فرارو: تعدادی از اسرار ۳۰۰۰ ساله مصرشناسی سرانجام در دو سال گذشته با افشاگری‌های جدیدی در مورد چگونگی زندگی و و مرگ فراعنه باستان و ظاهر آنان در زمان زنده بودن شان حل شده اند.
به نقل از میدل ایست آی، به طور خاص یک رادیولوژیست نقش اصلی را در این اکتشافات ایفا کرد که از جمله آن می‌توان به نگاهی به درون تابوت فرعون آمنهوتپ اول با استفاده از فناوری سی تی اسکن در سال گذشته میلادی اشاره کرد.
این پروژه که توسط دکتر "سحر سلیم" استاد و رئیس بخش رادیولوژی دانشکده پزشکی در دانشگاه قاهره هدایت می‌شود اطلاعات تازه‌ای را درباره یکی از بزرگترین حکام تاریخی مصر فاش ساخت.
این مومیایی که برای اولین بار در سال ۱۸۸۱ کشف شد، در طول سالیان متمادی در هاله‌ای از رمز و راز و پرسش‌های بی پاسخ مانده باقی مانده بود، زیرا مورخان تمایلی به آسیب رسانی احتمالی به آن از طریق بررسی بیش‌تر نداشتند. با این وجود، دکتر سلیم بیش از سه هزار سال پس از زمان مومیایی شدن فراعنه از طریق سی تی اسکن غیر تهاجمی که تصاویر سه بعدی از بدن و صورت مومیایی تهیه می‌کند موفق به کشف مجموعه‌ای از یافته‌ها شده است.
بهترین کشف
دکتر سلیم می‌گوید:" این بهترین کشف در کل جهان و نه صرفا در حوزه آثار باستانی مصر است".
آن چه رسانه‌ها را در مورد این کشف هیجان زده ساخت آن بود که آنان توانستند چهره آمنهوتپ اول پسر شاه آهموس فاتح هیکسوس‌ها را پس از ۳۰۰۰ سال ببینند. دکتر سلیم می‌گوید:" من مومیایی را از طریق سی تی اسکن بدون کندن کتیبه‌ها یا آسیب رساندن به بقایای ارگانیک بررسی کردم. من برای اولین بار صورت پادشاه را دیدم. استخوان او نشان می‌دهد که در سلامت کامل بوده است. او در ۳۵ سالگی فوت کرده بود".
سی تی اسکن نوعی استفاده پیشرفته از اشعه ایکس است که در آن صد‌ها تصویر از بدن گرفته می‌شود و با استفاده از رایانه به یکدیگر چسبانده می‌شوند و در نتیجه، یک مدل سه بعدی از بدن ایجاد می‌شود.
در سال ۱۸۸۱ میلادی حدود ۵۰ مومیایی در مخفیگاهی در شهر امروزی اقصر به نام انبار سلطنتی دیر البحری پیدا شدند. مومیایی‌ها در آنجا نگهداری می‌شدند تا از گزند سارقان مقبره مصون بمانند.
در سال ۱۸۹۸ میلادی گروه دیگری متشکل از ۲۰ مومیایی در یک انبار سلطنتی در دره پادشاهان کشف شد. پادشاهان مدفون از سلسله هفدهم (تقریبا از ۱۵۸۰ تا ۱۵۵۰ پیش از میلاد مسیح) تا سلسله بیستم (۱۰۷۷ تا ۱۱۸۹ پیش از میلاد مسیح) را شامل می‌شدند.
به گفته سلیم تمام این مومیایی‌ها توسط کارشناسان آثار باستانی در حضور "خدیو" حاکم وقت مصر و سفرا به عنوان روشی برای تجلیل از آنان باز شدند. مومیایی آمنهوتپ اول تنها مومیایی‌ای بود که باز نشد.
او می‌افزاید: "در بالای این مومیایی یک ماسک تشییع جنازه و گلدسته‌هایی از گل‌های رنگارنگ مانند زرد و آبی وجود داشتند". این پروژه پیش‌تر به حل بسیاری از معما‌های بی پاسخ مانده کمک کرده بود. یکی از اصلی‌ترین معما‌ها کاوش در پروژه تدفین مجدد است که توسط کاهنان سلسله بیست و یکم انجام شده بود.
کاهنان پس از آن که متوجه شدند بسیاری از مقبره‌های سلطنتی دزدیده شده و مومیایی‌ها شکسته شده اند این پروژه را آغاز کردند. او توضیح می‌دهد که قرار بود مومیایی‌ها را مرمت کرده و دوباره دفن کنند، اما این بار در مکانی امن‌تر پنهان شدند. مکان امن‌تر دو انبار سلطنتی بود که بعدا کشف شد.
