محققان اخیرا موفق به شناسایی میلیون‌ها تن از یک گروه از مواد شیمیایی شدیدا واکنش‌پذیر به نام «هیدروتریوکسیدها» (Hydrotrioxides) در اتمسفر زمین شده‌اند که می‌توانند ساعت‌ها در جو دوام بیاورند. احتمال داده می‌شود که این مواد اثراتی بر سلامت انسان و تغییرات اقلیمی هم داشته باشند.
مطالعه‌ای تازه که نتایج آن اخیرا در مجله Science منتشر شده، نشان می‌دهد که هیدروتریوکسیدها محصول بسیاری از واکنش‌های شیمیایی رایج هستند و برخلاف تصور قبلی می‌توانند تا چندین ساعت در اتمسفر باقی بمانند تا با سایر مواد واکنش داشته باشند. این تحقیق برای اولین بار تایید می‌کند که هیدروتریوکسیدها در اتمسفر وجود دارند.
«جینگ چن»، دانشجوی مقطع دکترای دانشگاه کپنهاگن که در این پژوهش حضور داشته، می‌گوید: «ما حالا از طریق مشاهدات مستقیم می‌توانیم نشان دهیم که این ترکیبات در اتمسفر شکل می‌گیرند، به طرز شگفت‌آوری پایدارند و تقریبا از همه ترکیبات شیمیایی به وجود می‌آیند. دیگر جایی برای گمانه‌زنی وجود ندارد.»
دانشمندان در این مطالعه تخمین زده‌اند که سالانه 10 میلیون تن هیدروتریوکسید در اثر یک واکنش شیمیایی بسیار متداول در اتمسفر به وجود می‌آید: اکسایش ایزوپرن. ایزوپرن ماده‌ای است که توسط بسیاری از گیاهان و حیوانات تولید می‌شود و یکی از اجزای اصلی لاستیک طبیعی است. پژوهشگران احتمال می‌دهند که حدود 1 درصد ایزوپرن رها شده در اتمسفر عامل شکل‌گیری هیدروتریوکسید باشد. با این حال، مقدار تراکم شکل‌گیری این ماده بسیار پایین و تشخیص آن خیلی دشوار است.
محققان چگونه این ماده شیمیایی را کشف کردند؟
«تورستن برنت»، شیمی‌دان اتمسفریک موسسه TROPOS آلمان که رهبری آزمایش‌های تحقیقاتی این مطالعه را برعهده داشته، با کمک همکاران خود از طیف‌سنج جرمی بسیار حساسی استفاده کرده تا بتواند هیدروتریوکسیدهای واکنش‌پذیر را شناسایی کند و تشخیص دهد که مواد از چه اتم‌هایی تشکیل شده‌اند.
برنت می‌گوید حالا که وجود این ماده در اتمسفر تایید شده، دانشمندان به بررسی اثرات آن بر سلامت انسان و محیط‌زیست خواهند پرداخت: «با توجه به علم شیمی آلی، می‌توانیم انتظار داشته باشیم که [هیدروتریوکسیدها] به‌عنوان یک عامل اکسنده در اتمسفر عمل کنند.» همچنین این احتمال وجود دارد که این مواد بر ریه انسان هم اثر بگذارد، اما تایید این موضوعات مستلزم تحقیقات بیشتر است.
