همشهری آنلاین - مریم قاسمی: حسابی پیر شده و این روزها تولد ۸۸سالگی‌اش را پشت سر می‌گذارد. این بنای عظیم که در سال ۱۳۱۳ به عنوان اولین سیلوی کشور برای ذخیره‌سازی گندم ساخته شد، بلندترین برج تهران به حساب می‌آمد، اما امروز در مقابل برج‌های سربه‌فلک‌کشیده شهر، بنای سربه‌زیری محسوب می‌شود.
سیلوی بزرگ تهران که حالا نمادی شناخته‌شده برای منطقه ۱۶ تهران است، در روزگاری نه‌چندان‌دور یکی از مهم‌ترین عوامل بالا رفتن کیفیت گندم، آرد و در نهایت نان مصرفی مردم بود. گندم‌هایی که از مزارع سراسر کشور برداشت می‌شد، ابتدا به این سیلو می‌آمد تا دوره‌ای ۳ماهه را سپری کند و آماده تبدیل شدن به آرد شود. اصلی‌ترین وظیفه سیلو ضدعفونی کردن گندم‌ها و حشره‌زدایی بود تا در مدت طولانی نگهداری آلوده نشوند. بعد از سیلوی تهران، ۶ سیلوی دیگر در نقاط مختلف کشور ساخته شد که امروز به سیلوهای هفت‌گانه معروف شده‌اند، اما در بین این ۷ برادر تنها همسایه ماست که جزء میراث فرهنگی هم محسوب می‌شود. این سیلو با ۶۴ هزار تن ظرفیتی که دارد، در قدیم‌الایام بخش مهمی از نیازهای گندم کشور را تأمین می‌کرد.
زمانی نان به هرچیزی شبیه بود الا نان!
پس از انقراض حکومت قاجارها، سیلوی تهران ساخته شد تا سریال قحطی‌های پایتخت تکرار نشود. سیلو ساخته شد و مردم بسیار خوشحال شدند از اینکه حاشیه اطمینانی برای نان سفره‌شان ایجاد شده است. اما در تاریخ سوم شهریور سال ۱۳۲۰ اتفاق ناگواری رخ داد. قوای متفقین از شمال و جنوب به کشورمان هجوم آوردند و در کمتر از نصف روز چنان وضعی پیش آمد که هنوز کهنسالان آن را به یاد دارند. کیفیت نان به چنان روزی افتاده بود که به همه‌چیز شبیه بود الا نان. نظافت سیلو رعایت نمی‌شد و به همین دلیل خاک اره، فضولات حیوانات با قدری آرد حبوبات، محتویات نانی بود که به مردم تحویل داده می‌شد.
تولید اولین نان ماشینی در سیلوی تهران
بعد از آنکه متفقین ایران را اشغال کردند، برای ۵ سال تهیه نان با عذاب همراه بود، اما پس از تخلیه ایران از سوی متفقین، ارتش تصمیم گرفت نان سیلو را در اختیار مردم بگذارد. از همان زمان تولید نان به وسیله ماشین در خود کارخانه سیلو آغاز شد و الحق که نان سیلو بسیار ارزان و خوشمزه بود. نان سیلو حجیم و مغز آن بسیار پوک بود و با برش دادن، خورده می‌شد. این نان به علت داشتن سبوس زیاد، قدری تیره بود و در ۲ اندازه تقریباً نیم‌کیلویی و ۲۵۰گرمی و به صورت قالبی پخته می‌شد و چون در آن زمان، مشمع چندان شناخته شده نبود، در کارتن‌های مخصوص عرضه می‌شد و برای دسترسی به آن، در مناطق شلوغ و پررفت و آمد دکه‌هایی از سوی ارتش تعبیه شده بود و بدون واسطه نان در اختیار مردم قرار می‌گرفت. جالب آنکه تا سال‌های ۱۳۵۵ نیز نان سیلو فروخته می‌شد.