اپل هر سال با معرفی نسل جدید آیفون‌ها، به سراغ تراشه تازه‌ای از خانواده A می‌رود. امسال هم با معرفی آیفون 14 چنین اتفاقی رخ داد، اما یک تفاوت بزرگ با گذشته داشت: اپل تنها مدل‌های پرو را به چیپ جدید A16 Bionic مجهز کرده و برای نسخه‌های دیگر از تراشه قدیمی A15 Bionic استفاده کرده؛ با این حال آیا با پیشرفت قابل توجهی روبه‌رو هستیم؟
در سال‌های گذشته هر نسل از تراشه‌های سری A اپل نسبت به گذشته تغییرات قابل توجهی را تجربه می‌کردند و عملکرد آن‌ها بهبود چشمگیری داشت، اما به نظر می‌رسد اپل امسال در رسیدن به این هدف شکست خورده است.
در حالی که کوپرتینویی‌ها با استفاده از تراشه A16 Bionic در مدل‌های پرو آیفون 14 و چیپ A15 Bionic در نسخه‌های استاندارد و پلاس، می‌خواهند کاربران را به خرید آیفون‌های گران‌تر ترغیب کنند، اما طبق بررسی‌ها اختلاف عملکرد این تراشه‌ها چندان زیاد نیست. در حقیقت اگرچه تفاوت‌هایی میان آن‌ها به چشم می‌خورد، اما بعید است کاربران عادی متوجه تفاوت عملکرد آن‌ها در دنیای واقعی شوند.
چه چیزی در تراشه A16 Bionic اپل تغییر کرده است؟
از نظر معماری تراشه، تفاوتی میان پیکربندی هسته‌های پردازشی و گرافیکی A15 و A16 وجود ندارد. در چیپ جدید کوپرتینویی‌ها همچنان با دو هسته پردازشی قدرتمند، چهار هسته پردازشی کم‌مصرف، پردازشگر گرافیکی با پنج هسته و موتور عصبی 16 هسته‌ای برای اجرای یادگیری ماشینی و الگوریتم‌های هوش مصنوعی روبه‌رو هستیم که تفاوتی با A15 Bionic ندارند.
با وجود این شباهت‌ها، اپل به گفته خودش برای تراشه جدیدش از لیتوگرافی 4 نانومتری TSMC استفاده کرده که برای اولین بار شاهد این لیتوگرافی در گوشی‌های اپل هستیم. پیش از کوپرتینویی‌ها، کوالکام و مدیاتک از این لیتوگرافی برای چیپ‌های پرچمدارشان استفاده کرده بودند. البته باید به این موضوع هم اشاره کنیم که A16 با فرایند N4 شرکت TSMC تولید شده که به معنای واقعی فرایند 4 نانومتری نیست.
اگرچه با فرایند پیشرفته‌تری روبه‌رو هستیم که روی عملکرد تراشه تاثیر مثبت دارد، اما همچنان اپل نسل بعدی فرایند تولید سیلیکون را در اختیار کاربران قرار نمی‌دهد. در حقیقت برای تجربه نسل بعدی تراشه‌ها باید تا عرضه لیتوگرافی 3 نانومتری در سال آینده میلادی صبر کنیم.
اپل تعداد ترانزیستورها را از 15 میلیارد در نسل قبلی به 16 میلیارد در تراشه جدیدش افزایش داده، اما در حقیقت با پیشرفت چندانی روبه‌رو نیستیم. به نظر می‌رسد این یک میلیارد ترانزیستور بیشتر برای عملکرد نمایشگر (امکان کاهش رفرش ریت تا 1 هرتز برای نمایشگر همیشه روشن)، کنترلر مموری و پردازشگر سیگنال تصویر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در سایر بخش‌ها هم ظاهرا با تغییرات کمی روبه‌رو هستیم. هسته‌های پرقدرت که اسم رمز «اورست» را یدک می‌کشند، حالا حداکثر فرکانس 3.46 گیگاهرتز دارند که تنها 7 درصد از فرکانس 3.24 گیگاهرتزی نسل قبلی بالاتر است. هسته‌های کم‌مصرف با اسم رمز «Sawtooth» هم حداکثر فرکانس 2.02 گیگاهرتزی دارند که همان فرکانس 2.01 گیگاهرتزی نسل قبل به حساب می‌آید. در حقیقت اگرچه به تغییر نام روبه‌رو هستیم، اما تغییرات آن‌ها اندک هستند.
در بخش موتور عصبی هم همچنان با 16 هسته مشابه با A15 Bionic روبه‌رو هستیم. با این حال عملکرد آن کمی نسبت به گذشته یعنی 8 درصد بهبود داشته. در حالی که موتور عصبی A15 Bionic می‌تواند در ثانیه 15.8 تریلیون عملیات انجام دهد، در نسل جدید این عدد به 17 تریلیون افزایش یافته است.
