خبرآنلاین-مهسا بهادری: نیلوفر قدیری درباره راه‌اندازی شبکه (TRT) فارسی باور دارد که این یک تهدید برای کشور ایران است و مشخصا اهداف اردوغان از راه‌اندازی این شبکه خیر خواهانه نیست.
ترکیه اعلام کرده که به زودی می‌خواهد شبکه (TRT) را راه‌اندازی کند. شبکه (TRT) اساسا محوریتش سرگرمی و تفریح است، اما این نگرانی وجود دارد که این شبکه هم ماننند ایران اینترنشنال و بی‌بی‌سی رویکرد منفی درباره مواضع داخلی ایران داشته باشد. به بهانه همین موضوع به گفت‌وگو با نیلوفر قدیر، روزنامه‌نگار پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.
دو جنبه از راه‌اندازی شبکه (TRT) فارسی
نیلوفر قدیری درباره برنامه‌ریزی برای راه‌اندازی شبکه (TRT) در ترکیه می‌گوید: «بحث شبکه رسانه‌ای فارسی زبان ترکیه را از دومنظر می‌توان بررسی کرد، اول اینکه شرایط ایران کشوهای دیگر را وسوسه می‌کند تا دنبال راه‌اندازی رسانه فارسی‌زبان باشند. از نظر من آشفتگی در منطقه ما تنها مربوط به مسائل فرهنگی نیست و بحث سیاسی را هم در بر می‌گیرد. در این آشفته بازار فرهنگی، سیاسی که ما درآن قرار داریم، باعث می‌شود کشورهای دیگر به این وسوسه بیفتند که چرا آن‌ها مسیری برای نفوذ بر افکار مردم ایران نداشته باشند.»
او درباره سابقه برنامه‌ریزی برای این ماجرا می‌گوید: «البته شرایط ترکیه به قدری متفاوت است. اساسا ترکیه بحث رسانه و استفاده از ابزار فرهنگی برای قدرت نرم ترکیه، موضوعی است که ترک‌ها بیش از دو دهه روی آن کار کرده‌اند و ایده‌ای بود که آقای داوود اوغلو، وزیر امور خارجه پیشین ترکیه که از هم پیمانان آقای اردوغان در حزب عدالت توسعه بود مطرح کرد. این افراد صنعت سریال سازی را هم تجهیز کردند و نه تنها ایران تبدیل به کانونی برای پخش سریال‌های ترکیه‌ای شد، بلکه در کشورهای عربی هم این اتفاق افتاد. بسیاری از سریال‌های پر بیننده کشورهای عربی برای کشورهای غربی نیستند بلکه برای ترکیه هستند و بسیار هم در این زمینه موفق بودند.»
مسائل داخلی ایران راهی برای رسانه ترکیه
اوضاع داخلی ایران در شرایط فعلی سبب‌ساز این ماجرا شده که همه رسانه‌های خارجی فارسی‌زبان به خودشان اجازه دهند که دخالت‌هایشان را درباره ایران اعلام کنند. قدیری درباره وضعیت داخلی می‌گوید: «در کنار مسائل داخلی ایران، یعنی ضعف فرهنگی و سیاسی، بی اعتمادی مردم به حکومت، باید بخشی از سیاست دو دهه‌ای ترکیه را هم ببینیم. که حالا اگر بخواهیم این ماجرا را گسترده‌تر ببنیم، اینگونه است وقتی این کشورها دیدند که قطر با راه‌اندازی شبکه الجزایر در دهه نود قدرت نرم خودش را به حدی تقویت کرد که علی‌رغم کوچک بودن از نظر جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی توانست یک سپر بسیار قدرت‌مند در منطقه و جهان برای خود ایجاد کند. بخشی از سیاست خارجه ترکیه متوجه شد که می‌تواند قدرت نرم خودش را از طریق ابزارهای فرهنگی پیش ببرد.»
او ادامه می‌دهد: «نکته بعد این است که درحال حاضر ما در منطقه مشکلاتی با همسایه‌های شمالی و شمال غربی داریم، کشور آذربایجان و مشکلات نرمی که برای ما فراهم کردند، ادعاهای بی‌اساسی که مطرح کردند و مقامات به صورت رسمی جواب دادند. در دنیای امروز فقط موشک و قدت نظامی نیست که در مناقشات منطقه‌ای و جهانی به کمک کشورها می‌آید. وقتی ترکیه یک شبکه فارسی زبان را راه‌اندازی می‌کند، شک نکنید در بحث مناقشات منطقه‌ای و ما با همسایه‌های شمالی، شمال غربی و آذربایجان که شامل حمایت ترکیه است تاثیر می‌گذارد.»
