بسیاری از مردم به اشتباه معتقدند که اندوه یک احساس منفرد است، در حالی که یک واکنش قدرتمند، چندوجهی و غالباً غیرقابل کنترل است که انسان پس از وقوع یک حادثه‌ی دردناک یا آسیب‌زا، مانند مرگ یک عزیز تجربه میکند. غم و اندوه نه تنها از نظر عاطفی بلکه از نظر جسمی و ذهنی هم افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد. وقتی غمگین هستید، ممکن است علائم جسمی را تجربه کنید که این امر بخشی از واکنش طبیعی به سوگ است. در مقاله‌ی امروز مجله‌ی اینترنتی میدونی به بررسی تأثیرات غم و اندوه روی سلامتی پرداخته و راه‌های مقابله با آن‌ها را شرح می‌دهیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
تأثیرات غم و اندوه روی سلامت جسم
پزشکان سوگ و غم و اندوه را به دو دسته‌ی حاد و مزمن تقسیم می‌کنند. در بیشتر موارد، اندوه از نوع حاد است که ۶ تا ۱۲ ماه طول می‌کشد و به‌تدریج برطرف می‌شود. با این حال، ممکن است بعضی از افراد نوع مزمن آن را تجربه کنند که برای بیش از ۱۲ ماه ادامه می‌یابد.
مرگ کسی که دوستش دارید پایه و اساس وجود شما را تکان داده و روی ذهن و بدن‌تان تأثیر می‌گذارد. از مهم‌ترین مشکلاتی که ممکن است بعد از این حادثه تجربه کنید می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. مشکلات خواب
غم و اندوه روی خواب تأثیر منفی دارد، به طوری که ممکن است به‌سختی به خواب بروید، در طول شب از خواب بیدار شوید یا حتی بیش از حد بخوابید.
بی‌خوابی فرد غمگین را از مزایای خواب خوب شبانه محروم میکند. کمبود خواب می‌تواند روی ظاهر فرد هم تأثیر بگذارد، برای مثال باعث پف‌آلود شدن صورت و چشم‌ها شود. از سوی دیگر، غالباً کمبود خواب ناشی از غم و اندوه بر عملکرد شناختی و فشار خون تأثیر می‌گذارد.
اگرچه خواب کافی و باکیفیت برای حفظ عملکردهای بدن ضروری است، اما خوابیدن بیش از حد هم در شما حس سستی و بی‌حالی ایجاد میکند و انرژی بدن را کاهش می‌دهد. خواب پناهگاهی است که کمک میکند به‌طور موقت غم و اندوه‌ی خود را فراموش کنید. با این حال اگر فرد غمگین و سوگوار بیش از حد بخوابد، ممکن است بعد از بیدار شدن احساس شادابی کمتری داشته باشد.
۲. تضعیف سیستم ایمنی
شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد غم و اندوه می‌تواند تأثیر مخربی روی توانایی بدن برای مبارزه با بیماری‌ها و عفونت‌ها داشته باشد، به‌خصوص اگر برای مدت طولانی ادامه پیدا کند.
۳. افزایش التهاب
وقتی سیستم ایمنی چیزی را به‌عنوان تهدید شناسایی میکند نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد که این واکنش به‌طور طبیعی باعث التهاب و تورم بافت‌های بدن می‌شود. اما اگر التهاب برای مدت طولانی ادامه پیدا کند، عوارض آن از فوایدش بیشتر می‌شود.
اعتقاد بر این است که التهاب مزمن در بروز بیماری‌های قلبی، آرتریت (بیماری‌های مفصلی)، دیابت، آسم و احتمالاً سرطان نقش دارد. شواهد موجود نشان می‌دهد که غم و اندوه با التهاب مرتبط است و هر چقدر این احساس منفی شدیدتر باشد، التهاب هم جدی‌تر و بیشتر خواهد بود.
۴. افزایش هورمون کورتیزول
وقتی یکی از عزیزان خود را از دست می‌دهید، ممکن است تا ۶ ماه میزان ترشح هورمون کورتیزول یا هورمون استرس بیشتر از حد طبیعی باشد. اگر سطح کورتیزول برای مدت طولانی بالا باقی بماند، ممکن است به بیماری قلبی یا پرفشاری خون مبتلا شوید.
