کشف دلیل مومیایی کردن اجساد در مصر باستان

همشهری آنلاین: محققان می‌گویند که احتمالا تا امروز، همه ما در مورد مومیایی‌های مصر باستان اشتباه می‌کردیم.

به نقل از ساینس الرت، محققان می‌گویند مومیایی کردن احتمالا هرگز برای حفظ اجساد مصریان باستان پس از مرگ نبوده است و دلیل واقعی، در تضاد با این باور عمومی است.

تعداد زیادی از باستان‌شناسان می‌گویند که اثرات حفاظتی مومیایی کردن در مصر باستان، به احتمال زیاد تصادفی بوده و مصرشناسان مدرن اولیه، درباره علت واقعی این کار دچار سوء تفاهم شده‌اند. تئوری جدید می‌گوید که در روند مومیایی کردن، اجساد به قدری تغییر می‌کنند که نمی‌توان یقینا گفت که آن‌ها را برای زندگی بعد از مرگ آماده می‌کردند. در عوض، باستان‌شناسان می‌گویند مصری‌ها قصد داشتند فراعنه خود را به مجسمه تبدیل کنند، یعنی به آثار هنری مذهبی. 

مصرشناسانی که این دیدگاه را تایید می‌کنند، معتقدند که وقتی محققان عصر ویکتوریا برای اولین بار با مومیایی‌ها برخورد کردند، تصور کردند که هدف مومیایی کردن اجساد در مصر باستان، علاقه زیاد آن‌ها به زندگی پس از مرگ بوده است. این رویکرد می‌گوید که مصریان معتقد بودند پادشاهان و ملکه‌ها خدایان زنده هستند و تبدیل بدن آنها به مجسمه پس از مرگ، راهی برای بازیابی شکل واقعی آنهاست.

این مصرشناسان می گویند که نقاب‌های طلایی که در مقبره‌های سلطنتی یافت می‌شود، به جای پرتره‌های واقعی، نسخه‌هایی ایده‌آل و خداگونه از متوفی بودند. به گفته کمبل پرایس، متصدی موزه منچستر در بریتانیا، این یک تمایز ظریف، اما بسیار مهم است. این ایده که روح به بدن باز می‌گردد، یا به نوعی بدن را جان می‌بخشد، آن‌طور که قبلا تصور می‌شد، در هنر مصر باستان به صراحت بیان نشده است.

یکی از استدلال‌هایی که این نظریه را تایید می‌کند این است که به نظر نمی‌رسد موقع مومیایی‌ کردن برخی از طبقات حاکمه برجسته، چندان به حفظ جسد اهمیت داده شده باشد. به عنوان مثال، جسد پادشاه «توت عنخ آمون» در ته تابوتش گیر کرده بود.

به گفته پرایس، بر اساس نظریه جایگزین، تولید یک تصویر واقعی و قابل تشخیص، در واقع هیچگاه در وهله اول، هدف مصریان باستان نبوده است و آن‌ها مجسمه‌ها را خداگونه می‌پنداشتند. 

به نظر می‌رسد در برابر دنیای زندگان و مردمی که در حال گذران زندگی روزمره بودند، دنیای تصاویر و بازنمایی‌ها، مجسمه‌ها و نقش‌برجسته‌ها وجود دارد. این نه تصویری ایده‌آل از مصر، بلکه فقط تصویری از مصر است. این مومیایی‌ها تصاویری از خدایان بودند؛ به نوعی دنیایی از مجسمه‌ها.

سوابق باستان‌شناسی نشان می‌دهد که مجسمه‌های خدایان با روغن‌ها و عطرها مسح می‌شدند. آنها همچنین گاهی اوقات در پارچه‌های کتانی پیچیده می‌شدند و تصور می‌شد که باندها نوعی الوهیت به اجساد می‌دهند.

مصریان ممکن است با قرار دادن اعضای بدن در کوزه‌های کانوپی (کوزه‌های مزین به سر خدایان) در طول فرآیند مومیایی کردن (به جای نگه داشتن آن‌ها برای زندگی پس از مرگ) قصد داشته‌اند که روح خدایی پادشاه متوفی را برای زندگی پس از مرگ چابک‌تر کنند.

با این حال، همه موافق نیستند که دیدگاه حفظ اجساد با مومیایی کردن باید کنار گذاشته شود.

استفان باکلی، باستان‌شناس و شیمیدان تحلیلی در دانشگاه یورک، گفت: «حفظ اجساد برای مصریان باستان بسیار مهم بوده است و در این مورد بحثی وجود ندارد.»

برخی از مومیایی‌ها مانند توت انخ آمون، آمنهوتپ سوم و آخناتون واقعا شبیه مجسمه هستند.

به گفته باکلی اما برخی دیگر مانند توتموزیس سوم، توتموسیس چهارم، آمنهوتپ دوم و ملکه تی مومیایی شدند تا بیشتر شبیه به حالت خواب به نظر برسند، که به نظر می‌رسد بیشتر به ایده حفظ جسد نزدیک است. همچنین این مجسمه‌ها و ظاهرشان قدری نقص داشت تا روح بتواند بعد از مرگ خود را بشناسد و بنابراین خانه‌ای داشته باشد و بتواند هر از گاهی به آن بازگردد. 

باکلی البته اعتراف کرد که مومیایی کردن فقط به خاطر حفظ جسد نیست و تقلیل دادن مومیایی کردن به این مسئله، باعث می‌شود نتوانیم به خوبی آن‌ها و جهان‌بینیشان را درک کنیم. اما حقیقتا چرا این اشتباه رخ داده است؟

ممکن است اصل این نکته به ویکتوریایی‌ها و ایده‌های آنها در مورد زندگی پس از مرگ برگردد.

به گفته پرایس، بسیاری از چیزهایی که ما هنگام توصیف مصر باستان می‌گوییم، کمتر درباره واقعیت مصر باستان و بیشتر درباره مفروضات مردان سفیدپوست و ریش‌دار طبقه متوسط دوره ویکتوریایی است و ایده‌ آن‌ها توسط نسل‌های بعدی تکرار شد. امروز چیزهای زیادی برای کشف درباره مصر باستان باقی مانده است.