمن (GRAS) شناخته می‌شود.

ورقه‌های ژلاتینی با سلولز ضدمیکروبی پر شده‌اند که از رشد پاتوژن‌های رایجی که باعث بیماری‌های ناشی از مصرف غذای آلوده می‌شوند، جلوگیری می‌کند. این پرکننده‌های فعال، ورقه‌های ژلاتینی را جایگزین ایمن‌تری برای پلاستیک‌های معمولی می‌کنند.

سلولز میکرو کریستالی (MCC) و نانوبلورهای سلولز پیوند شده با رزین (r-CNCs) دو پرکننده‌ی اصلی برای بسته‌بندی مواد غذایی ژلاتینی هستند.

پلاستیک‌هایی که نباید مصرف کنید

پلاستیک‌های معمولی حاوی افزودنی‌های زیادی مانند تثبیت‌کننده‌ها، پرکننده‌ها، نرم‌کننده‌ها، بازدارنده‌های شعله و – اخیراً – مواد ضدمیکروبی هستند. این محصولات پلاستیکی مبتنی بر نفت، زیست‌تخریب‌پذیر نیستند، به این معنی که به مواد طبیعی تجزیه نمی‌شوند.

در عوض، این محصولات به قطعاتی به نام میکرو و نانوپلاستیک‌ها تجزیه می‌شوند که محیط‌زیست را آلوده کرده و اکوسیستم‌های طبیعی و سلامت انسان را تهدید می‌کنند.

در حالی که این افزودنی‌ها ممکن است محصول پلاستیکی مطلوب‌تری تولید کنند که ذخیره و حمل و نقل غذا را امکان‌پذیر و راحت‌تر می‌کند، اما مواد شیمیایی موجود در آن‌ها منجر به آلودگی و افزایش خطر ابتلا به اختلالات غدد درون‌ریز و سرطان در انسان می‌شود.

در ادامه ۳ پلاستیک ساخته‌شده مبتنی بر مواد نفتی را معرفی می‌کنیم که باید از مصرف آن‌ها اجتناب کنید.

۱. پلاستیک‌های یک بار مصرف

بطری‌های پلاستیکی نوشیدنی‌ها، درهای بطری‌های نوشیدنی، لیوان‌های استیرفوم و کیسه‌های پلاستیکی که هر روز از آن‌ها استفاده می‌کنیم، رایج‌ترین و مضرترین پلاستیک‌ها هستند.

این پلاستیک‌ها معمولا به بدترین شکل ممکن، دفع می‌شوند. اقیانوس‌ها و مناطق ساحلی بیشتر از هر محیط دیگری در معرض آسیب‌های ناشی از پلاستیک‌های یک‌بارمصرف هستند؛ زباله‌دان بزرگ اقیانوس آرام که حاصل انباشته شدن زباله‌های پلاستیکی در اقیانوس آرام بین ژاپن و هاوایی است، نمونه‌ای از آسیب‌های ناشی از ورود پلاستیک‌ها به اقیانوس‌ها است.

۲. پلاستیک‌های حاوی BPA

Bisphenol-A (BPA) یک افزودنی نرم‌کننده است که برای ساخت پلی وینیل کلراید (PVC) استفاده می‌شود؛ ماده‌ای که در بسیاری از محصولات پلاستیکی استفاده می‌شود.

BPA نه تنها در محیط انباشته می‌شود بلکه از بسته‌بندی مواد غذایی به خود غذا نیز منتقل می‌شود. این ماده در صورت ورود به بدن، ممکن است خطر ناباروری، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) و سایر اختلالات متابولیک را افزایش دهد.

۳. ظروف بیرون‌بر پلاستیکی

استفاده‌ی گسترده از ظروف یک‌بار مصرف که در آن غذاهای رستوران‌ها و نذری‌ها توزیع می‌شود، باعث تولید مقادیر زیادی زباله می‌شود که منجر به آلودگی و ورود سموم مختلف به محیط زیست می‌شود.

راهکارهایی برای کاهش مصرف پلاستیک

• به جای نی‌های پلاستیکی یک‌بارمصرف، از نی‌های فلزی یا بامبو که قابل استفاده‌ی مجدد هستند استفاده کنید. برس‌های تمیز‌کننده‌ی نی هم وجود دارد تا بتوانید این نی‌ها را بشویید و بارها استفاده کنید. از طرف دیگر، نی‌های کاغذی یک‌بارمصرف و زیست‌تخریب‌پذیر هم تولید شده است که سازگار با محیط‌زیست هستند.
• بطری های آب غیرپلاستیکی یا بدون BPA که قابل استفاده‌ی مجدد هستند را انتخاب کنید و یک برس خوب برای شستن آن‌ها بخرید.
• استفاده از دستگاه‌های فیلترهای آب خانگی به کاهش استفاده از آب معدنی و بطری‌های آب پلاستیکی یک‌بارمصرف کمک می‌کند.
• برای اینکه از پلاستیک یک‌بارمصرف کمتری استفاده کنید، موقع سفارش غذا از بیرون درخواست کنید که نی، قاشق و چنگال پلاستیکی برای شما نگذارند تا مصرف پلاستیک در رستوران‌ها هم کاهش پیدا کند.
• هنگامی که نیاز به تعویض ظروف غذا دارید، ظروف شیشه‌ای را به جای پلاستیکی انتخاب کنید.
• به جای پلاستیک‌های معمولی که ساخته‌شده از مواد نفتی است، به دنبال محصولات زیست‌تخریب‌پذیر باشید.
• بسته‌‌بندی‌های پلاستیکی را با شیوه‌های مناسب بازیافت کنید تا ردپای کربنی شما کاهش یابد.
• شستن و استفاده‌ی مجدد از ظروف پلاستیکی، مثلا کیسه‌های پلاستیکی ضخیم که در آن‌ها کیپ می‌شود، ممکن است به کاهش اثرات زیست محیطی آن‌ها کمک کند.

جمع‌بندی

بسته‌بندی مواد‌غذایی که با پلاستیک ساخته می‌شوند، در محیط انباشته شده و خطرات متعددی برای سلامت بدن دارند؛ از جمله ایجاد اختلالات متابولیک و حتی سرطان.

به‌هرحال اجتناب کامل از این پلاستیک‌ها غیرممکن است اما انتخاب بسته‌بندی‌های سازگار با محیط زیست که زیست‌تخریب‌پذیر، کمتر سمی و قابل بازیافت باشد یک قدم مثبت در جهت کاهش اثرات زیان‌بار مصرف پلاستیک بر سلامتی و محیط‌ زیست است.

منبع: Healthline