با این وجود، هنوز بحث‌های زیادی در مورد مومیایی کردن اصلی اجساد وجود دارد. اسکن سلیم از آمنهوتپ اول به یافتن پاسخ برای برخی از این پرسش‌ها کمک کرده است. او می‌گوید: "چندین مصر شناس گفتند که پروژه تدفین مجدد راهی برای غارت مومیایی‌های سلطنتی قدیمی پادشاهان بود تا دارایی‌های شان را به پادشاهان بعدی سلسله بیست و یکم انتقال دهند، اما نتیجه اسکن من خلاف آن را نشان می‌دهد".
او می‌افزاید: "این اسکن نشان می‌دهد که سر مومیایی آمنهوتپ اول بریده شده است. سپس کاهنان در پروژه دفن مجدد خود سر را با رزین ماده‌ای چسب مانند که از درختان سرو در لبنان گرفته شده بود ثابت کردند. پای او شکسته شد و آن را بالای تخته‌ای ثابت کردند".
اسکن هم چنین ۳۰ طلسم ساخته شده از مواد مختلف از جمله طلا و هم چنین یک کمربند ساخته شده از ۳۴ مهره طلایی را نشان داد. برای سلیم منطقی نیست که اگر کاهنان قصد دزدی از آن را داشتند طلا‌ها و کمربند طلایی کماکان در مقبره وجود داشته باشند. اسکن مقبره‌ها به او نشان داد که کاهنان سلسله بیست و یکم در واقع مشتاق مراقبت از پادشاهان شان بودند.
نگهبان تمدن کشورم
علاقه سلیم به مومیایی‌ها نه تنها از تحصیلات اش بلکه از تمایل او برای کمک به حفظ و حفاظت از تمدن کشورش ناشی می‌شود. سلیم متخصص در پالئورادیولوژی است که تصویربرداری از آثار باستانی در حوزه تخصص اش می‌باشد. او تجربه تصویربرداری از صد‌ها مومیایی را دارد سفری که در سال ۲۰۰۴ میلادی برای او آغاز شد.
در آن زمان او در دانشگاه وسترن انتاریو در کانادا مشغول تحصیل در رشته رادیولوژی بود. او می‌گوید در روز اول کار از کاری که انجام می‌داد غافلگیر شد. او می‌گوید: "در اولین روز در بیمارستان آنان یک مومیایی مصری را برای سی تی اسکن آوردند. من بلافاصله فکر کردم که می‌توانم از طریق تخصص در این زمینه به تمدن کشورم کمک کنم. من این توانایی را دارم که تمدن کشور خود را درک کنم و نگهبان آن باشم".
سلیم به گروه تحقیقاتی فعال پالئورادیولوژی در دانشگاه وسترن ملحق شد که شامل تخصص‌های علمی مختلف از جمله انسان شناسی و آسیب شناسی بود.
دکتر سلیم یکی از معدود رادیولوژیست‌های متخصص در این زمینه در جهان است. او می‌گوید: "ما عادت داشتیم با یکدیگر در مورد چگونگی درک تمدن کشور‌های مان با توجه به تجربه‌مان در زمینه تخصصی خود بحث کنیم. ما در مورد این که چگونه می‌توانیم تخصص‌های خود را توسعه دهیم تا به درک بیش تری از تمدن دست یابیم و از تخصص مان در کشف آثار باستانی استفاده نماییم با یکدیگر صحبت می‌کردیم".
رژه طلایی فراعنه
در آوریل ۲۰۲۱ میلادی زمانی که ۲۲ مومیایی از پادشاهان مصر باستان از موزه مصر در تحریر در مرکز قاهره به موزه ملی جدید تمدن مصر در قاهره قدیم انتقال یافتند تمام نگاه‌ها به مصر معطوف شد. این جشن باشکوه توجه جهانی را به خود جلب کرد، زیرا کالسکه‌های تزئین شده حامل مومیایی‌ها به گونه‌ای طراحی شده بودند که شبیه قایق‌های سنتی مصر باستان برای انتقال فراعنه به مقبره‌های شان بودند.
این نمایش نه تنها نقطه عطف مهمی در نمایش میراث غنی مصر به جهان بود بلکه ویژگی‌های فنی انتقال شخصیت‌های تاریخی را نیز به نمایش گذاشت. سلیم در کنار یک تیم حفاظت از مومیایی‌ها کار کرد و از سی تی اسکن مومیایی‌ها برای ارائه اطلاعات در مورد چگونگی حل مشکلات مربوط به ایمنی مومیایی‌ها در طول فرآیند حمل و نقل استفاده نمود.
پس از طیف وسیعی از آزمایش‌ها و اسکن مومیایی‌ها برای حمل و نقل توسط تیم حفاظت ایمن اعلام شدند. هر یک از مومیایی‌ها در یک محفظه بدون اکسیژن و پر از نیتروژن قرار داده شد و روی یک وسیله نقلیه قایق مانند مجهز به مواد ضربه گیر برای محافظت از آن حمل شد.