رسانه‌هایی که می‌توانند تاثیربگذارند
اینکه یک کشوری مانند ترکیه می‌خواهد شبکه فارسی‌زبان شبکه (TRT) را راه‌اندازی کند، طبیعتا نمی‌تواند موضوع خوشایندی باشد، چرا که منافع مشترک زیادی با کشور ترکیه داریم و گاهی اوقات و در برخی از زمینه‌ها مانند جذب توریست، ترکیه، رقیب ایران به شمار می‌آید. پس طبیعتا هدف از راه‌اندازی این شبکه چندان هم خیرخواهانه نیست و حتی ممکن است این رسانه به مرور زمان بتواند به بر هم ریختن وضعیت منطقه و مناقشات با آذربایجان تاثیر منفی بگذارد.
نیلوفر قدیری با اشاره به تجربه مشابه در راه‌اندازی شبکه اینترنشنال می‌گوید: «متاسفانه تجربه تلوزیون ایران اینترنشال هم به ما و هم به کشورهای ترکیه و آذربایجان که سوداهایی در سر دارند نشان داد که می‌توانند مفید باشند. زمانی که این شبکه راه‌اندازی شد هیچ یک از کارشناسان فرهنگی و رسانه فکرش را هم نمی‌کردند که این شبکه‌ها بتواند تا این اندازه عمق نفوذ پیدا کنند. متاسفم که این را می‌گویم، این اصلا خوشایند نیست اما واقعیت است. وقتی وزیر امور خارجه ما، وقتی سخنگوی وزارت خارجه ما از مقامات ارشد سیاست خارجه ما به صراحت اعلام می‌کنند که عربستان مداخلات خود از طرف این شبکه در کشور ما را متوقف کند، یعنی این موضوع دیگر نکته پنهانی نیست. یعنی آن قدر اثراتش شفاف و مشخص شده است که مقامات سیاست خارجه ما به صراحت کشور عربستان را خطاب قرار می‌دهند. این نشان دهنده عجز و ناتوانی ماست و ما از موضع ضعف هستیم، ای کاش ما اجازه نمی‌دادیم کار به اینجا برسد، ای کاش آن قدر به لحاظ فرهنگی و ایجاد اعتماد کارهایی انجام نداده بودیم که در مقابل به یک کشور بگوییم جلوی شبکه تلویزنی خود را بگیر که قدرت در کشور ما بهم نریزد. این تجربه به ما نشان داد زمانی که کشورها در منطقه و دنیا با هم مشکل دارند می‌توانند از ابزار فرهنگی و قدرت نرم رسانه استفاده و اعمال نفوذ کنند.»
او مشخضا درباره شبکه شبکه (TRT) ادامه می‌دهد: «اسم این شبکه TRT است و این شبکه‌ها برای بخش سرگرمی است، امکان دارد فقط اسمش سرگرمی و اخبار باشد و ممکن است ذهن آدم‌ها به این سمت برود که قرار است همان سریال‌های ترکی را از این شبکه ببینند. واقعیت این است که ما با ترکیه هم به لحاظ موضوع آذربایجان، هم اقتصادی و سیاسی رقیب هستیم و قطعا اگر آن‌ها در این شرایط به دنبال راه‌اندازی یک شبکه هستند می‌خواهند منافع خود را هم پیش ببرند و وقتی که موفقیت تجربه اینترنشال را می‌بینند راه را بری خودشان سخت نمی‌بینند. من آن روز را دور نمی‌بینم که ۴ یا ۶ ماه دیگر مقامات سیاست خارجه ما مجبور شوند که در بلندگوی رسمی از کشور ترکیه خواهش کنند جلوی آن شبکه فارسی زبان را بگیرد تا در مسائل ایران مداخله نکنند.»
صداوسیما هم کم کاری کرده است؟
اینکه یک شبکه مانند«ایران‌اینترنشنال» که زیر نظر عربستان است یا «بی‌بی‌سی» که زیر نظر بریتانیا است حرفشان بیشتر می‌تواند تاثیر بگذارد، علاوه بر شرایط فعلی موجود در جامعه، طبیعتا کم کاری رسانه‌های داخلی نیز در شکل‌گیری این ماجرا بی‌تاثیر نیست. نیلوفر قدیری درباره نقش رسانه‌های داخلی در به وجودآمدن این ماجرا می‌گوید: «گاهی اوقات ما زمینه را فراهم می‌کنیم تا رسانه‌های بیگانه وارد شوند و عامدا می‌گویند که رسانه داخلی درباه یکسری از موضوعات نمی‌تواند کار کند و طبیعتا سوژه روی زمین نمی‌ماند و رسانه‌های دیگر با نگاه و رویکرد خودشان به ماجرا می‌پردازند. بنابراین می‌گویم یکی از عللی که رسانه‌های بیگانه توانستند در کشور نفوذ کنند، سیاست سرکوب رسانه‌های داخلی است که توسط سیستم و حاکمیت اعمال شده، باعث شده که ما در زمینه رسانه‌ای به یک موجود فلج تبدیل شویم.»