در این میان شاید یکی از بزرگترین تغییرات، استفاده از رم LPDDR5 باشد؛ تغییری که به معنای افزایش 50 درصد پهنای باند نسبت به رم LPDDR4x در A15 است. البته باید به این موضوع هم اشاره کنیم که تراشه‌های خانواده M1 که مبتنی بر A14 Bionic هستند، از این رم پشتیبانی می‌کنند، بنابراین سوییچ کردن اپل برای A16 Bionic به این فناوری کمی عجیب محسوب می‌شود.
با توجه به تمام گفته‌های بالا، به نظر می‌رسد A16 همان A15 با فرکانس‌های کمی بالاتر، موتور نمایشگر جدید و پشتیبانی از رم LPDDR5 است، اما آیا بنچمارک‌ها هم چنین نظری دارند؟
عملکرد CPU
از آنجایی که معماری CPU تغییری چندانی نداشته و تنها کمی فرکانس‌ها افزایش پیدا کرده (و البته پهنای باند رم بیشتر شده)، باید انتظار بهبود عملکرد نزدیک به 10 درصدی را از تراشه جدید کوپرتینویی‌ها داشته باشیم؛ چیزی که در بنچمارک‌ها هم می‌بینیم. در بخش تک هسته‌ای گیک‌بنچ، آیفون 14 به امتیاز 1750 و آیفون 14 پرو به امتیاز 1894 دست پیدا کرده. در بخش چند هسته‌ای با بهبود عملکرد بالاتری روبه‌رو هستیم، البته نه چندان بیشتر. آیفون 14 در این بخش امتیاز 4819 و آیفون 14 پرو امتیاز 5378 را ثبت کرده است.
عملکرد GPU
اپل در A16 Bionic از پردازشگر گرافیکی با 5 هسته استفاده کرده که با A15 Bionic در آیفون 14 و مدل‌های پرو آیفون 13 یکسان است. علاوه بر این، به احتمال زیاد با تغییر معماری هم روبه‌رو نیستیم. با این حال به علت پشتیبانی از رم LPDDR5، عملکرد گرافیکی تراشه جدید اپل باید بسیار بهتر از نسل قبلی‌اش باشد، حتی اگر فرکانس GPU را هم درنظر نگیریم.
برای بررسی عملکرد پردازشگر گرافیکی، می‌توان از بنچمارک گرافیکی سه‌بعدی 3DMark Wild Life استفاده کرد که در بخش Unlimited با بهبود عملکرد 7 درصدی و در بخش Wild Life Extreme Unlimited با بهبود عملکرد 19 درصدی روبه‌رو می‌شویم. بنابراین عملکرد GPU بهبود قابل قبولی داشته است.
A16 یا A15 پلاس؟
بدون شک A16 یک تراشه جدید است، اما با تغییرات معماری عمده‌ای روبه‌رو نیستیم و در زمینه فرکانس هسته‌ها و بهره‌وری انرژی شاهد کمی بهبود هستیم. با این وجود، برخلاف سال‌های گذشته که تراشه‌های اپل هر نسل با یک جهش روبه‌رو می‌شدند، امسال موضوع متفاوت است. علاوه بر این، تمام ویژگی‌های مهم سری آیفون 14 در مدل‌های استاندارد هم وجود دارد مانند حالت اکشن، موتور فوتونیک و حالت سینمایی 4K. شاید هم به همین دلیل باشد که اپل جدیدترین تراشه‌اش را با A13 Bionic که محصول 2019 است، مقایسه می‌کند.
اپل هنگام معرفی نسل جدید آیفون‌ها اشاره خاصی به ویژگی‌های منحصر به‌فرد تراشه جدیدش برای مدل‌های پرو نکرد و تنها با همان موتور نمایشگر جدید روبه‌رو هستیم. در حقیقت اپل بیشتر تراشه‌اش را با رقبای اندرویدی و A13 Bionic مقایسه کرد که البته چنین رویکردی هم طبیعی است، چرا که چارت‌ها تفاوت 7 تا 10 درصد عملکرد را به خوبی نشان نمی‌دهند!
در نهایت اگر بخواهیم منصفانه به تراشه جدید اپل نگاه کنیم، بیش از این A16 برازنده‌اش باشد، باید اپل نام A15 پلاس یا حتی پرو را برای آن انتخاب می‌کرد. این تراشه نسبت به نسل قبلی‌اش بهبودهای کمی را تجربه کرده که البته باز هم از رقبای اندرویدی‌اش عملکرد بهتری دارد. با این حال شاید سال آینده میلادی کوالکام بتواند از آن پیشی بگیرد و اپل پس از مدت‌ها شکست بخورد، هرچند هنوز نمی‌توان درباره این موضوع مطمئن بود.
