عصر ایران: وقتی از بمب های هسته ای سخنی می شنویم خیالمان راحت است که این تسلیحات هولناک با پیامدهای آخرالزمانی در پناهگاه های دور از دسترس و با رعایت انواع حفاظت ها نگهداری می شوند و وجود آنها لااقل با این دیدگاه جای نگرانی جدی و اکنونی ندارد.
اما واقعیت دیگری هم در مورد تعدادی بمب هسته ای وجود دارد که در مکان های مختلف و ناشناخته ای از جهان و بیشتر در بستر اقیانوس ها بدون آنکه کس جایشان را بداند به خواب اتمی فرو رفته اند.
بمب های هسته ای که در اثر سوانحی چون سقوط هواپیماها یا غرق شدن زیر دریایی های گم شده اند. این واقعیتی است که کمتر از آن شنیده یا خوانده ایم اما می تواند دیدگاه ما را نسبت به دنیایی که در آن زندگی میکنیم دگرگون کند.
این احتمال که اگر یکی از این بمب های گم شده روزی به هر دلیلی منفجر شود چه پیامدهایی مخرب انسانی، زیست محیطی و دیپلماتیک در پی خواهد داشت و چه کسی مسئولیت آن را بر عهده خواهد گرفت؟
سلاح هسته ای که اول بار در دو شهر هیروشیما و ناکازاکی ژاپن آزمایش شد تاریخ بشریت را به دو نیمه قبل و بعد از آن تقسیم کرد.
در ادامه گزارش جالب و البته هولناک «زاریا گوروِت» گزارشگر شبکه جهانی بی بی سی را در مورد بمب های اتمی گم شده بخوانید:
ایالات متحده حداقل سه بمب هسته‌ای را گم کرده است که هرگز پیدا نشده‌اند. این بمب‌ها هنوز جایی هستند اما کجا؟ چگونه این اتفاق افتاده است؟ بمب‌ها کجا می‌توانند باشند؟ و آیا هرگز پیدا خواهند شد؟
یک صبح ملایم زمستانی در اوج جنگ سرد بود.
در ۱۷ ژانویه ۱۹۶۶، حوالی ساعت ۱۰:۳۰ صبح، یک صیاد میگوی اسپانیایی شاهد بود که یک بسته سفید مچاله‌شده از آسمان افتاد ... و بی‌صدا به سمت دریای آلبوران حرکت کرد. چیزی زیر بسته آویزان بود، هر چند نمی‌توانست تشخیص دهد که چیست. و سپس به زیر امواج رفت.
در همان زمان، در دهکده ماهیگیری پالومارس در همان نزدیکی، مردم محلی به همان آسمان نگاه کردند و شاهد صحنه‌ای بسیار متفاوت بودند - دو گلوله آتشین غول‌پیکر که با سرعت به سمت آنها می‌آمدند. در عرض چند ثانیه، سکوت خواب‌آلود روستا شکست. ساختمان‌ها لرزیدند. ترکش‌ها زمین را شکافتند. اعضای تکه تکه شده بدن آدمیان روی زمین افتاد.
چند هفته بعد، فیلیپ مایرز پیامی را از طریق تِله‌پرینتر دریافت کرد - دستگاهی که می‌توانست ایمیل‌های اولیه را ارسال و دریافت کند. آن موقع، او به عنوان افسر خنثی‌سازی بمب در پایگاه هوایی نیروی دریایی سیگونلا، در شرق سیسیل کار می‌کرد. به او گفته شد که در اسپانیا وضعیت اضطراری فوق سری است و او باید ظرف چند روز خودش را به آنجا معرفی کند.
اما، این ماموریت آنطور که ارتش انتظار داشت پنهانی نبود. مایرز می‌گوید: «فراخوانده شدن غیرمنتظره نبود.» حتی مردم هم می‌دانستند که چه خبر است. وقتی که آن شب در یک مهمانی شام شرکت کرد و سفر مرموز خود را اعلام کرد، محرمانه بودن مأموریت مورد نظر به یک شوخی تبدیل شد. مایرز می‌گوید: «یک جوریطب خجالت آور بود. قرار بود این راز باشد اما دوستانم داشتند علت رفتن‌ام را به من می‌گفتند.»
