شهروندآنلاین: ابوطالب جلیل‌پور، رئیس شعبه ۱۰۱ کیفری ۲ اشنویه استان آذربایجان‌غربی است. همان قاضی جوانی که روز ۳۰ آذرماه و سوم دی ماه چهار متهم را محکوم به تهیه غذای پیروز کرد. حکم جالب جایگزین قاضی اشنویه‌ای خیلی زود در صدر خبرها قرار گرفت. قاضی ۳۷ سالهای که با گسترش جنبش‌های کیفرزدایی و جایگزین‌سازی خاص از حدود سه سال پیش، احکامی با رویکرد خدمات عام‌المنفعه پیش‌بینی‌شده در قانون صادر می‌کند.
هجده ماه است که به زادگاهش اشنویه انتقال یافته است. پیش از این در دادگستری سنندج پای میز قضاوت نشسته بود. پیش از انتقال به زادگاهش به دلیل صدور احکام جایگزین به عنوان قاضی برتر معرفی شد. او همچنان از مجازات جایگزین حبس استفاده می‌کند و تاکنون نزدیک به ۱۰۰ حکم جایگزین صادر کرده است.
این قاضی جوان معتقد است: «مجازاتهای جایگزین حبس، از آسیب‌‌های مجازات حبس، از جمله دوری از محیط خانواده و جامعه، دشواربودن امکان بازپروری مجرمان و نیز همنشینی و مجاورت با مجرمان خطرناک و سابقه‌‌دار جلوگیری می‌کند.»
واکنش مثبت به احکام جایگزین
او به خبرنگار «شهروند» گفت: «اعمال مجازاتهای جایگزین حبس با محوریت خدمات اجتماعی و عام‌المنفعه، در دستگاه قضا مورد توجه قرار گرفت و به قضات تعیین این نوع مجازات‌ها توصیه شد، زیرا استفاده از مجازاتهای جایگزین حبس، ضمن کاهش آثار تخریبی حبس و جلوگیری از تعمیم مجازات به خانواده محکومان، زمینه باز اجتماعی‌شدن آنان را نیز فراهم می‌کند.»
همچنین صدور حکم‌های جایگزین حبس در دادگستری آذربایجان‌غربی همواره واکنش مثبت افکار عمومی را در پی داشته است.
جزئیات ۲ حکم به نفع پیروز
ابوطالب جلیل‌پور، رئیس شعبه ۱۰۱ کیفری ۲ اشنویه جزئیات دو پرونده‌ای را که به نفع پیروز تمام شد، بازگو کرد: «پیروز یکی از گونه‌های در انقراض است. من هم به عنوان مسئول وظیفه دارم از حیات‌وحش کشورم حمایت کنم. وقتی در جریان تلاش‌های بی‌وقفه مسئولان و ارگان‌های مختلف برای نگهداری و حفظ حیات پیروز قرار گرفتم، برای حمایت از این گونه در حال انقراض، در احکام دو پرونده متهمان محیط‌زیستی به نفع پیروز رأی دادم. روز ۳۰ آذرماه، سه چوپان متهم به چرای غیرمجاز در منطقه، به تهیه غذای سه ماه پیروز، توله یوزپلنگ ایرانی، به ارزش ۲۲۰میلیون ریال محکوم شدند. دو متهم پرونده هرکدام به ۱۰میلیون تومان محکوم شدند و متهم سوم پرونده هم به دومیلیون تومان.
حکم بعدی که صادر شد مربوط به شنبه سوم دی‌ماه است. متهم قطع درخت باید به مدت ۶ ماه به زندان می‌رفت، اما حکم جایگزین صادر کردم. این حکم هم به نفع پیروز بود. متهم پرونده قطع درخت هم محکوم به تهیه غذای پیروز به ارزش ۱۰میلیون تومان شد.
پیروز، تنها توله زنده‌مانده از سه توله «ایران»، یوز پلنگ آسیایی است که در اسارت متولد شده است. این یوز ایرانی که در منطقه محافظت‌شده پردیسان نگهداری می‌شود، در حال حاضر در وضعیت خوبی به سر می‌برد و تا چند روز آینده ۶ ماهه می‌شود.
پیشگام در صدور احکام جایگزین
این نخستین باری نیست که جلیل‌پور، قاضی برتر و پیشگام در حوزه مجازاتهای جایگزین حبس، احکامی در حمایت حیات‌وحش صادر می‌کند. او پیش از این نیز برای حمایت از گونه‌های در انقراض احکامی صادر کرد. سه ماه پیش نیز برای مجرمی که به دخالت در اراضی منابع طبیعی متهم بود، حکم جایگزین صادر کرد. این متهم باید ۱۰۰ عکس از حیوانات در حال انقراض اشنویه را در معابر و خیابان‌های اصلی شهر نصب کند. در دادنامه دیگری، متهمی باید تصاویر حیوانات شهر را در مدارس بین دانش آموزان پخش کند.
قاضی جوان اشنویه‌ای اعتقاد دارد اگر مجازاتهای جایگزین به‌‌درستی اجرا شود، به‌طور قطع سازنده خواهد بود.
متخلفانی که دیگر تهدیدگر نیستند
او گفت: «در این منطقه به دلیل وجود حیوانات و پرنده‌های نادر، تخلفات زیست‌محیطی زیادی اتفاق می‌افتد. از آنجا که در این نوع پرونده‌ها مجازات حبس بازدارنده نیست و احکام جایگزین تاثیر بیشتری دارد، تلاش می‌کنیم تا متخلفان محیط‌زیستی باز هم به طبیعت بازگردند، اما این بار نه برای شکار یا برداشت غیرقانونی از آن، بلکه برای حراست و حفاظت از این عرصه‌های ارزشمند گام به محیطی می‌گذارند که پیشتر، مخل و تهدیدگر حیات آن بودند.
به‌کارگیری متخلفان زیست‌محیطی به حراست از عرصه‌های طبیعی ابتکاری قانونی است که در جریان سیاست حبس‌زدایی دستگاه قضا اجرا می‌شود. تبدیل مجازات حبس به مجازاتهای جایگزین بسته به نظر قاضی در پاره‌ای موارد الزامی و گاهی اختیاری است.
او از متهمانی گفت که در این سال‌ها با احکام جایگزین، صدمه‌ای دوباره به محیط‌زیست نزدند و کاملا این احکام بازدارنده بود: «سالهای گذشته شاهد تکرار جرایم از سوی متخلفانی بودیم که سابقه حبس را در کارنامه داشتند و این کیفر مانع از تکرار جرم نشده بود. اما احکام جایگزین دستکم این فرصت را ایجاد می‌کند تا این افراد از نزدیک با شرایط زیست‌محیطی آشنا شوند و این فرهنگ‌سازی مانع از تکرار جرم می‌شود. در همه پرونده‌هایی که در این سال‌ها رسیدگی کردم هیچ یک از متهمانی که تخلفات زیست‌محیطی داشتند، دیگر خلاف سبز قانون محیط‌زیست تخلفی انجام ندادند و این نشان از موثر بودن احکام جایگزینی دارد که صادر می‌شود.»
او با تاکید بر اثربخشی بالای احکام جایگزین حبس گفت که با توجه به میزان پایین تکرار جرم، اثربخشی این احکام برخلاف تصور برخی بسیار بالاست.