۵. مشکلات گوارشی و تغییر وزن
اندوه یا سوگواری روی عادات غذا خورن تأثیر می‌گذارد و به دلیل افزایش هورمون‌های استرس به بروز مشکلات گوارشی مانند یبوست، اسهال، معده درد، زخم‌های گوارشی، حالت تهوع و حتی سندرم روده‌ی تحریک‌پذیر (IBS) منجر می‌شود.
مشکل دیگری که ممکن است با آن مواجه شوید، تغییر وزن است. در طی روزها، هفته‌ها و ماه‌های پس از مرگ یک عزیز، بسیاری از مردم دچار اضافه وزن می‌شوند. ورزش نکردن، پرخوری، غذا خوردن در بیرون از خانه و افزایش مصرف غذاهای ناسالم همگی می‌توانند در تغییر وزن نقش داشته باشند. عامل مؤثر دیگر انزواطلبی و دوری از کسانی است که ممکن است بتوانند فرد را به پیروی از عادات غذایی سالم تشویق کنند.
بعضی از افراد هم وقتی غمگین هستند اشتهای خود را از دست می‌دهند، کمتر غذا می‌خورند یا اصلاً چیزی مصرف نمی‌کنند. علاوه بر این وقتی فردی فوت میکند، در چند روز اول ممکن است نزدیکان او به دلیل مشغله‌ی زیاد برای برگزاری مراسم تدفین یا مراجعه‌ی اقوام و دوستان غذا خوردن را فراموش کنند یا نظم وعده‌های غذایی آن‌ها به‌هم بخورد.
۶. درد، ناراحتی یا بیماری
اندوه به دلیل افزایش هورمون‌های استرس می‌تواند به بروز مشکلاتی مثل سردرد یا میگرن، درد قفسه‌ی سینه، احساس سنگینی در اندام‌ها، گردن درد، کمردرد، درد مفاصل و درد عضلانی منجر شود.
استرس از دست دادن یکی از عزیزان و غم و اندوه‌ی متعاقب آن سیستم ایمنی بدن را سرکوب میکند و شما را در معرض ابتلا به انواع ویروس‌ها و عفونت‌ها قرار می‌دهد. علاوه بر این، التهاب بدن را افزایش داده و باعث بدتر شدن علائم بیماری‌های مزمن می‌شود.
۷. افزایش ضربان قلب
غم و اندوه‌ی جدی می‌تواند به دلیل اضطراب یا افزایش هورمون کورتیزول تا ۶ ماه ضربان قلب را بالا نگه دارد که این امر ممکن است به بروز مشکلات قلبی منجر شود.
۸. سندرم قلب شکسته
از دست دادن ناگهانی همسر یا سایر نزدیکان احساسات را تحریک میکند و از طریق افزایش هورمون‌های استرس باعث درد شدید قفسه‌ی سینه و بروز مشکلات تنفسی می‌شود. در این شرایط ممکن است بخشی از قلب وظایف خود را به‌درستی انجام نداده و برای مدتی قادر به پمپاژ خون نباشد. علائم سندرم قلب شکسته می‌تواند مانند حمله‌ی قلبی باشد، اما معمولاً به قلب آسیب نمی‌رساند یا باعث مسدود شدن شریان‌ها نمی‌شود و در بیشتر موارد طی چند روز یا چند هفته بهبود می‌یابد.
۹. مختل شدن فعالیت‌های روزمره
گاهی اوقات، اندوه به‌صورت علائم جسمی مثل بی‌قراری، عرق کردن دست‌ها یا پاها، گزگز یا بی‌حسی اندام‌ها، خشکی دهان، لرزش، تنگی نفس و افزایش علائم آلرژی بروز میکند. وجود این علائم می‌تواند رسیدگی به فعالیت‌های عادی و روزمره را دشوار کند. برای مثال، ممکن است فرد به دلیل خستگی یا عصبی بودن قادر به انجام وظایف عادی خود نباشد.