حل اسرار از طریق اسکن
رژه طلایی فرعون نه تنها در بزرگداشت تاریخ مصر بلکه در شناسایی اطلاعات کلیدی که پیش‌تر ناشناخته محسوب می‌شدند لحظه‌ای مهم به شمار می‌رفت. هنگام اسکن مومیایی‌ها برای انجام رژه تصاویر اسکن جزئیات بیش تری از نحوه مرگ فراعنه را نشان دادند.
سلیم دو مومیایی سلطنتی را برای کار و نمایش اسکن‌ها انتخاب کرد: سِقِنِن رَع تائو دوم از سلسله هفدهم (۱۵۵۵-۱۵۵۸ پیش از میلاد مسیح) و رامسس سوم از سلسله بیستم (۱۱۵۵ تا ۱۱۸۶ پیش از میلاد مسیح).
سِقِنِن رَع تائو دوم در نبرد با هیکسوس کشته شد و نه در جریان توطئه‌ای که پیش‌تر قلمداد می‌شد. دکتر سلیم می‌گوید: "من این موضوع را هنگام معاینه و مشاهده زخم‌های بدن او درک کردم".
سی تی اسکن نشان می‌دهد که زخم‌های او با سلاح‌های هیکسوس مطابقت دارد و نشان می‌دهد که او در نبرد با سربازان آن کشته شده است. این سلاح‌ها در مقبره‌های پایتخت هیکسوس تل الدابعه (آواریس پایتخت هیکسوس ها) در شمال شرقی دلتای نیل پیدا شدند.
سی تی اسکن رامسس سوم نشان داد که او در جریان توطئه‌ای در حرمسرا به قتل رسیده بود توطئه‌ای که توسط ملکه تیه همسرش طراحی شده بود تا پسر ۱۸ ساله اش پِنتاوِر را به جای وارث قانونی رامسس چهارم بر تخت سلطنت بنشاند. اسکن نشان می‌دهد که صدمات متعددی بر پادشاه وارد شده بود: یک زخم بریدگی کشنده در گردن و هم چنین یک انگشت شست پای چپ قطع شده. این در حالیست که پیش از اسکن او علت مرگ رامسس سوم نامشخص باقی مانده بود.
بازسازی صورت فراعنه
سلیم در طول کار خود بر روی مومیایی‌ها اشتیاق پیدا کرد تا بداند پادشاهان فرعون در زمان زنده بودن شان چگونه به نظر می‌رسیدند.
در تلاش برای کشف بیش‌تر این موضوع او یک پروژه علمی را برای بازسازی چهره شاه توت عنخ آمون و شاه رامسس دوم بر اساس سی تی اسکن مومیایی‌های آنان آغاز کرد. سلیم در مسیر تحقیق درباره چهره رامسس دوم با دکتر "کارولین ویلکینسون" انسان شناس بریتانیایی در دانشگاه جان مورز لیورپول که بیش‌تر به خاطر کارش در بازسازی صورت پزشکی قانونی شناخته شده همکاری کرد.
این تیم با افزودن لایه‌هایی از ماهیچه‌ها به جمجمه چهره پادشاه را به صورت دیجیتالی با استفاده از رایانه بازسازی کردند. سلیم برای بازسازی صورت پادشاه توت عنخ آمون با "اندرو نلسون" استاد مردم شناسی در دانشگاه وسترن و "کریستین کوربت" مجسمه ساز کانادایی همکاری کرد.
او می‌گوید: "ما این فرآیند را با استفاده از جمجمه پرینت سه بعدی بر اساس سی تی اسکن مومیایی انجام دادیم. ماهیچه‌های صورت با استفاده از اندازه گیری صورت مصری‌ها به مدل جمجمه اضافه شدند".
دکتر سلیم که پروژه‌های علمی را در سال ۲۰۲۲ میلادی رهبری کرد از سی تی اسکن برای بازسازی چهره واقعی فراعنه بزرگ مصر استفاده نمود. او می‌گوید: "تجسم چهره واقعی فرعون‌ها در طول زندگی شان ما را به ارتباط با جنبه انسانی آنان نزدیک می‌سازد".
سلیم علیرغم پیشرفت‌های قابل توجه در این زمینه از سرعت کار خود نکاسته و در حال حاضر بر روی تفسیر بیش از ۴۰ سی تی اسکن از پادشاهان و ملکه‌های مصر باستان کار می‌کند. بخش عمده وقت او برای انجام عکسبرداری با اشعه ایکس در سایت‌های حفاری سقاره سپری می‌شود. دکتر سلیم می‌گوید که در آینده قصد دارد از طریق همکاری با موزه‌های بین المللی کارش را ادامه دهد و در مطالعه و نمایش مومیایی‌های تاریخی کمک کند.
پ