خیلی از ما در حقیقت آدم‌های تنبلی هستیم و از این شرایط احساس عذاب وجدان داریم، اما در حقیقت تنبل بودن همیشه هم بد نیست. بیایید تصور کنیم، یک روزمان را به طور کامل تعطیل کنیم، ماجراهای مخاطره‌آمیز را فراموش کنیم، روی کاناپه دراز بکشیم، فیلم‌های روز دنیا را تماشا کنیم و کتاب بخوانیم. حالا چه اتفاقی می‌افتد اگر یک هفته تعطیلِ این‌چنینی برایمان فراهم شود.
شاید شما هم جزو افرادی باشید که ترجیح می‌دهند، به‌جای سفر کردن به دور دنیا، در خانه بمانند و پیتزا بخورند. اگر از این دسته افراد هستید، جالب است بدانید، تنبلی ممکن است شما را تبدیل به شخصی مبتکر و نوآور کند. موضوع شگفت‌انگیزتر این است که این حقیقت، نه‌تنها ساختگی نیست؛ بلکه دانشمندان و محققان نیز آن را ثابت کرده‌اند.
تنبلی هنری گم‌شده است. البته منظور از تنبل بودن هدر دادن بی‌معنای لحظه‌های زندگی نیست. منظور از این موضوع، بیکاری و تنبلی مناسب است؛ یعنی زمانی که می‌خواهیم هیچ‌کاری انجام ندهیم و به ذهن‌مان استراحت بدهیم.
در دنیای حواس‌پرتی‌های دائمی، ما به‌ندرت دامنه افکارمان را توسعه می‌دهیم و در عوض به‌دنبال هدر دادن زمان هستیم. ما حواس‌مان را به مسائل بی‌اهمیتی پرت می‌کنیم. اول ایمیل می‌خوانیم، بعد به سمت اخبار ناتمام می‌رویم، سپس بیهوده در شبکه‌های اجتماعی چرخ می‌زنیم و این روند همیشه ادامه‌دار است. انجام این کارها هر روز تکرار می‌شود، اما در نهایت هیچ سودی برایمان ندارد و رفته‌رفته ما را خسته‌تر از قبل می‌کند.
در اغلب مواقع، توجه ما نه‌تنها روی موضوعی متمرکز نیست، بلکه خیلی ساده تمرکزمان را از دست می‌دهیم. تمرکز کردن روی موضوعی، تمام توجه ما را به خود اختصاص می‌دهد و باعث پیشرفت و به نتیجه رسیدن کارهایمان می‌شود. همچنین زندگی‌مان را رو به جلو حرکت می‌دهد و باعث به وجود آمدن مکالمات معنادار می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهد، غیرمتمرکز بودن هرچند که به روش‌های مختلفی باشد، باز هم قدرتمند است. تمرکز کردن کارآمدی ما را افزایش می‌دهد، در عین حال غیرمتمرکز بودن باعث بیشتر شدن خلاقیت ما در موارد مختلف می‌شود.
به آخرین فکر خلاقانه‌ای که داشتید، فکر کنید. اگر شما در آن زمان روی موضوعی تمرکز داشتید، چقدر شانس ایجاد چنین تفکر خلاقانه‌ای برایتان وجود داشت؟ احتمالا در آن زمان اصلا روی هیچ موضوعی تمرکز نداشتید. احتمالا شما یک دوش آب گرم طولانی گرفته، قدم زده، از یک موزه بازدید کرده، در یک ساحل آفتابی آرام شده و کتابی مطالعه کرده‌اید، سپس یک ایده درخشان مانند رعدوبرق در ذهن شما جرقه زده و شکل گرفته است.
فکر می‌کنید چرا مغز شما چنین لحظاتی را برای وصل شدن به ایده‌های در حال چرخش روی هوا انتخاب می‌کند؟ یک دلیل اساسی وجود دارد. هنگامی که توجه‌مان روی استراحت کردن است، ذهن‌مان در مکان‌های شگفت‌انگیز سرگردان می‌شود. به‌تازگی مطالعه‌ای درباره این حقیقت انجام شده است. دانشمندان، افکار مردم را در حالی که فکر می‌کردند سرگردان هستند و تنبلی می‌کنند، بررسی کردند. با این بررسی‌ها تایید شد، ذهن انسان در حال استراحت سرگردان است. براساس این تحقیق ۴۸ درصد از مکان‌هایی که ذهن ما، هنگام استراحت در آنجا سرگردان می‌شود، مربوط به آینده، ۲۸ درصد مربوط به حال و ۱۲ درصد مربوط به زمان گذشته است.