راه‌های مقابله با تأثیرات غم و اندوه‌ی ناشی از سوگ
متأسفانه، هیچ روشی برای از بین بردن اثرات غم و اندوه‌ی ناشی از سوگ یا جلوگیری از بروز آن‌ها وجود ندارد. اندوه یک واکنش طبیعی و ضروری است که در پاسخ به مرگ یک عزیز رخ می‌دهد و بیشتر افراد با گذشت زمان شاهد کاهش اثرات جسمی آن خواهند بود. البته ممکن است استفاده از دارو بتواند به تسکین بعضی از علائم، از جمله علائم گوارشی کمک کند. اگر علائم جسمی سوگ غیرقابل تحمل و شدید بودند یا با گذشت زمان فروکش نکردند، حتماً با پزشک مشورت کنید.
مهم‌ترین کاری که می‌توانید هنگام مواجهه با غم و اندوه انجام دهید، خودمراقبتی و توجه به نیازهای شخصی است. بسیاری از اثرات جسمی اندوه از بی‌توجهی به بدن و تمرین عادت‌های سالم ناشی می‌شود. راهکارهای زیر به شما کمک می‌کنند که در شرایط سخت از خودتان مراقبت کنید:
۱. بدن خود را هیدراته نگه دارید
از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید و در طول روز مقدار زیادی آب بنوشید. الکل به‌عنوان یک دیورتیک (ادرارآور) عمل کرده و باعث کم‌آبی بدن می‌شود.
۲. ورزش کنید
اگر قبل از این حادثه به‌طور منظم ورزش می‌کردید، تا حد امکان این کار را ادامه دهید و اگر سبک زندگی شما بی‌تحرک بوده است، سعی کنید هر روز به‌تنهایی یا همراه با یکی از دوستان خود قدم بزنید یا دوچرخه‌سواری کنید. ورزش کردن کیفیت خواب را افزایش می‌دهد، بعضی از مشکلات عضلانی را برطرف میکند و روحیه‌ی شما را بهبود می‌بخشد.
۳. غذاهای سالم و مغذی بخورید
غم و اندوه می‌تواند اشتها را تحت تأثیر قرار داده و غذا خوردن را دشوار کند. اگر برنامه‌ی صبحانه، ناهار و شام شما مختل شده است، برای خوردن چند وعده غذای کم‌حجم‌تر در طول روز برنامه‌ریزی کنید. علاوه بر این، غذاهای مصرفی شما باید حاوی مواد اولیه‌ی سالم و مغذی باشند. اگر برای خرید مواد غذایی وقت و انرژی ندارید، از یکی از نزدیکان یا دوستان خود بخواهید که این کار را برایتان انجام دهد.
۴. استراحت کنید
معمولاً سوگواری الگوهای خواب طبیعی را مختل میکند، اما در این شرایط استراحت کردن اهمیت زیادی دارد. پس سعی کنید تا حد امکان طبق یک برنامه‌ی منظم بخوابید و بیدار شوید.
برای اینکه خواب بهتری داشته باشید، استفاده از تلویزیون، کامپیوتر یا گوشی موبایل را در ساعات پایانی شب به حداقل برسانید، اتاق خود را تاریک نگه دارید و حداقل از سه ساعت قبل از خواب از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار بپرهیزید. فعالیت‌های آرامش‌بخش مثل دوش گرفتن، مطالعه‌ی کتاب و تمرینات تنفسی هم می‌توانند به بهبود کیفیت خواب کمک کنند.
۵. برنامه‌ریزی کنید
برنامه‌ریزی برای آینده و مشغول ماندن هم می‌تواند به کاهش اثرات غم و اندوه کمک کند. توجه به زمان حال و در لحظه زندگی کردن ذهن شما را از غم و اندوه دور میکند.
کلام پایانی
مردم غم و اندوه را فقط در سطح عاطفی تجربه نمی‌کنند، بلکه ممکن است اثرات آن را روی جسم خود هم احساس کنند. گاهی اوقات مشاهده‌ی علائم جسمی سوگ نگران‌کننده است، اما باید بدانید که آن‌ها یک بخش طبیعی از روند سوگواری هستند و بسیاری از این علائم به‌تدریج و با گذشت زمان برطرف می‌شوند. اما اگر باعث آسیب جدی شدند یا برای مدت طولانی ادامه پیدا کردند، حتماً با پزشک مشورت کنید.
منابع: webmd, verywellmind
