همشهری آنلاین: خانه سرهنگ ایرج خانه بسیار زیبایی است که بر اساس بررسی‌های انجام‌شده و برخی نقل قول‌های کارشناسان میراث فرهنگی، پیشینه‌اش به دوره صفوی برمی‌گردد.
در پرونده ثبتی خانه سرهنگ ایرج آمده که با توجه به نقشه حصار صفوی (که اولین نقشه علمی تهران است)، این بنا به نام خانه میرزا آقاخان در محدوده زمین‌های منسوب به میرزا آقاخان حک شده است. در دوره بعدی، طبق نقشه حصار ناصری عبدالغفار، این ملک به نام خانه میرزا زکی‌خان خویی به ثبت رسیده و طبق آن، قدمت بنا به ۱۵۰ سال افزایش پیدا می‌کند. مالک اولیه بنا مشخص نیست، اما روشن است که این خانه به مدت ۶۰ سال در اختیار سرهنگ ایرج، از سرداران دوره پهلوی اول و دوم، و ورثه او بوده است.
۱۰ سال تعطیلی یک خانه
خانه سرهنگ ایرج که در پامنار، بالاتر از مسجد پامنار، کوچه صوفیانی قرار دارد، چند دست بین مالکان خصوصی چرخید تا اینکه سازمان میراث فرهنگی آن را خرید. در این مدت، مرمت آن نیمه‌کاره رها و به مأمن معتادان تبدیل شد و گفته‌اند حتی چند بار درِ این خانه را دزدیدند تا اینکه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تصمیم گرفت در خانه را گل بگیرد. اما سرانجام سال ۱۳۹۷ بازسازی این خانه به پایان رسید و پس از افتتاح به پایگاه استقرار استارت‌آپ‌های شرکت‌های نوپای گردشگری تبدیل شد.
خانه سرهنگ ایرج با ۳ حیاط مرکزی و دالان بلند، یکی از بناهای بی‌نظیر و ارزشمندترین ساختمان در محدوده عودلاجان است. این خانه را در اصل می‌توان به عنوان یک مجموعه کامل از معماری قاجاری بررسی کرد، چون از چند بخش اصلی تشکیل شده است. بخش ورودی، حیاط اصلی، بنای اصلی، بخش خدمه، حیاط دوم و بنای موجود در حیاط دوم بخش‌های مختلف این خانه است و در مجموع با ترکیب این عناصر مجموعه فعلی شکل گرفته. بخش شمالی حیاط، مهم‌ترین فضای مجموعه به عنوان ساختمان اصلی است. همچنین تزیینات شاه‌نشین اصلی خانه در حیاط مرکزی و معماری زیبای قاجار به آن اصالتی دوچندان می‌دهد.
چوب یکی از مصالح اصلی در معماری ایرانی است و در خانه سرهنگ ایرج، استفاده جذاب و مطلوبی از آن شده و شیرسرهای چوبی زیبای به‌کاررفته در این خانه، ظرافتی بیش از شیرسرهای شهمیرزاد و کاشان دارند که موطن این ظریف‌کاری هستند. سقف تمام بخش‌های این مجموعه، تخت و در آنها از تیر چوبی استفاده شده است. خانه سرهنگ ایرج به دلیل زیبایی خیره‌کننده، لوکیشن فیلم‌های مختلف بوده که البته بعدها به دلیل نفیس بودن و احتمال خسارت به این بنای ارزشمند کمتر اجازه استفاده از آن را به فیلمسازان داده‌اند. فیلم مهمان مامان، آخرین اثر هنری است که داریوش مهرجویی آن را در سال ۱۳۸۲ در این خانه ساخت.