هفته‌ها بود که روزنامه‌های سراسر جهان شایعاتی از یک حادثه وحشتناک را گزارش می‌کردند - دو هواپیمای نظامی ایالات متحده در هوا با هم برخورد کرده بودند و چهار بمب گرمایی-هسته‌ای بی۲۸ را در پالومارس انداخته بودند. سه عدد از آنها به سرعت در خشکی پیدا شدند - اما یکی در پهنه دریای آبی درخشان در جنوب شرقی ناپدید شد و در انتهای نوار دریای مدیترانه در آن حوالی گم شد. اکنون جستجو برای یافتن آن بمب - به همراه کلاهک ۱.۱ مگاتنی آن، با قدرت انفجاری ۱۱۰۰۰۰۰ تُن تی‌ان‌تی - ادامه داشت.
تعداد نامشخص
بمب‌های گمشده پالومارس ۷ پوند (۳.۲ کیلوگرم) پلوتونیم را در طبیعت پراکنده کردند منبع تصویر،GETTY IMAGES
در واقع، حادثه پالومارس تنها مورد گم شدن یک سلاح هسته‌ای نیست. از سال ۱۹۵۰ حداقل ۳۲ حادثه موسوم به «پیکان شکسته» رخ داده است - حوادثی که در آنها پای این ابزار فاجعه آمیز ویرانگر و زمین‌کَن در میان بوده است. اما سه بمب ایالات متحده به طور کلی ناپدید شده‌اند – که هنوز هم یک جایی هستند و در باتلاق‌ها، مزارع و اقیانوس‌ها در سراسر این سیاره کمین کرده‌اند.
جفری لوئیس، مدیر برنامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای آسیای شرقی در مرکز مطالعات منع گسترش جیمز مارتین در کالیفرنیا، می‌گوید: «ما بیشتر از موارد آمریکایی اطلاع داریم.» او توضیح می‌دهد که این فهرست کامل تنها زمانی آشکار شد که خلاصه‌ای که وزارت دفاع ایالات متحده تهیه کرده بود در دهه ۱۹۸۰ از طبقه‌بندی خارج شد.
بسیاری از آنها در طول جنگ سرد رخ داده بودند، که این کشور در آستانه «نابودی حتمی طرفین» (MAD) در نبردی محتمل با اتحاد جماهیر شوروی بود - و در نتیجه از سال ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۸ هواپیماهای مجهز به سلاح‌های هسته‌ای را در عملیاتی به نام «گنبد کروم» همیشه در آسمان نگه می‌داشتند.
لوئیس می‌گوید: «ما در مورد سایر کشورها اطلاعات زیادی نداریم. واقعاً چیزی در مورد بریتانیا یا فرانسه یا روسیه یا چین نمی‌دانیم. بنابراین من فکر نمی‌کنم حساب دقیقی داشته باشیم.»
گذشته اتمی اتحاد جماهیر شوروی بسیار مبهم است - این کشور تا سال ۱۹۸۶ در مجموعه تعداد ۴۵ هزار سلاح هسته‌ای را ذخیره کرده بود. موارد شناخته شده‌ای وجود دارد که این کشور بمب‌هایی هسته‌ای را گم کرده است که هرگز بازیابی نشده‌اند، اما برخلاف حوادث ایالات متحده، همه آنها در زیردریایی‌ها رخ داده‌اند. و مکان آنها ولو دور از دسترس باشند، مشخص است.
یکی از این حوادث در ۸ آوریل ۱۹۷۰ رخ داد. در سیستم تهویه یک زیردریایی هسته‌ای کی-۸ شوروی که در خلیج بیسکای در زیر آب غوطه‌ور بود، حریقی در گرفت. خلیج بیسکای آب باریکه‌ای خطرخیز در شمال شرقی اقیانوس اطلس در نزدیکی سواحل اسپانیا و فرانسه است، که به طوفان‌های شدید مشهور است و کشتی‌های بسیاری در آنجا غرق شده‌اند. این زیردریایی چهار اژدر هسته‌ای داشت و با غرق شدن‌اش، محموله رادیواکتیو خود را نیز به همراه برد.
