بهداشت نیوز نوشت: سل یک عفونت باکتریایی است که معمولا ریه‌ها را درگیر می‌کند که در این صورت به آن "سل ریوی" گفته می‌شود.
سل یک عفونت باکتریایی است که معمولا ریه‌ها را درگیر می‌کند که در این صورت به آن "سل ریوی" گفته می‌شود. ممکن است سایر نقاط بدن نیز توسط باکتری سل درگیر شوند.
از جمله گره‌های لنفاوی، کلیه‌ها، مغز، استخوانها، مفاصل و سایر نقاط بدن که در این صورت به آن "سل خارج ریوی" گفته می‌شود. هر ساله تعدادی از افراد به این بیماری دچار می‌شوند.
سل می‌تواند هر کسی در هر سنی را مبتلا کند. افرادی که سطح ایمنی بدنشان کاهش یافته است بیشتر در معرض خطر هستند.
سل چگونه منتقل می‌شود؟
هنگامی که فرد مبتلا به سل ریوی یا سل حنجره‌ی درمان نشده، سرفه یا عطسه می‌کند، بیماری از طریق تنفس هوای آلوده به ترشحات ریز تنفسی که با چشم قابل دیدن نیستند، منتقل می‌شود. اما در صورتی که ریه‌ها و حنجره درگیر نباشند سل خارج ریوی معمولا مسری نیست.
مواجهه‌ی طولانی مدت با فرد درمان نشده، برای ابتلا به سل ضروری است. افراد مبتلا می‌توانند کسانی را که هر روز با آنها ارتباط دارند آلوده کنند. احتمال ابتلای اعضای خانواده، دوستان و همکاران زیاد است.
چگونه سل ایجاد می‌شود؟
وقتی فرد سالمی هوای آلوده به باکتری را تنفس می‌کند باکتری وارد ریه‌ها می‌شود، در ریه می‌ماند و تکثیر می‌شود. ممکن است باکتری وارد جریان خون شود و به سایر قسمتهای بدن مانند کلیه‌ها، ستون مهره‌ها و مغز برود و تخریب ایجاد کند.
تفاوت بین عفونت نهفته‌ی سل با بیماری سل چیست؟
بیشتر افرادی که باکتری را تنفس می‌کنند آلوده می‌شوند اما بدن قادر است با باکتری مبارزه کند و از تکثیر آن جلوگیری کند. باکتری، غیر فعال می‌شود اما در بدن زنده می‌ماند و می‌تواند هر زمان که سیستم ایمنی ضعیف گردد فعال شود. عفونت نهفته‌ی سل به این معنی است که فرد آلوده شده و باکتری سل در بدن فرد و معمولا در ریه‌ها وجود دارد، اما هنوز علائم آشکار ایجاد نشده است. در عفونت نهفته‌ی سل:
فرد علامت بالینی ندارد، احساس بیمار بودن نمی‌کند، نمی‌تواند بیماری را به دیگران منتقل کند، تست پوستی سل در آنها مثبت است، باکتری سل در خلط پیدا نمی‌شود، اگر درمان نشوند ممکن است به سل فعال دچار شوند.
ممکن است عفونت نهفته برای تمام عمر در بدن فرد باقی بماند و هرگز تبدیل به بیماری نشود. اما اگر سیستم ایمنی نتواند جلوی رشد باکتری را بگیرد، باکتری سل در بدن تکثیر می‌شود و موجب فعال شدن بیماری می‌شود. باکتری به بدن حمله می‌کند و بافتها راتخریب می‌کند. اگر در ریه چنین اتفاقی بیفتد منجر به ایجاد حفره در ریه می‌شود.
برخی افراد پس از مواجهه دچار بیماری می‌شوند اما در برخی دیگر سیستم ایمنی آن را مهار می‌کند و زمانی که سیستم ایمنی دچار نقص گردد بیماری فعال می‌شود. بچه‌های کوچک و افراد مبتلا به ایدز سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
سایر شراطی که سیستم ایمنی ضعیف می‌شود و فرد را در معرض خطر قرار می‌دهد شامل این موارد هستند:
سوء مصرف مواد، دیابت شیرین، سیلیکوزیس (نوعی بیماری ریوی)، سرطان سر و گردن، سرطان خون و بیماری هوچکین، برخی داروها مانند کورتیکوستروئیدها یا داروهای پیوند اعضا و برخی داروهای دیگر.
در فرد مبتلا به بیماری سل علائم بالینی وجود دارد. و واکنش واضح به تست پوستی ایجاد می‌شود و باکتری در خلط یافت می‌شود. فردی که بیماری فعال دارد باکتری را نیز منتشر می‌کند.
بیماری سل چه علائمی دارد؟
علائم سل فعال شامل:
بی علامتی به این معنی که برخی از افراد مبتلا علامتی ندارند، سرفه به مدت سه هفته یا بیشتر، درد قفسه سینه، سرفه خون آلود یا خلط خونی، خستگی یا ضعف، کاهش وزن، کاهش اشتها، تب خفیف، لرز و تعریق شبانه، هستند.
علائم چه زمانی پدیدار می‌شوند؟
بیشتر افرادی که به باکتری سل آلوده می‌شوند مبتلا به سل فعال نمی‌شوند. اما ممکن است سل فعال، ۳-۲ ماه تا حداکثر یکسال پس از آلودگی ایجاد شود. خطر ایجاد بیماری فعال با گذشت زمان کمتر می‌شود.
چه زمانی و تا کی فرد بیمار ناقل سل است؟
سل فعال، تا زمانی که فرد درمان مناسب را برای چند هفته دریافت نکند، مسری و واگیردار است. اما فرد مبتلا به سل نهفته تا زمانی که بیماری در وی آشکار نشود و باکتری در خلط وجود نداشته باشد ناقل بیماری نیست.
درمان سل چیست؟
افراد مبتلا به سل نهفته بهتر است برای درمان پیشگیرانه ارزیابی شوند. این درمان معمولا شامل مصرف داروهای ضد سل برای چند ماه است. اما افرادی که سل فعال دارند باید حتما دوره درمانی شش ماهه یا بیشتر را داشته باشند و حداقل چهار داروی ضد سل دریافت کنند و داروها بر اساس بررسیهای آزمایشگاهی تغییر داده شوند. طرح دقیق درمانی توسط پزشک تنظیم می‌شود و فرد بیمار باید مستقیما تحت نظر مراقبین بهداشتی داروها را مصرف کند تا کاملا درمان شود.
اگر سل درمان نشود چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر سل درمان نشود بیماری به افراد زیادی منتقل می‌شود. به علاوه فرد درمان نشده ممکن است شدیدا بیمار شود و یا بمیرد.
برای جلوگیری از انتقال سل چه می‌توان کرد؟
نکته‌ی اساسی برای جلوگیری از انتقال سل این است که بیماران دهان و بینی را هنگام سرفه و عطسه بپوشانند و داروهای درمان کننده‌ی سل را دقیق مصرف کنند و دوره‌ی درمان را حتما کامل کنند.