در مدت زمانی که از این درصد باقی می‌ماند، ذهن انسان معمولا کند و خالی است، البته درصد دقیق آن از نظر محققان خیلی اهمیتی ندارد. در مقابل ارزش این زمان باقی‌مانده بسیار مهم است و آن اندازه که فکر می‌کنیم، بی‌مصرف به نظر نمی‌رسد. ذهن تنبل و بیکار ما قادر به انجام سه کار مهم و تأثیرگذار است:
بازیابی انرژی
وقتی توجه ما روی استراحت کردن و تنبل بودن متمرکز می‌شود، یعنی در حال استراحت هستیم. وقتی تصمیم می‌گیریم که به ذهن‌مان اجازه سرگردانی بدهیم، دیگر مجبور نیستیم توجه خود را سامان بدهیم. همین موضوع باعث ترمیم و بازیابی انرژی‌های ما می‌شود و به ما کمک می‌کند که در شرایط دیگر، عمیق‌تر فکر و تمرکز کنیم.
بازیابی انرژی مزایای خوبی برای انسان دارد. این اتفاق به ما کمک می‌کند، کاری آسان، رضایت‌بخش و همیشگی را همزمان با استراحت دادن به ذهن‌مان انجام دهیم. برای بازیابی انرژی و استراحت کردن می‌توانیم کارهایی شامل انجام یک سرگرمی خلاقانه، دویدن بدون موزیک و قدم زدن تا رسیدن به مکانی برای نوشیدن قهوه، آن هم بدون دستگاه‌های الکترونیکی مانند گوشی‌مان، انجام دهیم. یافته‌های نشان می‌دهد، حتی با انجام یک کار همیشگی و از روی عادت، می‌توانیم به دیدگاه‌های خلاقانه‌تری دست پیدا کنیم.
ایجاد طرح و برنامه‌های هدفمند
تحقیقات انجام‌شده نشان می‌دهد که ما انسان‌ها در زمان پریشانی افکارمان در مقایسه با زمانی که تمرکز می‌کنیم، ۱۴ بار بیشتر به آینده می‌اندیشیم. همچنین هر زمان که توجه‌مان روی استراحت کردن متمرکز است، ۷ بار به اهداف بلندمدت‌مان فکر می‌کنیم. البته موضوع عمل کردن به اهداف، داستان دیگری دارد، اما ایجاد همین ذهنیت تنبل بودن استراتژیک در زمان استراحت برای ما مفید است. این ذهنیت به ما کمک می‌کند، تا اهداف خود را مشخص کنیم، سپس برای به نتیجه رساندن‌شان در اولین فرصت، آن‌ها را به خاطر بسپاریم.
بروز ایده‌های خلاقانه
مغز در حال استراحت ما می‌تواند همزمان به سه مقصد ذهنی متصل شود: گذشته، حال، آینده. در چنین شرایطی بینش‌ها و ایده‌های خلاقانه بیشتری در مقایسه با زمانی که روی موضوعی متمرکز شده‌ایم، به ذهن ما خطور می‌کند. مثلا ممکن است در یک موقعیت استراحت، ایده‌ای را که چند هفته قبل به ذهن‌مان رسیده است، به خاطر بیاوریم و از آن برای رفع یک مشکل در شرایط کاری خود استفاده کنیم. اغلب ایده‌های ارزشمند و خردمندانه زمانی به فکرمان می‌رسد که در حال استراحت هستیم و ذهن نامتمرکزی داریم.
بهترین روش برای داشتن بهره‌وری بیشتر آن است،که هر لحظه روی استراحت کردن سرمایه‌گذاری و برای خودمان فرصت تنبل بودن را فراهم کنیم. استراحت کردن بیشتر، به ما اجازه می‌دهد کارها را بهتر و مؤثرتر به نتیجه برسانیم. شاید در زمان بیکاری، به نظر برسد که کاری انجام نمی‌دهیم، اما در واقع این‌طور نیست. بیکاری می‌تواند برای ذهن ما بسیار مفید باشد.
شانس با ما یار شده و احتمالا باید زمان بیشتری را برای تنبل بودن خودمان اختصاص دهیم و فکر خود را آزاد کنیم. استراحت دادن به مغز باعث می‌شود که ایده‌های عملی بیشتری به ذهن‌مان برسد و برای به انجام رساندن برنامه‌ها و اهداف آینده‌مان نقشه‌های بهتری بکشیم. گاهی، بهترین فعالیت برای به انجام رساندن کارها این است که هیچ کاری انجام ندهیم.