با این حال، این کشتی‌های گمشده همیشه در همان جایی که بودند باقی نمی‌ماندند. در سال ۱۹۶۸ یک زیردریایی کی-۱۲۹ شوروی به شکل مرموزی در اقیانوس آرام در شمال غربی هاوایی به همراه سه موشک هسته‌ای غرق شد. لوئیس می‌گوید که ایالات متحده به زودی متوجه شد و تصمیم گرفت در خفا اقداماتی برای بازیابی این غنیمت هسته‌ای انجام دهد، «که به خودی خود یک ماجرای دیوانه‌وار بود.»
هاوارد هیوز، میلیاردر مجنون‌نمای آمریکایی، که به خاطر طیف گسترده فعالیت‌هایش، از جمله خلبانی و کارگردانی فیلم، مشهور است، وانمود کرد که به استخراج معدن در اعماق دریا علاقه دارد. لوئیس می‌گوید: «اما در واقع، این کار حفاری در اعماق دریا نبود، بلکه تلاشی برای ساختن یک چنگال غول‌پیکر بود که می‌توانست تا کف دریا پایین برود، آن زیردریایی را بگیرد و دوباره بالا بیاورد». نام این پروژه آزوریان بود - و متاسفانه موفقیت‌آمیز نبود. زیردریایی هنگامی که بالا کشیده می‌شد از هم پاشید.
لوئیس می‌گوید: «و در نتیجه آن سلاح‌های هسته‌ای دوباره به کف دریا رفتند. عده‌ای بر این باورند که سلاح‌ها تا به امروز در آنجا باقی مانده‌اند و در تابوت زنگ‌زده‌شان محبوس‌اند – اگرچه برخی دیگر معتقدند که بالاخره آنها را پیدا کرده‌اند.
هرازگاهی گزارش‌هایی مبنی بر پیدا شدن برخی از سلاح‌های هسته‌ای گمشده آمریکا به گوش می‌رسد.
در سال ۱۹۹۸ یک افسر نظامی بازنشسته و شریکش ناگهان تصمیم گرفتند بمبی را که در نزدیکی جزیره تایبی، جورجیا در سال ۱۹۵۸ رها شده بود، پیدا کنند. آنها با خلبانی که در ابتدا آن را گم کرده بود و همچنین با کسانی که در دهه‌های گذشته به جستجوی بمب رفته بودند مصاحبه کردند و جستجو را به خلیج واساو ساوند که در آن حوالی و در اقیانوس اطلس است محدود کردند. این دو مرد یکدنده سال‌ها منطقه را با قایق جست‌وجو می‌کردند، و یک شمارشگر گایگر را به دنبال خود می‌کشیدند تا هرگونه جهش حاکی از پرتوی رادیو اکتیو را تشخیص دهند.
و یک روز، دقیقاً در همان نقطه‌ای که خلبان توصیف کرده بود پیدایش کردند - قطعه‌ای با تشعشع ۱۰ برابر میزان جاهای دیگر. دولت به سرعت تیمی را برای تحقیق اعزام کرد. اما افسوس که این سلاح هسته‌ای نبود. این ناهنجاری ناشی از تشعشعات طبیعی مواد معدنی در بستر دریا بود.
بنابراین در حال حاضر، سه بمب هیدروژنی گمشده ایالات متحده - و حداقل تعدادی از اژدرهای شوروی - در اقیانوس هستند و به عنوان یادبودهایی از خطرات وقوع جنگ هسته‌ای حفظ شده‌اند، اگرچه تا حد زیادی از یاد رفته‌اند. چرا ما هنوز همه این سلاح‌های چموش را پیدا نکرده‌ایم؟ آیا خطر انفجار آنها وجود دارد؟ و آیا هرگز آنها را پس خواهیم گرفت؟