عصر ایران: سال‌نامۀ مهاجرتی ایرانیان که در رصد‌خانه مهاجرت ایران تهیه و تدوین شده و امروز از آن رونمایی شد، حاوی اطلاعات مستند و دقیقی دربارۀ مهاجرت و مهاجران ایرانی است.
هر چند این سال‌نامه را باید به دقت مطالعه و اعداد و ارقام آن را مبنای تحلیل قرار داد و از درنگ بر بخش‌هایی از آن بی‌توجه به روح کلی آن پرهیز کرد ولی همان‌گونه که از گزارش مدیر آن - دکتر بهرام صلواتی- برمی‌آمد روندی که در سال 96 امید به بازگشت را ایجاد کرده بود در سال های بعد خصوصا از 1401 معکوس شده و عوامل رانشی برای مهاجرت و رفتن در سیاست و اقتصاد و جامعه جای عوامل کششی برای بازگشت و ماندن را گرفته و این در حالی است که منظور از 1400 تا نیمه تابستان امسال است و قابل حدس است که داستان از 25 شهریور به این طرف رانشی‌تر شده تا کششی‌تر.
عجالتا 10 فراز از بخش‌های سال‌نامه را که می‌تواند برای تصمیم‌گیران قابل تأمل باشد ( البته اگر به این گونه موضوعات هم بیندیشند و سرگرم دایرۀ بسته خود نباشند) در زیر می‌آوریم تا بعد که مجال تحلیل یا گفت‌و گو و ریشه‌یابی فراهم آید. دربارۀ رصد خانۀ مهاجرت هم این آشنایی لازم است که زیر مجموعۀ پژوهش‌کدۀ سیاست‌گذاری دانشگاه شریف فعالیت می‌کند.
1. طبق سرشماری سال 2018 آمریکا 29 هزار نفر ایرانی در کل بخش بهداشت و درمان آمریکا فعال بوده‌اند. 24 هزار نفر‌شان در مشاغل تخصصی و 5 هزار نفر در مشاغل مراقبتی. در میان آنها 8000 نفر پزشک و جراح بوده‌اند که 26 درصد فعالان ایرانی در بخش سلامت و درمان آکریکا را تشکیل می‌دهند.
2. به موجب پیمایشی که تابستان 1401 انجام شده 54 درصد دانشجویان و شاغلان حوزۀ سلامت در ایران «تمایل زیاد» و «خیلی زیاد» به مهاجرت داشته‌اند.
3. 24 درصد از افراد متمایل به مهاجرت در بخش سلامت، «تصمیم به مهاجرت» داشته‌اند و 61 درصد هنوز تصمیمی نگرفته‌اند. شمار کسانی که مصمم به ماندن‌اند 12 درصد است.
4. از 2015 تا 2021 حدود 120 هزار ایرانی برای اولین بار در یک کشور اروپایی درخواست پناهندگی داده‌اند. حدود نیمی از درخواست‌ها (47 درصد) پذیرفته شده است. در 2021 هم 5 هزار ایرانی در یک کشور عضو اتحادیه اروپا درخواست پناهندگی ثبت کرده‌اند.
5. از 2015 تا 2021 خدود سه میلیون و 700 هزار درخواست جدید پناهندگی در جهان از مبدأ کشورهای خاورمیانه ثبت شده و 244 هزار مورد از پناه جویان جدید مربوط به اتباع ایرانی است.
6. از 40 نوع بلای طبیعی در جهان 31 نوع بلا در ایران شناخته شده و از 2008 تا 2021 حدود 983 هزار رخداد از جنس بلایای طبیعی در ایران ثبت شده که عامل جا به جایی شاری از افراد بوده است.
7. در جدول تاب‌آوری اقلیمی و از 180 کشور رتبه ایران با امتیاز 36 در جایگاه 72 و به معنی تاب‌آوری پایین است.
8. ایرانیان در سال های 2015 و 2016 و 2017 رتبۀ هشتم خرید خانه در ترکیه را به خود اختصاص داده اند. در 2022 روسیه در خرید خانه در ترکیه اول و ایران دوم است.
9. ایرانیان در سال های 2020 و 2021 در مجموع 17 هزار و 245 خانه در ترکیه خریدند. (حدود 17 درصد کل خانه‌هایی که اتباع خارجی در این کشور خریدند).
10. فقط در سال 2021 تعداد 936 شرکت با شراکت اتباع ایرانی در ترکیه ثبت شد. با احتساب سال قبل 1661 شرکت و به لحاظ هزینه 22 میلیون و 190 هزار و 63 دلار برای ثبت شرکت با شراکت اتباع ایرانی.
در بخش های بعدی نکات متنوع و قابل تأمل دیگری نقل خواهد شد.